چولستان
چولستان (انگریزی:Cholistan Desert؛ اردو:صحرائے چولستان؛ مقامی بولی:چولستان روہی) ھڪ رڻ پٽ جو نالو جيڪو پاڪستان جي صوبي پنجاب جي شھر بھاولپور کان 19 ميل يا 30 ڪلوميٽرن جي فاصلي تي واقع آهي ۽ انجي پکيڙ 16000 چورس ڪلوميٽر يا 6200 چورس ميل آهي. اھو ٿر رڻ پٽ سان سنڌ ۽ انڊيا جي پاسن کان ملي ٿو. ھتي جي موسم گرم ۽ خشڪ ھوندي آھي برسات تمام گھٽ پوي ٿي.
| چولستان ريگستان صحرائے چولستان (اردو) چولستان روهي (ریاستي) Cholistan Desert | |
|---|---|
 دڙاوڙ قلعو انهن قلعن جو بهترين بچيل مثال آهي، جيڪي ريگستاني قافلن جي رستن جي حفاظت ڪندا هئا. | |
| جاگرافي | |
| مقام | بهاولپور ڊويزن، پنجاب، پاڪستان. |
| پاڪستان | |
| رياستون | پنجاب |
| خطا | بهاولپور ڊويزن |
| ضلعو | بهاولپور |
| حدون | پاڪستان، انڊيا |
| متناسق | 28°30′N 70°00′E / 28.5°N 70°E |
چولستان (اردو: صحرائے چولستان؛ پنجابي: چولستان روہی)، مقامي طور تي "روهي" جي نالي سان پڻ مشهور آهي، هڪ ريگستان آهي جيڪو پنجاب، پاڪستان جي ڏاکڻي حصي ۾ واقع آهي،[1] جيڪو ريگستان جي وڏي ٿر جو حصو آهي، جيڪو هندستان جي رياست راجھسٿان کان پاڪستان جي صوبي سنڌ تائين پکڙيل آهي.[2] ان جي پکيڙ 16,000 چورس ڪلوميٽر يا 6,200 چورس ميل آهي. هي پنجاب جي ٻن وڏن ريگستانن مان هڪ آهي، ٻيو ٿل ريگستان آهي.[3] ھتي جي موسم گرم ۽ خشڪ ھوندي آھي برسات تمام گھٽ پوي ٿي.
نالو ترڪيءَ جي لفظ "چول" مان ورتل آهي،[4] جنهن جي معنيٰ آهي ”رَٽ“ ۽ "استان"، فارسيءَ جو لاڳاپو معنيٰ ”سرزمين“.[5] چولستان قافلو واپار جو مرڪز هو، جنهن جي ڪري وچئين دور ۾ واپاري رستن جي حفاظت لاءِ ڪيترائي قلعا تعمير ڪرايا، جن مان دڙاوڙ قلعو بهترين محفوظ مثال آهي.[6]
رھڻي ڪھڻي
سنواريوپاڻي ۽ چاري جي قلت جي ڪري ھتان جا ماڻھو نيم خانہ بدوش زندگي گذاريندڙ آهن. ھتي چوپايو مال جنھن ۾ رڍون، ٻڪريون، اٺ وغيره ماڻھن جي زندگيءَ جو حصو آھن، جن کي گھرن ۽ واڙن ۾ ماڻھو پاليندا آھن. اجڙي ويل ھاڪڙي درياء جو خشڪ پيٽ بہ ھتان گزري پيو جيڪو قديم دور ۾ ھن ڌرتيءَ کي سيراب ڪندو هو مقامي ماڻھو ان کي ھاڪڙو درياء چوندا ھيا. ھتي ماڻھو جي زندگي ڏاڍي مشڪل حالتن ۾ گذرندي آهي. عورتون پاڻي تمام ڊگھو پنڌ ڪري مٽن ۾ ڀري اينديون آهن. ھتي جي ماڻھن جي ڪرت عام طور تي مال چارڻ آهي ۽ عورتون گھرن ۾ سئيءَ جو پورھيو ڪنديون آهن. ذات کان ٻاھر شادي ڪرڻ جو رواج بہ تمام گھٽ اٿن ۽ شادي جو سمورو خرچ گھوٽيتا ڪندا آهن. ھتي سالياني جيپن جي ريلي پڻ ٿيندي آهي، جيڪو پاڪستان ۾ موٽر اسپورٽس جو وڏو مقابلو ھوندو آھي.
نالو
سنواريوچولستان ترڪي زبان جي لفظن چول(chol: مٽي) ء استان (istan:جاء) مان نڪتل آهي، جنھن جي معني رڻ پٽ آھي.
آبادي
سنواريوھتي جي ماڻھن جي مادري ٻولي سرائيڪي آهي ۽ مختلف قبيلن جا ماڻهو ھتي رهن ٿا. سڀ کان گھڻي آبادي "مھر" ذات وارن جي آھي ۽ ٻئين نمبر تي "ڀٽي" آھن.
جھنگلي جيوت
سنواريوگرمين ۾ نانگ عام جانور آهي جنھن جا خطرناڪ قسم ھتي ملندا آهن. مقامي ماڻهو انھن کي پڪڙي شھرن ۾ کڻي ماڻھن کي ڏيکاري پيسا ڪمائيندا آھن. ھتي ھرڻ، تلور، تیتر ء ٻٽيرو بہ ڪثرت سان ملن ٿا.
قلعا ۽ ڪوٽ
سنواريوھتي پراڻن قلعن جا آثار پڻ آھن. فورٽ عباس جي ويجھو واقع قلعي کی "ڦولڙا وارو ڦٽل قلعو" چون ٿا تہ ڪنھن "ڦول ڪماري" ٺھرايو ھو. ھن رڻ پٽ ۾ ٻيا موجود قلعن ۾ دڙاوڙ قلعو، موج ڳڙھ قلعو ء وولر قلعو شامل آهن.
حوالا
سنواريو- ↑ (en ۾) Journal of Asian Civilisations. Taxila Institute of Asian Civilisations. 2002. https://books.google.com/books?id=FTtWAAAAYAAJ&q=cholistan+chol+etymology.
- ↑ Khan, M. Ajmal; Weber, Darrell J. (2006-05-16) (en ۾). Ecophysiology of High Salinity Tolerant Plants. Springer Science & Business Media. ISBN 978-1-4020-4018-4. https://books.google.com/books?id=5SlrbUaec0gC&q=cholistan&pg=PA31.
- ↑ Nadiem, Ihsan H. (2005) (en ۾). Punjab: land, history, people. al-Faisal Nashran. ISBN 978-969-503-283-1. https://books.google.com/books?id=pyFuAAAAMAAJ&q=cholistan+thal+two.
- ↑ (en ۾) Journal of Asian Civilisations. Taxila Institute of Asian Civilisations. 2002. https://books.google.com/books?id=FTtWAAAAYAAJ&q=cholistan+chol+etymology.
- ↑ "What's in a Name? Or -Stan by Your Land". Slate Magazine. حاصل ڪيل 2020-04-21.
- ↑ "Derawar and the Desert Forts of Cholistan". UNESCO World Heritage Centre. حاصل ڪيل 2020-04-20.