پاڪستان جا ضلعا
پاڪستان جا ضلعا (اردو: اِضلاعِ پاكِستان) پاڪستان جي ٽين سطح جون انتظامي ورھاستون آهن، جيڪي صوبن ۽ ڊويزنن کان هيٺ آهن، پر مقامي حڪومتن جو پھريون درجو ٺاهن ٿا. پاڪستان ۾ گڏيل طور تي 170 ضلعا آهن، جن ۾ گاديءَ جي هنڌ ۽ آزاد ڪشمير ۽ گلگت بلتستان جا ضلعا شامل آهن.[2][3] اهي ضلعا اڳتي هلي تعلقن ۽ يونين ڪاؤنسلن ۾ ورهايل آهن.
| پاڪستان جا ضلعا | |
|---|---|
 | |
| قسم | ٽين سطح جي انتظامي ورهاست |
| علائقو | اسلامي جمھوريہ پاڪستان |
| انگ | 170 (as of 2023ع) |
| آبادي | وڌ ۾ وڌ: لاھور، پنجاب — 11,126,285 (2017ع)[1] گهٽ ۾ گهٽ: اواران، بلوچستان — 121,660 (2017ع)[1] |
| ايراضي | وڏي ۾ وڏو: چاغي، بلوچستان — 44٬748 km2 (17٬277 sq mi) ننڍي ۾ ننڍو: ناظم آباد (مرڪزي ڪراچي)، سنڌ — 69 km2 (27 sq mi) |
| حڪومت | ضلعي حڪومت |
| ذيلي تقسيم | تعلقا يونين ڪاؤنسلون |
تاريخ
سنواريو1947ع ۾ جڏهن پاڪستان آزاد ٿيو تہ ملڪ جا 124 ضلعا هئا. 1969ع ۾ اوڀر پاڪستان ۾ 2 نوان ضلعا (تنگيل ۽ پتوکلي) ٺاهيا ويا، جنھن ساڻ ضلعن جو ڪل انگ 126 ٿي ويو. بنگلاديش جي آزاديءَ سان پاڪستان پنھنجا 20 ضلعا وڃائي ويٺو ۽ پوءِ 106 ضلعا وڃي بچيا. 2001ع ۾ ڪراچي جي 5 ضلعن ڪراچي سينٽرل، ڪراچي ايسٽ، ڪراچي سائوٿ، ڪراچي ويسٽ ۽ ملير کي ضم ڪري ڪراچي ضلعو جنھن اهو انگ 102 تائين گهٽجي ويو. ڊسمبر 2004ع ۾ ضلعن جو تعداد ٻيھر وڌي 106 ٿي ويو، جڏهن سنڌ صوبي ۾ چار نوان ضلعا ٺاهيا ويا جن مان هڪ (عمرڪوٽ) 2000ع تائين موجود هو ۽ ٽي ضلعا (ڪشمور، قمبر ۽ ڄامشورو) نوان ٺاهيا ويا.[4][lower-alpha 1] ميرپورخاص، جيڪب آباد، لاڙڪاڻي ۽ دادو ضلعن مان ساڳي ئي وقت نوان ضلعا جوڙيا ويا. مئي 2005ع ۾ پنجاب جي صوبائي حڪومت ننڪانہ صاحب کي شيخوپوره ضلعي جي هڪ تعلقي مان وڌائي پنھنجي حق ۾ ضلعي جو درجو ڏئي هڪ نئون ضلعو بڻايو.[5][lower-alpha 2] 11 جولاءِ 2011ع تي، سنڌ حڪومت ڪراچي ڏکڻ، ڪراچي اوڀر، ملير، ڪراچي اولھ، ۽ ڪراچي سينٽرل ضلعا ٻيھر بحال ڪيا. بعد م 2013ع ۾، ڪراچي اوڀر ضلعي مان ڪورنگي ضلعو ٺاھيو ويو. آزاد ڄمون ۽ ڪشمير ۾، حڪومت جو هڪ ٻيو درجو ٽن انتظامي ڊويزنن مان 10 ضلعن ۾ ٺاهيو ويو. گلگت بلتستان ۾ 14 ضلعا آهن جن کي ٻن علائقن گلگت ۽ بلتستان جي وچ ۾ ورهايو ويو آهي. 2018ع ۾ وفاق جي انتظام هيٺ قبائلي علائقن (فاٽا) کي خيبرپختونخوا صوبي ۾ ضم ڪيو ويو ۽ فاٽا ايجنسين کي ضلعن ۾ تبديل ڪيو ويو.
چاغي علائقي جي لحاظ کان پاڪستان جو سڀ کان وڏو ضلعو آهي جڏهن تہ لاهور ضلعو 2017ع جي مردم شماري ۾ ڪل آبادي 11,126,285 سان گڏ آبادي جي لحاظ کان سڀ کان وڏو ضلعو آهي. ڪوئيٽا بلوچستان جو سڀ کان وڏو ضلعو آهي آبادي جي لحاظ سان 2017ع جي مردم شماري ۾ ڪل آبادي 2,275,699 آهي. بھاولپور علائقي جي لحاظ کان پنجاب جو سڀ کان وڏو ضلعو آهي. 2017ع جي مردم شماري ۾ چترال علائقي جي لحاظ کان سڀ کان وڏو آهي ۽ پشاور خيبرپختونخواھ کان آبادي جي لحاظ کان سڀ کان وڏو آهي. ايراضي جي لحاظ کان سنڌ جو سڀ کان وڏو ضلعو ٿرپارڪر آهي[6] ۽ آبادي جي لحاظ کان ڪراچي اولھ 3,914,757 جي آبادي سان 2017ع جي مردم شماري مطابق سڀ کنا وڏو ضلعو آھي. ڪراچي ڊويزن جي ڇھن ضلعن جي گڏيل آبادي 2017ع جي مردم شماري ۾ 16 ملين کان مٿي آهي، ڪراچي ڊويزن جي انھن ڇھن ضلعن جي سراسري آبادي 2.675 ملين کان وڌيڪ آهي. نيلم ۽ ڪوٽلي آزاد ڪشمير جا ايراضي ۽ آبادي جي لحاظ کان سڀ کان وڏا ضلعا آهن. گلگت ايراضي ۽ آبادي جي لحاظ کان گلگت بلتستان جو سڀ کان وڏو علائقو آهي.
انتظاميہ
سنواريوڊپٽي ڪمشنر
سنواريوڊپٽي ڪمشنر (عام طور تي "DC" طور سڃاتو ويندڙ) ضلعي جو ايگزيڪيوٽو سربراھ ھوندو آهي. ڊپٽي ڪمشنر حڪومت طرفان پاڪستان ايڊمنسٽريٽو سروس مان مقرر ڪيا ويندا آهن.
ضلعي ڪائونسل
سنواريوضلعي ڪائونسل (يا ضلع ڪائونسل ) ضلعي سطح تي هڪ مقامي حڪومتي ادارو آهي.
ضلعي ڪائونسل جي ڪمن ۾ ضلعي اندر روڊن ۽ پلن جي تعمير ۽ سار سنڀال، اسپتالن ۽ ڊسپينسرين جي تعمير، اسڪول ۽ تعليمي ادارا، صحت جون سھولتون ۽ صفائي سٿرائي، پيئڻ جي پاڻي لاءِ ٽيوب ويل، ريسٽ هائوسز، ۽ يونين ڪائونسلن جي سرگرمين ۾ رابطا شامل آهن.
صوبا ۽ علائقا
سنواريو
| نمبر | صوبو يا علائقو | ڊويزن(ون) | ضلعو(ضلعا) | ايراضي (km2) |
آبادي (2017ع)[7] |
گهاٽائي (ماڻھو/km2) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | آزاد ڄمون ۽ ڪشمير | 3 | 10 | 13,297 | 4,045,366 | 304.23 |
| 2 | بلوچستان | 8[8] | 36[9] | 347,190 | 12,344,408 | 35.55 |
| 3 | گلگت-بلتستان | 3 | 14 | 72,971 | 1,492,924 | 47.96 |
| 4 | اسلام آباد وفاقي گاديءَ جو ھنڌ | 1 | 1 | 906 | 2,006,572 | 2,214.76 |
| 5 | خيبر پختونخوا | 7[8] | 38[8] | 101,741 | 35,525,047 | 349.17 |
| 6 | پنجاب | 11[8] | 42[10] | 205,344 | 110,012,442 | 535.74 |
| 7 | سنڌ | 7[8] | 30[11] | 140,914 | 47,886,051 | 339.82 |
صوبن ۽ علائقن جي ضلعن جي فھرست
سنواريوبلوچستان
سنواريو- اصل مضمون جي لاءِ ڏسو بلوچستان جا ضلعا
| # | ضلعو | صدر ھنڌ | ايراضي (km²) |
آبادي (2017ع)[12] |
گھاٽائي (ماڻھو/km²) |
ڊويزن |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | اواران | اواران | 29,510[13] | 122,011 | 4 | قلات |
| 2 | برکاڻ | برکاڻ | 3,514 | 171,556 | 48.8 | زوب |
| 3 | چاغي | چاغي | 44,748[14] | 226,008 | 5 | ڪوئيٽا |
| 4 | ڊيرا بگٽي | ڊيرا بگٽي | 10,160 | 312,603 | 31 | سبي |
| 5 | گوادر | گوادر | 12,637 | 263,514 | 21 | مڪراڻ |
| 6 | ھرنائي[15] | ھرنائي | 4,096 | 97,017 | 24 | سبي |
| 7 | جعفر آباد ضلعو | ڊيرا الھيار | 2,445 | 513,813 | 210 | نصير آباد |
| 8 | جھل مگسي | جھل مگسي | 3,615 | 149,225 | 41 | نصير آباد |
| 9 | ڪڇي | ڍادر | 7,499 | 237,030 | 32 | نصير آباد |
| 10 | قلات | قلات | 6,622 | 412,232 | 62 | قلات |
| 11 | ڪيچ | تربت | 22,539 | 909,116 | 40 | مڪراڻ |
| 12 | خاران | خاران | 8,958 | 156,152 | 17 | قلات |
| 13 | خضدار | خضدار | 35,380 | 802,207 | 23 | قلات |
| 14 | قلعو عبدالله | چمن | 3,293 | 757,578 | 230 | ڪوئيٽا |
| 15 | قلعو سيف الله | قلعو سيف الله | 6,831 | 342,814 | 50 | زوب |
| 16 | ڪوھلو | ڪوھلو | 7,610 | 214,350 | 28 | سبي |
| 17 | لسٻيلو | اٿل | 15,153 | 574,292 | 38 | قلات |
| 18 | چمن | چمن | 3,293 | 757,578 | 230 | ڪوئيٽا |
| 19 | لورالائي | لورالائي | 9,830 | 397,400 | 40 | زوب |
| 20 | مستونگ | مستونگ | 5,896 | 266,461 | 45 | قلات |
| 21 | موسيٰ خيل | موسيٰ خيل بازار | 5,728 | 167,017 | 29 | زوب |
| 22 | نصير آباد | ڊيرا مراد جمالي | 3,387 | 490,538 | 145 | نصير آباد |
| 23 | نوشڪي[16] | نوشڪي | 5,797 | 178,796 | 31 | ڪوئيٽا |
| 24 | پنجگور | پنجگور | 16,891 | 316,385 | 19 | مڪراڻ |
| 25 | پشين | پشين | 7,819 | 736,481 | 94 | ڪوئيٽا |
| 26 | ڪوئيٽا | ڪوئيٽا | 2,653 | 2,275,699 | 858 | ڪوئيٽا |
| 27 | شيراني | شيراني | 2,800 | 153,116 | 55 | زوب |
| 28 | سبي | سبي | 7,796 | 135,572 | 17 | سبي |
| 29 | صحبت پور | صحبت پور | 7,796 | 200,538 | 26 | نصير آباد |
| 30 | واشڪ | واشڪ | 29,510 | 176,206 | 6 | قلات |
| 31 | زوب | زوب | 20,297 | 310,544 | 15 | زوب |
| 32 | زيارت | زيارت | 1,489 | 160,422 | 108 | قلات |
| 33 | سوراب | سوراب | 6,622 | 412,232 | 62 | قلات |
| 34 | اوستا محمد | اوستا محمد | 7,796 | 200,538 | 26 | نصير آباد |
| 35 | ڊڪي | ڊڪي | 153,000 | زوب | ||
| 36 | حب | حب | 6,716 | 339,640 | 51 | قلات |
خيبر پختونخوا
سنواريو- اصل مضمون جي لاءِ ڏسو خيبر پختونخوا جا ضلعا
| انگ | ضلعو | صدر ھنڌ | ايراضي (km²) |
آبادي (2017ع)[17] |
گھاٽائي (ماڻھو/km²) |
ڊويزن |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | ايبٽ آباد | ايبٽ آباد | 1,967 | 1,332,912 | 785 | ھزارہ |
| 2 | الائي | الائي وادي | N/A | N/A | N/A | ھزارہ |
| 3 | باجوڙ | کر | 1,290 | 1,093,684 | 848 | مالاڪنڊ |
| 4 | بنون | بنون | 1,227 | 1,167,892 | 952 | بنون |
| 5 | بٽگرام | بٽگرام | 1,301 | 476,612 | 366 | ھزارہ |
| 6 | بونير | ڊگر | 1,865 | 897,319 | 481 | مالاڪنڊ |
| 7 | چارسده | چارسده | 996 | 1,616,198 | 1,623 | پشاور |
| 8 | سينٽرل دير ضلعو | واري | مالاڪنڊ | |||
| 9 | ڊيرا اسماعيل خان | ڊيرا اسماعيل خان | 7,326 | 1,627,132 | 222 | ڊيرا اسماعيل خان |
| 10 | ھنگو | ھنگو | 1,097 | 518,798 | 473 | ڪوھاٽ |
| 11 | ھريپور | ھريپور | 1,725 | 1,003,031 | 581 | ھزارہ |
| 12 | ڪرڪ | ڪرڪ | 3,372 | 706,299 | 209 | ڪوھاٽ |
| 13 | خيبر | لنڊي ڪوتل | 2,576 | 986,973 | 383 | پشاور |
| 14 | ڪوھاٽ | ڪوھاٽ | 2,545 | 993,874 | 390 | ڪوھاٽ |
| 15 | ڪرم | پاراچنار | 3,380 | 619,553 | 201 | ڪوھاٽ |
| 16 | ڪولائي پلاس | ڪولائي | - | - | - | ھزارہ |
| 17 | لڪي مروت | لڪي مروت | 3,164 | 876,182 | 277 | بنون |
| 18 | لوئر دير | تيمر ڳڙھ | 1,582 | 1,435,917 | 908 | مالاڪنڊ |
| 19 | لوئر ڪوھستان | پٽان | 7,492 | 784,711* | 105 | ھزارہ |
| 20 | ھيٺيون چترال | چترال | 7,492 | 784,711* | 105 | مالاڪنڊ |
| 21 | مالاڪنڊ | بٽ خيل | 952 | 720,295 | 757 | مالاڪنڊ |
| 22 | مانسھرہ | مانسھرہ | 4,579 | 1,556,460 | 340 | ھزارہ |
| 23 | مردان | مردان | 1,632 | 2,373,061 | 1,454 | مردان |
| 24 | مھمند ضلعو | گھلاني | 2,296 | 466,984 | 203 | پشاور |
| 25 | اتر وزيرستان | ميران شاھ | 4,707 | 543,254 | 115 | بنون |
| 26 | نوشھرہ | نوشھرہ | 1,748 | 1,518,540 | 869 | پشاور |
| 27 | اورڪزئي | ڪلايا | 1,538 | 254,356 | 165 | ڪوھاٽ |
| 28 | پشاور | پشاور | 1,257 | 4,269,079 | 3,396 | پشاور |
| 29 | شانگلا | الپوري | 1,586 | 757,810 | 478 | مالاڪنڊ |
| 30 | مٿيون ڏکڻ وزيرستان | اسپنڪائي | ڊيرا اسماعيل خان | |||
| 31 | ھيٺيون ڏکڻ وزيرستان | وانا | ڊيرا اسماعيل خان | |||
| 32 | صوابي | صوابي | 1,543 | 1,624,616 | 1,053 | مردان |
| 33 | سوات | سيدو شريف | 5,337 | 2,309,570 | 433 | مالاڪنڊ |
| 34 | ٽانڪ | ٽانڪ | 1,679 | 391,885 | 233 | ڊيرا اسماعيل خان |
| 35 | تورغر | جدبا | 497 | 171,395 | 345 | ھزارہ |
| 36 | اپر دير | دير | 3,699 | 946,421 | 256 | مالاڪنڊ |
| 37 | اپر ڪوھستان | داسو | 7,492 | 784,711* | 105 | ھزارہ |
| 38 | مٿيون چترال | بُوني | - | - | - | مالاڪنڊ |
نوٽ: تازو فرنٽيئر ريجنس جا 7 ضلعا وفاقي منتظم شده قبائلي علائقا خيبر پختونخوا ۾ ضم ٿيا. آبادي ۽ ايراضي لاڳاپيل ضلعن ۾ شامل ڪئي وئي آھي.
پنجاب
سنواريو- اصل مضمون جي لاءِ ڏسو پنجاب، پاڪستان جا ضلعا
_Districts.svg)
| # | ضلعو | صدر ھنڌ | ايراضي (km²) |
آبادي (2017ع) |
گھاٽائي (ماڻھو في km²) |
ڊويزن |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | اٽڪ | اٽڪ | 6,858 | 1,883,556 | 275 | راولپنڊي |
| 2 | بھاول نگر | بھاول نگر | 8,878 | 2,981,919 | 336 | بھاولپور |
| 3 | بھاولپور | بھاولپور | 24,830 | 3,668,106 | 148 | بھاولپور |
| 4 | ڀڪر | ڀڪر | 8,153 | 1,650,518 | 202 | سرگوڌا |
| 5 | چڪوال | چڪوال | 6,524 | 1,495,982 | 229 | راولپنڊي |
| 6 | چنيوٽ | چنيوٽ | 2,643 | 1,369,740 | 518 | فيصل آباد |
| 7 | ڊيرا غازي خان | ڊيرا غازي خان | 11,922 | 2,872,201 | 241 | ڊيرا غازي خان |
| 8 | فيصل آباد | فيصل آباد | 5,856 | 7,873,910 | 1,345 | فيصل آباد |
| 9 | گجرانوالہ | گجرانوالہ | 3,622 | 5,014,196 | 1,384 | گجرانوالہ |
| 10 | گجرات | گجرات | 3,192 | 2,756,110 | 863 | گجرانوالہ |
| 11 | حافظ آباد | حافظ آباد | 2,367 | 1,156,957 | 489 | گجرانوالہ |
| 12 | ڄام پور | ڄام پور | N/A | N/A | N/A | ڊيرا غازي خان |
| 13 | جھنگ | جھنگ | 8,809 | 2,743,416 | 311 | فيصل آباد |
| 14 | جھلم | جھلم | 3,587 | 1,222,650 | 341 | راولپنڊي |
| 15 | قصور | قصور | 4,796 | 3,454,996 | 720 | لاھور |
| 16 | خانيوال | خانيوال | 4,349 | 2,921,986 | 672 | ملتان |
| 17 | خوشاب | جوھر آباد | 6,511 | 1,281,299 | 197 | سرگوڌا |
| 18 | لاھور | لاھور | 1,772 | 11,126,285 | 6,279 | لاھور |
| 19 | ليہ | ليہ | 6,291 | 1,824,230 | 290 | ڊيرا غازي خان |
| 20 | لوڌران | لوڌران | 2,778 | 1,700,620 | 612 | ملتان |
| 21 | منڊي بھاءالدين | منڊي بھاءالدين | 2,673 | 1,593,292 | 596 | گجرانوالہ |
| 22 | ميانوالي | ميانوالي | 5,840 | 1,546,094 | 265 | سرگوڌا |
| 23 | ملتان | ملتان | 3,720 | 4,745,109 | 1,275 | ملتان |
| 24 | مظفر ڳڙھ | مظفر ڳڙھ | 8,249 | 4,322,009 | 524 | ڊيرا غازي خان |
| 25 | نارووال | نارووال | 2,337 | 1,709,757 | 732 | گجرانوالہ |
| 26 | ننڪانہ صاحب[5] | ننڪانہ صاحب | 2,960 | 1,356,374 | 458 | لاھور |
| 27 | اوڪاڙا | اوڪاڙا | 4,377 | 3,039,139 | 694 | ساھيوال |
| 28 | پاڪپتن | پاڪپتن | 2,724 | 1,823,687 | 669 | ساھيوال |
| 29 | رحيم يار خان | رحيم يار خان | 11,880 | 4,814,006 | 405 | بھاولپور |
| 30 | راجن پور | راجن پور | 12,319 | 1,995,958 | 162 | ڊيرا غازي خان |
| 31 | راولپنڊي | راولپنڊي | 5,286 | 5,405,633 | 1,322 | راولپنڊي |
| 32 | ساھيوال | ساھيوال | 3,201 | 2,517,560 | 786 | ساھيوال |
| 33 | سرگوڌا | سرگوڌا | 5,854 | 3,703,588 | 633 | سرگوڌا |
| 34 | شيخوپورا | شيخوپورا | 3,030 | 3,460,426 | 1,142 | لاھور |
| 35 | سيالڪوٽ | سيالڪوٽ | 3,016 | 3,893,672 | 1,291 | گجرانوالہ |
| 36 | ٽوبہ ٽيڪ سنگھ | ٽوبہ ٽيڪ سنگھ | 3,252 | 2,190,015 | 673 | فيصل آباد |
| 37 | وھاڙي | وھاڙي | 4,364 | 2,897,446 | 664 | ملتان |
| 38 | تلہ گنگ | تلہ گنگ | 2999 | 527,756 | 180 | راولپنڊي |
| 39 | مري | مري | N/A | N/A | N/A | راولپنڊي |
| 40 | تونسہ | تونسہ | N/A | N/A | N/A | ڊيرا غازي خان |
| 41 | ڪوٽ ادو | ڪوٽ ادو | N/A | N/A | N/A | ڊيرا غازي خان |
| 42 | وزير آباد | وزير آباد | N/A | N/A | N/A | گجرات |
سنڌ
سنواريو- اصل مضمون جي لاءِ ڏسو سنڌ جا ضلعا
| انگ | ضلعو | صدر مقام | ايراضي (km²) |
آبادي (2017) |
گھاٽائي (ماڻھو/km²) |
ڊويزن |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | بدين | بدين | 6,726 | 1,804,516 | 268 | ڀنڀور |
| 2 | دادو | دادو | 7,866 | 1,550,266 | 197 | حيدرآباد |
| 3 | گھوٽڪي | ميرپور ماٿيلو | 6,083 | 1,646,318 | 270 | سکر |
| 4 | حيدرآباد | حيدرآباد | 5,519 | 2,199,463 | 398 | حيدرآباد |
| 5 | جيڪب آباد | جيڪب آباد | 5,278 | 1,006,297 | 191 | لاڙڪاڻو |
| 6 | ڄامشورو | ڄامشورو | 11,250 | 993,142 | 88 | حيدرآباد |
| 7 | ڪراچي سينٽرل | ڪراچي | 69 | 2,971,626 | 43,067 | ڪراچي |
| 8 | ڪراچي اوڀر | ڪراچي | 165 | 2,907,467 | 17,610 | ڪراچي |
| 9 | ڪراچي ڏکڻ | ڪراچي | 122 | 1,791,751 | 14,686 | ڪراچي |
| 10 | ڪراچي اولھ | ڪراچي | 929 | 3,914,757 | 4,214 | ڪراچي |
| 11 | ڪشمور | ڪنڌڪوٽ | 2,592 | 1,089,169 | 420 | لاڙڪاڻو |
| 12 | خيرپور | خيرپور | 15,910 | 2,404,334 | 151 | سکر |
| 13 | ڪورنگي | ڪورنگي | 95 | 2,457,019 | 25,918 | ڪراچي |
| 14 | ڪياماڙي | مورڙو ميربحر | - | - | - | ڪراچي |
| 15 | لاڙڪاڻو | لاڙڪاڻو | 1,906 | 1,524,391 | 205 | لاڙڪاڻو |
| 16 | ملير | ملير | 2,268 | 2,008,901 | 886 | ڪراچي |
| 17 | مٽياري | مٽياري | 1,417 | 769,349 | 543 | حيدرآباد |
| 18 | ميرپور خاص | ميرپور خاص | 2,925 | 1,505,876 | 515 | ميرپور خاص |
| 19 | نوشھرو فيروز | نوشھرو فيروز | 2,945 | 1,612,373 | 548 | شھيد بينظير آباد |
| 20 | قمبر شھدادڪوٽ | قمبر | 5,599 | 1,341,042 | 239 | لاڙڪاڻو |
| 21 | سانگھڙ | سانگھڙ | 10,720 | 2,057,057 | 192 | ميرپور خاص |
| 22 | شھيد بينظير آباد | نوابشاھ | 4,502 | 1,612,847 | 358 | شھيد بينظير آباد |
| 23 | شڪارپور | شڪارپور | 2,512 | 1,231,481 | 490 | لاڙڪاڻو |
| 24 | سجاول | سجاول | 8,699[18] | 781,967 | 106 | ڀنڀور |
| 25 | سکر | سکر | 2,512 | 1,487,903 | 592 | سکر |
| 26 | ٽنڊو الھيار | ٽنڊو الھيار | 5,165 | 836,887 | 162 | حيدرآباد |
| 27 | ٽنڊو محمد خان | ٽنڊو محمد خان | 2,310 | 677,228 | 293 | حيدرآباد |
| 28 | ٿرپارڪر | مٺي | 19,638 | 1,649,661 | 84 | ميرپور خاص |
| 29 | ٺٽو | ٺٽو | 7,705[6] | 979,817 | 98 | ڀنڀور |
| 30 | عمرڪوٽ[19] | عمرڪوٽ | 5,608[6] | 1,073,146 | 191 | ميرپور خاص |
آزاد ڄمون ۽ ڪشمير
سنواريو- اصل مضمون جي لاءِ ڏسو آزاد ڪشمير جا ضلعا
| # | ضلعو | صد ھنڌ | ايراضي (km²) |
آبادي (1998ع)[20] |
آبادي (2017ع)[20] |
گھاٽائي (ماڻھو/km²) |
ڊويزن |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | مظفر آباد | مظفر آباد | 1,642 | 453,957 | 650,370 | 394 | مظفرآباد |
| 2 | ھٽيان مٿيون | ھٽيان بالا | 854 | 166,064 | 230,529 | 270 | مظفرآباد |
| 3 | نيلم | اٺمقام | 3,621 | 125,712 | 191,251 | 53 | مظفرآباد |
| 4 | ميرپور | ميرپور | 1,010 | 333,482 | 456,200 | 452 | ميرپور |
| 5 | ڀمبر | ڀمبر | 1,516 | 301,633 | 420,624 | 297 | ميرپور |
| 6 | ڪوٽلي | ڪوٽلي | 1,862 | 563,134 | 774,194 | 416 | ميرپور |
| 7 | پونڇ | راولاڪوٽ | 855 | 411,035 | 500,571 | 585 | پونچ |
| 8 | باغ | باغ | 770 | 281,721 | 371,919 | 483 | پونچ |
| 9 | حويلي | فارورڊ ڪھوٽہ | 598 | 111,694 | 152,124 | 254 | پونچ |
| 10 | سڌنوتي | پلندري | 569 | 224,091 | 297,584 | 523 | پونچ |
گلگت–بلتستان
سنواريو- اصل مضمون جي لاءِ ڏسو گلگت–بلتستان جا ضلعا
| # | ضلعو | صدر ھنڌ | ايراضي (km²) |
آبادي (1998) |
ڊويزن |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | گھانچي | کپلو | 6,400 | 88,366 | بلتستان |
| 2 | اسڪردو | اسڪردو | 15,000 | 214,848 | بلتستان |
| 3 | استور | گوري ڪوٽ | 8,657 | 71,666 | ديامر |
| 4 | ديامر | چلاس | 10,936 | 131,925 | ديامر |
| 5 | گذر | گاڪچ | 9,635 | 120,218 | گلگت |
| 6 | گلگت | گلگت | 38,000 | 243,324 | گلگت |
| 7 | ھنزہ | علي آباد | 17,145 | 80,355 | گلگت |
| 8 | کرمنگ | مادوپور | 20,000[21] | بلتستان | |
| 9 | شگر | شگر | 8,500 | 109,000 | بتستان |
| 10 | نگر | نگر | 15,567 | 89,420 | گلگت |
| 11 | گپيس–ياسين | ڦندر | گلگت | ||
| 12 | تنگير | تنگير | ديامر | ||
| 13 | ڊيرل | ڊيرل | ديامر | ||
| 14 | روندو | دمبوداس | بلتستان |
پڻ ڏسو
سنواريوحوالا
سنواريو- ↑ 1.0 1.1 "District Wise Census Results – Census 2017" (PDF). www.pbscensus.gov.pk. وقت 29 August 2017 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 3 سيپٽمبر 2017. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد); Check date values in:|access-date=(مدد) - ↑ "Dividing governance: Three new districts notified in G-B – The Express Tribune". The Express Tribune. حاصل ڪيل 2019-04-05.
- ↑
"Administrative Setup.". ajk.gov.pk. وقت 9 April 2010 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 17 May 2010. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ "Four new districts in Sindh". Daily Times. 11 December 2004. http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=story_14-12-2004_pg7_36.
- ↑ 5.0 5.1 "Nankana becomes district". Dawn. Pakistan. حاصل ڪيل 16 February 2014.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 "Thatta (District, Pakistan) – Population Statistics, Charts, Map and Location". citypopulation.de. حوالي جي چڪ: Invalid
<ref>tag; name ":0" defined multiple times with different content - ↑ "Province Wise Provisional Results of Census – 2017" (PDF). Pakistan Bureau of Statistics. وقت 2017-11-15 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ 8.0 8.1 8.2 8.3 8.4 Babakhel, Mohammad Ali. "New districts". Dawn. Pakistan. حاصل ڪيل 2022-04-25.
- ↑ "New division, two districts created in Balochistan". Dawn. Pakistan. حاصل ڪيل 2021-06-30.
- ↑ "Districts | Punjab Portal". Punjab.gov.pk. حاصل ڪيل 16 February 2014.
- ↑ "Map of Sindh". Government of Sindh. وقت 26 December 2018 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 16 February 2014. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ "Pakistan Bureau of Statistics - 6th Population and Housing Census". www.pbscensus.gov.pk. وقت 15 October 2017 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 8 سيپٽمبر 2017. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد); Check date values in:|access-date=(مدد) - ↑ "Home - Government of Balochistan" (PDF). balochistan.gov.pk. حاصل ڪيل 1 June 2018.
- ↑ "Country escapes major earthquake damage". Daily Times. 20 January 2011. Archived from the original on 11 December 2013. https://web.archive.org/web/20131211165305/http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=2011%5C01%5C20%5Cstory_20-1-2011_pg1_8. Retrieved 16 February 2014.
- ↑ "Harnai is new district of Balochistan". Dawn.Com. حاصل ڪيل 16 February 2014.
- ↑ "Kharan and Noshki District" (PDF). American Refugee Committee. وقت 2011-07-25 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 16 February 2014. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ "DISTRICT WISE CENSUS RESULTS CENSUS 2017" (PDF). www.pbscensus.gov.pk.
- ↑ "Sujawal (District, Pakistan) - Population Statistics, Charts, Map and Location". citypopulation.de.
- ↑ "Historically & Geographically". District Government Umerkot. وقت 24 February 2012 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 16 February 2014.
- ↑ 20.0 20.1 Azad Government of Jammu & Kashmir, Muzaffarabad, 2019.
- ↑ "Archived copy". وقت 24 November 2015 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 12 December 2015. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد)
حوالي جي چڪ: "lower-alpha" نالي جي حوالن جي لاءِ ٽيگ <ref> آهن، پر لاڳاپيل ٽيگ <references group="lower-alpha"/> نہ مليو