پيراگوئي

ريپبلڪ آف پيراگوئي
ريپبلڪ آف پيراگوئي; República del Paraguay (اسپيني); Tetã Paraguái (Guarani)
Flag	مھر جو نشان
	شُعار: '"Paz y justicia" (اسپيني); "امن ۽ انصاف"
	ترانو: ; Paraguayos, República o Muerte (اسپيني); Paraguayans, Republic or Death
	مڪانيت پيراگوئي (dark green) نقشو ڏکڻ آمريڪا (ڀورو رنگ)
گادي جو هنڌ	ايسنسيئون ; 25°16′S 57°40′W / 25.267°S 57.667°W
سڀ کان وڏو شهر	ايسنسيئون
دفتري ٻوليون	پيراگوئين; اسپينش;
نسلي گروھ (2016)	95% ميسٽيزو; 5% ٻيا;
مذهب (2017)	89% رومن ڪيٿولڪ ; 5% پورو ٽيسٽ ; 4% لامذھب ; 2% باقي ٻيا;
مقامي آبادي	پيراگوئين ; گوئراني (محاورتن)
حڪومت	وحداني ھڪ پارٽي جي غلبي وارو نظام صدارتي ريپبلڪ
• صدر	ماريو ايبڊو بينٽيز
• نائب صدر	ھيگو ويلازڪئيز مورينو
• سينيٽ جو صدر	فرنئنڊو لوگو
مقننه	پيراگوئي جي ڪانگريس
• مٿيون ایوان	پيراگوئي جي سينيٽ
• ھيٺيون ایوان	چيمبر آف ڊپٽيز
اسپين کان آزادي
• آزادي جو اعلان	14 مئي , 1811
• تسليم ڪيو ويو	25 نومبر , 1842
• گڏيل قومن کيس تسليم ڪيو	24 آڪٽوبر , 1945
پکيڙ
• جملي	406٬752 km2 (157٬048 sq mi) (59th)
• پاڻي (%)	2.3
آبادي
• 2018 اندازو	7,052,984 (104th)
• گھاٽائي	17.33 /km2 (44.9 /sq mi) (210th)
جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد )	2018 لڳ ڀڳ
• ڪل	$95.011 ارب ڊالر (88th)
• في سيڪڙو	$13,471 (96th)
جِي. ڊي. پي (رڳو نالي ۾ )	2018 لڳ ڀڳ
• ڪل	$41.851 ارب ڊالر (94th)

پيراگوئي (انگريزي: Paraguay) /ˈpærəɡwaɪ/ سرڪاري نالو ريپبلڪ آف پيراگوئي اٿس. ڏکڻ آمريڪا ۾ واقع ھي خشڪي سان گھيريل ملڪ آھي. ان جي ڏکڻ ۽ ڏکڻ اولھ ۾ ارجنٽائينا، آوڀر ۽ اتر۔اوڀر ۾ برازيل، اتر۔اولھ ۾ بوليويا آھن. ھن جي وچ مان درياء پيراگوئي وھي ٿو. ان جي گاديء جو ھنڌ اسانشيون آھي.

تاريخ

پيراگوئي 1811 ۾ اسپين کان آزادي حاصل ڪئي. ھن ملڪ 1865 کان 1870 تائين ارجنٽينا، برازيل ۽ يوراگوئي جي اتحاد سان جنگ دوران مردن جو 66 سيڪڙو جاني نقصان ۾ وڃايو ان سان گڏوگڏ ھن ملڪ کان ڪافي حصا بہ کسجي ويا. ان جنگ بعد اڌ صديءَ تائين ھن ملڪ جي معيشت تباھ حالي جو شڪار رھي.

چاڪو واري جنگ (35-1932) جو خطو گرين چاڪو جنھن جو وڏو حصو بوليويا وڃايو ۽ يوراگوئي م شامل ٿي ويو

1932 کان 1935 تائين بوليويا سان چاڪو واري جنگ جي نتيجي ۾ چاڪو واري ھيٺاھين پٽن واري زمين جو وڏو حصو ھن ملڪ جي قبضي ۾ آيو. 1950واري ڏھاڪي دوران ھن ملڪ ۾ فوجي ڊڪٽيٽر الفريڊو اسٽروئيسنر اقتدار تي قبضو ڪيو ۽ 35 سالن بعد 1989 ۾ سندس اقتدار جو خاتمو ٿيو جنھن بعد ھن ملڪ ۾ صدارتي اليڪشن سان جمھوريت جو آغاز ٿيو^[9].

جاگرافي

پيراگوئي جو ڪوپن(انگريزي: Köppen) وارو نقشو

پيراگوئي ۾ گرين چاڪو جو زميني منظر

ھن ملڪ جي جاگرافيائي بيهڪ 23 00 S, 58 00 W ڏکڻ آمريڪا کنڊ ۾ آهي. ملڪ جي پکيڙ 406,752 چورس ڪلوميٽر آهي جنھن مان 397,302 چورس ڪلوميٽر خشڪي ۽ 9450 چورس ڪلوميٽر پاڻي اٿس. پکيڙ جي لحاظ کان دنيا ۾ ھي ملڪ 61 نمبر تي آهي. ھن ملڪ جون خشڪي واريون سرحدون 4,655 ڪلوميٽر آھن جيڪي ٽن ملڪن سان ملن ٿيون. ارجنٽينا سان 2531 ڪلوميٽر، بوليويا سان 753 ڪلوميٽر ۽ برازيل سان 1371 ڪلوميٽر ملي ٿي. ھي خشڪي سان گھيريل ملڪ آھي . ھتي جي زميني سرسبز چراگاھن سان ۽ ٻيلن سان ڀرپور آھي. ملڪ جي سراسري اوچائي 178 ميٽر آھي. سڀ کان اوچو مقام سيرو پيرو آهي جنھن جي بلندي 842 فٽ آهي. ملڪ جا قدرتي وسيلن ۾ ھائڊرو پاور، عمارتي ڪاٺ، ڪچو لوھ، ميگنيز ۽ لائيم اسٽون شامل آهن^[9].

آبهوا

ھتان جي موسم سب ٽراپيڪل کان ٽيمپريٽ آهي. ملڪ جي اوڀرندي حصي ۾ تمام گھڻي برسات پوندي آھي پر الھندي پاسي برسات جي ڪمي جي ڪري خشڪسالي رھندي آھي.^[9]

پيراگوئين ماڻهو

جولاءِ 2017 ۾ ھن ملڪ جي آبادي 6,943,739 ھئي ۽ دنيا ۾ ھن جو نمبر 104 ھيو.ماڻھن ۾ 95 سيڪڙو ماڻهو ميسٽيزو آھن جيڪي اسپيني ۽ آمريڪي انڊين ماڻھن جو گاڏڙ آھن. باقي نسلن جا ماڻهو رڳو 5 سيڪڙو آھن. ملڪ جون سرڪاري ٻوليون اسپيني ٻولي ۽ گوئراني ٻولي آھن. ماڻھن جو 89.6 سيڪڙو رومن ڪيٿولڪ مذھب سان تعلق رکندڙ آھن. 6.2 سيڪڙو ماڻهو پروٽيسٽنٽ مذھب سان تعلق رکندڙ آھي^[9]،

زراعت

ملڪ جي زرعي زمين 53.8 سيڪڙو آهي جنھن مان 10.8 پوکي لائق ۽ 0.2 سيڪڙو تي مستقل پوکي ٿيندي آهي. زرعي زمين جو 42.8 سيڪڙو مستقل چراگاھون ۽ 43.8 سيڪڙو ٻيلا آھن. ملڪ جي آبپاشي واري زمين 2012 تائين 1362 چورس ڪلوميٽر ھئي^[9].

نالو

ملڪ جو سڄو نالو ريپبلڪ آف پيراگوئي آهي. ملڪ جو نالو درياء پيراگوئي جي نالي تي رکيل آهي جيڪو ھن ملڪ ۾ وھي ٿو. ان جي معني آهي پيياگوئا(انگريزي: Payagua)جو پاڻي آھي. پيياگوئا اتان جو ھڪ مقامي قبيلي جو نالو آهي جيڪو ان درياءَ جي پاسي ۾ رھندو ھو^[9].

سياسي نظام

گوئيريا

پيراگوئري

مسيئونز

نيمبوڪو

ڪارڊيليرا

سينٽرل ڊپارٽمينٽ

برازيل

بوليويا

ارجنٽينا

ISO 3166-2:PY	ڊپارٽمينٽ	گادي جو ھنڌ	آبادي (2018 ۾)	پکيڙ (km²)	ضلعا
ASU	گاديءَ وارو ضلعو	آسينسيئن	524,190	117	1
1	ڪانسيپٽسيئن	ڪانسيپٽسيئن	244,071	18,051	12
2	سان پيڊرو	سان پيڊرو	419,629	20,002	21
3	ڪارڊيليرا	ڪائاڪوپي	299,234	4,948	20
4	گوئائرا	ولارريڪا	220,818	3,846	18
5	ڪئاگوئازو	ڪورونيل اويئڊو	545,904	11,474	22
6	ڪئازاپا	ڪئازاپا	184,530	9,496	11
7	اٽاپوئا	انڪارنيسيئن	592,017	16,525	30
8	مسيئونز	سان جوئان بتيستا	123,442	9,556	10
9	پيراگوئري	پيراگوئري	254,884	8,705	18
10	الٽو پارانا	سائوڊاڊ ڊي ائسٽ	796,689	14,895	22
11	سينٽرل ڊپارٽمينٽ	ايريگوئا	2,072,041	2,465	19
12	نيمبوڪو	پلار	88,784	12,147	16
13	امامبي	پيڊرو جوئان ڪيباليرو	164,462	12,933	5
14	ڪيننڊييو	سالٽو ڊيل گوئائرا	221,647	14,667	14
15	پريزيڊنٽي ھيئيز	ولا ھيئيز	121,075	72,907	8
16	الٽو پيراگوئي	فوئريٽ اولمپو	17,219	82,349	4
17	بوقيران	فلاڊيلفيا	63,011	91,669	3
–	پيراگوئي	آسينسيئن	7,052,983	406,752	254

ھتان جي انتظامي تقسيم ڊپارٽمينٽن ۾ ٿيل آهي. ملڪ ۾ 17 ڊپارٽمينٽ آھن ۽ ھڪ گاديءَ جو هنڌ آهي. ڊپارٽمينٽ وري ضلعن ۾ تقسيم ٿيل آھن.ڊپارٽمينٽن جا نالا آهن:الٽو پيراگوئي، الٽو پارانا، امامبي، آسينسيئن (جيڪو گاديءَ جو ھنڌ پڻ آهي)، بوقيران، ڪئاگوئازو، ڪئازاپا، ڪيننڊييو، سينٽرل ڪانسيپسيئان، ڪارڊيليرا، گئائرا، اٽاپوئا، مسيونز، نيمبوڪو، پيراگوئري، پريزڊنٽي ھيئز، سان پيڊرو.

ھن ملڪ ۾ ووٽ جو حق 18 سالن کان 75 سالن جي عمر تائين آھي. رياست جو ۽ حڪومت جو سربراھ صدر آھي. ملڪ جي پارليامينٽ جو نالو نيشنل ڪانگريس آهي ٻہ ايواني آھي.ھڪ ايوان چيمبر آف ڊپٽيز آھي جنھن جون 80 سيٽون آهن ۽ ٻيو چيمبر آف سينيٽرز آھي جنھن ۾ 45 سيٽون آھن. ٻنھي جو مدو پنج سال ھوندو آھي. ملڪ جي سڀ کان وڏي عدالت سپريم ڪورٽ آھي جنھن جا 9 جج ھوندا آھن^[9].

حوالا

↑ Central Intelligence Agency. "Paraguay". The World Factbook. Langley, Virginia: Central Intelligence Agency. حاصل ڪيل 1 January 2017.
↑ Reed, Richard K. "Prophets of Agroforestry: Guaraní Communities and Commercial Gathering". University of Texas Press.
↑ ^3.0 ^3.1 ^3.2 ^3.3 ^3.4 "Paraguay". World Economic Outlook Database, October 2018. International Monetary Fund. حاصل ڪيل 9 October 2018.
↑ Paraguay – Constitution, Article 140 About Languages. International Constitutional Law Project. http://www.servat.unibe.ch/icl/pa00000_.html#A140_. Retrieved 3 December 2007. (see translator's note)
↑ "8 LIZCANO" (PDF). Convergencia.uaemex.mx. وقت 15 January 2013 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 5 October 2012.
↑ "Latinobarómetro 1995 - 2017: El Papa Francisco y la Religión en Chile y América Latina" (PDF) (ٻولي ۾ Spanish). حاصل ڪيل 19 January 2018.
↑ "Gini Index". World Bank. حاصل ڪيل 15 September 2018.
↑ "2018 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. حاصل ڪيل 14 September 2018.
↑ ^9.0 ^9.1 ^9.2 ^9.3 ^9.4 ^9.5 ^9.6 [1] آرڪائيو ڪيا ويا 2015-11-04 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.سي آء اي فيڪٽس بڪ

حوالي جي چڪ: "nb" نالي جي حوالن جي لاءِ ٽيگ <ref> آهن، پر لاڳاپيل ٽيگ <references group="nb"/> نہ مليو

[CIA-3] Central Intelligence Agency. "Paraguay". The World Factbook. Langley, Virginia: Central Intelligence Agency. حاصل ڪيل 1 January 2017.

[4] Reed, Richard K. "Prophets of Agroforestry: Guaraní Communities and Commercial Gathering". University of Texas Press.

[imf2-5] 3.0 ^3.1 ^3.2 ^3.3 ^3.4 "Paraguay". World Economic Outlook Database, October 2018. International Monetary Fund. حاصل ڪيل 9 October 2018.

[languages-6] Paraguay – Constitution, Article 140 About Languages. International Constitutional Law Project. http://www.servat.unibe.ch/icl/pa00000_.html#A140_. Retrieved 3 December 2007. (see translator's note)

[7] "8 LIZCANO" (PDF). Convergencia.uaemex.mx. وقت 15 January 2013 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 5 October 2012.

[Latinobarometro_2017-8] "Latinobarómetro 1995 - 2017: El Papa Francisco y la Religión en Chile y América Latina" (PDF) (ٻولي ۾ Spanish). حاصل ڪيل 19 January 2018.

[wb-gini-9] "Gini Index". World Bank. حاصل ڪيل 15 September 2018.

[HDI-10] "2018 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. حاصل ڪيل 14 September 2018.

[سي_آء_اي-11] 9.0 ^9.1 ^9.2 ^9.3 ^9.4 ^9.5 ^9.6 [1] آرڪائيو ڪيا ويا 2015-11-04 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.سي آء اي فيڪٽس بڪ

[nb 2]

[nb 1]

[1]

[2]

[3]

[9]