عربي سمنڊ

عربي سمنڊ (Arabian Sea) اتر هندي سمنڊ ۾ سمنڊ جو هڪ علائقو آهي، جيڪو اولهه ۾ عرب جزيري نما، عدن جي نار ۽ گاردافوئي چينل، اتر اولهه ۾ اومان جي نار ۽ ايران جي نار، اتر ۾ پاڪستان، اوڀر ۾ ڀارت ۽ ڏکڻ اوڀر ۾ لڪاڊيو سمنڊ ۽ مالديپ ۽ ڏکڻ اولهه ۾ صوماليا سان ڳنڍيل آهي. ان جو ڪل علائقو 38,62,000 چورس ڪلوميٽر (14,91,000 چورس ميل) آهي ۽ ان جي وڌ ۾ وڌ کوٽائي 5,395 ميٽر (17,700 فوٽ) آهي. اولهه ۾ عدن جي نار عربي سمنڊ کي باب المندب جي آبنائي ذريعي ڳاڙهي سمنڊ سان ڳنڍي ٿي ۽ عمان جي نار جيڪا اتر اولهه ۾ آهي، هن کي فارس جي نار سان ڳنڍي ٿي.

عربي سمنڊ Arabian Sea بَحرُ ٱلْعَرَبْ (عربي)
مقام	اوڀر آفريڪا، اولهه ايشيا ۽ ڏکڻ ايشيا
پاڻي جو قسم	سمنڊ
حصو آهي	هندي سمنڊ
سامونڊي طاس	ڀارت ايران مالديپ اومان پاڪستان سيشيلز صوماليا سري لنڪا يمن
وڌ کان وڌ ويڪر	2٬400 km (1٬500 mi)
سطحي پکيڙ	3٬862٬000 km2 (1٬491٬000 sq mi) (3,600,000 to 4,600,000 km2 in various sources)
وڌ کان وڌ اونھائي	4٬652 m (15٬262 ft)
ٻيٽ	اسٽولا ٻيٽ، بنڊل ٻيٽ، چرنا ٻيٽ، ڪلفٽن اويسٽر راڪس، ڪپريانوالا ٻيٽ، مالان ٻيٽ، منوڙا ٻيٽ، شمس پير ٻيٽ، بابا ڀٽ ٻيٽ، زلزلو ٻيٽ، ڏنگي ٻيٽ، پاڪستان؛ بسواراج درگا ٻيٽ ۽ لکشواديپ، ڀارت؛ مسيره ٻيٽ پاروم ٻيٽ، پيروٽان ٻيٽ ۽ سڪوٽرا مجمع الجزائر، اومان

جاگرافي

خلا مان عربي سمنڊ جو ڏيک

عربي سمنڊ جي مٿاڇري واري ايراضي لڳ ڀڳ 38,62,000 چورس ڪلوميٽر (14,91,130 چورس ميل) آهي. سمنڊ جي وڌ ۾ وڌ ويڪر لڳ ڀڳ 2,400 ڪلوميٽر (1,490 ميل) آهي ۽ ان جي وڌ ۾ وڌ کوٽائي 5,395 ميٽر (17,700 فوٽ) آهي. سمنڊ ۾ وهندڙ سڀ کان وڏو درياهه سنڌو درياهه آهي.

عربي سمنڊ جون ٻه اهم شاخون آهن: ڏکڻ اولهه ۾ عدن جي نار، جيڪا باب المندب جي آبنائي ذريعي ڳاڙهي سمنڊ سان ڳنڍيل آهي ۽ اتر اولهه ۾ عمان جي نار، جيڪا فارس جي نار سان ڳنڍيل آهي. هندستاني ساحل تي کمبات ۽ ڪڇ جون نارون پڻ آهن. عربي سمنڊ ٽئين يا ٻي صدي قبل مسيح کان وٺي ڪيترن ئي اهم سامونڊي واپاري رستن ذريعي پار ڪيو ويو آهي. مکيه بندرگاهن ۾ ڪانڊلا پورٽ، مندرا پورٽ، پپاواو پورٽ، داهيج پورٽ، هزارا پورٽ، ممبئي پورٽ، نهاوا شيوا پورٽ (نوي ممبئي)، مورموگو پورٽ (گوا)، نيو منگلور پورٽ ۽ ڪوچي پورٽ ڀارت ۾، ڪراچي پورٽ، پورٽ قاسم ۽ گوادر پورٽ پاڪستان ۾، ايران ۾ چابهار پورٽ ۽ صلاله، اومان ۾ صلاله پورٽ شامل آهن. عربي سمنڊ ۾ سڀ کان وڏا ٻيٽ سوڪوٽرا (يمن)، مسيره ٻيٽ (عمان)، لکشديپ (هندستان) ۽ استولا ٻيٽ (پاڪستان) شامل آهن. عربي سمنڊ تي ساحلي پٽي واري ملڪن ۾ يمن، اومان، پاڪستان، ايران، ڀارت ۽ مالديپ شامل آھن.

سنڌو سمنڊ، جيڪو هن وقت عربي سمنڊ جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو، ڏکڻ ايشيا جي اولهندي پاسي هندستاني سمنڊ جو هڪ حصو آهي. اهو پاڪستان، هندستان، ايران، عمان، ۽ يمن جي ڪنارن سان لڳي ٿو. سنڌو درياهه هن سمنڊ ۾ وڃي ٿو، جيڪو تاريخي، جاگرافيائي، ۽ اقتصادي لحاظ کان سنڌ لاءِ اهميت رکي ٿو.

حدون

بين الاقوامي هائيڊروگرافڪ آرگنائيزيشن عربي سمنڊ جي حدن کي هن ريت بيان ڪري ٿو؛

• On the west: the eastern limit of the Gulf of Aden.
• On the north: a line joining Ràs al Hadd, east point of the Arabian Peninsula (22°32'N) and Ràs Jiyùni (61°43'E) on the coast of Pakistan.
• On the south: a line running from the southern extremity of Addu Atoll in the Maldives, to the eastern extremity of Ràs Hafun (the easternmost point of Africa, 10°26'N).
• On the east: the western limit of the Laccadive Sea a line running from Sadashivgad on the west coast of India (14°48′N 74°07′E) to Cora Divh (13°42′N 72°10′E) and thence down the west side of the Laccadive and Maldive archipelagos to the most southerly point of Addu Atoll in the Maldives.

هائيڊروگرافي

The International Indian Ocean Expedition in 1959 was among the first to perform hydrographic surveys of the Arabian Sea. Significant bathymetric surveys were also conducted by the Soviet Union during the 1960s.

هائيڊروگرافڪ خصوصيتون

Significant features in the northern Arabian Sea include the Indus Fan, the second largest fan system in the world. The De Covilhao Trough, named after the 15th century Portuguese explorer Pero de Covilhăo, reaches depths of 4٬400 ميٽر (14٬436 ft) and separates the Indus Fan region from the Oman Abyssal Plain, which eventually leads to the Gulf of Oman.

The southern limits are dominated by the Arabian Basin, a deep basin reaching depths over 4٬200 ميٽر (13٬780 ft). The northern sections of the Carlsberg Ridge flank the southern edge of the Arabian Basin.

The deepest parts of the Arabian Sea are in the Alula-Fartak Trough on the western edge of the Arabian Sea off the Gulf of Aden. The trough, reaching depths over 5٬360 ميٽر (17٬585 ft), traverses the Gulf of Aden and the Arabian Sea. The deepest known point is in the Arabian Sea limits at a depth of 5٬395 ميٽر (17٬700 ft). Other significant deep points are part of the Arabian Basin, which include a 5٬358 ميٽر (17٬579 ft) deep point off the northern limit of Calrsberg Ridge.

سامونڊي جبل

Prominent sea mounts off the Indian west coast include Raman Seamount named after C. V. Raman, Panikkar Seamount, named after N. K. Panikkar, and the Wadia Guyot, named after D. N. Wadia.

Sind'Bad Seamount, named after the fictional explorer Sinbad the Sailor, Zheng He Seamount, and the Mount Error Guyot are some notable sea mounts in western Arabian Sea.

سرحدون ۽ طاس جا ملڪ

عربي سمنڊ جي حدون ۽ هن ملڪن سان لڳڻ ٿيون:

1. ڀارت - 25,00 ڪلوميٽر جو ساحل
2. پاڪستان - 1,050 ڪلوميٽر جو ساحل
3. ايران
4. مالديپ
5. عمان
6. يمن
7. صوماليا

• 
  Arabian Sea above Bombay/Mumbai
• 
  Arabian Sea seen from space
• 
  Arabian Sea in Karachi, Pakistan

اتر ۾ پاڪستان ۽ هندستان، اوڀر ۾ هندستان، اولهه ۾ عمان ۽ ايران، ۽ ڏکڻ ۾ هندي سمنڊ

متبادل نالا

عربي سمنڊ کي تاريخي ۽ جاگرافيائي طور تي عرب ۽ يورپي جاگرافيدانن ۽ مسافرن پاران مختلف نالن سان سڏيو ويو آهي، جن ۾ اريٿرين سمنڊ، هندي سمنڊ، اومان جو سمنڊ ۽ سفر جي پيرا نمبر 34-35 ۾ فارسي سمنڊ، شامل آهن. هندستاني لوڪ ڪهاڻين ۾، ان کي دريا، سنڌو ساگر، عرب سامودرا سڏيو ويو آهي.

عرب جاگرافيدان، ملاح ۽ خانه بدوش هن سمنڊ کي مختلف نالن سان سڏيندا هئا، جن ۾ اخضر (سائو) سمنڊ، بحر فارس (فارس جو سمنڊ)، هندو سمنڊ، مڪران جو سمنڊ، اومان جو سمنڊ شامل آهن؛ انهن ۾ زڪريا القزويني، المسعودي، ابن حوقل ۽ حافظ ابرو شامل آهن. انهن لکيو:

"سائو سمنڊ، هندو سمنڊ ۽ فارس جو سمنڊ سڀ هڪ سمنڊ آهن ۽ هن سمنڊ ۾ عجيب مخلوق آهن."

ايران ۽ ترڪي ۾ ماڻهو ان کي اومان جو سمنڊ سڏين ٿا. پيريپلس آف دي اريٿرين سمنڊ ۾ ۽ ڪجهه قديم نقشن ۾ اريٿرين سمنڊ اتر اولهه هندي سمنڊ جي سڄي علائقي کي ظاهر ڪري ٿو، جنهن ۾ عربي سمنڊ به شامل آهي.

The Arabian Sea historically and geographically has been referred to with different names by Arabian and European geographers and travelers, including Erythraean Sea, Indian Sea, Oman sea, Erythraean, Persian Sea in para No 34-35 of the Voyage. In Indian folklore, it is referred to as Darya, Sindhu Sagar, Arab Samudra.

Arab geographers, sailors and nomads used to call this sea by different names, including the Akhdar (Green) Sea, Bahre Fars (Persian Sea), the Ocean Sea, the Hindu sea, the Makran Sea, the sea of Oman; among them Zakariya al-Qazwini, Al-Masudi, Ibn Hawqal and Hafiz-i Abru. They wrote: "The green sea and Indian sea and Persian sea are all one sea and in this sea there are strange creatures." in Iran and Turkey people call it Oman sea. In the Periplus of the Erythraean Sea, as well as in some ancient maps, Erythraean Sea refers to the whole area of the northwestern Indian Ocean, including the Arabian Sea.

• 
  Erythraean Sea 1838.
• 
  1658 Jansson Map of the Indian Ocean (Erythraean Sea)
• 
  The western part of the Indian Ocean,1693
• 
  17th century map depicting the locations of the Periplus of the Erythraean Sea
• 
  A horizontal Malabar Coast miniature, a reprint by Petrus Bertius, 1630
• 
  Persian Sea
• 
  Asia. Sinus Persicus and the Mare Persicum

نالي سان لاڳاپيل تڪرار

تعارف سنڌو سمنڊ، جنهن کي سنڌو ساگر (سنڌي: سنڌو ساگر) بہ سڏيو ويندو آهي، عربي سمنڊ جي اترئين حصي لاءِ تجويز ڪيل نالو آهي، جيڪو سنڌ، پاڪستان جي ساحلي علائقي سان لڳي ٿو. "سنڌو سمنڊ" جو نالو سنڌ جي تاريخي ۽ جاگرافيائي اهميت مان ورتو ويو آهي، جيڪو صديون پراڻو هڪ اهم سامونڊي مرڪز رهيو آهي.

تاريخي پسمنظر سنڌو سمنڊ جو علائقو قديم سنڌو ماٿري تهذيب (3300 ق.م – 1300 ق.م) کان وٺي تاريخي طور تي اهم رهيو آهي. قديم متنن، بشمول ويدن، ۾ "سنڌو ساگر" جو ذڪر ملي ٿو، جيڪو سنڌو ندي (سنڌو ندي) سان جڙيل رهيو آهي. تاريخ جي مختلف دورن ۾، سنڌ واپار ۽ سامونڊي معاملن جو هڪ اهم مرڪز رهيو آهي، جيڪو ڏکڻ ايشيا کي وچ اوڀر سان ڳنڍيندو رهيو.

نالو تبديل ڪرڻ جا سبب:

1. ثقافتي سڃاڻپ: سنڌي ماڻهن جو هڪ شاندار سامونڊي ورثو آهي، ۽ عربي سمنڊ جي اترئين حصي کي سنڌو سمنڊ جو نالو ڏيڻ انهن جي تاريخي خدمتن جي نمائندگي ڪندو.
2. تاريخي سڃاڻپ: ڪيترن ئي قديم نقشن ۽ حوالن موجب، هيءُ سامونڊي علائقو سنڌ ۽ سنڌو ندي سان جڙيل رهيو آهي.
3. سابقا مثال: ٻين سامونڊي علائقن جهڙوڪ بنگال جي نار (Bay of Bengal) ۽ هندي سمنڊ (Indian Ocean) کي علائقائي سڃاڻپ موجب نالو ڏنو ويو آهي.
4. مقامي مهم: ڪيترائي سنڌي عالم، مورخ ۽ سماجي ڪارڪن هن نالي کي مڃتا ڏيڻ جي حمايت ڪن ٿا.

جاگرافيائي دائرو سنڌو سمنڊ، عربي سمنڊ جي انهيءَ حصي کي چيو ويندو، جيڪو ڪراچي کان وٺي ڪٽي بندر تائين پکڙيل آهي، جنهن ۾ ڪراچي پورٽ ۽ پورٽ قاسم جهڙا اهم سامونڊي مرڪز شامل آهن.

موجوده حيثيت ۽ مهم عربي سمنڊ جي اترئين حصي کي سنڌو سمنڊ جي طور تي سڃاڻڻ جي تجويز سنڌي عالمن ۽ سماجي ڪارڪنن جي وچ ۾ مقبول ٿيندي پئي وڃي. ان نالي کي قومي ۽ عالمي سطح تي مڃتا ڏيڻ لاءِ مختلف درخواستون ۽ بحث جاري آهن.

نتيجو عربي سمنڊ جي هڪ حصي کي سنڌو سمنڊ جو نالو ڏيڻ، سنڌ جي قديم سامونڊي تاريخ ۽ ثقافتي ورثي لاءِ هڪ خراج عقيدت هوندو. جيتوڻيڪ هن نالي کي سرڪاري سطح تي تسليم ڪرڻ جو عمل جاري آهي، پر سنڌي عوام ۽ عالمن جي حمايت سان هي مهم اڳتي وڌي رهي آهي.

حوالا (هتي مستند حوالن جهڙوڪ تاريخي ڪتابن، سامونڊي تحقيقن، ۽ جاگرافيائي مطالعي کي شامل ڪرڻ گهرجي، انهيءَ کان اڳ جو Wikipedia تي مضمون جمع ڪرايو وڃي.)

واپار جا رستا

واپاري رستا، سامونڊي وسيلن جي موجودگي، ۽ سنڌو درياهه جو ڇوڙ.

وڏا ساحلي شهر ۽ بندر

• ڪراچي، پاڪستان
• گوادر، پاڪستان
• ممبئي، ڀارت
• مسقط، اومان

بندر

ھن سمند جا مشھور بندر ھيٺيان آھن:

• ڪراچي پورٽ، پاڪستان
• پورٽ قاسم، پاڪستان
• گوادر پورٽ، پاڪستان
• ڪوچي پورٽ، ڀارت
• ممبئي پورٽ، ڀارت
• وڏالا پورٽ، ڀارت
• صلاله پورٽ، اومان

ماحول ۽ جهنگلي جيوت

گرمين ۾ مون سون طوفان ۽ سردين ۾ هلڪو موسم.

ٻاهريان ڳنڍڻا

• Arabian Sea (World Wildlife Fund)

حوالا

• [1]