ٿالي ٻولي
ٿلي ٻولي هڪ اولھہ واریي سرائيڪي ٻولي آهي جيڪا پاڪستاني صوبن پنجاب ۽ خيبر پختونخوا جي ڪجهه حصن ۾ ڳالهائي وڃي ٿي. ان جو وسيع علائقو آهي، جيڪو ٽانڪ کان شروع ٿي مظفر ڳڙهه تائين سنڌو درياهه جي اڀرندي ڪناري تي ۽ بنون کان وٺي ڊي آءِ خان تائين سنڌو درياهه جي الهندي ڪناري تائين وڃي ٿو.ان کي سرائيڪي جي اترئين لهجي جي طور تي درج ڪيو ويو آهي،[1] [2] جيتوڻيڪ ان کي شاهپوري ۽ مرڪزي سرائيڪي ملتاني لهجي وچ ۾ عبوري طور به بيان ڪيو ويو آهي.[3] ان جو نالو ٿل ريگستان مان ورتل آهي.[3]
ٿلي ڪيترن ئي سرائیڪي ٻولين مان هڪ آهي، جيڪا عام طور تي "جاٽڪي" جي نالي سان مشهور آهي.[4] اها خوشاب ضلعي ۽ اڳوڻي شاهپور ضلعي جي ڪجهه حصن ۾ ڳالهائي وڃي ٿي جتي ان کي "ٿلي" چيو وڃي ٿو.[5] جھنگ ضلعي ۾ ھن جو مقامي نالو "ٿالوچڙي" آھي.[6] ڊيرا اسماعيل خان ضلعي ۾ هيءَ "ڊيرا وال"[7] يا "ڊيرا والي"،[3] جي نالي سان مشهور آهي ۽ ميانوالي ۽ بنون ضلعن ۾ هن کي "هندڪو" يا "ملڪي" جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو.[3] اتر اوڀر ۾ ڳالهائي ويندڙ ٿاليءَ جي ٻولي "ڪچي" سڏجي ٿي.[8] ڊيرا اسماعيل خان ضلعي جا رهواسي، غالباً هن لهجي جا ڳالهائيندڙ، پنهنجي ٻولي کي سرائیڪي يا هندڪو طور سڃاڻن ٿا.[9] ساڳيءَ طرح ميانوالي ضلعي ۾ رهندڙن لاءِ، جيڪي پنهنجي ٻولي پنجابي يا سرائيڪي طور سڃاڻن ٿا.[10]
ٿلي پنجاب ۽ خيبر پختون خواھ صوبن جي ھيٺين ضلعن ۾ ڳالھائي وڃي ٿي:
حوالا سنواريو
- ↑ Wagha 1997.
- ↑ Shackle 1976.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 Singh 1970.
- ↑ Use of the term Jatki: Singh 1970 (for Thali), Masica 1991 (for other Saraiki varieties).
- ↑ Grierson 1919, p. 381. The description here mentions Jhelum, rather than Khushab, but the current Khushab District occupies the parts of the erstwhile Jhelum District that are under discussion.
- ↑ Grierson 1919.
- ↑ Masica 1991.
- ↑ Bahri 1963.
- ↑ Rensch 1992.
- ↑ South Asia Partnership-Pakistan. Profile of district Mianwali. pp. 12–13. http://www.sappk.org/sites/default/files/publications/profiles/Profile_Mianwali.pdf.South Asia Partnership-Pakistan. Profile of district Mianwali (PDF). pp. 12–13. Archived from the original (PDF) on 22 May 2013.