پاڪستان جون ڊويزنون
پاڪستان جون ڊويزنون (Divisions of Pakistan) پاڪستان جي ورهاست چئن صوبن: سنڌ، پنجاب، خيبر پختونخوا ۽ بلوچستان، ھڪ وفاقي علائقي: فيڊرل ڪيپيٽل ٽيريٽري آف اسلام آباد ۽ ٻہ خود مختيار علائقن: گلگت بلتستان ۽ آزاد ڪشمير ۾ ٿيل آھي. انھن سڀني جي انتظامي ورهاست ڊويزن سڏجي ٿي جيڪي ضلعن ۾ ورھايل آھن. ضلعن جي ورھاست تعلقن (تحصيل) ۾ ٿيل آھي. سال 2000ع ۾ پاڪستان ۾ ڊويزن سسٽم ختم ڪيو ويو ھو پر سال 2008ع ۾ اھو وري بحال ڪيو ويو. فيڊرل ڪيپيٽل ٽيريٽري آف اسلام آباد جو شمار ڊويزن ۾ ناھي ٿيندو. ھر ڊويزن جو وڏي ۾ وڏو عملدار ڪمشنر ھوندو آھي.
| پاڪستان جا ڊويزن Divisions of Pakistan | |
|---|---|
 | |
| قسم | ٻيون درجي جي انتظامي ورهاست |
| علائقو |  پاڪستاناسلامي جمهوريه پاڪستان |
| انگ | 38 (as of جنوري، 2025ع) |
| حڪومت | ڊويزنل حڪومت |
| ذيلي تقسيم | ڊويزن
|
پاڪستان جا چار صوبا، هڪ گاديءَ وارو علائقو ۽ ٻه انتظامي علائقا 38 انتظامي ڊويزن (Division) ۾ ورهايل آهن، جيڪي اڳتي هلي ضلعن، تعلقن ۽ آخر ۾ يونين ڪائونسلن ۾ ورهايل آهن. اهي ڊويزنون سال 2000ع ۾ ختم ڪيون ويون، پر سال 2008ع ۾ ٻيهر بحال ڪيون ويون. ھر ڊويزن جو وڏي ۾ وڏو عملدار ڪمشنر ھوندو آھي. ڊويزنن ۾ اسلام آباد ڪيپيٽل ٽيريٽري يا وفاق جي انتظام هيٺ قبائلي علائقا شامل نه آهن، جن کي صوبن جي هڪ ئي سطح تي ڳڻيو ويو، پر سال 2018ع ۾، وفاق جي انتظام هيٺ قبائلي علائقن کي خيبر پختونخوا صوبي ۾ شامل ڪيو ويو ۽ قبائلي ايجنسين کي ضلعن جي طور پاڙيسري ڊويزنن ۾ شامل ڪيو ويو.
تاريخ
سنواريوانتظامي ڊويزن نوآبادياتي دور کان حڪومت جو هڪ لازمي درجو ٺاهڻ ٿيون. برٽش انڊيا جا صوبا ڊويزنن ۾ ورهايل هئا، جيڪي پاڻ ضلعن ۾ ورهايل هئا. سال 1947ع ۾ آزاد ٿيڻ تي، پاڪستان جي نئين قوم ٻن ڀاڳن تي مشتمل هئي؛ اوڀر ۽ اولهه پاڪستان مشرقي ۽ مغربي، جيڪا هندستان کان جدا ٿي ويا. پاڪستان جا ٽي صوبا ڏهن انتظامي ڊويزنن ۾ ورهايل هئا. اڀرندي ڀاگي ۾ واحد صوبو، اوڀر بنگال هو،جنهن جا چار ڊويزن؛ چٽگانگ، ڍاڪا، کلنا ۽ راجشاهي هئا. اولهائندي ڀاگي ۾، اولهه پنجاب صوبي جا چار ڊويزن؛ لاهور، ملتان، راولپنڊي ۽ سرگوڌا، اتر-اولهه سرحدي صوبو (جيئن ته ان وقت سڏيو ويندو هو) جا ٻه ڊويزن هئا؛ ڊيرا اسماعيل خان ۽ پشاور ۽ اڳوڻي سنڌ صوبي جو گهڻو حصو حيدرآباد ڊويزن بڻجي ويو. اڪثر ڊويزنن جا نالا، ڪجھ استثنا سان، ڊويزنل راڄڌانين جي نالي تي رکيا ويا.
سال 1955ع کان 1970ع تائين ون يونٽ واري پاليسيءَ جو مطلب هو ته فقط ٻه صوبا هئا؛ اوڀر ۽ اولهه پاڪستان. اوڀر پاڪستان ۾ به ساڳيون ئي ڊويزنون هيون جيئن اوڀر بنگال صوبي ۾ اڳ ۾ هيون، پر اولهه پاڪستان کي آهستي آهستي ست نيون ڊويزنون مليون ۽ اصل ڇهن ۾ شامل ٿي ويون. بلوچستان اسٽيٽس يونين "قلات ڊويزن" بڻجي وئي، جڏهن ته اڳوڻو بلوچستان چيف ڪمشنر صوبو "ڪوئيٽا ڊويزن" بڻجي ويو. خيرپور جي پرنسلي رياست ۽ حيدرآباد ڊويزن جا ڪجهه حصا گڏ ڪري "خيرپور ڊويزن" ٺاهيو ويو. بهاولپور جي اڳوڻي رياست "بهاولپور ڊويزن" بڻجي وئي، ۽ تنهنڪري اولهه پنجاب ۾ شامل ٿيو. وفاقي گاديءَ وارو علائقو سال 1959ع ۾ اولهه پاڪستان ۾ ضم ڪيو ويو ۽ 1960ع ۾ لسٻيلي ضلعي سان ضم ڪري "ڪراچي-ٻيله ڊويزن" ٺاهيو ويو. سال 1969ع ۾ چترال، دير ۽ سوات جي رياستن کي اولهه پاڪستان ۾ شامل ڪيو ويو ۽ "مالاڪنڊ ڊويزن" ٺاهيو ويو جنهن جو ڊويزنل هيڊ ڪوارٽر "سيدو شريف" بڻايو ويو. سال 1975ع ۾ خيرپور ڊويزن کي ختم ڪري ان جي جاءِ تي "سکر ڊويزن جوڙيو ويو ۽ سال 1980ع ۾ سکر ڊويزن (سابق خيرپور ڊويزن) کي ورهائي "لاڙڪاڻو ڊويزن" بڻايو ويو. سال 1990ع ۾ حيدرآباد ڊويزن کي ورهائي "ميرپورخاص ڊويزن" ٺاهيو ويو.
سال 2000ع ۾ حڪومت سنڌ صوبي مان ڊويزنل نظام ختم ڪري ڇڏيو. 11 جولاءِ 2011ع تي سنڌ حڪومت صوبي ۾ بيهر ڊويزنن کي بحال ڪئي.
نيون ڊويزنون
سنواريوجڏهن ون يونٽ (اولهه پاڪستان) کي ٽوڙيو ويو ته ان ڊويزن کي ٻيهر چئن صوبن ۾ ورهايو ويو. 1970ع واري ڏهاڪي ۾ آهستي آهستي، نيون ڊويزنون ٺهي ويون. هزاره ۽ ڪوهاٽ ڊويزن کي پشاور ڊويزن مان ورهايو ويو. گوجرانوالا ڊويزن لاهور ۽ راولپنڊي ڊويزن جي حصن مان ٺهي. ڊيرا غازي خان ڊويزن کي ملتان ڊويزن کان ورهايو ويو. فيصل آباد ڊويزن کي سرگوڌا ڊويزن مان ورهايو ويو. سبي ڊويزن قلات ۽ ڪوئيٽا ڊويزن جي حصن مان ٺهي. لسبيلا ضلعي کي ڪراچي ڊويزن کان قلات ڊويزن ۾ منتقل ڪيو ويو. مڪران ڊويزن کي قلات ڊويزن کان ڌار ڪئي ٺاهيو ويو. خيرپور ڊويزن جو نالو بدلائي سکر ڊويزن رکيو ويو ۽ ڊويزن جو هيڊ ڪوارٽر خيرپور مان بدلائي سکر رکيو ويو. شهيد بينظير آباد به سنڌ ۾ هڪ نئين ڊويزن آهي.
جنرل ضياءُ الحق جي فوجي حڪومت دوران اسلامائز آئيڊيالوجي جي ايڊوائيزري ڪائونسل (جسٽس تنزيل الرحمان جي سربراهيءَ ۾) کي اسلامي ملڪ جا رستا ڳولڻ جو ڪم سونپيو ويو. ان جي سفارشن مان هڪ اها به هئي ته موجوده چئن صوبن کي ٽوڙيو وڃي ۽ 20 انتظامي ڊويزنون وفاقي ڍانچي ۾ نوان صوبا بڻجن ۽ اقتدار جي وڌيڪ منتقلي ڪئي وڃي، پر هن تجويز تي عمل نه ڪيو ويو.
ماضيءَ ۾ (يعني گذريل ٽن ڏهاڪن ۾) نصيرآباد ڊويزن کي سبي ڊويزن کان ورهايو ويو. ژوب ڊويزن ڪوئيٽا ڊويزن مان ورهائجي ويو. بنون ڊويزن کي ڊيره اسماعيل خان ڊويزن مان ورهايو ويو. مردان ڊويزن کي پشاور ڊويزن کان ورهايو ويو. لاڙڪاڻي ڊويزن کي سکر ڊويزن مان ورهايو ويو ۽ حيدرآباد ڊويزن مان شهيد بينظير آباد ڊويزن ۽ ميرپورخاص ڊويزن کي ورهايو ويو. لاهور ۽ ملتان ڊويزنن مان ساهيوال ڊويزن، جڏهن ته شيخوپوره ڊويزن لاهور ۽ فيصل آباد ڊويزنن مان ٺاهيو ويو. قلات ڊويزن جي گاديءَ جو هنڌ قلات کان خضدار منتقل ڪيو ويو. رخشان ڊويزن تازو بلوچستان ۾ شامل ڪيو ويو آهي، جنهن ۾ ڪوئيٽا ۽ قلات ڊويزن جا حصا شامل آهن جن جي گاديءَ جو هنڌ خاران آهي.
تازو ئي جون 2021ع ۾ لورالائي ڊويزن کي ژوب ڊويزن کان ڌار ڪري بلوچستان ۾ شامل ڪيو ويو ۽ 17 آگسٽ 2022ع تي گجرات ڊويزن کي گوجرانوالا ڊويزن کان ڌار ڪري پنجاب ۾ شامل ڪيو ويو. 14 جنوري، 2023ع تي ميانوالي ڊويزن کي پنجاب ۾ شامل ڪيو ويو.
ڊويزنن جو خاتمو
سنواريوآگسٽ 2000ع ۾، لوڪل گورنمينٽ سڌارن جي تحت "ڊويژن" کي انتظامي سطح جي طور تي ختم ڪري ڇڏيو ۽ پهرين چونڊون 2001ع ۾ مڪاني حڪومتن جي ڪائونسلن جو نظام متعارف ڪرايو. ماتحتي نظام، جنهن جي ذريعي سڀئي ڪم جيڪي مؤثر طريقي سان مقامي سطح تي انجام ڏئي سگھجن ٿا، ان سطح تي منتقل ڪيا ويا. جن جو مطلب ڪيترن ئي ڪم، جيڪي اڳ ۾ صوبائي ۽ ڊويزنل سطح تي سنڀاليا ويندا هئا، کي ضلعن ۽ تعلقن کي جي حوالي ڪيو ويو. ڊويزن جو نظام ختم ٿيڻ وقت خاص پاڪستان ۾ ڇويهه 26؛ سنڌ ۾ پنج، بلوچستان ۾ ڇهه، خيبرپختونخوا ۾ ست ۽ پنجاب ۾ اٺ ڊويزن هيون. نظام جو خاتمو آزاد ڪشمير جي ٽي ڊويزن کي متاثر نه ڪيو، جيڪا ورهاست جي ٻئي ليول طور ڪم ڪنديون هيون.
بحالي
سنواريوسال 2008ع ۾ عوامي چونڊن کانپوءِ نئين حڪومت سمورن صوبن جي ڊويزنن کي بحال ڪرڻ جو فيصلو ڪيو. [1] سنڌ ۾ سال 2010ع ۾ لوڪل گورنمينٽ باڊيز جو مدو ختم ٿيڻ بعد ڊويزنل ڪمشنرن جو نظام بحال ٿيڻو هو.[2][3][4]
جولاءِ 2011ع ۾ ڪراچي شهر ۾ وڌندڙ تشدد ۽ سنڌ جي حڪمران پيپلز پارٽي ۽ سنڌ ۾ اڪثريتي پارٽيءَ جي وچ ۾ سياسي ورهاست کانپوءِ ايم ڪيو ايم ۽ سنڌ جي گورنر جي استعيفيٰ کانپوءِ ايم ڪيو ايم، پيپلز پارٽي ۽ حڪومتي اتحاد ۾ شامل ٿي ويا. سنڌ حڪومت صوبي ۾ ڪمشنري نظام بحال ڪرڻ جو فيصلو ڪري ورتو. نتيجي ۾ سنڌ جا پنج ڊويزنون، ڪراچي، حيدرآباد، سکر، ميرپورخاص ۽ لاڙڪاڻو پنهنجن ضلعن سان بحال ٿي ويا آهن. سنڌ ۾ هڪ نئين ڊويزن شهيد بينظير آباد ڊويزن جو اضافو ڪيو ويو.[5]
ڪراچي ضلعي کي ان جي 5 اصل ضلعن ۾ ضم ڪيو ويو آهي جن ۾ ڪراچي اوڀر، ڪراچي اولهه، ڪراچي سينٽرل، ڪراچي ڏکڻ ۽ ملير شامل آهن. ڪورنگي کي ڪراچي اوڀر ضلعي مان ورهائي ڪراچي جي ڇهين ضلعي جو درجو ڏنو ويو آهي. تازو ڪياماڙي ضلعو ڪراچي اولهه ضلعي کي ورهائي ڇڏيو آهي. اهي ست ضلعا هاڻي ڪراچي ڊويزن ٺاهي رهيا آهن.[6]
موجوده ڊويزنون
سنواريوھيٺ ڏنل ٽيبل ۾ پاڪستان جون موجوده ڊويزنون صوبن جي نالن ۽ 2017 جي ٿيل آدمشماري جي تفصيل سان ڏنل آهن[7].
| بلوچستان صوبي جون ڊويزنون | ||||
|---|---|---|---|---|
| ڊويزن | پکيڙ (km2) | آبادي 1998 آدمشماري |
آبادي 2017 آدمشماري |
صدر مقام |
| قلات ڊويزن | 140,612 | 1,443,727 | 2,509,230 | خضدار |
| مڪران ڊويزن | 52,067 | 832,753 | 1,489,015 | تربت |
| نصيرآباد ڊويزن | 16,946 | 988,109 | 1,591,144 | ديرا مراد جمالي |
| ڪوئيٽا ڊويزن | 64,310 | 1,713,952 | 4,174,562 | ڪوئيٽا |
| سبي ڊويزن | 27,055 | 630,901 | 1,038,010 | سبي |
| ژوب ڊويزن | 46,200 | 956,443 | 1,542,447 | لورالائي |
| رخشان ڊويزن | 89,013 | 409,473 | 737,162 | خاران |
| خيبرپختونخوا صوبي جون ڊويزنون | ||||
| ڊويزن | پکيڙ (km2) | آبادي 1998 آدمشاري |
آبادي 2017 آدمشماري |
صدر مقام |
| بنون ڊويزن | 4,391 | 1,165,692 | 2,044,074 | بنون |
| ڊيرا اسماعيل خان ڊويزن | 9,005 | 1,091,211 | 2,019,017 | ديرا اسماعيل خان |
| ھزاره ڊويزن | 17,194 | 3,505,581 | 5,325,121 | ايبٽ آباد |
| ڪوھاٽ ڊويزن | 7,012 | 1,307,969 | 2,218,971 | ڪوھاٽ |
| مالاڪنڊ ڊويزن | 29,872 | 4,262,700 | 7,514,694 | سيدو شريف |
| مردان ڊويزن | 3,046 | 2,486,904 | 3,997,677 | مردان |
| پشاور ڊويزن | 4,001 | 3,923,588 | 7,403,817 | پشاور |
| پنجاب صوبي جون ڊويزنون | ||||
| ڊويزن | پکيڙ (km2) | آبادي 1998 آدمشماري |
آبادي 2017 آدمشماري |
صدر مقام |
| بھاولپور ڊويزن | 45,588 | 7,635,591 | 11,464,031 | بھاولپور |
| ڊيرا غازي خان ڊويزن | 38,778 | 6,503,590 | 11,014,398 | ديرا غازي خان |
| فيصل آباد ڊويزن | 17,917 | 9,885,685 | 14,177,081 | فيصل آباد |
| گوجرانوالا ڊويزن | 17,206 | 11,431,058 | 16,123,984 | گوجرانوالا |
| گجرات ڊويزن | 17,206 | 11,431,058 | 16,123,984 | گجرات |
| لاهور ڊويزن | 11,727 | 8,694,620 | 19,581,281 | لاھور |
| ملتان ڊويزن | 17,935 | 8,447,557 | 12,265,161 | ملتان |
| راولپنڊي ڊويزن | 22,255 | 6,659,528 | 10,007,821 | راولپنڊي |
| ساھيوال ڊويزن | 10,302 | 5,362,866 | 7,380,386 | ساھيوال |
| سرگوڌا ڊويزن | 26,360 | 5,679,766 | 8,181,499 | سرگوڌا |
| ميانوالي ڊويزن | 26,360 | 5,679,766 | 8,181,499 | ميانوالي |
| سنڌ صوبي جون ڊويزنون | ||||
| ڊويزن | پکيڙ (km2) | آبادي 1998 آدمشماري |
آبادي 2017 آدمشماري |
صدر مقام |
| ڀنڀور ڊويزن | 28,171 | 2,585,417 | 3,566,300[8] | ٺٽو |
| حيدرآباد ڊويزن | 33,527 | 4,610,071 | 7,026,335 | حيدرآباد |
| ڪراچي ڊويزن | 3,528 | 9,856,318 | 16,051,521 | ڪراچي |
| سکر ڊويزن | 24,505 | 3,447,935 | 5,538,555 | سکر |
| لاڙڪاڻو ڊويزن | لاڙڪاڻو | |||
| ميرپور خاص ڊويزن | 28,171 | 2,585,417 | 4,228,683 | ميرپور خاص |
| شھيد بينظير آباد ڊويزن | 18,175 | 3,510,036 | 5,282,277 | نوابشاھ |
انتظامي علائقا
سنواريو| آزاد ڪشمير جون ڊويزنون | ||||
|---|---|---|---|---|
| ڊويزن | پکيڙ (km2) | آبادي 1998 آدمشماري |
آبادي 2017 آدمشماري |
صدر مقام |
| ميرپور ڊويزن | 4,388 | 1,198,249 | 1,651,018 | ميرپور شهر |
| مظفرآباد ڊويزن | 6,117 | 745,733 | 1,072,150 | مظفر آباد |
| پونڇ ڊويزن | 2,792 | 1,028,541 | 1,322,198 | راول ڪوٽ |
| گلگت بلتستان جون ڊويزنون | ||||
| ڊويزن | پکيڙ (km2) | آبادي 1998 آدمشماري |
آبادي 2017 آدمشماري |
صدر مقام |
| گلگت ڊويزن | - | گلگت | ||
| بلتستان ڊويزن | - | اسڪردو | ||
| ديامر ڊويزن | - | چلاس | ||
سالن جي لحاظ کان ڊويزنن جي آبادي
سنواريو| Division | Pop.
2023 |
Pop.
2017 |
Pop.
1998 |
Pop.
1981 |
Pop.
1972 |
Pop.
1961 |
Pop.
1951 |
Province |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Islamabad | 2,363,863 | 2,006,572 | 805,235 | 340,286 | ... | ... | ... | Islamabad |
| F.A.T.A. | ... | 5,001,676 | 3,176,331 | 2,198,547 | ... | ... | ... | F.A.T.A. |
| Bahawalpur | 13,400,009 | 11,464,031 | 7,635,591 | 4,068,636 | ... | ... | ... | Punjab |
| Lahore | 22,772,710 | 19,398,081 | 12,015,649 | 7,183,097 | ... | ... | ... | |
| Dera Ghazi Khan | 12,892,465 | 11,014,398 | 6,503,590 | 3,746,837 | ... | ... | ... | |
| Faisalabad | 16,228,526 | 14,177,081 | 9,885,685 | 6,667,425 | ... | ... | ... | |
| Multan | 14,085,102 | 12,265,161 | 8,447,557 | 5,408,561 | ... | ... | ... | |
| Rawalpindi | 10,804,250 | 10,007,821 | 6,659,528 | 4,432,729 | ... | ... | ... | |
| Sargodha | 9,591,275 | 8,181,499 | 5,679,766 | 3,930,628 | ... | ... | ... | |
| Mianwali | 4,357,984 | ... | ... | ... | ... | ... | ... | |
| Sahiwal | 8,533,471 | 5,362,866 | 4,271,247 | ... | ... | ... | ... | |
| Gujranwala | 11,416,686 | 9,783,183 | 6,101,052 | 3,934,861 | 3,218,873 | 2,587,061 | 1,835,178 | |
| Gujrat | 7,362,182 | 6,337,678 | 4,685,773 | 3,264,764 | 2,713,675 | 1,872,505 | 1,626,496 | |
| Mirpur Khas | 4,619,624 | 4,228,683 | 2,585,417 | 1,501,882 | ... | ... | ... | Sindh |
| Hyderabad | 11,659,246 | 10,592,635 | 6,829,537 | 4,678,290 | ... | ... | ... | |
| Karachi | 20,382,881 | 16,051,521 | 9,856,318 | 5,437,984 | ... | ... | ... | |
| Larkana | 7,093,706 | 6,192,380 | 4,210,650 | 2,746,201 | ... | ... | ... | |
| Shaheed Benazirabad | 5,930,649 | 5,282,277 | 3,510,036 | 2,560,448 | ... | ... | ... | |
| Sukkur | 6,010,041 | 5,538,555 | 3,447,935 | 2,103,861 | ... | ... | ... | |
| Dera Ismail Khan | 3,188,779 | 2,019,017 | 1,091,211 | 635,494 | ... | ... | ... | KPK |
| Bannu | 3,092,078 | 2,044,074 | 1,165,692 | 710,786 | ... | ... | ... | |
| Kohat | 3,752,436 | 2,218,971 | 1,307,969 | 758,772 | ... | ... | ... | |
| Hazara | 6,188,736 | 5,325,121 | 3,505,581 | 2,701,257 | ... | ... | ... | |
| Malakand | 9,959,399 | 7,514,694 | 4,262,700 | 2,466,767 | ... | ... | ... | |
| Mardan | 4,639,498 | 3,997,677 | 2,486,904 | 1,506,500 | ... | ... | ... | |
| Peshawar | 10,035,171 | 7,403,817 | 3,923,588 | 2,281,752 | ... | ... | ... | |
| Kalat | 2,721,018 | 2,509,230 | 1,457,722 | 1,044,174 | ... | ... | ... | Balochistan |
| Nasirabad | 2,044,021 | 591,144 | 1,076,708 | 699,669 | ... | ... | ... | |
| Makran | 1,875,872 | 1,489,015 | 832,753 | 652,602 | ... | ... | ... | |
| Quetta | 4,259,163 | 4,174,562 | 1,699,957 | 880,618 | ... | ... | ... | |
| Sibi | 1,156,748 | 1,038,010 | 630,901 | 305,768 | ... | ... | ... | |
| Zhob | 927,579 | 1,542,447 | 956,443 | 749,545 | ... | ... | ... | |
| Loralai | 870,000 | ... | ... | ... | ... | ... | ... | |
| Rakhshan | 1,040,001 | 737,162 | 409,473 | ... | ... | ... | ... | |
| Azad Kashmir | ... | 4,045,366 | 2,972,523 | 1,980,000 | ... | ... | ... | Azad Kashmir |
| Mirpur | ... | 1,651,018 | 1,198,249 | ... | ... | ... | ... | Azad Kashmir |
| Muzaffarabad | ... | 1,072,150 | 745,733 | ... | ... | ... | ... | |
| Poonch | ... | 1,322,198 | 1,028,541 | ... | ... | ... | ... | |
| Gilgit-Baltistan | ... | ... | 910,000 | 562,000 | ... | ... | ... | Gilgit-Baltistan |
| Gilgit | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | Gilgit-Baltistan |
| Baltistan | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | |
| Diamer | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... |
آبادي، ايراضي، گهاٽائي ۽ خواندگي جي لحاظ کان ڊويزنن جي فهرست
سنواريو| Division | Population
(2023) |
Area (km2) |
Density/ (km2) (2017) |
Literacy
rate (2023) |
Capital | Province |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Islamabad | 2,363,863 | 906 | 2214.76 | 83.97% | Islamabad | Islamabad |
| F.A.T.A. | ... | 27,220 | 183.75 | ... | Islamabad | F.A.T.A. |
| Dera Ismail Khan | 3,188,779 | 9,005 | 224.21 | 41.73% | Dera Ismail Khan | KPK |
| Bannu | 3,092,078 | 4,391 | 465.51 | 42.11% | Bannu | |
| Kohat | 3,752,436 | 7,012 | 316.45 | 50.89% | Kohat | |
| Hazara | 6,188,736 | 17,194 | 309.7 | 60.95% | Abbottabad | |
| Malakand | 9,959,399 | 29,872 | 251.56 | 47.51% | Saidu | |
| Mardan | 4,639,498 | 3,046 | 1312.43 | 56.90% | Mardan | |
| Peshawar | 10,035,171 | 4,001 | 1850.49 | 51.32% | Peshawar | |
| Dera Ghazi Khan | 12,892,465 | 38,778 | 284.04 | 48.00% | Dera Ghazi Khan | Punjab |
| Lahore | 22,772,710 | 11,727 | 1654.14 | 73.63% | Lahore | |
| Faisalabad | 16,228,526 | 17,917 | 791.26 | 68.80% | Faisalabad | |
| Bahawalpur | 13,400,009 | 45,588 | 251.47 | 52.13% | Bahawalpur | |
| Gujranwala | 11,416,686 | 7,779 | 937.11 | 76.41% | Gujranwala | |
| Gujrat | 7,362,182 | 9,438 | ... | 76.41% | Gujrat | |
| Multan | 14,085,102 | 17,935 | 683.87 | 59.43% | Multan | |
| Rawalpindi | 10,804,250 | 18,823 | 574.5 | 79.90% | Rawalpindi | |
| Sargodha | 9,591,275 | 26,360 | 310.38 | 63.19% | Sargodha | |
| Mianwali | 4,357,984 | 16,925 | 257.36 | N/A | Mianwali | |
| Sahiwal | 8,533,471 | 10,302 | 520.57 | 61.02% | Sahiwal | |
| Karachi | 20,382,881 | 3,528 | 4549.75 | 75.11% | Karachi | Sindh |
| Mirpur Khas | 4,619,624 | 28,171 | 150.11 | 40.41% | Mirpur Khas | |
| Hyderabad | 11,659,246 | 64,963 | 163.06 | 45.38% | Hyderabad | |
| Larkana | 7,093,706 | 15,543 | 398.4 | 44.53% | Larkana | |
| Shaheed Benazirabad | 5,930,649 | 18,175 | 290.63 | 49.91% | Shaheed Benazirabad | |
| Sukkur | 6,010,041 | 34,752 | 159.37 | 49.72% | Sukkur | |
| Makran | 1,875,872 | 52,067 | 28.6 | 47.69% | Turbat | Balochistan |
| Nasirabad | 2,044,021 | 16,946 | 34.88 | 32.59% | Dera Murad Jamali | |
| Quetta | 4,259,163 | 64,310 | 64.91 | 51.68% | Quetta | |
| Kalat | 2,721,018 | 91,767 | 17.85 | 38.72% | Khuzdar | |
| Sibi | 1,156,748 | 27,055 | 38.37 | 34.70% | Sibi | |
| Rakhshan | 1,040,001 | 98,596 | ... | 36.84% | Kharan | |
| Zhob | 927,579 | 27,128 | 34.2 | 32.33% | Zhob | |
| Loralai | 870,000 | 17,260 | 50.4 | 39.89% | Loralai | |
| Azad Kashmir | ... | 13,297 | 304.23 | ... | Muzaffarabad | Azad Kashmir |
| Mirpur | ... | 4,388 | ... | ... | Mirpur | Azad Kashmir |
| Muzaffarabad | ... | 6,117 | ... | ... | Muzaffarabad | |
| Poonch | ... | 2,792 | ... | ... | Rawalakot | |
| Gilgit-Baltistan | ... | 72,520 | ... | ... | Gilgit | Gilgit-Baltistan |
| Gilgit | ... | ... | ... | ... | Gilgit | Gilgit-Baltistan |
| Baltistan | ... | ... | ... | ... | Skardu | |
| Diamer | ... | ... | ... | ... | Chilas |
پڻ ڏسو
سنواريو- پاڪستان جا انتظامي يونٽ
- پاڪستان جا اڳوڻا انتظامي يونٽ
- پاڪستان ۾ مڪاني حڪومت جو نظام
- پنجاب جون ڊويزنون
- سنڌ جون ڊويزنون
- پاڪستان جا انتظامي يونٽ
- ڊويزن (سياسي جاگرافي)
- پنجاب جون ڊويزنون
- پاڪستان جا اڳوڻا انتظامي يونٽ
- پاڪستان ۾ مقامي حڪومتون
ڊويزنون جي آبادي
| ڊويزن | آبادي-2017 | آبادي-1998 | آبادي-1981 | پکيڙ (km.2) |
صدر مقام | صوبو |
|---|---|---|---|---|---|---|
| آزاد ڪشمير | 4,045,366 | 2,972,523 | 1,980,000 | 13,297 | مظفرآباد | آزاد ڪشمير |
| اسلام آباد | 2,006,572 | 805,235 | 340,286 | 906 | اسلام آباد | فيڊرل ڪيپيٽل ٽيريٽري آف اسلام آباد |
| بھاولپور | 11,464,031 | 7,635,591 | 4,068,636 | 45,588 | بھاولپور | پنجاب |
| بنو | 2,044,074 | 1,165,692 | 710,786 | 4,391 | بنو | ڪي پي ڪي |
| پشاور | 7,403,817 | 3,923,588 | 2,281,752 | 4,001 | پشاور | ڪي پي ڪي |
| حيدرآباد | 10,592,635 | 6,829,537 | 4,678,290 | 2000 | حيدرآباد | سنڌ |
| ديرا اسماعيل خان | 2,019,017 | 1,091,211 | 635,494 | 9,005 | ديرا اسماعيل خان | ڪي پي ڪي |
| ديرا غازي خان | 11,014,398 | 6,503,590 | 3,746,837 | 38,778 | ديرا غازي خان | پنجاب |
| راولپنڊي | 10,007,821 | 6,659,528 | 4,432,729 | 22,255 | راولپنڊي | پنجاب |
| ژوب | 1,542,447 | 956,443 | 749,545 | 46,200 | لورالائي | بلوچستان |
| ساھيوال | 5,362,866 | 4,271,247 | 10,302 | ساھيوال | پنجاب | |
| سبي | 1,038,010 | 630,901 | 305,768 | 27,055 | سبي | بلوچستان |
| سرگوڌا | 8,181,499 | 5,679,766 | 3,930,628 | 26,360 | سرگوڌا | پنجاب |
| سکر | 5,538,555 | 3,447,935 | 2,103,861 | 34,752 | سکر | سنڌ |
| شھيد بينظير آباد | 5,282,277 | 3,510,036 | 2,560,448 | 18,175 | نوابشاھ | سنڌ |
| فاٽا | 5,001,676 | 3,176,331 | 2,198,547 | 27,220 | اسلام آباد | فاٽا |
| فيصل آباد | 14,177,081 | 9,885,685 | 6,667,425 | 17,917 | فيصل آباد | پنجاب |
| قلات | 2,509,230 | 1,457,722 | 1,044,174 | 140,612 | خضدار | بلوچستان |
| ڪراچي | 16,051,521 | 9,856,318 | 5,437,984 | 3,528 | ڪراچي | سنڌ |
| ڪوھاٽ | 2,218,971 | 1,307,969 | 758,772 | 7,012 | ڪوھاٽ | ڪي پي ڪي |
| ڪوئيٽا | 4,174,562 | 1,699,957 | 880,618 | 64,310 | ڪوئيٽا | بلوچستان |
| گلگت بلتستان | 910,000 | 562,000 | 72,520 | گلگت | گلگت بلتستان | |
| گوجرانوالا | 16,123,984 | 11,431,058 | 7,642,118 | 17,206 | گوجرانوالا | پنجاب |
| لاڙڪاڻو | 6,192,380 | 4,210,650 | 2,746,201 | 15,543 | لاڙڪاڻو | سنڌ |
| لاھور | 19,398,081 | 12,015,649 | 7,183,097 | 11,727 | لاھور | پنجاب |
| مالاڪنڊ | 7,514,694 | 4,262,700 | 2,466,767 | 29,872 | سعيدو | ڪي پي ڪي |
| مردان | 3,997,677 | 2,486,904 | 1,506,500 | 3046 | مردان | ڪي پي ڪي |
| مڪران | 1,489,015 | 832,753 | 652,602 | 52,067 | تربت | بلوچستان |
| ملتان | 12,265,161 | 8,447,557 | 5,408,561 | 17,935 | ملتان | پنجاب |
| ميرپور خاص | 4,228,683 | 2,585,417 | 1,501,882 | 28,171 | ميرپور خاص | سنڌ |
| نصيرآباد | 591,144 | 1,076,708 | 699,669 | 16,946 | ديرا مراد جمالي | بلوچستان |
| ھزارا | 5,325,121 | 3,505,581 | 2,701,257 | 17,194 | ايبٽ آباد | ڪي پي ڪي |
خارجي ڳنڍڻا
سنواريو
حوالا
سنواريو- ↑ "Commissionerate system restored". وقت 2010-01-09 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2010-04-26. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ "502 Bad Gateway". www.emoiz.com. وقت 2018-12-26 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2010-04-26. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ "Commissioner system to be restored soon: Durrani". وقت 2012-07-31 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ "Sindh: Commissioner system may be revived today". وقت 2019-01-06 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2010-04-26. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ "Commissioners, DCs posted in Sindh". وقت 2011-07-13 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2011-07-13. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ anjum. "Sindh back to 5 divisions after 11 years | Pakistan Today". حاصل ڪيل 2022-05-05.
- ↑ "DISTRICT WISE CENSUS RESULTS CENSUS 2017" (PDF). www.pbscensus.gov.pk. وقت 2017-08-29 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ http://www.pbs.gov.pk/content/block-wise-provisional-summary-results-6th-population-housing-census-2017-january-03-2018
- ↑ "Info" (PDF). www.pbs.gov.pk.
- ↑ "Pakistan Divisions". www.statoids.com.
- ↑ "Population of the districts of KPK" (PDF).
- ↑ "Population of the districts of Punjab" (PDF).
- ↑ "Population of the districts of Balochistan" (PDF).
- ↑ "Population of the districts of Sindh" (PDF).
- ↑ "Info" (PDF). www.pbs.gov.pk.
- ↑ "Pakistan Divisions". www.statoids.com.