يمن
يمن (Yemen), سرڪاري طور تي يمن جي جمهوريه, اولهه ايشيا ۾ واقع وچ اوڀر جو هڪ مسلم ملڪ آهي۔ هن جي اتر ۽ اوڀر ۾ سعودي عرب ۽ اومان، ڏکڻ ۾ گارڊافوئي چينل ۽ عدن جو نار آهي ۽ اولهه ۾ احمر (ڳاڙهو) سمنڊ آهي. يمن اوڀر آفريڪا جي ساحل کان ڏکڻ ۾ سوڪوٽرا (217 ميل) ٻيٽ جو مالڪ آهي. يمن جي گادي جو هنڌ صنعاء آهي ۽ عربي هن جي قومي ٻولي آهي۔ يمن جي آبادي 3 ڪروڙ 45 لک کان وڌيڪ آهي، جن ۾ بيشتر عربي ڳالهائيندا اهن.
جمهوريه يمن الجمهورية اليمنية | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
شُعار: 'ٱللَّهُ، ثُمَّ ٱلْوَطَنُ، ٱلثَوْرَةُ، ٱلْوَحْدَةُ | |||||
ترانو: الجمهورية المتحدة | |||||
.svg) ڌرتيءَ جي نقشي تي يمن (سائي رنگ ۾) | |||||
| حیثیت | سانچو:Hanging indent | ||||
| گادي جو هنڌ | صنعاء[n 1] 15°20′54″N 44°12′23″E / 15.34833°N 44.20639°E | ||||
| سڀ کان وڏو شهر | صنعاء | ||||
| دفتري ٻوليون | عربي[1] | ||||
| نسلي گروھ (2000) | • عرب %92.8
• صومالي %3.7 • ٻيا %3.5 | ||||
| مذهب (2020) | * 99.1% اسلام
| ||||
| مقامي آبادي | يمني | ||||
| حڪومت | وحدانی مطلق العنان عارضي جمهوريه | ||||
• چيئرمين |
رشاد العليمي (متنازع)[n 2] | ||||
• وزير اعظم |
احمد عواد بن مبارڪ (متنازع)[n 3] | ||||
| مقننه | پارليامينٽ | ||||
| شوري ڪائونسل | |||||
| نمائندن جو ايوان | |||||
| قائم ڪيل | |||||
• يمن جی متوڪلتي سلطنت قائم ڪيل |
30 آڪٽوبر 1918ع | ||||
• يمن عرب جمهوريه قائم ڪيل |
26 سيپٽمبر 1962ع | ||||
• ڏکڻ يمن جي آزادي |
30 نومبر 1967ع | ||||
• اتحاد |
22 مئي 1990ع | ||||
• موجوده آئين |
16 مئي 1991ع | ||||
• يمني گهرو ويڙهه |
16 سيپٽمبر 2014ع | ||||
• پاڻي (%) |
رقبو 5,55,000 چورس ڪلوميٽر 2,14,000 چورس میل 49ھون | ||||
| آبادي | |||||
• 2023ع اندازو |
34,449,825[2]  (48هين) | ||||
• گھاٽائي |
44.7 /km2 (115.8 /sq mi) (160ھین) | ||||
| جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد ) | 2022ع لڳ ڀڳ | ||||
• ڪل |
65.603 بلين آمريڪي ڊالر[3] (111ھون) | ||||
• في سيڪڙو |
2,078 آمريڪي ڊالر[3] (213ھین) | ||||
| جِي. ڊي. پي (رڳو نالي ۾ ) | 2022ع لڳ ڀڳ | ||||
• ڪل |
28.134 بلين آمريڪي ڊالر[3] (111ھین) | ||||
.svg)
وچ اوڀر ۾ يمن عربن جي اصل سرزمين آهي. يمن قديم دور ۾ واپار جو هڪ اهم مرڪز هيو، جيڪو مصالحن جي واپار جي لاء مشهور هيو۔ عرب جي ٻين ملڪن جي برعڪس يمني اڪثر ڪري نسلي طور تي يهودي آهن جن ۾ مختلف ڏکڻ سامي قوم جا ننڍا گروهه آهن. قديم زماني ۾ يمن واپار ۽ طاقت جو اهم مرڪز هو. يمن ۾ ڪيتريون ئي طاقتور سلطنتون هيون، جن ۾ سبا جي سلطنت به شامل آهي. اهو قديم رومن ۾ عرب فيلڪس (لاطيني ۾ "خوشحال عرب") طور سڃاتو ويندو هو. ڇاڪاڻ ته اهو علائقو تمام خوبصورت ۽ طاقتور هو, اُن کي ”خوشحال عرب“ سڏيو ويو. سال 700ع جي ڏهاڪي ۾، يمني پهريون ماڻهو هئا، جيڪي نئين مذهب اسلام ۾ شامل ٿيا. ان وقت کان وٺي، يمني سخت مسلمان رهيا آهن، جيڪي سڀني اسلام جي فتحن ۾ اڳڀرا هئا. مسلمان جن جا ابا ڏاڏا يمن مان آيا هئا، تن صدين تائين الندلس (مسلم اسپين) تي حڪومت ڪئي. 20 صدي جي شروعات ۾ عثماني سلطنت اتر يمن تي قبضو ڪيو ۽ برطانوي سلطنت ڏکڻ يمن تي قبضو ڪيو. ٻئي حصا سال 1990ع ۾ متحد ٿيا ۽ بعد ۾ گهرو ويڙهه وڙهي. تازو هڪ سال 2015ع ۾ شروع ٿيو، اڳوڻي صدر علي عبدالله صالح سميت ڪجهه مشهور ماڻهو مارجي ويا ۽ هزارين بک وگهي مري ويا.
يمن، پائيدار ترقي ۾ اهم رڪاوٽن کي منهن ڏيڻ، دنيا جي گهٽ ۾ گهٽ ترقي يافته ملڪن مان هڪ آهي ۽ وچ اوڀر ۽ اتر آفريڪا جي غريب ملڪن مان هڪ آهي. سال 2019ع ۾ گڏيل قومن ٻڌايو ته يمن ۾ انسانيت جي امداد جي ضرورت ۾ سڀ کان وڌيڪ ماڻهن جو تعداد، تقريبن 24 ملين ماڻهن، يا ان جي آبادي جو تقريبا 75 سيڪڙو آهي. سال 2020ع تائين، يمن جي درجه بندي نازڪ رياستن جي انڊيڪس تي سڀ کان وڌيڪ ۽ گلوبل ڀک انڊيڪس تي ٻئي نمبر تي بدترين، صرف مرڪزي آفريڪي جمهوريه کان اڳتي وڌي وئي. اضافي طور تي، اهو سڀ کان گهٽ انساني ترقي انڊيڪس سڀني غير آفريقي ملڪن کان ٻاهر آهي.
نالو
سنواريويمنات جو پهريون ذڪر قديم ڏکڻ عربن جي لکت ۾ ٻي هميري سلطنت جي بادشاهن مان هڪ جي لقب تي ملي ٿو، جنهن کي شمر يحيٰ جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو. اهو اصطلاح غالباً عرب جزيره نما جي ڏکڻ-اولهه سامونڊي ڪناري ۽ عدن ۽ حضرموت جي وچ ۾ ڏاکڻي ساحلي پٽي ڏانهن اشارو ڪيو ويو آهي. تاريخي يمن ۾ موجوده قوم جي ڀيٽ ۾ تمام وڏو علائقو شامل آهي، جيڪو ڏکڻ اولهه سعودي عرب ۾ اتر عسير کان ڏکڻ عمان ۾ ظوفر تائين پکڙيل آهي. هڪ شڪل يمن (𐩺𐩣𐩬: يمنت) مان نڪتل آهي، جنهن جي لفظي معنيٰ آهي "ڏکڻ" (جزير العرب جو)، ۽ خاص طور تي ساڄي طرف زمين جي تصور تي ادا ڪري ٿي. ٻيا ذريعا دعويٰ ڪن ٿا ته يمن جو تعلق يمن سان آهي، جنهن جي معنيٰ ”خوشحالي“ يا ”برڪت وارو“ آهي، ڇاڪاڻ ته ملڪ جو گهڻو حصو زرخيز آهي، عرب جي اڪثر بنجر زمينن جي مقابلي ۾ زرخيز آهي. رومن ان کي عرب ريگستان ("ريگستاني عرب") جي برخلاف عربستان فيلڪس ("خوش" يا "خوش قسمت" عربستان) سڏيو.
تاريخ
سنواريواصل مضمون: يمن جي تاريخ
يمن 7,000 سالن کان وڌيڪ عرصي تائين پنهنجي تمدن جي سنگم تي موجود آهي. ملڪ ۾ اهڙين شخصيتن جو گهر هو جهڙوڪ شيبا جي راڻي جيڪا بادشاهه سليمان لاءِ تحفن جو قافلو کڻي آئي هئي. صدين تائين، اهو موچا جي بندرگاهن ۾ برآمد ٿيندڙ ڪافي جو بنيادي پروڊڪٽر بڻجي ويو. 7هين صدي عيسويء ۾ اسلام قبول ڪرڻ کان وٺي، يمن اسلامي سکيا جو مرڪز بڻجي ويو، ۽ ان جي فن تعمير جو گهڻو حصو جديد دور تائين زنده رهيو.
قديم تاريخ
سنواريواصل مضمون: يمن جي قديم تاريخ ۽ هميرائي سلطنت
جاگرافي
سنواريوسياست
سنواريومعيشت
سنواريوڊيموگرافي
سنواريوثقافت
سنواريوپڻ ڏسو
سنواريوخارجي ڳنڍڻا
سنواريو- حڪومت يمن آرڪائيو ڪيا ويا 2011-06-15 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين. سرڪاري موقع حباله
- Yemen آرڪائيو ڪيا ويا 2016-08-06 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين. ڪتاب عالمي حقائق ۾ معلومات
- يمن آرڪائيو ڪيا ويا 2015-09-22 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين. منصوبو مفتوح فهرست تي
- وڪيميڊيا نقشي نامو Yemen
Yemen سفري رهننما طرفان وڪي سفر
حوالا
سنواريو- ↑ "Yemen's Constitution of 1991 with Amendments through 2015" (PDF). Constitute Project. حاصل ڪيل 31 August 2020.
- ↑ "Yemen population". Yemen population 2023 Estimate based on UN World Bank. world population review.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 "World Economic Outlook Database, October 2018". IMF.org. International Monetary Fund. حاصل ڪيل 2 March 2019.
- ↑ Al-Sakani, Ali (19 April 2022). "Yemen inaugurates new presidential council". Al Jazeera. https://www.aljazeera.com/news/2022/4/19/yemen-inaugurates-new-presidential-council. "Yemen's Prime Minister Maeen Abdulmalik Saeed, along with other senior government officials, had also arrived in Aden, which serves as Yemen's temporary capital, before the swearing-in ceremony."
- ↑ "Yemen". Central Intelligence Agency. CIA World Factbook.
- ↑ "GINI index (World Bank estimate)". World Bank. حاصل ڪيل 15 October 2017.
- ↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF). United Nations Development Programme. حاصل ڪيل 30 سيپٽمبر 2022. Check date values in:
|access-date=(مدد) - ↑ "Yemen". International News Safety Institute. وقت 5 May 2010 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 14 October 2009. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ "Yemen - Flora, Fauna, Ecosystems | Britannica". www.britannica.com. حاصل ڪيل 2023-09-08.
حوالي جي چڪ: "n" نالي جي حوالن جي لاءِ ٽيگ <ref> آهن، پر لاڳاپيل ٽيگ <references group="n"/> نہ مليو