لائبيریا
لائبيريا:(انگريزي: Liberia ) اچار: (/laɪˈbɪəriə/ ) جنھن جو سرڪاري نالو ريپبلڪ آف لائبيريا آھي اولھ آفريڪا جو ھڪ ملڪ آھي جنھن جي اتر اوڀر ۾ سيراليون، اتر ۾ گني، اوڀر ۾ آئيوري ڪوسٽ ۽ ان جي ڏکڻ ۽ ڏکڻ-اولھ ۾ اينٽلانٽڪ سمنڊ واقع آهي. ھن ملڪ جي پکيڙ 111369 چورس ڪلوميٽر آهي ۽ آبادي لڳ ڀڳ 4900000 لک اٿس. [6] ملڪ کي سرڪاري ٻولي انگريزي آهي ان کان سواءِ اٽڪل 20 کن علائقائي ٻوليون پڻ ڳالھائيون وڃن ٿيون. ملڪ جو گاديءَ جو هنڌ ۽ سڀ کان وڏو شھر مونروويا آھي. لائبيريا آفريڪا کنڊ ۾ خودمختياري جو اعلان ڪندڙ پھرين ريپبلڪ ھئي ۽ ھن وقت آفريڪا جي سڀ کان پراڻي جديد ريپبلڪ آھي. لائبيريا ليگ آف نيشنز، گڏيل قومن ۽ آرگنائيزيشن آف آفريڪن يونٽي جو باني رڪن آھي.
ريپبلڪ آف لائبيريا | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
شُعار: '" آزادي سان پيار اسان کي ھتي آندو آهي " | |||||
 مڪانيت لائبيریا (تيز نيرو رنگ) – نقشو آفريڪا (ھلڪو نيرو رنگ & تيز خاڪي رنگ) | |||||
_-_LBR_-_UNOCHA.svg) | |||||
| گادي جو هنڌ | مونروويا 6°19′N 10°48′W / 6.317°N 10.800°W | ||||
| سڀ کان وڏو شهر | مونروويا | ||||
| دفتري ٻوليون | انگريزي | ||||
| رابطي جي ۽ قومي ٻولي [1] | |||||
| نسلي گروھ | |||||
| مذهب | |||||
| مقامي آبادي | لائبيرين | ||||
| حڪومت | وحداني صدارتي آئيني ريپبلڪ | ||||
• صدر |
جارج ويئا | ||||
• نائب صدر |
جويل ٽيلر | ||||
• اسپيڪر |
ڀوفال چيمبرس | ||||
• چيف جسٽس |
فرانسس ڪورڪپور، سينئر | ||||
| مقننه | لائبيريا جي مقننه | ||||
| سينيٽ | |||||
| ھائوس آف رپريزنٽيٽوز | |||||
| لائبيريا جي تاريخ | |||||
• آمريڪي بيٺڪي سوسائٽي لائبيريا جي وسندي جو بنياد وڌو |
7 جنوري 1822 | ||||
• آمريڪي بيٺڪي سوسائٽي کان خودمختياري حاصل ڪيائين |
26 جولاءِ 1847 | ||||
• ريپبلڪ آف ميري لينڊ سان الحاق |
18 مارچ 1857 | ||||
• يونائيٽيڊ اسٽيٽس طرفان تسليم ڪيو ويو |
5 فيبروري 1862 | ||||
• گڏيل قومن جو رڪن ٿيو |
2 نومبر 1945 | ||||
| 6 جنوري 1986 | |||||
| پکيڙ | |||||
• جملي |
111٬369 km2 (43٬000 sq mi) (102nd) | ||||
• پاڻي (%) |
13.514 | ||||
| آبادي | |||||
• 2015 اندازو |
4,503,000[2] (125th) | ||||
• 2008 مردم شماري |
3,476,608 (130th) | ||||
• گھاٽائي |
40.43 /km2 (104.7 /sq mi) (180th) | ||||
| جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد ) | 2019 لڳ ڀڳ | ||||
• ڪل |
$6.468 billion | ||||
• في سيڪڙو |
$1,413 ارب يو ايس ڊالر[3] | ||||
| جِي. ڊي. پي (رڳو نالي ۾ ) | 2019 لڳ ڀڳ | ||||
• ڪل |
$3.221 ارب يو ايس ڊالر | ||||
تاريخ
سنواريولائبيريا جي شروعات ھڪ وسندي جي صورت ۾ ٿي جيڪا نيوجرسي جي رابرٽ فنلي پاران ٺاھيل آمريڪي بيٺڪي سوسائٽي طرفان قائم ڪئي وئي . ان سوسائٽي جو خيال ھيو تہ آمريڪا ۾ خانہ جنگي بعد غلامي جي خاتمي سان آزاد ٿيل آفريڪي نسلن جي آمريڪي ماڻھڻ لاء آمريڪا موزون ناھي ان ڪري انھن کي آفريڪا منتقل ٿيڻ گھرجي. اھڙي طرح لائبيريا واري ھنڌ سوسائٽي پاران اھا وسندي قائم ڪري آمريڪا ۾ آزاد ٿيل ڪارن آمريڪين کي اتي لڏايو ويو ۽ آبادي وڌڻ بعد اتي جي ملڪ ٺھي ويو جنھن 26 جولاءِ 1847 تي خودمختياري جو اعلان ڪيو پر آمريڪا کيس 5 جنوري 1862 تائين ان کي تسليم نہ ڪيو.3 جنوري 1848 تي ورجينيا ۾ آزاد پيدا ٿيندڙ ۽ لائبيريا ۾ رھائش اختيار ڪندڙ ھڪ مالدار آفريڪي آمريڪي جوزف جينڪنس رابرٽ ھن ملڪ جو پھريون صدر ٿيو.[7] ٻين جنگ عظيم دوران لائبيريا جرمني خلاف آمريڪا جي مدد ڪئي ھئي ۽ ان جي عيوض آمريڪا ھن ملڪ جي انفرا اسٽرڪچر ٺاھڻ ۽ ان جي ھوائي آمدورفت کي جديد ۽ بھتر بڻائڻ ۾ مدد ڪئي. آفريڪي آمريڪين جي ھتي آمد بعد انھن جو مقامي ماڻھڻ سان ٽڪراء پڻ ٿيندو رھيو. انھن تي ڪرو ۽ گريبو قبيلن جي ماڻهن حملا ڪرڻ شروع ڪيا. ان ٽڪراء جي ڪري ھتان جي حڪومت انھن اصل مقامي قبيلن کي 1904 تائين انھن جي پنھنجي سرزمين تي شھري تسليم ڪرڻ کان انڪار ڪيو. [8]
حوالا
سنواريو- ↑ Lewis, M. Paul; Simons, Gary F.; Fennig, Charles D. (وڪي نويس.). "Liberia". Ethnologue. Dallas, Texas: SIL International.
- ↑ "Liberia". The World Bank country page for Liberia. The World Bank. حاصل ڪيل September 4, 2014.
- ↑ 3.0 3.1 "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. حاصل ڪيل September 1, 2019.
- ↑ "GINI index". World Bank. حاصل ڪيل August 14, 2015.
- ↑ "| Human Development Reports". hdr.undp.org. حاصل ڪيل September 1, 2019.
- ↑ staff writers (November 25, 1985). "LIBERIA Comrades Turned Enemies". Time. Retrieved July 22, 2011.
- ↑ "July 26, 1847 Liberian independence proclaimed", This Day In History, History website.
- ↑ U.S. State Department. "Liberia".