صوماليا

آفريڪا کنڊ ۾ عوامي جهموريا مُلڪ

صوماليا (Somalia) آفريڪا جو هڪ مسلم اڪثريت وارو ملڪ آهي. نالي جو مطلب کير سان ڀريل پيالو آهي. صوماليا جي اتر اولهه ۾ جبوتي، ڏکڻ اولهه ۾ ڪينيا، اتر ۾ يمن، اوڀر ۾ هندي وڏو سمنڊ ۽ اولهه ۾ ايٿوپيا واقع آهن. گاديء وارو شھر موغاديشو آهي. صوماليا جي آبادي لڳ ڀڳ هڪ ڪروڙ 71 لک (17.1 ملين) آهي، جنهن مان 20 لک (2 ملين) گاديءَ واري شهر موغاديشو ۾ رهن ٿا. ان جا تقريبن 85 سيڪڙو رهواسي صومالي نسل جا آهن. صوماليا جون سرڪاري ٻوليون صومالي ۽ عربي آھن. صوماليا جا ماڻهو مسلمان آهن، جن جي اڪثريت سني آهي.

صوماليا جي وفاقي جمهوريه[1]

Jamhuuriyadda Federaalka
Soomaaliya (صومالي)
جمهورية الصومال الفيدرالية (عربي)
Flag of صوماليا
جھنڊو
ترانو: Qolobaa Calankeed
"هر قوم جو هڪ پرچم آهي"
فائل:National anthem of somalia.ogg
Area controlled by Somalia shown in dark green; claimed but uncontrolled region (Somaliland) shown in light green
Area controlled by Somalia shown in dark green; claimed but uncontrolled region (Somaliland) shown in light green
جو مقامصوماليا
گادي جو هنڌ موغاديشو
2°2′N 45°21′E / 2.033°N 45.350°E / 2.033; 45.350
سڀ کان وڏو شهر موغاديشو
دفتري ٻوليون
مذهب اسلام
مقامي آبادي صومالي[3]
حڪومت وفاقي پارلياماني جمهوريه
• صدر
محمد عبدالله محمد
• وزير اعظم
حسان الخیر
مقننه وفاقي پارليامينٽ
ٺهڻ
• پنٽ جي سرزمين
25 صدي قبل مسيح
• ميڪروبين جي بادشاهي
سال 247 ق.م.
• صومالي شهری رياستون
پهرين صدي عيسوي
• سلطنت موغاديشو
9 صدي عيسوي
• اجوران سلطنت
13 صدي عيسوي
• عدل سلطنت
13 صدي عيسوي
• وارسانگلي سلطنت
13 صدي عيسوي
• گليدي جي سلطنت
17 صدي عيسوي
• مجيرطين سلطنت
18 صدي عيسوي
• سلطنت هوبيو
19 صدي عيسوي
• برطانوي صومالي لينڊ
1884ع
• اطالوي صومالي لينڊ
1889ع
• درويش ریاست
20ھین صدی عیسوی
پکيڙ
• جملي
637٬657 km2 (246٬201 sq mi) (43rd)
• پاڻي (%)
رقبو:
6,37,657 چورس ڪلوميٽر
2,46,201 چورس ميل
43هون
آبادي
• 2016 اندازو
14,317,996[4] ([[پکيڙ جي لحاظ کان ملڪن جي فھرست|76th]])
•  گھاٽائي
[اوزا تبديل: invalid number] ([[List of countries and territories by population density|199th]])
جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد ) 2017ع لڳ ڀڳ
• ڪل
17.47 بلين آمريڪي ڊالر[3] ([[List of countries by GDP (PPP)|147th]])
• في سيڪڙو
N/A[3]
جِي. ڊي. پي  (رڳو نالي ۾ ) 2014 لڳ ڀڳ
• ڪل
$5.8 billion[3][6]

قديم زماني ۾، صوماليا هڪ اهم تجارتي مرڪز هو. وچين دور ۾، ڪيترن ئي طاقتور صومالي سلطنتن علائقائي واپار تي غلبہ حاصل ڪيو، جن ۾ اجوران سلطنت، عادل سلطنت، امامت آف اوسام، ۽ گليدي جي سلطنت شامل آهن. 19 صدي جي آخر ۾، صومالي سلطنتن کي اطالوي ۽ برطانوي سلطنتن طرفان نوآبادي بڻايو ويو، جن انهن سڀني قبائلي علائقن کي ٻن نوآبادين ۾ ضم ڪيو: اطالوي سوماليلينڊ ۽ برطانوي سوماليلينڊ. 1960 ۾، ٻئي علائقا متحد ٿي هڪ سول حڪومت جي تحت آزاد صومالي جمهوريه ٺاهي. سپريم انقلابي ڪائونسل (SRC) جي سياد بيري 1969 ۾ اقتدار تي قبضو ڪيو ۽ صومالي ڊيموڪريٽڪ ريپبلڪ قائم ڪيو، ملڪ جي اتر ۾ صومالي لينڊ جي آزاديءَ جي جنگ کي بيدردي سان اسڪواڊ ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي. SRC 1991 ۾ صوماليا جي گهرو ويڙهه جي شروعات سان ختم ٿي وئي. صوماليا جي عبوري قومي حڪومت (TNG) 2000 ۾ قائم ڪئي وئي، جنهن کانپوءِ 2004 ۾ صوماليا جي عبوري وفاقي حڪومت (TFG) جو قيام عمل ۾ آيو، جنهن صوماليا جي هٿياربند فوجن کي ٻيهر قائم ڪيو. 2006 ۾، آمريڪا جي حمايت يافته ايٿوپيائي مداخلت سان، TFG نئين قائم ٿيل اسلامي ڪورٽس يونين (ICU) کان ملڪ جي ڏکڻ واري تڪراري علائقن جي اڪثريت تي قبضو ڪيو. ICU بعد ۾ وڌيڪ بنيادي گروپن ۾ ورهايو ويو، جن ۾ جهادي گروپ الشباب به شامل آهي، جيڪو علائقي جي ڪنٽرول لاء TFG ۽ ان جي AMISOM اتحادين سان وڙهندو هو. 2012 جي وچ تائين، باغي گهڻو ڪري علائقو وڃائي چڪا هئا، جن تي قبضو ڪيو هو، ۽ وڌيڪ مستقل جمهوري ادارن جي ڳولا شروع ٿي وئي. ان جي باوجود، باغي اڃا تائين مرڪزي ۽ ڏاکڻي صوماليا تي ڪنٽرول ڪن ٿا، ۽ حڪومت جي ڪنٽرول وارن علائقن ۾ اثر رسوخ رکي ٿو، جلب جو شهر باغين جي حقيقي سرمائي جي حيثيت سان ڪم ڪري ٿو. آگسٽ 2012 ۾ هڪ نئون عارضي آئين منظور ڪيو ويو، صوماليا کي وفاق جي طور تي سڌارو. ساڳئي مهيني، صوماليا جي وفاقي حڪومت قائم ڪئي وئي ۽ موغاديشو ۾ بحاليء جو هڪ دور شروع ڪيو ويو، باوجود الشباب اڪثر ڪري اتي حملا ڪرڻ جي باوجود. صوماليا دنيا جي گهٽ ۾ گهٽ ترقي يافته ملڪن مان آهي، جيئن ته ان جي درجه بندي جي معيارن مان ثابت ٿئي ٿو جهڙوڪ GDP في ماڻهو، انساني ترقي انڊيڪس، ۽ نازڪ رياستن جي انڊيڪس. هن هڪ غير رسمي معيشت کي برقرار رکيو آهي بنيادي طور تي جانورن جي بنياد تي، ٻاهرين ڪم ڪندڙ صومالين کان موڪلون، ۽ ٽيليڪميونيڪيشن. اهو گڏيل قومن، عرب ليگ، آفريقي يونين، غير الائنڊ موومينٽ، ايسٽ آفريڪن ڪميونٽي ۽ آرگنائيزيشن آف اسلامڪ ڪوآپريشن جو ميمبر آهي.

جاگرافي

سنواريو
 
اترصوماليه جي ڪوهستاني سلسلي جي چوٽي
 
جبّه درياهه جو منظر

سياست ۽ حڪومت

سنواريو
 
صوماليا جو جھنڊو

پڻ ڏسو

سنواريو

خارجي ڳنڍڻا

سنواريو
  1. حوالي جي چڪ: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named provisional
  2. حوالي جي چڪ: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Frspc
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 حوالي جي چڪ: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named factbook
  4. "World Population Prospects: The 2017 Revision". ESA.UN.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. حاصل ڪيل 10 September 2017. 
  5. UNFPA Somali Population Survey 2014. Somalia.unfpa.org (06 April 2014). Retrieved 06 October 2016.
  6. 6.0 6.1 "Somalia humanitarian and development statistics" (PDF). United Nations. حاصل ڪيل 20 June 2016.