سنڌ ۾ ثقافتي ورثي جي ماڳن جي فهرست
سنڌ، پاڪستان جو صوبو، لڳ ڀڳ 3000 ماڳن ۽ يادگارن جو گھر آهي، جن مان 1600 صوبائي، سنڌ ڪلچرل هيريٽيج (تحفظ) ايڪٽ 1994 تحت محفوظ آهن، جڏهن ته 1200 غير محفوظ آهن.[1]
صوبي ۾ ثقافتي ورثي جي ماڳن جي فهرست هيٺ ڏجي ٿي. لسٽ ۾ ٻه لکت وارا، چار عارضي يونيسڪو جي عالمي ورثي واري سائيٽ ۽ سنڌ صوبي ۾ چار قومي يادگار پڻ شامل آهن.[2]
نوٽ: جيڪڏهن سائيٽ وفاقي ۽ صوبائي حڪومتن ٻنهي جي تحت محفوظ آهي، اها اڳوڻي جي هيٺ ڏنل فهرست ۾ شامل ڪئي وئي آھي.
محفوظ ڪيل سائيٽون
سنواريوهيٺ ڏنل سائيٽن جي فهرست آهي جيڪي اڳ ۾ پاڪستان جي حڪومت طرفان محفوظ ڪيل هيون.
حيدرآباد آباد ڊويزن
سنواريوشمار | تفصيل | پتو | تصوير |
---|---|---|---|
SD-1 | پراڻي شهر جا کنڊر | بدين | |
SD-2 | جامع مسجد خدا آباد | خدا آباد، دادو | |
SD-3 | يار محمد خان ڪلهوڙو جو مقبرو ۽ مسجد | خدا آباد، دادو | |
SD-4 | آمري جو ٽڪريون | دادو | |
SD-5 | لکمير جي ماڙي | ڏيهه نانگ، سيوھڻ، ڄامشورو | |
SD-6 | ڊڀ بٺي | ڏيهه نارپيرار، سيهون، جانگهارا، ڄامشورو | |
SD-7 | پيارو جي ماڙي | پير غازي شاهه، ديهه ڌونڪ، جوهي، دادو | |
SD-8 | ديهه علي مراد جي ٽڪريون | ڏيهه بهليل شاهه، جوهي، دادو | |
SD-9 | ناسم جي بٺي | ڏيهه ڪرچاٽ محل، ڄامشورو | |
SD-10 | ڪوهٽراس بٺي | ڏيهه ڪرچاٽ، ٿاڻو بولا خان، ڄامشورو | |
SD-11 | اٿم جي بٺي | ڏيهه ڪرچاٽ محل، ڄامشورو | |
SD-12 | لوھم جو دڙو | ڏيهه پلهه، دادو | |
SD-13 | ڪوٽيرو دڙو | ڏيهه واهي، جوهي، ضلعو دادو | |
SD-14 | قديم ٽڪري | ڏيهه واهي پانڌي، جوهي، ضلعو دادو | |
SD-15 | ميان غلام شاهه ڪلهوڙو جو مقبرو | حيدرآباد، سنڌ | |
SD-16 | ڪچو قلعو | حيدرآباد، سنڌ | |
SD-17 | ميرن جو دربار | حيدرآباد، سنڌ | |
SD-18 | ميرن جو تجر | حيدرآباد، سنڌ | |
SD-19 | غلام نبي خان ڪلهوڙو جو مقبرو | حيدرآباد، سنڌ | |
SD-20 | ٻڌ اسٽوپا | ضلعو ٽنڊو محمد خان | |
SD-21 | تالپور ميرن جو حرم | پڪو قلعو، حيدرآباد، سنڌ | |
SD-22 | تالپور ميرن جا مقبرا | هير آباد، حيدرآباد، سنڌ | |
SD-23 | ٽاور (جيڪا هاڻي پاڻي جي ٽينڪ طور استعمال ۾ آهي | حيدرآباد، سنڌ | |
SD-24 | مسجد ۽ مقبرو | ٽنڊو فضل، حيدرآباد، سنڌ | |
SD-25 | سرفراز خان ڪلهوڙو جو مقبرو | حيدرآباد، سنڌ | |
SD-26 | نصر جي مسجد | نصرپور، حيدرآباد، سنڌ | |
SD-27 | ڪريجي مسجد | مصري محلو، نصرپور، حيدرآباد، سنڌ | |
SD-28 | مائي خيري مسجد | ميمڻ محلو، حيدرآباد، سنڌ | |
SD-29 | ميرن جي مسجد | حيدرآباد، سنڌ | |
SD-30 | رني ڪوٽ جو قلعو | ضلعو ڄامشورو |
ڪراچي ڊويزن
سنواريوسکر، لاڙڪاڻو ۽ ميرپورخاص ڊويزن
سنواريوشمار | تفصيل | پتو | تصوير |
---|---|---|---|
SD-37 | ڏيجي جي ٽڪري | ڏيهه گهانرو، خيرپور | |
SD-38 | ڪوٽ ڏيجي قلعو | ڪوٽ ڏيجي، خيرپور | |
SD-39 | مارو وارو ڌورو | ڏيهه نارو ڍورو، ٽنڊو مستي خان، خيرپور | |
SD-40 | جهڪر جو دڙو | ڏيهه مٺا ڊيرو، لاڙڪاڻو | |
SD-41 | موئن جي دڙي ۾ ٻڌ اسٽوپا | موهن جو دڙو، لاڙڪاڻو | |
SD-42 | گريٽ باٿ (حمام)، موئن جو دڙو | موهن جو دڙو، لاڙڪاڻو | |
SD-43 | موئن جي دڙي جا ٻيا آثار | موهن جو دڙو، لاڙڪاڻو | |
SD-44 | تجار بلڊنگ | جناح باغ، لاڙڪاڻو | |
SD-45 | شاهه بهارو جو مقبرو | لاڙڪاڻو | |
SD-46 | چورس مينارو، لاڙڪاڻا | ڏيهه ڌامراهو، لاڙڪاڻو | |
SD-47 | ڌامراهه جا دڙا | ڏيهه ڌامراهو، لاڙڪاڻو | |
SD-48 | ڪاهو جو دڙو، ميرپورخاص ۾ ٻڌ اسٽوپا | ضلعو ميرپورخاص | |
SD-49 | ٻڌ اسٽوپا، نوابشاهه | ٿل مير رڪن، شهيد بينظيرآباد ضلعو | |
SD-50 | نور محمد ڪلهوڙو جو مقبرو | ڏيهه نور محمد، دولتپور، شهيد بينظير آباد ضلعو | |
SD-51 | مير شھداد خان جو مقبرو | شاهپور، شهيد بينظيرآباد ضلعو | |
SD-52 | ڀيرو ڀام دڙو | تپو چيبوري، شهيد بينظيرآباد ضلعو | |
SD-53 | برهمن آباد (منصوره)(ڍالو راجا جي نگري) | ڄامڙا، سنجھورو تعلقو، سانگهڙ ضلعو | |
SD-54 | ٿلهه جو دڙو | ڏيهه ڪوٽ بجار، شهيد بينظيرآباد ضلعو | |
SD-55 | لئنسڊائون برج | روھڙي، سکر ضلعو | |
SD-56 | معصوم شاهه جو منارو | سکر ضلعو | |
SD-57 | ستين جو آستان | روھڙي، سکر ضلعو | |
SD-58 | بکر جو قلعو ۽ صدرالدين شاهه جو مقبرو | بکر، سکر ضلعو | |
SD-59 | مومل جي ماڙي | ميرپور ماٿيلو، گھوٽڪي ضلعو | |
SD-60 | پٿر جي اوزارن جو ڪارخانو | روھڙي، سکر ضلعو | |
SD-61 | مغل شهنشاهه اڪبر جي جنم ڀومي | عمرڪوٽ شهر جي قريب، عمرڪوٽ ضلعو | |
SD-62 | ڀوڏيسر جي مسجد | ڀوڏيسر، ٿرپارڪر ضلعو | |
SD-63 | ڀوڏيسر جو مندر | ڀوڏيسر، ٿرپارڪر ضلعو | |
SD-64 | جين مندر | نگرپارڪر ٿرپارڪر ضلعو | |
SD-66 | عمرڪوٽ جو قلعو (ٻاهريون) | عمرڪوٽ ضلعو | |
SD-67 | عمرڪوٽ جو قلعو (اندريون) | عمرڪوٽ ضلعو | |
SD-68 | گوڙي مندر | ويڙا واھه، ٿرپارڪر ضلعو | |
SD-69 | ڀوڏيسر جا ٻيا مندر | ڀوڏيسر، ٿرپارڪر ضلعو | |
SD-70 | ڀيرو جو دڙو | شيرواهه، ٿرپارڪر ضلعو | |
SD-71 | شادي پلي جو دڙو | ڏيهه خدا بخش، ٿرپارڪر ضلعو | |
SD-72 | جئن مندر، ويراواهه | ويراواهه، ٿرپارڪر ضلعو | |
SD-73 | ٺارو خان جو مقبرو | ڇتوري، ميرپورخاص ضلعو | |
SD-74 | ڇتوري قبرستان | ڇتوري، ميرپورخاص ضلعو | |
SD-75 | عرضي کوکر جو مقبرو | ڇتوري، ميرپورخاص ضلعو | |
SD-76 | مير ڪرم خان ٽالپر جي پٽ جو مقبرو | ڇتوري ڳوٺ، ميرپورخاص ضلعو | |
SD-77 | مير جاڙو جو مقبرو | ڇتوري ڳوٺ، ميرپورخاص ضلعو | |
SD-78 | مير مراد خان جو مقبرو | گٺوري ڳوٺ، ٿرپارڪر ضلعو | |
SD-79 | موسي خان جو مقبرو | گٺوري ڳوٺ، ٿرپارڪر ضلعو | |
SD-80 | مير رائيو جو مقبرو | گٺوري ڳوٺ، ٿرپارڪر ضلعو | |
SD-81 | شهيد ڪپري بلوچ جو مقبرو | گٺوري ڳوٺ، ٿرپارڪر ضلعو | |
SD-82 | ڪپري بلوچ جي قريب ٻيا مقبرا | گٽوري ڳوٺ، ٿرپارڪر ضلعو | |
SD-83 | مير فتح خان ۽ مير مرزا خان جا مقبرا | گهٽوري ڳوٺ، ٿرپارڪر ضلعو | |
SD-84 | مير خاندان جي نياڻين جا مقبرا | گهٽوري ڳوٺ، ٿرپارڪر ضلعو | |
SD-85 | اوليا پير گهٽوري بادشاهه قريشي جو مقبرو | گهٽوري ڳوٺ، ٿرپارڪر ضلعو | |
SD-86 | گهٽوري ڳوٺ جي پراڻي مسجد | گهٽوري ڳوٺ، ٿرپارڪر ضلعو | |
SD-87 | نئو ڪوٽ جو قلعو | نئو ڪوٽ، ٿرپارڪر ضلعو | |
SD-88 | نئو ڪوٽ جو قلعو | نئو ڪوٽ، ٿرپارڪر ضلعو | |
SD-89 | ڇوريون جبل درگا ماتا مندر | ڇوريو جبل، ننگرپارڪر، ٿرپارڪر ضلعو |
ڀنڀور ڊويزن
سنواريوشمار | تفصيل | پتو | تصوير |
---|---|---|---|
SD-89 | ڀنڀور جي بندر | ميرپور ساڪرو، ٺٽا | |
SD-90 | شاھجھاني مسجد | ٺٽا | |
SD-91 | مڪلي جي ٽڪريون | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-92 | فتح خان جو مقبرو | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-93 | مبارڪ خان جو مقبرو | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-94 | ڄام نظام الدين ٻين جو مقبرو | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-95 | ڄام نظام الدين جي گرد ٻيا مقبرا | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-96 | سلطان ابراهيم جو مقبرو | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-97 | مرزا محمد باقي خان ترخان جو مقبرو | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-98 | مرزا باقي بيگ ازبڪ جو مقبرو | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-99 | نواب عيسي خان ترخان جو مقبرو | مڪلي قبرستان،[3] ٺٽا | |
SD-100 | ديوان شرفا خان جو مقبرو | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-101 | ديوان شرفا خان جي مقبري جي قريب مسجد | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-102 | بارهه دري | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-103 | امير سلطان محمد جو مقبرو | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-104 | مرزا طغرل بيگ جو مقبرو | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-105 | مرزا غازي بيگ جو مقبرو | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-106 | مرزا جاني بيگ جو مقبرو | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-107 | نواب عيسي خان جو مقبرو | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-108 | مرزا محمد باقي ترخان جو مقبرو | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-109 | مرزا باقي ترخان جي مقبري سان لڳل ٻيو مقبرو | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-110 | قليا پير جو مقبرو | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-111 | دبگير مسجد | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-110 | قادر شاهه قبرستان | ٺٽا | |
SD-110 | سونڊا جو قبرستان | ڳوٺ سونڊا، ٺٽا | |
SD-110 | ڪلن ڪوٽ | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-110 | نواب امير خان جي مسجد | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-110 | سول هاسپيٽل وٽ ٻه گنبذن واري عمارت | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-110 | جامع مسجد، مڪلي | مڪلي قبرستان، ٺٽا | |
SD-110 | سسيئن جو ٽڪر | ميرپور ساڪرو، ٺٽا |
محفوظ ورثو
سنواريوهيٺ ڏنل ماڳن کي سنڌ حڪومت پاران محفوظ ورثو قرار ڏنو ويو آهي.
حيدرآباد ۽ سکر ڊويزن
سنواريوشمار | تفصيل | پتو | تصوير |
---|---|---|---|
SD-P-1 | مکي محل | حيدرآباد | |
SD-P-2 | بسنت لاج | صدر، حيدرآباد | |
SD-P-3 | هومسٽيڊ هال | قلعو، حيدرآباد | |
SD-P-4 | حيدرآباد قلعو | حيدرآباد | |
SD-P-5 | سچل سرمست جو مزار | درازه شريف، خيرپور | |
SD-P-6 | فيض محل | مال روڊ،خيرپور | |
SD-P-7 | شاهه عبداللطيف ڀٽائي جو مزار | ڀٽ شاهه، مٽياري | |
SD-P-8 | ڪاٺ جو هڪ نقشين در | ٽڪر بازار، روھڙي، [4] سکر |
ڪراچي ڊويزن
سنواريوشهر ۾ 350 کان وڌيڪ سائيٽون آهن جيڪي صوبائي ايڪٽ تحت محفوظ آهن. سائيٽون وسيع علائقن يا چوٿون ھيٺ ڏنل آھن جن جي ھيٺان اھي واقع آھن. ڪجهه گهٽيون/ رستا ٻن علائقن ۾ مليا آهن. انهن تي واقع سائيٽون انهن جي لاڳاپيل علائقي هيٺ مليون آهن.
غير محفوظ ورثو
سنواريوحيدرآباد، سکر ۽ لاڙڪاڻا ڊويزن
سنواريوشمار | تفصيل | پتو | تصوير |
---|---|---|---|
SD-U-1 | بادشاهي بنگلو | حيدرآباد | |
SD-U-2 | جوهن جيڪب جي سماڌي | جيڪب آباد | |
SD-U-3 | اوڍو حويلي | جيڪب آباد | |
SD-U-4 | ڪافر قلعو | سيوھڻ شريف جي قريب، ڄامشورو | |
SD-U-5 | آمري جي ٽڪري | آمري ڳوٺ،[5] ڄامشورو | |
SD-U-6 | لال شهباز قلندر جو مزار | سيوھڻ شريف، ڄامشورو | |
SD-U-7 | لڪي شاهه صدر جو مزار | لکي شاهه صدر شهر،[6] ڄامشورو | |
SD-U-8 | ٿڌي ۽ گرم چشمي تي ٻه مند | ڪير ٿر جبل، لڪي شاهه صدر ڳوٺ،[7] ڄامشورو |
ڪراچي ڊويزن
سنواريوسکر، لاڙڪاڻو ۽ ميرپورخاص ڊويزن
سنواريوشمار | تفصيل | پتو | تصوير |
---|---|---|---|
SD-U-27 | سچل سرمست جو مزار | درازه شريف، خيرپور | |
SD-U-28 | ڪالڪا مندر | اروڙ، روھڙي، سکر | |
SD-U-29 | ساڌ ٻيلو مندر | ساڌ ٻيلو ٻيٽ، سکر | |
SD-U-30 | شيو مندر | عمرڪوٽ | |
SD-U-31 | ڏبو جي جنگ جو يادگار | نيو حيدرآباد سٽي، حيدرآباد | |
SD-U-32 | محمد بن قاسم مسجد | اروڙ، روھڙي، سکر | |
SD-U-33 | حافظ ميان نورمحمد جو مزار | شهيد بينظيرآباد | |
SD-U-34 | پير جو ڳوٺ | خيرپور | |
SD-U-35 | ڪرائسٽ چرچ، ڪوٽري | ريلوي ڪالوني، ڪوٽري، ڄامشورو | |
SD-U-36 | پير هادي حسن شاهه جيلاني جو مزار | درگاهه جيلاني، دوٿڙو، سانگهڙ |
پڻ ڏسو
سنواريوحوالا
سنواريو- ↑ Sindh awaits enactment of law to protect historical sites Faiza Ilyas Dawn 27 January 2014. Retrieved 22 May 2014
- ↑ Pakistan Environmental Protection Agency. "'Guidelines for Critical & Sensitive Areas" (PDF). Government of Pakistan. صفحا. 12, 47, 48. وقت 14 October 2013 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 6 June 2013. Unknown parameter
|url-status=
ignored (مدد) - ↑ Historical Monuments at Makli, Thatta UNESCO Retrieved 14 June 2014
- ↑ Heritage List 1 1995-09-07 آرڪائيو ڪيا ويا 2014-05-22 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين. Culture, Tourism and Antiquities Department, Government of Sindh Retrieved 22 May 2014
- ↑ Kingrani, Aziz, “Sindh Tourism An Archaeological Journey,” Sindh Tourism Development Corporation: 2012 pg 77
- ↑ Kingrani, Aziz, “Sindh Tourism An Archaeological Journey,” Sindh Tourism Development Corporation: 2012 pg 81
- ↑ Kingrani, Aziz, “Sindh Tourism An Archaeological Journey,” Sindh Tourism Development Corporation: 2012 pg 79