ملاوي
ملاوي (Malawi) جو سرڪاري نالو جمهوريا ملاوي آهي. اھو ڏکڻ-اوڀر آفريڪا جو هڪ خشڪي سان گھيريل ملڪ آھي، جنھن جو پراڻو نالو "نياسالينڊ" هو. ان جون سرحدون اولھه ۾ زيمبيا، اتر ۽ اتر-اوڀر ۾ تنزانيا، اوڀر، ڏکڻ ۽ ڏکڻ-اولھه ۾ چوڌاري موزمبيق سان ملن ٿيون. ملڪ جي پکيڙ 1,18,484 چورس ڪلوميٽر آهي، جنھن جو ٽيون حصو ملاوي ڍنڍ ۾ شامل آھي. ملڪ جي آبادي سال 2018ع جي تخميني مطابق 18,143,217 ھئي. ملڪ جو گاديءَ جو هنڌ ليلونگوي آهي جيڪو ملڪ جو سڀ کان وڏو شهر پڻ آھي. ملڪ جا ٻيا وڏا شھر ترتيبوار بلنٽائر، مزوزو ۽ چوٿون وڏو شھر زومبا آھي، جيڪو ملڪ جو پراڻو گادي جو هنڌ هو. لفظ، "مالاوي"، "ماراوي" جي بگڙيل صورت آهي جيڪو نيانجا ماڻھن جو پراڻو نالو آهي، جيڪي ھن سر زمين جا پراڻا رھاڪو آھن. ھتان جا ماڻھو دوستي ۾ مشھور آھن تنھنڪري ھن ملڪ کي "آفريڪا جو گرمجوشي وارو دل" سڏبو آهي.[8]
جمهوريه ملاوي ملاوي | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
شُعار: '" اتحاد ۽ آزادي" | |||||
 | |||||
| گادي جو هنڌ | ليلونگوي 13°57′S 33°42′E / 13.950°S 33.700°E | ||||
| سڀ کان وڏو شهر | ليلونگوي | ||||
| دفتري ٻوليون | انگريزي چچيوا | ||||
| تسلیم ٿيل مقامي ٻوليون | |||||
| نسلي گروھ (2018 Census[2]) | |||||
| مقامي آبادي | ملاويئن | ||||
| حڪومت | وحدانيصدارتي آئيني ريپبلڪ | ||||
• صدر |
پيٽر موتاريڪا | ||||
• نائب صدر |
سائولوس چليما | ||||
| مقننه | نيشنل اسيمبلي | ||||
| آزادي | |||||
• گڏيل بادشاھت کان |
6 جولاءِ، 1964ع | ||||
• ريپبلڪ |
6 جولاءِ، 1966ع | ||||
| 18 مئي، 1994ع | |||||
| پکيڙ | |||||
• جملي |
118٬484 km2 (45٬747 sq mi) (98th) | ||||
• پاڻي (%) |
20.6% | ||||
| آبادي | |||||
• 2018 مردم شماري |
17,563,749[3] | ||||
• گھاٽائي |
153.1 /km2 (396.5 /sq mi) (56th) | ||||
| جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد ) | 2019 لڳ ڀڳ | ||||
• ڪل |
$25.037 ارب ڊالر | ||||
• في سيڪڙو |
$1,234[4] | ||||
| جِي. ڊي. پي (رڳو نالي ۾ ) | 2019 لڳ ڀڳ | ||||
• ڪل |
7.436 ارب آمريڪي ڊالر | ||||
تاريخ
سنواريوڏھين صدي عيسويءَ ۾ بانٽو ٻولي ڳالهائيندڙ ماڻھو ھن ملڪ ۾ آباد ٿيا. سال 1891ع ۾ برطانيا ھن ڌرتيءَ تي قابض ٿيو. ھي ملڪ گڏيل بادشاھت جي نياسالينڊ نالي ھڪ پروٽيڪٽوريٽ بڻيو، جيڪو بعد ۾ سال 1953ع ۾ ھڪ نيم خودمختيار رھوڊيشيا ۽ نياسالينڊ جو وفاق بڻيو. سال 1963ع ۾ اھو وفاق ٽٽي ويو. سال 1964ع ۾ ھي ملڪ برطانيه کان آزاد ٿيو ۽ ملڪ جي رياست جي سربراهي ملڪه ايلزبيٿ ٻين وٽ ئي رھيو، پر ٻن سالن بعد ملڪ ريپبلڪ يا جمهوريه بڻيو. آزادي بعد ھي ملڪ صدر ھيسٽنگس باندا جي قيادت ۾ مطلق آمريت واري ھڪ جماعتي رياست بڻجي ويو جيڪو سال 1994ع تائين ملڪ جو صدر رھيو.[9][10][11] ھن ملڪ ۾ ھاڻي جمھوري ڪثير الجماعتي حڪومت آهي، جنھن جو سربراھه ملڪ جو چونڊيل صدر، پيٽر موتاريڪا آھي.
معيشت
سنواريوھن ملڪ جي انساني ترقي جي اشاريي جي شرح دنيا جي ملڪن جي ڀيٽ ۾ تمام گھٽ آهي. ملڪ جي معيشت زرعي آھي ۽ ملڪ جي آبادي جو وڏو حصو ٻھراڙيءَ ۾ رھي ٿو جنھن ۾ تيزي سان واڌ ٿيندي پئي اچي. ھي ملڪ معاشي ترقي لاءِ گھڻي ڀاڱي پرڏيھي قرض تي مدار رکندڙ آھي ۽ سال 2000ع کان ان قرض کڻڻ م گھٽتائي طرف وڌي رهيو آهي.
حوالا
سنواريو- ↑ "Malawi National Anthem Lyrics". National Anthem Lyrics. Lyrics on Demand. وقت 10 May 2011 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 24 August 2008. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ "2018 Population and Housing Census Main Report" (PDF). Malawi National Statistical Office. حاصل ڪيل 25 December 2019.
- ↑ حوالي جي چڪ: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedCensus2018 - ↑ 4.0 4.1 "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org.
- ↑ "Gini Index". World Bank. حاصل ڪيل 2 March 2011.
- ↑ "Human Development Report 2019" (PDF). United Nations Development Programme. حاصل ڪيل 10 December 2019.
- ↑ 7.0 7.1 "Country profile: Malawi". BBC News. 13 March 2008. http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/country_profiles/1068913.stm. Retrieved 17 August 2008.
- ↑ "Malawi, The Warm Heart of Africa". Network of Organizations for Vulnerable & Orphan Children. وقت 27 July 2011 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 26 January 2011. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ "Hastings Kamuzu Banda | president of Malawi". Encyclopedia Britannica.
- ↑ "The cult of Hastings Banda takes hold".
- ↑ Mccracken, John (1 April 1998). "Democracy and Nationalism in Historical Perspective: The Case of Malawi". African Affairs 97 (387): 231–249. doi:. https://academic.oup.com/afraf/article/97/387/231/16549.