باب:پنجاب

پورٽل جي سار سنڀال جي حالت: (ڊسمبر، 2024ع)

هن پورٽل جا ذيلي صفحا هڪ ايڊيٽر طرفان چيڪ ڪيا ويا آهن ۽ ڏٺا ويا آهن ته ضرورت کان وڌيڪ نه آهن.
مھرباني ڪري تدوين ڪرڻ وقت احتياط ڪريو، خاص ڪري جيڪڏھن پاڻمرادو ايڊيٽنگ سافٽ ويئر استعمال ڪريو.

باب: پنجاب

تعارف پنجاب (Punjab)، جنهن کي پنج دريائن جي سرزمين به چيو وڃي ٿو، ڏکڻ ايشيا ۾ جيو پوليٽيڪل، ثقافتي ۽ تاريخي علائقو آهي. اهو ننڍو کنڊ جي اتر اولهه واري حصي ۾ واقع آهي، جيڪو جديد دور جي اوڀر-پاڪستان ۽ اتر-اولهه-ڀارت جي علائقن تي مشتمل آهي. پنجاب جا وڏا شهر لاهور، فيصل آباد، راولپنڊي، گوجرانوالا، سيالڪوٽ، امرتسر، جالنڌر، ملتان، بهاولپور، چندي ڳڙھ، شملا، لڌيانا، پٽيالا ۽ گوروگرام آهن.

پنجاب پنج دريائن جي ڀرسان آبادين مان وڌيو، جيڪو 3000 ق.م. ۾، قديم سنڌو ماٿري جي تهذيب جي شروعات ۾ ويجھو اوڀر ڏانهن هڪ اهم رستو هو. زراعت پنجاب جي مکيه معاشي خصوصيت رهي آهي ۽ پنجابي ثقافت جو بنياد وڌو آهي. پنجاب هڪ اهم زرعي علائقي جي طور تي اڀريو، خاص طور تي 1960ع جي وچ کان 1970ع واري ڏهاڪي جي وچ ۾ "سائي انقلاب" جي پٺيان ۽ "هندستان ۽ پاڪستان ٻنهي جي ماني جي ٽوڪري" طور بيان ڪيو ويو آهي.

پنجاب جي تاريخ ٽڪراءَ جو هڪ نمونو آهي، جيڪا مقامي خاندانن ۽ سلطنتن جي عروج جو نشانو بڻيل آهي. چوٿين صدي قبل مسيح ۾ سڪندر اعظم جي حملي کان پوءِ، چندرگپت موريا پنجابي ريپبلڪن سان اتحاد ڪري موريا سلطنت قائم ڪئي. ھندو-يوناني بادشاھت، ڪشن سلطنت ۽ انڊو-سئٿيئن جا لڳاتار راڄ ٿيا، پر آخر ۾ اڀرندي پنجاب جي جنپداس جھڙوڪ يوديا، تريگارت بادشاھت، آدمبراس، ارجنائنس ۽ ڪنيندا بادشاھت کان شڪست کاڌي. پنجين ۽ ڇهين صدي عيسويءَ ۾، پنجاب کي تباهه ڪندڙ هن حملن کي منهن ڏيڻو پيو، تڏهن به ورڌن خاندان فتح حاصل ڪري، اتر هندستان تي حڪومت ڪئي. اٺين صدي عيسويءَ هندو شاهي عروج ڏٺو، جيڪو سفاري خاندان ۽ ساماني سلطنت کي شڪست ڏيڻ لاءِ مشهور آهي. ساڳئي وقت، تومار خاندان ۽ ڪٽوچ خاندان اوڀر پنجاب تي ڪنٽرول ڪيو ۽ غزنوي حملن جي مزاحمت ڪئي. اسلام اولهه پنجاب ۾ غزنويءَ جي حڪومت ۾ غلبو حاصل ڪيو. دهلي سلطنت ان کان پوءِ غزنوي جي ڪاميابي حاصل ڪئي، جنهن ۾ تغلق خاندان ۽ سيد خاندان جي سلطانن کي پنجابي اصل ٻڌايو ويو آهي. 15هين صدي عيسويءَ ۾ ڏکڻ پنجاب ۾ لانگاه سلطنت جو ظهور ٿيو، جنهن کي لوڌي خاندان تي فتح ڪرڻ لاءِ ساراهيو ويو. 18هين صدي عيسويءَ ۾ مغل سلطنت جي زوال کان پوءِ، پنجاب ۾ انتشار جي دور جو تجربو ٿيو. سال 1799 عيسوي ۾، سک سلطنت پنهنجو راڄ قائم ڪيو، ڪشمير ۽ دراني سلطنت تي قبضو ڪيل علائقا فتح ڪري، پنجاب جي متنوع ۽ پيچيده تاريخ کي شڪل ڏني.

علائقي جون حدون بي ترتيب آهن ۽ تاريخي حسابن تي ڌيان ڏنو ويو آهي ۽ اهڙيءَ طرح وقت گذرڻ سان گڏ ”پنجاب“ اصطلاح جي جاگرافيائي وصف بدلجي وئي آهي. 16هين صدي عيسوي ۾ مغل سلطنت پنجاب جي علائقي کي ٽن حصن ۾ ورهايو، اولهه ۾ لاهور صوبو، اوڀر ۾ دهلي صوبو ۽ ڏکڻ ۾ ملتان صوبو. سال 1947ع ۾ هندستان جي ورهاڱي تائين برطانوي راڄ جي تحت، پنجاب صوبو موجوده ڀارتي رياستن ۽ يونين علائقن پنجاب، هريانا، هماچل پرديش، چندي ڳڙھ ۽ دهلي ۽ پنجاب جا پاڪستاني علائقا ۽ اسلام آباد جو گاديءَ وارو علائقا شامل هئا.

پنجاب جي علائقي جو وڏو نسلي لساني گروهه پنجابي ماڻهو آهن، جيڪا هند-آريائي پنجابي ٻولي ڳالهائين ٿا. پنجابي مسلمانن جي اڪثريت اولهه پنجاب (پاڪستان) ۾ آهي، جڏهن ته اوڀر پنجاب (ڀارت) ۾ پنجابي سکن جي اڪثريت آهي. ٻين مذهبي گروهن ۾ هندومت، عيسائيت، جين مت ۽ ٻڌمت شامل آهن. (مڪمل مضمون...)

چونڊيل مضمون

show another

عام تصويرون

پنجاب
سک سلطنت

چونڊيل سوانح عمريون

show another

چونڊيل تصوير

show another

موضوع

زمرا

لاڳاپيل پورٽل

وڪي پروجيڪٽ

لاڳاپيل وڪيميڊيا

هيٺ ڏنل وڪيميڊيا فائونڊيشن سسٽر پروجيڪٽ هن موضوع تي وڌيڪ مهيا ڪن ٿا؛

Commons:مفت ميڊيا مخزن
Wikibooks:مفت درسي ڪتاب ۽ دستورالعمل
Wikidata:مفت ڄاڻ جو بنياد
Wikinews:مفت مواد جون خبرون
Wikiquote:اقتباسن جو مجموعو
Wikisource:مفت مواد لائبريري
Wikiversity:مفت سکيا جا اوزار
Wikivoyage:مفت سفر ھدايت
Wiktionary:لغت ۽ مخزن العلوم

وڪيپيڊيا کي پورٹل استعمال ڪندي دريافت ڪريو.