وڪيپيڊيا

آزاد ڪشمير

پاڪستان جي زير انتظام علائقو
(آزاد ڄمون ۽ ڪشمير کان چوريل)

آزاد ڄمون ۽ ڪشمير (اردو: آزاد جموں و کشمیر)، عام طور تي آزاد ڪشمير جي نالي سان حوالو ڏنو ويو آهي، هڪ خطو آهي جيڪو پاڪستان جي طرفان منظم طور تي هڪ خود مختيار اداري جي طور تي منظم ڪيو ويو آهي ۽ وڏي ڪشمير واري علائقي جو اولهه وارو حصو آهي، جيڪو سال 1947ع کان هندستان ۽ پاڪستان جي وچ ۾ هڪ تڪرار جو موضوع رهيو آهي. آزاد ڪشمير پڻ پاڪستان جي صوبن پنجاب ۽ خيبر پختونخوا جي ڏکڻ ۽ اولهه ۾، بالترتيب سرحدون حصيداري ڪري ٿو. ان جي اڀرندي پاسي، آزاد ڪشمير هندستاني يونين جي علائقي ڄمون ۽ ڪشمير (هندستان جي انتظام واري ڪشمير جو حصو) کان لائن آف ڪنٽرول (ايل او سي) ذريعي الڳ ٿيل آهي، جيڪو هندستان ۽ پاڪستان جي ڪنٽرول واري ڪشمير جي حصن جي وچ ۾ حقيقي سرحد طور ڪم ڪري ٿو. سال 2017ع جي قومي مردم شماري مطابق ھن جي ڪل آبادي 40,45,366 آھي. ھي علائقو 13،300 چورس ڪلوميٽر (5،135 چورس ميل) تي پکڙيل آھي. آزاد ڪشمير جي گادي جو ھنڌ مظفرآباد آھي. ھتي پھاڙي،  ھندڪو، گوجري، پنجابي ۽  پشتو ڳالھايون وڃن ٿيون.

آزاد ڄمون ۽ ڪشمير
خودمختيار انتظامي علائقو
شاردا شهر، وادي نيلم، آزاد ڪشمير
آزاد ڄمون ۽ ڪشمير
جھنڊو		آزاد ڄمون ۽ ڪشمير
مھر
آزاد ڄمون ۽ ڪشمير کي ڳاڙهي رنگ ۾ ڏيکاريو ويو آهي ۽ باقي پاڪستان کي اڇي رنگ ۾ ڏيکاريو ويو آهي ۽ باقي ڄمون ۽ ڪشمير کي پاڪستان جي علائقائي دعوي سان علائقو ڏيکاريو ويو آهي.
آزاد ڄمون ۽ ڪشمير کي ڳاڙهي رنگ ۾ ڏيکاريو ويو آهي ۽ باقي پاڪستان کي اڇي رنگ ۾ ڏيکاريو ويو آهي ۽ باقي ڄمون ۽ ڪشمير کي پاڪستان جي علائقائي دعوي سان علائقو ڏيکاريو ويو آهي.
جاگرافي بيهڪ: 33°50′36″N 73°51′05″E / 33.84333°N 73.85139°E / 33.84333; 73.85139
ملڪ  پاڪستان
ترانو وطن اسان جو آزاد ڪشمير
قائم 24 آڪٽوبر، 1947ع (آزاد ڪشمير ڏينهن)
گادي جو ھنڌ مظفر آباد
وڏو شهر مظفر آباد
حڪومت
 • قسم خودمختيار رياست

[1][2][3] (پاڪستان جي انتظام هيٺ)

[4][5]
 • مجلس آزاد ڄمون ۽ ڪشمير قانون ساز اسيمبلي
 • صدر مسعود خان
 • وزير اعظم راجا فاروق حيدر (پاڪستان مسلم ليگ ن)
پکيڙ
 • ڪل 13,297 ڪ.م2 (5,134 ميل2)
آبادي (2017ع)
 • ڪل 44 لڪ 50 هزار

علائقي ۾ حڪومت جو هڪ پارلياماني روپ آهي جيڪو برطانوي ويسٽ منسٽر سسٽم جي نموني سان ٺهيل آهي. آزاد ڪشمير جو صدر رياست جو آئيني سربراه آهي، جڏهن ته وزيراعظم، وزيرن جي ڪائونسل جي حمايت سان، چيف ايگزيڪيوٽو آهي. آزاد ڪشمير قانون ساز اسيمبلي وزيراعظم ۽ صدر ٻنهي جي چونڊ ڪندي آهي. علائقي جي پنهنجي سپريم ڪورٽ ۽ هڪ هاءِ ڪورٽ آهي، جڏهن ته حڪومت پاڪستان جي ڪشمير معاملن واري وزارت ۽ گلگت بلتستان پاڻ ۽ آزاد ڄمون ۽ ڪشمير جي حڪومت جي وچ ۾ هڪ ڪڙي جو ڪم ڪري ٿي، جيتوڻيڪ خود مختيار علائقو پاڪستان جي پارليامينٽ ۾ نمائندگي نٿو ڪري.

اتر آزاد ڪشمير هڪ اهڙي خطي ۾ واقع آهي جتي هندستاني پليٽ يوريشين پليٽ جي هيٺان لهڻ جي نتيجي ۾ زمين جي مضبوط ٿڌن جو تجربو ڪري ٿو. سال 2005ع ۾ هڪ وڏي زلزلي ۾ گهٽ ۾ گهٽ 1,00,000 ماڻهو مارجي ويا ۽ 30 لک ماڻهو بي گهر ٿيا، جنهن علائقي جي بنيادي ڍانچي ۽ معيشت کي وڏي تباهي ڏني. ان وقت کان وٺي، پاڪستان حڪومت جي مدد ۽ پرڏيهي امداد سان، انفراسٽرڪچر جي بحاليءَ جو ڪم جاري آهي. آزاد ڪشمير جي معيشت جو دارومدار گهڻو ڪري زراعت، خدمتن، سياحت ۽ برٽش ميرپوري ڪميونٽي جي ميمبرن طرفان موڪليل پيسي تي آهي. آزاد ڪشمير جي لڳ ڀڳ 87 سيڪڙو خاندانن وٽ فارم ملڪيت آهي ۽ خطي ۾ پاڪستان ۾ اسڪولن ۾ داخلا جي شرح تمام گهڻي آهي ۽ خواندگي جي شرح تقريبن 74 سيڪڙو آهي.

نالو

سنواريو

سال 1945ع ۾ پونڇ ۾ منعقد ٿيل مسلم ڪانفرنس جي 13هين جنرل اجلاس ۾ پمفليٽ جو عنوان هو، "آزاد ڪشمير". اهو سمجهيو وڃي ٿو ته نيشنل ڪانفرنس جي نئين ڪشمير (نيو ڪشمير پروگرام) جو جواب هو. ذريعن جو چوڻ آهي ته اها پارٽي طرفان منظور ڪيل مختلف قراردادن جي مجموعن کان وڌيڪ نه هئو. پر ان جو مقصد اهو معلوم ٿئي ٿو ته ڄمون ۽ ڪشمير جا مسلمان هڪ الڳ وطن (پاڪستان) جي لاءِ مسلم ليگ جي جدوجهد لاءِ پرعزم هئا ۽ مسلم ڪانفرنس ڪشمير جي مسلمانن جي واحد نمائنده تنظيم آهي. بهرحال، ايندڙ سال، پارٽي هڪ "آزاد ڪشمير جو قرارداد" پاس ڪيو جنهن ۾ مطالبو ڪيو ويو ته مهاراجا هڪ آئين ساز اسيمبليءَ تشڪيل ڏئي، جيڪا ووٽ ذريعي چونڊي وڃي. ٻئي سال، 19 جولاءِ 1947ع تي پارٽيءَ جا ڪارڪن سردار ابراهيم جي گهر تي گڏ ٿيا، جن فيصلي کي رد ڪري، مهاراجا کان پاڪستان سان الحاق جو مطالبو ڪيو.

ان کان پوءِ جلد ئي سردار ابراهيم پاڪستان ڀڄي ويو ۽ اتان پونڇ جي بغاوت جي اڳواڻي پاڪستان جي وزيراعظم لياقت علي خان ۽ ٻين عملدارن جي مدد سان ڪئي. لياقت علي خان ”آزاديءَ جي اعلان“ جو مسودو تيار ڪرڻ لاءِ ميان افتخار الدين جي سربراهي ۾ هڪ ڪميٽي مقرر ڪئي. 4 آڪٽوبر تي لاهور ۾ آزاد ڪشمير جي عبوري حڪومت جو اعلان ڪيو ويو، جنهن ۾ غلام نبي گلڪار کي صدر ۽ سردار ابراهيم وزير اعظم مقرر ڪيو ويو. گلڪار سرينگر ڏانهن سفر ڪيو ۽ مهاراجا جي حڪومت طرفان گرفتار ڪيو ويو. بعد ۾ پاڪستاني عملدارن سردار ابراهيم کي عبوري حڪومت جو صدر مقرر ڪيو.

تاريخ

سنواريو
 
1946ع ۾ ڄمون ۽ ڪشمير جي پرنسلي رياست جو نقشو؛ اڄوڪي آزاد ڪشمير ٽن الهندي وارن ضلعن تي مشتمل آهي.

سال 1947 ع ۾ هندستان جي ورهاڱي وقت، انگريزن شاهي رياستن تي پنهنجي بالادستي ختم ڪري ڇڏي، جن وٽ هندستان يا پاڪستان ۾ شامل ٿيڻ يا آزاد رهڻ جا اختيار ڇڏي ويا. هري سنگهه، ڄمون ۽ ڪشمير جو مهاراجا، چاهيندو هو ته سندس رياست آزاد رهي. ڄمون صوبي جي الهندي ضلعن (هاڻوڪي آزاد ڪشمير) ۽ سرحدي ضلعن (هاڻوڪي گلگت بلتستان) ۾ مسلمان پاڪستان ۾ شامل ٿيڻ چاهيندا هئا.

سال 1947ع جي بهار ۾، مهاراجا جي خلاف بغاوت پونڇ ۾ شروع ٿي، جيڪو اولهه پنجاب جي راولپنڊي ڊويزن سان لڳل علائقو آهي. چيو وڃي ٿو ته مهاراجا جي انتظاميه هارين تي ڏنڊن وارا ٽيڪس لڳائڻ شروع ڪيا هئا، جنهن ڪري مقامي بغاوت کي جنم ڏنو ۽ انتظاميه ظالمانه جبر جو رستو اختيار ڪيو. علائقي جي آبادي، ٻي عالمي جنگ کان پوءِ تازو فارغ ٿيل سپاهين جي ڪري، مهاراجا جي لشڪر جي خلاف بغاوت ڪئي ۽ تقريبن سڄي ضلعي تي ڪنٽرول حاصل ڪري ورتو. ان فتح کان پوءِ 3 آڪٽوبر 1947ع تي راولپنڊي ۾ مظفرآباد، پونڇ ۽ ميرپور جي اولهه وارن ضلعن جا پاڪستان جا حامي سردار، آزاد ڄمون ۽ ڪشمير جي عبوري حڪومت جو اعلان، غلام نبي گلڪار جي نالي سان، مظفرآباد ۾ عارضي حڪومت جي نالي تي اعلان جاري ڪيو. بهرحال، اها حڪومت سرينگر ۾ غلام نبي گلڪار جي گرفتاري سان جلدي ڀڄي وئي. 24 آڪٽوبر تي پلندري ۾ سردار ابراهيم خان جي اڳواڻي ۾ آزاد ڪشمير جي ٻي عبوري حڪومت قائم ڪئي وئي.

21 آڪٽوبر تي، اتر-اولهه سرحد صوبي مان ڪيترائي هزار پختون قبيلا ڄمون ۽ ڪشمير ۾، مهاراجا جي راڄ خلاف بغاوت ۾ مدد ڪن لاء داخل ٿيا. اهي تجرباڪار فوجي اڳواڻن جي اڳواڻي ۾ هئا ۽ جديد هٿيارن سان ليس هئا. مهاراجا جي ٽٽڻ واري لشڪر حملي کي منهن ڏيڻ جي قابل نه هئي. قبيلن مظفرآباد ۽ بارهمولا جي شهرن تي قبضو ڪري ورتو، جن جو پويون علائقو رياست جي گاديءَ واري هنڌ سرينگر کان 32 ڪلوميٽر (20 ميل) اتر اولهه طرف آهي. 24 آڪٽوبر تي، مهاراجا هندستان کان فوجي مدد جي درخواست ڪئي، جنهن جي جواب ۾ چيو ويو ته هو هن جي مدد ڪرڻ کان قاصر آهي جيستائين هو هندستان سان الحاق نه ڪندو. ان مطابق، 26 آڪٽوبر، 1947ع تي، مهاراجا هري سنگهه الحاق جي هڪ معاهدي تي دستخط ڪيو، جنهن ۾ فوجي امداد جي بدلي ۾ هندستان جي دفاع، خارجي معاملن ۽ مواصلات جو ڪنٽرول هندستان جي حڪومت جي حوالي ڪيو ويو. ڀارتي فوجين کي فوري طور تي سرينگر ۾ هوائي جهاز پهچايو ويو.

پاڪستان بعد ۾ مداخلت ڪئي. هندستاني ۽ پاڪستاني فوجن جي وچ ۾ ويڙهه شروع ٿي وئي، جنهن ۾ ڪنٽرول جا ٻه علائقا گهٽ ۾ گهٽ مستحڪم ٿي ويا، جنهن کي هاڻي ”لائن آف ڪنٽرول“ جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو.

the time of the Partition of India in 1947, the British abandoned their suzerainty over the princely states, which were left with the options of joining India or Pakistan or remaining independent. Hari Singh, the maharaja of Jammu and Kashmir, wanted his state to remain independent.[6][7] Muslims in the western districts of the Jammu province (current day Azad Kashmir) and in the Frontier Districts province (current day Gilgit-Baltistan) had wanted to join Pakistan.[8]

In Spring 1947, an uprising against the maharaja broke out in Poonch, an area bordering the Rawalpindi division of West Punjab. The maharaja's administration is said to have started levying punitive taxes on the peasantry which provoked a local revolt and the administration resorted to brutal suppression. The area's population, swelled by recently demobilised soldiers following World War II, rebelled against the maharaja's forces and gained control of almost the entire district. Following this victory, the pro-Pakistan chieftains of the western districts of Muzaffarabad, Poonch and Mirpur proclaimed a provisional Azad Jammu and Kashmir government in Rawalpindi on October 3, 1947.[9][note 1] Ghulam Nabi Gilkar, under the assumed name "Mr. Anwar," issued a proclamation in the name of the provisional government in Muzaffarabad. However, this government quickly fizzled out with the arrest of Anwar in Srinagar.[11] On October 24, a second provisional government of Azad Kashmir was established at Palandri under the leadership of Sardar Ibrahim Khan.[12]

On October 21, several thousand Pashtun tribesmen from North-West Frontier Province poured into Jammu and Kashmir to help with the rebellion against the maharaja's rule. They were led by experienced military leaders and were equipped with modern arms. The maharaja's crumbling forces were unable to withstand the onslaught. The tribesmen captured the towns of Muzaffarabad and Baramulla, the latter of which is 32 ڪلوميٽر (20 mi) northwest of the state capital Srinagar. On October 24, the Maharaja requested military assistance from India, which responded that it was unable to help him unless he acceded to India. Accordingly, on October 26, 1947, Maharaja Hari Singh signed an Instrument of Accession, handing over control of defence, external affairs, and communications to the Government of India in return for military aid.[13] Indian troops were immediately airlifted into Srinagar.[14] Pakistan intervened subsequently.[7] Fighting ensued between the Indian and Pakistani armies, with the two areas of control more or less stabilised around what is now known as the "Line of Control".[15]

India later approached the United Nations, asking it to resolve the dispute, and resolutions were passed in favour of the holding of a plebiscite with regard to Kashmir's future. However, no such plebiscite has ever been held on either side, since there was a precondition that required the withdrawal of the Pakistani army along with the non-state elements and the subsequent partial withdrawal of the Indian army[16] from the parts of Kashmir under their respective control – a withdrawal that never took place.[17] In 1949, a formal cease-fire line separating the Indian- and Pakistani-controlled parts of Kashmir came into effect.

Following the 1949 cease-fire agreement with India, the government of Pakistan divided the northern and western parts of Kashmir that it controlled at the time of the cease-fire into the following two separately controlled political entities:

  • Azad Jammu and Kashmir (AJK) – the narrow, southern part, 400 km (250 mi) long, with a width varying from 15 تائين 65 km (10 تائين 40 mi).
  • Gilgit–Baltistan formerly called the Federally Administered Northern Areas (FANA) – the much larger political entity to the north of AJK with an area of 72٬496 km2 (27٬991 sq mi).

In 1955, the Poonch uprising broke out. It was largely concentrated in areas of Rawalakot as well as the rest of Poonch Division. It ended in 1956.[18]

In 1970, Yahya Khan's military administration promulgated a 'rudimentary' constitution, 'The Azad Jammu and Kashmir Government Act, 1970' which provided AJK a presidential system, an elected legislative assembly and 'considerable' autonomy. Snedden refers to it as having "delivered the most autonomy ever enjoyed by this region – or by any region in J&K." The central government only controlling foreign affairs, defence and currency, while the MKA was sidelined.[19](p121)

Zulfikar Ali Bhutto, then Prime-Minister of Pakistan, with some local support imposed the 'Azad Jammu and Kashmir Interim Constitution Act, 1974’ (Interim till the Kashmir dispute was resolved with India). It allowed AJK a directly elected AJK Legislative Assembly, and a smaller indirectly elected Azad Jammu and Kashmir Council in Islamabad. This arrangement reduced the power of the MKA, however Snedden referred to it as a "diminution."[19](pp121–122)

Danish Khan in The Friday Times characterizes this development as providing "an avenue for citizens to draw attention from political elites towards immediate socio-economic and developmental concerns such as access to basic infrastructure and public goods," further stating "while public sector investments in infrastructure and social sectors have shown relative improvements over the years, the overarching narrative in the political sphere, spanning across party lines, remains heavily focused on the Jammu & Kashmir conflict rather than indigenous socio-economic development."[20]

The Constitution provides Kashmir its own President, Prime-Minister, High Court, Supreme Court, Auditor General and Chief Election Commissioner as well.[21] The 13th Amendment to the AJK Constitution, passed in Muzaffarabad empowered the AJK government, increased the powers of the elected assembly, granted Azad Kashmir greater financial and administrative powers and sought to make the federal territory more autonomous. The word "Act" was also deleted from the Constitution.[22]

At one time under Pakistani control, Kashmir's Shaksgam tract, a small region along the northeastern border of Gilgit–Baltistan, was provisionally ceded by Pakistan to the People's Republic of China in 1963 which helped in resolving China-Pakistan boundary dispute and now the forms part of China's Xinjiang Uygur Autonomous Region.

In 1972, the then current border between the Indian and Pakistani controlled parts of Kashmir was designated as the "Line of Control". This line has remained unchanged[23] since the 1972 Simla Agreement, which bound the two countries "to settle their differences by peaceful means through bilateral negotiations". Some political experts claim that, in view of that pact, the only solution to the issue is mutual negotiation between the two countries without involving a third party such as the United Nation.[24] The 1974 Interim Constitution Act was passed by the 48-member Azad Jammu and Kashmir unicameral assembly.[25]

In April 1997, the Nawaz Sharif government refused to grant constitutional status to Azad Jammu and Kashmir stating that "'The grant of constitutional rights to these people will amount to unilateral annexation of these areas."[26]

جاگرافي

سنواريو
 

آزاد ڄمون ۽ ڪشمير جو اتر وارو حصو هماليه جي هيٺين حصي تي مشتمل آهي، جنهن ۾ ڄام ڳڙهه چوٽي (4,734 ميٽر، 15,550 فوٽ) شامل آهي. بهرحال، نيلم وادي ۾ سروالي چوٽي (6326 ميٽر) رياست جي بلند ترين چوٽي آهي.[4]

 
آزاد ڪشمير جو لينڊ اسڪيپ

علائقي ۾ سياري ۽ اونهاري ٻنهي ۾ برسات پوندي آهي. مظفرآباد ۽ پتن پاڪستان جي ٻرندڙ علائقن مان آهن. اڪثر علائقي ۾، سراسري برسات 1,400 ملي ميٽر کان وڌي ٿي، جنهن ۾ سڀ کان وڌيڪ سراسري برسات مظفر آباد (تقريبن 1,800 ملي ميٽر) جي ويجهو ٿئي ٿي. اونهاري جي موسم ۾، جهلم ۽ ليپا وادي جي دريائن ۾ برساتن ۽ برف جي پگھلڻ سبب مون سون جي ٻوڏ عام آهي.

Climate

سنواريو
 
Map of the Köppen-Geiger climate classification

The southern parts of Azad Kashmir, including the Bhimber, Mirpur, and Kotli districts, have extremely hot weather in the summer and moderate cold weather in the winter. They receive rain mostly in monsoon weather.[حوالو گهربل]

 
Paddy field in Leepa valley

In the central and northern parts of the state, the weather remains moderately hot in the summer and cold and chilly in the winter. Snowfall also occurs there in December and January.[حوالو گهربل]

The region receives rainfall in both the winter and the summer. Muzaffarabad and Pattan are among the wettest areas of the state, but they don't receive snow. Throughout most of the region, the average rainfall exceeds 1400 mm, with the highest average rainfall occurring near Muzaffarabad (around 1800 mm). During summer, monsoon floods of the Jhelum and Leepa rivers are common, due to high rainfall and melting snow.[حوالو گهربل]


آزاد ڪشمیر جون رياستي علامتون
رياستي جانور  
رياستي پکي  
رياستي وڻ  
رياستي گل  
رياستي گاميس  

حڪومت ۽ سياست

سنواريو

آزاد ڪشمير ۾ 10 ضلعا، 19 تعلقا ۽ 182 يونين ڪائونسلون آھن۔ آزاد ڪشمير جي ميرپور ڊويزن ۾ ضلعو باغ، ضلعو ڀمبر، ضلع وپونڇ، ضلعو سڌنوتي، ضلعو ڪوٽلي، ضلعو مظفر آباد، ضلعو ميرپور، ضلعو نيلم، ضلعو حويلي ۽ ضلعو ھٽيان بالا شامل آھن.

انتظامي ورھاست

سنواريو
ڊويزن ضلعو ايراضي(چورس ڪلوميٽر²) آبادي (2008)حوالو گھربل؟ صدرمقام
ميرپور ڀمبر 1,516 301,633 ڀمبر
ڪوٽلي 1,862 563,094 ڪوٽلي
ميرپور 1,010 333,482 ميرپور
مظفرآباد مظفرآباد[27] 2,496 638,973 مظفرآباد
ھٽيان ? ? ھٽيان بالا
نيلم[28] 3,621 106,778 آٺ مقام
پونچ پونچ 855 411,035 راولاڪوٽ[27]
حويلي 600 (est.) 150,000 (est.) ڪھوٽہ [27]
باغ 768 243,415 باغ
سڌنوتي 569 334,091 پلندري
ڪُل 10 ضلعا 13,297 4,567,982 مظفرآباد

آبادي

سنواريو

معيشت

سنواريو

تعليم

سنواريو

رانديون

سنواريو

ثقافت

سنواريو

سياحت

سنواريو

   

ڪشمير پنھنجي قدرتي خوبصورتي ۽ دلڪش منظرن جي وجھه سا ڄاتو وڃي ٿو ۽ سير ۽ تفريح کجي لاءِ ماڻھو وڏي تعداد ۾ آزاد ڪشمير جو رُخ ڪندا آھن. انھن ئي خوبصورت منظرن جي وجھه سان مغل شھنشاھ ظھير الدين بابر چيو ھو ته "ڪشمير زمين تي جنت آھي۔"

قابل ذڪر ماڻهو

سنواريو

پڻ ڏسو

سنواريو

خارجي لنڪس

سنواريو
آزاد ڪشمير بابت وڌيڪ ڏسو وڪيپيڊيا جي ڀينر رٿائن ۾:
  معني ڏسو وِڪِشنري تي
  تصويرون ۽ وڊيو ڏسو وڪي ڪامنز تي
  تربيتي مواد ڏسو وڪي ورسٽي تي
  نيوز اسٽوريز وڪي نيوز تان
  چَوِڻيون Quotations وڪي ڪوٽ تان
  سورس ٽيڪسٽس وڪي سورس تان
  درسي ڪتاب وڪي ڪتاب تان

سانچو:Azad Kashmir topics سانچو:Administrative units of Pakistan سانچو:Administrative units of Azad Kashmir سانچو:Regions and administrative territories of Kashmir

حوالا

سنواريو
  1. ↑ Richard M. Bird; François Vaillancourt (December 4, 2008). Fiscal Decentralization in Developing Countries. Cambridge University Press. pp. 127–. ISBN 978-0-521-10158-5. https://books.google.com/books?id=_wraZ5HEMasC&pg=PA127. 
  2. ↑ Bose, Sumantra, Contested Lands, Harvard University Press, صفحو. 193, ISBN 978-0-674-02856-2, Azad Kashmir – "Free Kashmir," the more populated and nominally self-governing part of Pakistani-controlled Kashmir 
  3. ↑ "Territorial limits". Herald. May 7, 2015. Archived from the original on July 24, 2015. https://www.webcitation.org/6aGjS9OQz?url=http://herald.dawn.com/news/1153046. Retrieved July 24, 2015. "These are self-ruled autonomous regions. But restrictions apply." 
  4. ↑ 4.0 4.1 حوالي جي چڪ: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named brit
  5. ↑ "Kashmir profile". BBC. November 26, 2014. Archived from the original on July 24, 2015. https://www.webcitation.org/6aGhgieMq?url=http://www.bbc.com/news/world-south-asia-11693674. Retrieved July 24, 2015. 
  6. ↑ "The J&K conflict: A Chronological Introduction". India Together. وقت April 4, 2014 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل June 5, 2010.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  7. ↑ 7.0 7.1 Britannica Concise Encyclopedia. "Kashmir (region, Indian subcontinent) – Britannica Online Encyclopedia". Encyclopædia Britannica. وقت March 1, 2010 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل June 5, 2010.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  8. ↑ Snedden 2013, p. 14: "Similarly, Muslims in Western Jammu Province, particularly in Poonch, many of whom had martial capabilities, and Muslims in the Frontier Districts Province strongly wanted J&K to join Pakistan.".
  9. ↑ Bose 200332–33.
  10. ↑ Behera, Navnita Chadha, Demystifying Kashmir, Pearson Education India, صفحو. 29, ISBN 978-8131708460, وقت January 17, 2023 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل September 27, 2016  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  11. ↑ Snedden 2013, p. 59.
  12. ↑ Snedden 2013, p. 61.
  13. ↑ "Kashmir: Why India and Pakistan fight over it". BBC News. وقت December 24, 2018 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل June 21, 2018.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  14. ↑ Bose 200335–36.
  15. ↑ Prem Shankar Jha. "Grasping the Nettle". South Asian Journal. http://www.southasianmedia.net/magazine/journal/grasping_nettle.htm. سانچو:Unreliable source?
  16. ↑ "UN resolution 47". وقت September 3, 2015 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل September 11, 2012.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  17. ↑ "UNCIP Resolution of August 13, 1948 (S/1100) – Embassy of India, Washington, D.C.". وقت October 13, 2007 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  18. ↑ Snedden 2013, pp. 120, 121, 122.
  19. ↑ 19.0 19.1 Zutshi, Chitralekha, ed (2018). Kashmir: history, politics, representation. Cambridge New York NY Port Melbourne New Delhi Singapore: Cambridge University Press. ISBN 978-1-108-40210-1. 
  20. ↑ "Understanding The Protest Movement In Azad Jammu & Kashmir". The Friday Times. حاصل ڪيل 2024-05-15. 
  21. ↑ Ali, Shaheen Sardar; Rehman, Javaid (1 February 2013). "Indigenous Peoples and Ethnic Minorities of Pakistan: Constitutional and Legal Perspectives". Nordic Institute of Asian Studies (Monograph Series No. 84): 121. ISBN 978-1-136-77868-1. https://books.google.com/books?id=60VAsoo-huYC. 
  22. ↑ "Act 1974: AJK approves 13th Amendment". www.thenews.com.pk. حاصل ڪيل 2024-05-16. 
  23. ↑ "UNMOGIP: United Nations Military Observer Group in India and Pakistan". وقت May 14, 2008 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  24. ↑ Kapur, Saloni (2021-03-08) (en ۾). Pakistan after Trump: Great Power Responsibility in a Multi-Polar World. Cambridge Scholars Publishing. ISBN 978-1-5275-6727-6. https://books.google.com/books?id=DHMjEAAAQBAJ&dq=Bilateral+issue+of+Simla+Agreement+rules+out+UN&pg=PA132. 
  25. ↑ "How free is Azad Kashsmir". The Indian Express. وقت March 27, 2016 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل March 26, 2016.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  26. ↑ "Rediff on the NeT: PoK not part of its territory: Pakistan". www.rediff.com. وقت July 19, 2019 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2022-05-03.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  27. ↑ 27.0 27.1 27.2 [1]
  28. ↑ Official website, Government of Azad Kashmir. "Facts and Figures". وقت January 7, 2008 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2006-04-19. 


حوالي جي چڪ: "note" نالي جي حوالن جي لاءِ ٽيگ <ref> آهن، پر لاڳاپيل ٽيگ <references group="note"/> نہ مليو

"https://sd.wikipedia.org/w/index.php?title=آزاد_ڪشمير&oldid=287316" تان ورتل