اسلام آباد
اسلام آباد (انگريزي ٻولي: Islamabad) پاڪستان، اسلامي جمهوريه پاڪستان جو گاديءَ جو شهر آهي. اهو ملڪ جو نائين نمبر وڏو آبادي وارو شهر آهي جنهن جي آبادي 12 لک کان مٿي آهي. اهو، اسلام آباد جي گادي واري علائقي جی حصی جی طور تي، پاڪستاني حڪومت جي انتظام هيٺ آهي. 1960ع جي ڏهاڪي ۾ هڪ منصوبابندي ڪيل شهر جي طور تي تعمير ڪيو ويو ۽ 1967 ۾ قائم ٿيو، هن ڪراچي کي پاڪستان جي سرڪاري قومي راڄڌاني طور تبديل ڪيو. هي شهر تمام خوبصورت پهاڙن جي وچ ۾ آهي.[5]
| اسلام آباد اسلام آباد | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| گاديءَ جو هنڌ | |||||||
کاٻي کان ساڄي پاسي: يادگار پاڪستان،شھر جو واپاري مرڪز بليو ايريا ، پاڪستان جي قومي اسيمبلي،فيصل مسجد، مارگلا پھاڙن وارو نيشنل پارڪ | |||||||
  اسلام آباد  اسلام آباد | |||||||
| جاگرافي بيهڪ: 33°43′N 73°04′E / 33.717°N 73.067°E | |||||||
| ملڪ |  پاڪستان | ||||||
| انتظامي علائقو | اسلام آباد ڪيپيٽل ٽيريٽري | ||||||
| قيام | 1960 | ||||||
| حڪومت | |||||||
| • قسم | پارليامينٽري ڊيموڪريٽڪ ريپبلڪ | ||||||
| • Governing body | اسلام آباد ميٽروپوليٽن ڪارپوريشن ۽ ڪيپيٽل ڊولپمينٽ اٿارٽي | ||||||
| • چيئرمين سي ڊي اي | عثمان باجوا | ||||||
| • ڊپٽي ڪمشنر | ڪيٽن(ر) مشتاق احمد | ||||||
| • ميئر | نواز ليگ جو شيخ انصار عزيز | ||||||
| پکيڙ[1] | |||||||
| • گاديءَ جو هنڌ | 906.5 ڪ.م2 (350.0 ميل2) | ||||||
| • زميني | 897.7 ڪ.م2 (346.6 ميل2) | ||||||
| • آبي | 8.8 ڪ.م2 (3.4 ميل2) 0.97% | ||||||
| • شھري | 220.15 ڪ.م2 (85.00 ميل2) | ||||||
| • Rural | 466.20 ڪ.م2 (180.00 ميل2) | ||||||
| • پارڪ | 220.15 ڪ.م2 (85.00 ميل2) | ||||||
| بلند ترین پیمائش | 620 ميل (2,000 ft) | ||||||
| گھٽ ترین پیمائش | 490 ميل (1,610 ft) | ||||||
| آبادي (2017 Census)[2] | |||||||
| • گاديءَ جو هنڌ | 2,006,572 | ||||||
.jpg)
يوناني معمار، ڪانسٽیٽینوس ڊوڪسياڊس (Constantinos Apostolou Doxiadis) اسلام آباد جو ماسٽر پلان ٺاهيو، جنهن ۾ هن ان کي اٺن علائقن ۾ ورهايو؛ انتظامي، ڊپلوميٽڪ انڪليو، رهائشي علائقا، تعليمي ۽ صنعتي شعبا، تجارتي علائقا، گڏوگڏ ڳوٺاڻن ۽ سرسبز علائقن جو انتظام ڪيپيٽل ڊولپمينٽ اٿارٽي جي مدد سان ڪيو ويو آهي. اسلام آباد پنهنجي پارڪن ۽ ٻيلن جي ڪري مشهور آهي، جن ۾ مارگلا هلز نيشنل پارڪ ۽ شڪرپريان شامل آهن. اهو ڪيترن ئي نشانين جو گهر آهي، جنهن ۾ ملڪ جي نشانی واری مسجد، فيصل مسجد شامل آهي، جيڪا دنيا جي پنجين وڏي مسجد آهي. ٻين نمايان نشانن ۾ پاڪستان مونیومينٽ ۽ ایوان جمھوریت شامل آهن.
گلوبلائيزيشن ۽ ورلڊ سٽيز ريسرچ نيٽ ورڪ پاران گاما+ جي طور تي درجه بندي تیل، اسلام آباد، پاڪستان ۾ رهندڙن جي سڀ کان وڌيڪ مھنگی جاء آهي. شهر جي آبادي ٻنهي وچولي ۽ مٿاهين وچولي طبقي جي شهرين تي مشتمل آهي. اسلام آباد ۾ ويهه يونيورسٽيون آهن، جن ۾ قائداعظم يونيورسٽي، بحريه يونيورسٽي، انٽرنيشنل اسلامڪ يونيورسٽي، COMSATS يونيورسٽي ۽ نيشنل يونيورسٽي آف سائنس ۽ ٽيڪنالاجي (NUST) شامل آھن. اهو پڻ پاڪستان جي محفوظ ترين شهرن مان هڪ قرار ڏنو ويو آهي ۽ هڪ وسيع RFID-فعال نگراني نظام سان گڏ لڳ ڀڳ 2,000 فعال سي سي ٽي وي ڪيمرا آهن.
پاڪستان جو وفاقي گاديءَ جو هنڌ، جيڪو راولپنڊي شھر ءَ کان 16 ڪلوميٽرن جي مفاصلي تي آهي. هن شهر کان اڳ ملڪ جي گادي جو هنڌ ڪراچي شهر هو پر فيلڊ مارشل ايوب خان جي دور ۾ هي شهر خاص طور رٿابنديءَ سان وفاقي گادي ڪرڻ لاءِ ٺهرايو ويو هو، جيڪو، سمنڊ جي سطح کان 1650 کان 2000 فوٽ اُتاهينءَ تي مرگلا پهاڙين ۾ آباد آهي.هن شهر جي اڏاوت سال 1961ع ۾ شروع ٿي ۽ سال 1967ع ۾ تڪميل تي پهتي. هيءُ شهر 350 چورس ميلن تي پکڙيل آهي. هتي حڪومتي انتظام هلائڻ لاءِ وفاقي سيڪريٽريٽ جون عاليشان عمارتون آهن. ايوان صدر ۽ پارليامينٽ هائوس پاڻ ۾ لڳو لڳ آهن. انهن جي ويجهو صدارتي محل، اسٽيت بئنڪ ۽ قومي اسيمبليءَ جون عمارتون آهن. ثقافتي سيڪٽر ۾ نئشنل لائبرري، نئشنل ميوزيم، آرٽس ڪائونسل ۽ ريڊيو پاڪستان جون عمارتون آهن. ڪاروباري لحاظ کان هتي آبپارہ سپر مارڪيٽ، جناح مارڪيٽ، ستاره مارڪيٽ ۽ ميلوڊي مارڪيٽ وغيره آهن. اسلام آباد جي ڪاروباري زندگيءَ ۾ بلیو ايريا کي هڪ خاص مقام حاصل آهي. اسلام آباد جو مرڪزي ۽ تعمير جي لحاظ کان سڀ کان پهريون ۽ مشهور عوامي چوڪ ”آب پاره“ آهي، جنهن کي اسلام آباد جو دل چيو ويندو آهي. هتي فن تعمير جو شاهڪار فيصل مسجد آهي، جنهن جو ڊیزائن ترڪيءَ جي مشهور معمارن ٺاهي هئي. اسلام آباد ۾ انٽرنئشنل اسلامي يونيورسٽي، نئشنل يونيورسٽي آف سائنس ائنڊ ٽئڪنالاجي (NUST)، يونيورسٽي آف ماڊرن لئنگئيجز، علامه اقبال اوپن يونيورسٽي ۽ قائداعظم يونيورسٽي مشهور درسگاهون آهن. اسلام آباد جي معروف تربيت گاهن ۾ نيوڪليئر انسٽيٽيوٽ، اسلام ريسرچ انسٽيٽيوٽ، گورنمينٽ پُولي ٽيڪنڪ انسٽيٽيوٽ، نئشنل انسٽيٽيوٽ آف ايجوڪيشن، هائڊروڪاربن انسٽيٽيوٽ وغيره شامل آهن. مقتدره قومي زبان، اڪادمي ادبيات پاڪستان ۽ لوڪ ورثي جا ادارا ۽ اشاعت گهر به اسلام آباد جا معروف سرڪاري ادارا آهن. اسلام آباد جي سير تفريح وارين جاين ۾ شڪر پڙيان، راول ڊئم، دامن ڪوهه، اسلام آباد پارڪ، عوامي مرڪز، نور پور شاهان، بري امام جو مقبرو، مرغزار ۽ 50 ايڪڙن تي پکڙيل روز ائنڊ جيسمين گارڊن وغيره ذڪر لائق آهن. هيءُ شهر، خوبصورتي ۾ پنهنجو مٽ پاڻ آهي. اقوام متحده جي اڳوڻي سيڪريٽري جنرل، اوٿانٽ، هن شهر کي ”ايشيا جو برازيليا“ ڪوٺيو هو. جولاءِ 1980ع ۾ هن شهر کي ضلعي جو درجو ڏنو ويو.[5]
نالو
سنواريونالو اسلام آباد جو مطلب آهي اسلام جو شهر. اهو ٻن لفظن مان نڪتل آهي: اسلام ۽ آباد. اسلام، پاڪستان جي رياستي مذهب، اسلام جي مذهب ڏانهن اشارو ڪري ٿو، ۽ -آباد هڪ فارسي لافظ آهي، جنهن جي معني آهي پوکي ڪيل جڳهه، هڪ آبادي جڳهه يا شهر کي ظاهر ڪري ٿو. محمد اسماعيل ذبيح جي تاريخ جي ڪتاب موجب، استاد ۽ شاعر قاضي عبدالرحمان امرتسري شهر جو نالو تجويز ڪيو. ڪڏهن ڪڏهن لکڻ ۾، اسلام آباد کي مختصر طور تي ISB سڏيو ويندو آهي. اهڙو استعمال ايس ايم ايس ٻولي ۾ شروع ٿيو، جزوي طور اسلام آباد انٽرنيشنل ايئرپورٽ لاءِ IATA مقام جي سڃاڻپ ڪندڙ جي ڪري.
تاريخ
سنواريوشروعاتي تاريخ
سنواريواسلام آباد راڄڌاني وارو علائقو، اتر پنجاب واري علائقي جي پوٺوهار پليٽیو تي واقع آهي، ايشيا ۾ انساني آباديءَ جي ابتدائي ماڳن مان هڪ سمجهيو وڃي ٿو. دنيا ۾ پٿر جي دور جا سڀ کان قديم آثار مليا آهن، جيڪي 1,00,000 کان 5,00,000 سال اڳ جي پليٽیو تي مليا آهن. سوان نديءَ جي ڇت مان هٿ آيل پٿر، برفاني دور جي شروعاتي انسانن جي ڪوششن جي گواهي ڏين ٿا. مٽيءَ جي ٿانون ۽ برتنن جون شيون مليون آهن جيڪي تاريخ کان اڳ واري دور جا آهن. ڊاڪٽر عبدالغفور لون جي کوٽائيءَ مان معلوم ٿئي ٿو ته ان علائقي ۾ قديم ثقافت جا آثار موجود آهن. (آثار ۽ انساني کوپڙا 5000 ق.م)
سنڌو ماٿري جي تهذيب هن علائقي ۾ 23 ۽ 18 صدي قبل مسيح جي وچ ۾ ترقي ڪئي. بعد ۾ اهو علائقو آرين برادريءَ جي ابتدائي آبادي هئي، جيڪي وچ ايشيا کان هن علائقي ۾ لڏي آيا هئا. ظهير الدين بابر، چنگيز خان، تيمور ۽ احمد شاهه دراني جهڙا ڪيترائي عظيم لشڪر برصغير هندستان تي پنهنجي حملن دوران هن علائقي کي پار ڪيو.
سال 2015-2016 ۾، آرڪيالاجي ۽ عجائب گهرن جي وفاقي کاتي، نيشنل فنڊ فار ڪلچرل هيريٽيج جي مالي مدد سان، ابتدائي آثار قديمه جي کوٽائي ڪئي، جنهن ۾ شاهه الله دتا جي غارن جي ڀرسان بان فقيرن ۾ ٻڌمت جي اسٽوپا جا آثار مليا، جن 2 کان 5 صدي عيسويء جي تاريخ هئي.
جاگرافي
سنواريواسلام آباد جا وڻندڙ وڻ سرءُ ۾ رنگ بدلائيندا آهن.
اسلام آباد °33.43 اتر °73.04 اوڀر ۾ پوٺوهار پليٽیو جي اترئين ڪنڊ تي ۽ اسلام آباد جي گاديءَ واري علائقي ۾ مارگلا ٽڪرين جي پيرن ۾ واقع آهي. ان جي اوچائي 540 ميٽر (1,770 فوٽ) آهي. اسلام آباد جو جديد شھر، گاديءَ جو هنڌ ۽ قديم گکڙ شهر، راولپنڊي گڏيل طور تي جڙيل آهي ۽ عام طور تي ٽوئن سٽيز سڏجي ٿو. شهر جي اتر اوڀر ۾ نوآبادياتي دور جو مري هل اسٽيشن آهي، ۽ اتر ۾ خيبر پختون خوا جو ضلعو هري پور آهي. ڪهوٽا ڏکڻ اوڀر ۾ ٽيڪسيلا، اٽڪ ضلعو ۽ واهه ڪينٽ، اتر اولهه ۾ گوجر خان، روات ۽ مندره ۽ ڏکڻ ۽ ڏکڻ اولهه ۾ راولپنڊي شهر آهي. اسلام آباد مظفرآباد شھر، [آزاد ڪشمير]] کان 120 ڪلوميٽر (75 ميل) ڏکڻ اولهه (SSW)، پشاور کان 185 ڪلوميٽر (115 ميل) اوڀر ۽ لاهور کان 295 ڪلوميٽر (183 ميل) اتر اولهه (NNW) ۾ واقع آهي. اسلام آباد 906 چورس ڪلوميٽر (350 چورس ميل) جي ايراضيءَ تي پکڙيل آهي. وڌيڪ 2,717 چورس ڪلوميٽر (1,049 اسڪوائر ميل) ايراضي مخصوص علائقي جي نالي سان مشهور آهي، جنهن ۾ مارگلا ٽڪريون اتر ۽ اتر اوڀر ۾ آهن. شهر جو ڏاکڻيون حصو اڻ وڻندڙ ميدان آهي. اهو ڪورنگ نديءَ مان نڪتل آهي، جنهن تي راول ڊيم واقع آهي.
موسم
سنواريوشهر جو منظر
سنواريواسلام آباد جو فن تعمير جديديت ۽ پراڻي اسلامي ۽ علائقائي روايتن جو مجموعو آهي. سعودي-پاڪ ٽاور روايتي انداز سان جديد فن تعمير جي انضمام جو هڪ مثال آهي. بيج رنگ واري عمارت کي اسلامي روايتن ۾ نيري ٽائلن سان تراشيو ويو آهي ۽ اسلام آباد جي بلند ترين عمارتن مان هڪ آهي. اسلامي ۽ جديد فن تعمير جي ٻين مثالن ۾ پاڪستان يادگار ۽ فيصل مسجد شامل آهن. ٻيون قابل ذڪر ڍانچو هي آهن: سيڪريٽريٽ ڪمپليڪس جيو پونٽي جو ٺهيل آهي، پرائم منسٽر سيڪريٽريٽ جيڪو مغل فن تعمير تي ٻڌل آهي ۽ نيشنل اسيمبلي ايڊورڊ ڊوريل اسٽون جو ٺهيل آهي. پاڪستان مونومينٽ جي وڏن پنن جي اندرين نقشن تي اسلامي فن تعمير تي ٻڌل آهن. شاهه فيصل مسجد معاصر فن تعمير جو هڪ ميلاپ آهي جنهن ۾ هڪ وڌيڪ روايتي وڏي ٽڪنڊي نما هال ۽ چار مينار آهن، جن کي ترڪي جي هڪ معمار ويدات دلوڪي ٺاهيو آهي ۽ سعودي عرب جي بادشاهه فيصل طرفان فراهم ڪيل فنڊنگ جي مدد سان تعمير ڪيو ويو آهي. فيصل مسجد جو فن تعمير غير معمولي آهي ڇاڪاڻ ته ان ۾ گنبد جي جوڙجڪ نه آهي. اهو عربي، ترڪي ۽ مغل تعميراتي روايتن جو مجموعو آهي. سينٽورس اسلام آباد ۾ تعمير هيٺ جديد فن تعمير جو هڪ مثال آهي. نئون تعمير ٿيل اسلام آباد اسٽاڪ ايڪسچينج ٽاور شهر ۾ جديد فن تعمير جو هڪ ٻيو مثال آهي.
ڊيموگرافڪ
سنواريومعيشت
سنواريواسلام آباد پاڪستاني معيشت ۾ خالص حصو ڏيندڙ آهي، جڏهن ته ملڪ جي آبادي جو فقط 0.8 سيڪڙو آهي، اهو ملڪ جي جي ڊي پي ۾ 1 سيڪڙو حصو ڏئي ٿو. اسلام آباد اسٽاڪ ايڪسچينج، 1989 ۾ قائم ڪئي وئي، ڪراچي اسٽاڪ ايڪسچينج ۽ لاهور اسٽاڪ ايڪسچينج کان پوء پاڪستان جي ٽيون وڏي اسٽاڪ ايڪسچينج آهي، ۽ پاڪستان اسٽاڪ ايڪسچينج ٺاهڻ لاء ضم ڪيو ويو. ايڪسچينج ۾ 118 ميمبر هئا 104 ڪارپوريٽ باڊيز ۽ 18 انفرادي ميمبر. اسٽاڪ ايڪسچينج جي سراسري روزاني ٽران اوور 10 لک شيئرز کان مٿي آهي.
ورلڊ بئنڪ جي 2010 جي ڊئنگ بزنس رپورٽ موجب، اسلام آباد کي پاڪستان ۾ ڪاروبار شروع ڪرڻ لاءِ بهترين جڳه قرار ڏنو ويو. اسلام آباد جا ڪاروبار پاڪستان ۾ ٽيڪس جي ادائيگي لاءِ سڀ کان وڌيڪ پابند آهن. 2012 تائين، اسلام آباد LTU (وڏي ٽيڪس يونٽ) ٽيڪس روينيو ۾ 371 بلين رپين جو ذميوار هو، جيڪو فيڊرل بورڊ آف روينيو پاران گڏ ڪيل سموري روينيو جو 20 سيڪڙو آهي. اسلام آباد ۾ انفارميشن ۽ ڪميونيڪيشن ٽيڪنالاجي ۾ واڌارو ڏٺو ويو آهي اضافي سان گڏ ٻه سافٽ ويئر ٽيڪنالاجي پارڪ، جن ۾ ڪيتريون ئي ملڪي ۽ غير ملڪي ٽيڪنالاجي ۽ انفارميشن ٽيڪنالاجي ڪمپنيون آهن. عوامي مرڪز آئي ٽي پارڪ ۾ 36 آئي ٽي ڪمپنيون آهن، جڏهن ته ايويڪيو ٽرسٽ هائوس ۾ 29 ڪمپنيون آهن. اسلام آباد 2020 تائين ٽيون آئي ٽي پارڪ ڏسندو، جيڪو ڏکڻ ڪوريا جي مدد سان تعمير ڪيو ويندو.
ثقافت:
اسلام آباد پاڪستان جي ٻين علائقن مان آيل ڪيترن ئي مهاجرن جو گهر آهي ۽ اتي ثقافتي ۽ مذهبي تنوع ڪافي قديم آهي. پوٺوهار جي پليٽ فارم تي ان جي مقام جي ڪري، قديم ثقافتن ۽ تمدن جا باقي بچيل آثار جهڙوڪ آرين، سوين ۽ سنڌو ماٿري جي تهذيب اڃا تائين علائقي ۾ ملي سگهي ٿي. 15 صدي عيسويءَ جو گکھر قلعو، ڦوروالا قلعو اسلام آباد جي ويجهو واقع آهي. علائقي ۾ راوت قلعو 16 صدي عيسويء ۾ گکھرن پاران تعمير ڪيو ويو ۽ گکھر جي سردار سلطان سارنگ خان جي قبر تي مشتمل آهي. سيدپور ڳوٺ جو نالو سارنگ خان جي پٽ سيد خان جي نالي تي رکيو ويو آهي. 500 سال پراڻو ڳوٺ هڪ مغل ڪمانڊر راجا مان سنگهه هندو عبادتگاهن ۾ تبديل ڪيو هو. هن ڪيترائي ننڍا تلاءَ ٺاهيا: رام ڪنڊا، سيتا ڪُنڊا، لڪشمن ڪُنڊا ۽ حنومان ڪُنڊا. علائقي ۾ هڪ ننڍڙو هندو مندر آهي جيڪو محفوظ آهي، علائقي ۾ هندو ماڻهن جي موجودگي کي ظاهر ڪري ٿو. صوفي بزرگ پير مهر علي شاهه جي درگاهه گولڙه شريف ۾ آهي، جنهن وٽ اسلام کان اڳ واري دور جو ثقافتي ورثو موجود آهي. ٻڌمت جي دور جا آثار اڃا به هن علائقي ۾ ملي سگهن ٿا. بري امام جي مزار کي مغل شهنشاهه اورنگزيب تعمير ڪرايو هو. عرس مبارڪ ۾ سڄي پاڪستان مان هزارين عقيدتمند شرڪت ڪندا آهن. تقريب اسلام آباد ۾ سڀ کان وڏي مذهبي گڏجاڻين مان هڪ آهي. 2004ع ۾ عرس ۾ 12 لک کان وڌيڪ ماڻهن شرڪت ڪئي. اسلام آباد ۾ لوڪ ورثو ميوزيم پاڪستان جي لوڪ ۽ روايتي ثقافتي ورثي جي مختلف قسم جي اظهار کي محفوظ ڪري ٿو. اهو شڪرپاريان جبلن جي ڀرسان آهي.
ثقافت
سنواريوسياحت
سنواريوتعليم
سنواريوصحت جي سار سنڀار
سنواريوٽرانسپورٽ
سنواريورانديون
سنواريوتفريح
سنواريوڀينر شهر
سنواريوتصويرون
سنواريو-
فيصل مسجد -
پاڪستاني پارليامينٽ -
وزيراعظم هائوس -
قومي عجائب گهر -
فاطما جناح پارڪ -
قلعہ راوت -
اسلام آباد جو هڪ گهر
پڻ ڏسندا
سنواريو
حوالا
سنواريو- ↑ "CDA Facts & Figures".
- ↑ "PROVISIONAL SUMMARY RESULTS OF 6TH POPULATION AND HOUSING CENSUS-2017". pbs.gov.pk. حاصل ڪيل 24 November 2017.
- ↑ "Population Results" (PDF).
- ↑ "SOCIAL DEVELOPMENT IN PAKISTAN ANNUAL REVIEW 2014–15" (PDF). SOCIAL POLICY AND DEVELOPMENT CENTRE. حاصل ڪيل 26 March 2017.
- ↑ 5.0 5.1 اسلام آباد1 : (Sindhianaسنڌيانا)