وڪيپيڊيا

اتر آمريڪا

کنڊُ
(اُتر آمريڪا کان چوريل)

اتر آمريڪا (North America) دنيا جي ست کنڊن مان هڪ آهي جيڪو اتر ۽ اولهه اڌ گول ۾ آهي. اتر آمريڪا جي سرحد اتر ۾ آرڪٽڪ سمنڊ، اوڀر ۾ ائٽلانٽڪ سمنڊ، ڏکڻ اوڀر ۾ ڏکڻ آمريڪا ۽ ڪيريبين سمنڊ، ۽ اولهه ۽ ڏکڻ ۾ پئسفڪ سمنڊ آهي. علائقي ۾ بهاماس، برمودا، ڪئناڊا، ڪيريبين، وچ آمريڪا، ڪلپرٽن ٻيٽ، گرين لينڊ، ميڪسيڪو، سينٽ پيئر ۽ ميڪيلون، ترڪ ۽ ڪيڪوس ٻيٽ، ۽ آمريڪا شامل آهن. اتر آمريڪا اٽڪل 2,47,09,000 چورس ڪلوميٽرن جي ايراضيءَ تي پکڙيل آهي (95,40,000 چورس ميل) ڌرتيءَ جي زمين جي ايراضيءَ جو تقريباً 16.5 سيڪڙو ۽ ان جي ڪل مٿاڇري واري علائقي جو 4.8 سيڪڙو آھی. هي ايشيا ۽ آفريڪا کان پوءِ سائيز جي لحاظ کان ٽيون وڏو براعظم آهي ۽ ايشيا، آفريڪا ۽ يورپ کان پوءِ آبادي جي لحاظ کان چوٿون وڏو براعظم آهي. سال 2021ع تائين، اتر آمريڪا جي آبادي 23 آزاد رياستن ۾ 59 ڪروڙ 20 لک ماڻهن کان مٿي هئي، يا دنيا جي آبادي جو 7.5 سيڪڙو. انساني جاگرافي ۾، اصطلاح "اتر آمريڪا" ۽ "اتر آمريڪي" ڪڏهن ڪڏهن صرف ڪئناڊا، آمريڪا، ميڪسيڪو ۽ گرين لينڊ ڏانهن اشارو ڪندا آهن.[7][8][9][10][11]

اتر آمريڪا
North America
ايراضي 24.709 ملين ڪلوميٽرزچورس (9.54×10^6 sq mi) (3rd)
آبادي 59,22,96,233 (2021; 4th)
جی ڊي پي (نالي ماتر) 29.01 ٽريلين آمريڪي ڊالر (2022 لڳ ڀڳ) 2nd)[1]
جی ڊي پي (خريداري سگهه برابري) 30.61 ٽريلين آمريڪي ڊالر (2022 تخميني) 2nd [2]}}
جی ڊي پي في ماڻهو 57,410 آمريڪي ڊالر (2022 لڳ ڀڳ) 2nd)[3]
مذھب
Demonym اتر آمريڪي
ديس [[23 خودمختيار رياستون:
آڌار 23 غير خودمختيار علائقا:

منحصر علائقا:

  • آنگويلا
  • برمودا
  • برطانوي ورجن ٻيٽ
  • ڪيمن آئيلينڊ
  • مونٽسیریٽ
  • نيواسا ٻيٽ
  • پورٽو ریڪو
  • ترڪ ۽ ڪيڪوس ٻيٽ
  • گڏيل رياستن جا ورجن ٻيٽ
  • اروبا
  • بونائير
  • ڪلپرٽن ٻيٽ
  • ڪراسائو
  • وينزويلا جو وفاقي انحصار
  • ڪلاليت نونات (گرینلينڊ نوڪ)
  • گاديلوپ
  • مارٽنيڪ
  • صبا
  • سينٽ بارٿليمي
  • سينٽ مارٽن
  • سينٽ پيئر ۽ ميڪيلون (سينٽ-پيئر-اي-ميڪلون)
  • سان اندريس ۽ پروويڊينشيا
  • اسٽيٽيا اورانجيسٽاڊ (سينٽ يوسٽيٽس)
  • سينٽ مارٽن

تڪراري علائقا:

  • باجو نيوو بئنڪ
  • سرنيلا بئنڪ
ٻوليون انگريزي، اسپينش، فرينچ، ڊچ، ڊينش، مقامي ٻوليون، ۽ ٻيون ڪيتريون
ٽائم زون UTC−10:00 کان UTC±00:00
وڏا شهر شهري علائقن جي فهرست: [6]
UN M49 code 003 – North America
019 – Americas
001 – Earth

اهو يقين سان اڻڄاتل آهي ته پهريون انساني آبادي پهريون ڀيرو اتر آمريڪا ۾ ڪيئن ۽ ڪڏهن پهتو. ماڻهو گهٽ ۾ گهٽ 20,000 سال اڳ آمريڪا ۾ رهڻ لاءِ سڃاتا ويندا هئا، پر مختلف ثبوت ممڪن طور اڳين تاريخن ڏانهن اشارو ڪن ٿا.[12][13] [14] اتر آمريڪا ۾ پيلو-انڊين دور آخري برفاني دور جي پٺيان لڳو، ۽ اٽڪل 10,000 سال اڳ تائين هلندو رهيو جڏهن آرڪيڪ دور شروع ٿيو. ڪلاسيڪل اسٽيج آرڪيڪ دور جي پيروي ڪئي، ۽ تقريبا 6 صدي کان 13 صدي تائين جاري رهي. 1000 ع ۾ شروع ٿي، نارس پھريون يورپين ھئا، جن اتر آمريڪا جي علائقن کي ڳولڻ ۽ آخرڪار نوآبادي ڪرڻ شروع ڪيو. 1492 ۾، ڪرسٽوفر ڪولمبس جي ڳولا واري سفرن هڪ ٽرانس اٽلانٽڪ تبادلي جو سبب بڻيو، جنهن ۾ دريافت جي دور ۾ يورپي آبادين جي لڏپلاڻ ۽ ابتدائي جديد دور شامل آهن. هاڻوڪي ثقافتي ۽ نسلي نمونن يورپي نوآبادين، مقامي ماڻهن، غلامي افريقا، يورپ، ايشيا کان مهاجرن، ۽ انهن لاڳاپيل گروهن جي اولادن جي وچ ۾ رابطي کي ظاهر ڪن ٿا. اتر آمريڪا ۾ يورپ جي نوآبادي جي نتيجي ۾ اڪثر اتر آمريڪن يورپي ٻوليون ڳالهائيندا آهن، جهڙوڪ انگريزي، اسپينش ۽ فرينچ، ۽ علائقي جي ثقافتن کي عام طور تي مغربي روايتن کي ظاهر ڪن ٿا. بهرحال، ڪئناڊا، آمريڪا، ميڪسيڪو ۽ وچ آمريڪا ۾ اتر آمريڪا جا نسبتاً ننڍڙا حصا مقامي آبادي آهن جيڪي پنهنجي لاڳاپيل يورپي نوآبادياتي ثقافتي ۽ لساني روايتن کي جاري رکندا آهن.

هن کنڊ ۾ ڪئناڊا ۽ آمريڪا اهم ملڪ آهن. هن کنڊ جي رهاڪن کي ڳاڙها هندستاني (Red Indians) قوم سان سڏيو ويندو آهي. هن قوم کي نون آباد ڪندڙ يورپين قتل عام کان پوء تقريبن ختم ڪري ڇڏيو هو.

يورپين پهرين آمريڪا ۾ سون جي ڳولا ۾ پهتا. هو اتان جي اصل رهاڪن يعني فرسٽ نيشنز (ريڊ انڊينس) کي ڏکين کاڻين ۾ مزور ڪري استعمال ڪندا هئا. انهن کان ايڏو ته پورهيو ڪرائيندا هئا، جو هو ويچارا تنگ ٿي آخر خودڪشي ڪري ڇڏيندا هئا. ڪڏهن ته ڳوٺن جا ڳوٺ انهن ظلمن کان تنگ ٿي اجتماعي خودڪشي به ڪندا هئا. ايئن لکين ريڊ انڊين مري ويا ۽ سندن ڪم متاثر ٿيڻ لڳو. جنهن کان پوءِ هو شيدين کي آفريڪا مان غلام ۽ قيدي ڪري ٻيڙا ڀري وٺي آيا. ڇو ته آفريڪا جا مُلڪ اڳ ۾ ئي هنن جا غلام هئا. اصلوڪن آمريڪين جن تي هنن نالو رکيو ريڊ انڊين، تن جي آدمشماري هنن جي ظلمن سان گهٽجڻ لڳي، سو هنن آفريڪا مان غلام آڻي انهن کان پورهيو ڪرائيندا هئا، ايئن لکن جي تعداد ۾ آفريڪي، آمريڪي سوسائٽي جو حصو بڻجي ويا.

1865ع کان پوءِ ابراهام لنڪن وڏي جاکوڙ کان پوءِ آفريڪن آمريڪنز کي ڪجهه حق ڏياريا. 1920ع کان پوءِ هنن کي ووٽ جو حق مليو ۽ الڳ اسڪولن ۾ پڙهڻ جو خاتمو 1954ع ۾ ٿيو. يورپينز گهڻو ڪري آفريڪن آمريڪنز کي زراعت جي مزوري لاءِ استعمال ڪندا هئا. هنن جي گهڻي محنت ڪري زراعت ايتري ته وڌي وئي جو آمريڪا دنيا جو امير ترين زرعي ملڪ ٿي ويو. سندس زرعي پيداوار ايتري ته وڌي وئي جو هو چاليهه سيڪڙو پنهنجو زراعت جو سامان ٻي دنيا کي موڪلڻ لڳو. آمريڪا ۾ غلاميءَ جو سلسلو ايترو ته وڌي ويو جو نيٺ مجبور ٿي آمريڪي ڪانگريس 1808ع ۾ هن ڪاروبار تي مڪمل بندش وجهي ڇڏي ۽ نيٺ وڃي ويچارن آفريڪين آمريڪنز جي جان ڇٽي. اڄ آفريڪن آمريڪن، آمريڪا جا عزتدار شهري آهن. جيڪي سڄي آمريڪن معاشري ۾ برابر جا ڀائيوار آهن.[15][16]

سال 2018ع تائين اتر آمريڪا جي طبعي، سياسي ۽ آبادي جي خاصيتن جو نقشو.

نالو

سنواريو

آمريڪا جو نالو اطالوي ايڪسپلورر آمريگو ويسپوڪي (Amerigo Vespucci) جي نالي پٺيان جرمن نقش نگار مارٽن والڊسيملر ۽ ميٿياس رِنگمن رکيو ويو. ويسپوڪي سال 1497ع ۽ 1502ع جي وچ ۾ ڏکڻ آمريڪا جي ڳولا ڪئي ۽ پهريون يورپي هو، جنهن اهو مشورو ڏنو ته آمريڪا هڪ زميني ماس جي نمائندگي ڪري ٿو جيڪو پوء يورپين کي معلوم ناهو. سال 1507ع ۾، والڊسيملر دنيا جو نقشو شايع ڪيو، ۽ لفظ "آمريڪا" کي موجوده ڏکڻ آمريڪا جي براعظم تي رکيو. موجوده ميڪسيڪو جي اتر واري براعظم کي ان وقت پارياس سڏيو ويندو هو. سال 1553ع ۾ پيٽرس ايپينس پاران شايع ٿيل دنيا جي نقشي تي، اتر آمريڪا کي "بیڪاليريم" سڏيو ويو، مطلب ته "ڪوڊ مڇيء جو دائرو"، اوڀر ساحل تي ڪوڊ مڇي جي گهڻائي جي حوالي سان. والڊسيملر لاطيني نسخو ويسپوڪي جي نالي، آمريڪس ويسپوسس جو استعمال ڪيو، ان جي مونثي روپ ۾ "آمريڪا"، "يوروپا"، "ايشيا" ۽ "آفريڪا" جي مثالن جي پٺيان. نقشي سازن بعد ۾ آمريڪا جو نالو اتر آمريڪا تائين وڌايو. سال 1538ع ۾ گيرارڊس مرڪيٽر (Gerardus Mercator) پنهنجي دنيا جي نقشي تي آمريڪا جو لفظ استعمال ڪيو. سندس ايندڙ 1569ع واري نقشي تي، مرڪيٽر اتر آمريڪا کي ”آمريڪا يا نيو انڊيا“ (America sive India Nova) سڏيو. اسپينش سلطنت اتر ۽ ڏکڻ آمريڪا ۾ پنهنجن علائقن کي "لاس انڊيا" سڏيندو هو، ۽ رياست جي اداري کي ڏنل نالو جيڪو علائقي جي نگراني ڪندو هو، ڪائونسل آف انڊيز سڏيو ويندو هو.

تعریف

سنواريو
 
سال 2005ع جي اتر آمريڪا جي ناسا سيٽلائيٽ تصوير

اقوام متحده ۽ ان جي شماريات ڊويزن اتر آمريڪا کي تسليم ڪري ٿو جيئن ٽن علائقن ۾ شامل آهن: اتر آمريڪا، وچ آمريڪا، ۽ ڪيريبين. "اتر آمريڪا" هڪ الڳ اصطلاح آهي "اتر آمريڪا" کان سواء، وچ آمريڪا کان سواء، جنهن ۾ شايد ميڪسيڪو شامل هجي يا نه. علائقائي واپاري معاهدي جي محدود تناظر ۾، اصطلاح ٽن قومن جي حوالي سان استعمال ڪيو ويندو آهي: ڪئناڊا، آمريڪا، ۽ ميڪسيڪو.

فرانس، اٽلي، پرتگال، اسپين، رومانيا، يونان ۽ لاطيني آمريڪا جا ملڪ ڇهن براعظمن جو ماڊل استعمال ڪن ٿا، آمريڪا کي هڪ واحد براعظم طور ڏٺو وڃي ٿو ۽ اتر آمريڪا کي هڪ برصغير ​​نامزد ڪيو وڃي ٿو جنهن ۾ ڪئناڊا، آمريڪا، ميڪسيڪو ۽ سينٽ پيئر ۽ ميڪيلون (سياسي طور تي فرانس جو حصو) ۽ اڪثر ڪري گرينلينڊ ۽ برمودا شامل آهن. اتر آمريڪا تاريخي طور تي ٻين نالن سان سڃاتو وڃي ٿو، جن ۾ اسپينش اتر آمريڪا، نيو اسپين، ۽ آمريڪا سيپٽينٽرينل، پهريون سرڪاري نالو ميڪسيڪو کي ڏنو ويو آهي.

علائقا

سنواريو
وڌيڪ ڏسو: ڪينيڊا جي علائقن جي فهرست ۽ آمريڪا جي علائقن جي فهرست

ڪينيڊا جي علائقن جي فهرست ۽ آمريڪا جي علائقن جي فهرست

اتر آمريڪا ۾ ڪيترائي علائقا ۽ ذيلي علائقا شامل آهن، جن مان هر هڪ جا پنهنجا پنهنجا ثقافتي، اقتصادي ۽ جاگرافيائي علائقا آهن. اقتصادي علائقن ۾ 20 هين ۽ 21 هين صديءَ جي واپاري معاهدن ۾ رسمي ٿيل ڪيترائي علائقا شامل آهن، جن ۾ ڪئناڊا، ميڪسيڪو ۽ آمريڪا جي وچ ۾ NAFTA، ۽ مرڪزي آمريڪا، ڊومينڪن ريپبلڪ ۽ آمريڪا جي وچ ۾ CAFTA شامل آهن. اتر آمريڪا لساني ۽ ثقافتي لحاظ کان ٻن پرائمري علائقن، اينگلو آمريڪا ۽ لاطيني آمريڪا ۾ ورهايل آهي. اينگلو-آمريڪا ۾ اتر آمريڪا، بيلیز ۽ ڪيريبين جزائر، انگريزي ڳالهائيندڙ آبادي سان شامل آهن. اتي پڻ وڏي فرانسیسی ڳالهائيندڙ آبادي سان علائقا آهن، جن ۾ لوزيانا ۽ ڪيوبيڪ شامل آهن، ڪيوبيڪ ۾، فرانسيسي سرڪاري ٻولي آهي.[17]

اتر آمريڪا جي ڏاکڻي حصي ۾ وچ آمريڪا ۽ غير انگريزي ڳالهائيندڙ ڪيريبين قومون شامل آهن.[18] براعظم جو اتر پڻ تسليم ٿيل علائقن کي برقرار رکي ٿو. اتر آمريڪا جي عام وصف جي ابتڙ، جيڪا سڄي اتر آمريڪي براعظم کي شامل ڪري ٿي، اصطلاح "اتر آمريڪا" ڪڏهن ڪڏهن صرف چئن قومن ڏانهن اشارو ڪرڻ لاء وڌيڪ تنگ استعمال ڪيو ويندو آهي، ڪئناڊا، گرين لينڊ، ميڪسيڪو شامل آهن.[19][20][21][22][23] يو ايس جي مردم شماري بيورو سينٽ پيئر ۽ ميڪيلون کی شامل ڪري ٿو پر ميڪسيڪو کي ان جي تعريف کان خارج ڪري ٿو.[24] اتر آمريڪا جو اصطلاح اتر آمريڪا جي اترين ملڪن ۽ علائقن ڏانهن اشارو ڪري ٿو: يو ايس، برمودا، ڪئناڊا، گرين لينڊ، ۽ سينٽ پيئر ۽ ميڪيلون. [25] [26] جيتوڻيڪ اصطلاح هڪ متحد علائقي جو حوالو نٿو ڏئي، [27] وچ آمريڪا ۾ ميڪسيڪو، وچ آمريڪا ۽ ڪيريبين شامل آهن.[28]

اتر آمريڪا جا وڏا ملڪ زميني ايراضيءَ جي لحاظ کان ڪئناڊا ۽ يو ايس آهن، جن ٻنهي کي چڱي طرح بيان ڪيل ۽ تسليم ٿيل ذيلي علائقا آهن. ڪئناڊا ۾، انهن ۾ شامل آهن (اوڀر کان اولهه تائين) ائٽلانٽڪ ڪئناڊا، سينٽرل ڪئناڊا، ڪينيڊين پريريز، برٽش ڪولمبيا ساحل، ۽ اتر ڪئناڊا. آمريڪا ۾، انهن ۾ شامل آهن نيو انگلينڊ، وچ ائٽلانٽڪ، ڏکڻ ائٽلانٽڪ رياستون، اوڀر اتر مرڪزي رياستون، اولهه اتر مرڪزي رياستون، اوڀر ڏکڻ مرڪزي رياستون، اولهه ڏکڻ مرڪزي رياستون، جبل جون رياستون، ۽ پئسفڪ رياستون. وڏين ڍنڍن واري علائقي ۽ پئسفڪ اتر اولهه ۾ ڪينيڊا ۽ يو ايس ٻنهي جا علائقا شامل آهن.

ملڪ، انحصار، ۽ ٻيا علائقا

سنواريو
نشان جھنڊو ملڪ/علائقو[29][30] Area[31] آبادي
(2016)[32] 		آبادي جي ڪثافت گادي جو شھر سرڪاري ٻولين ۾ نالا ISO 3166-1
    آنگويلا
(برطانیا) 		700191000000000000091 km2 (35 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 14,764 7002164800000000000164.8 /km2 (427 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] The Valley آنگويلا AIA
    انٽيگوا ۽ باربودا 7002442000000000000442 km2 (171 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 100,963 7002199100000000000199.1 /km2 (516 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] St. John's Antigua and Barbuda ATG
    اروبا

(برطانیہ ء ھالینڈ)

7002180000000000000180 km2 (69 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 104,822 7002594400000000000594.4 /km2 (1٬539 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Oranjestad Aruba ABW
    بهاماس 700413943000000000013٬943 km2 (5٬383 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 391,232 700124500000000000024.5 /km2 (63 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Nassau Bahamas BHS
    بارباڊوس 7002430000000000000430 km2 (170 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 284,996 7002595300000000000595.3 /km2 (1٬542 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Bridgetown Barbados BRB
    بيليز 700422966000000000022٬966 km2 (8٬867 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 366,954 700113400000000000013.4 /km2 (35 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Belmopan Belize BLZ
    برمودا
(برطانیہ) 		700154000000000000054 km2 (21 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 61,666 70031203700000000001٬203.7 /km2 (3٬118 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Hamilton Bermuda BMU
    بونائیر

(ھالینڈ)
[33]

7002294000000000000294 km2 (114 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 12,093 700141100000000000041.1 /km2 (106 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Kralendijk Boneiru BES
    برٽش ورجن ٻيٽ (برطانیہ) 7002151000000000000151 km2 (58 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 30,661 7002152300000000000152.3 /km2 (394 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Road Town British Virgin Islands VGB
    ڪينيڊا 70069984670000000009٬984٬670 km2 (3٬855٬100 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 36,289,822 70003700000000000003.7 /km2 (9.6 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Ottawa Canada CAN
    ڪیمن ٻيٽ (برطانیہ) 7002264000000000000264 km2 (102 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 60,765 7002212100000000000212.1 /km2 (549 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] George Town Cayman Islands CYM
    ڪلپرٽن ٻيٽ (فرانس) 70006000000000000006 km2 (2.3 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 0 50000000000000000000 /km2 (0 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] — Île de Clipperton CPT
    ڪوسٽا ريڪا 700451100000000000051٬100 km2 (19٬700 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 4,857,274 700189600000000000089.6 /km2 (232 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] San José Costa Rica CRI
    ڪيوبا 7005109886000000000109٬886 km2 (42٬427 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 11,475,982 7002102000000000000102.0 /km2 (264 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Havana Cuba CUB
    ڪراڪائو
(ھالینڈ) 		7002444000000000000444 km2 (171 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 159,371 7002317100000000000317.1 /km2 (821 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Willemstad Kòrsou CUW
    ڊومينيڪا 7002751000000000000751 km2 (290 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 73,543 700189200000000000089.2 /km2 (231 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Roseau Dominica DMA
    ڊومينيڪن جمهوريا 700448671000000000048٬671 km2 (18٬792 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 10,648,791 7002207300000000000207.3 /km2 (537 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Santo Domingo República Dominicana DOM
    ايل سلواڊور 700421041000000000021٬041 km2 (8٬124 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 6,344,722 7002293000000000000293.0 /km2 (759 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] San Salvador El Salvador SLV
    وينزويلا جا وفاقي انحصار (وينزويلا) 7002342000000000000342 km2 (132 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 2,155 70006300000000000006.3 /km2 (16 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Gran Roque Dependencias Federales de Venezuela VEN-W
    گرین لينڊ (ڊينمارڪ) 70062166086000000002٬166٬086 km2 (836٬330 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 56,412 69982600000000000000.026 /km2 (0.067 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Nuuk Kalaallit Nunaat/Grønland GRL
    گريناڊا 7002344000000000000344 km2 (133 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 107,317 7002302300000000000302.3 /km2 (783 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] St. George's Gwinàd GRD
    گواڊيلوپ 70031628000000000001٬628 km2 (629 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 449,975 7002246700000000000246.7 /km2 (639 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Basse-Terre Gwadloup GLP
    گوئٽي مالا 7005108889000000000108٬889 km2 (42٬042 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 16,582,469 7002128800000000000128.8 /km2 (334 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Guatemala City Guatemala GTM
    هيٽي 700427750000000000027٬750 km2 (10٬710 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 10,847,334 7002361500000000000361.5 /km2 (936 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Port-au-Prince Ayiti/Haïti HTI
  هونڊوراس 7005112492000000000112٬492 km2 (43٬433 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 9,112,867 700166400000000000066.4 /km2 (172 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Tegucigalpa Honduras HND
    جميڪا 700410991000000000010٬991 km2 (4٬244 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 2,881,355 7002247400000000000247.4 /km2 (641 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Kingston Jumieka JAM
    مارٽینيڪ (فرانس) 70031128000000000001٬128 km2 (436 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 385,103 7002352600000000000352.6 /km2 (913 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Fort-de-France Martinique/Matinik MTQ
    ميڪسيڪو 70061964375000000001٬964٬375 km2 (758٬449 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 127,540,423 700157100000000000057.1 /km2 (148 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Mexico City México MEX
    مونٽسیریٽ (برطانیہ) 7002102000000000000102 km2 (39 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 5,152 700158800000000000058.8 /km2 (152 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Plymouth,
Brades[lower-alpha 1] 		Montserrat MSR
    نڪاراگوا 7005130373000000000130٬373 km2 (50٬337 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 6,149,928 700144100000000000044.1 /km2 (114 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Managua Nicaragua NIC
    نووا اسپارٽا (وینیزویلا) 70031151000000000001٬151 km2 (444 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 491,610 7002427100000000000427.1 /km2 (1٬106 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] La Asunción Nueva Esparta VEN-O
    پاناما 700475417000000000075٬417 km2 (29٬119 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 4,034,119 700145800000000000045.8 /km2 (119 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Panama City Panamá PAN
    پورٽو ریڪو (آمريڪا) 70038870000000000008٬870 km2 (3٬420 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 3,667,903 7002448900000000000448.9 /km2 (1٬163 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] San Juan Puerto Rico PRI
    صبا (ھالینڈ)[33] 700113000000000000013 km2 (5 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 1,537 7002118200000000000118.2 /km2 (306 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] The Bottom Saba BES
    سان اندريس ۽ پروويڊينشيا (ڪولمبيا) 700153000000000000053 km2 (20 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 77,701 70031468590000000001٬468.59 /km2 (3٬803.6 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] San Andrés San Andrés COL-SAP
    سينٽ بارٿليمي (فرانس)[34] 700121000000000000021 km2 (8.1 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option][35] 7,448 7002354700000000000354.7 /km2 (919 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Gustavia Saint-Barthélemy BLM
    سينٽ ڪيٽس ۽ نيوس 7002261000000000000261 km2 (101 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 54,821 7002199200000000000199.2 /km2 (516 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Basseterre Saint Kitts and Nevis KNA
    سينٽ لوسيا 7002539000000000000539 km2 (208 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 178,015 7002319100000000000319.1 /km2 (826 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Castries Sainte-Lucie LCA
    سينٽ مارٽن (فرانس)
[34] 		700154000000000000054 km2 (21 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option][35] 29,820 7002552200000000000552.2 /km2 (1٬430 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Marigot Saint-Martin MAF
    سينٽ پيئري ۽ ميڪيلون (فرانس) 7002242000000000000242 km2 (93 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 6,305 700124800000000000024.8 /km2 (64 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Saint-Pierre Saint-Pierre-et-Miquelon SPM
    سينٽ ونسينٽ ۽ گرينڊنيس 7002389000000000000389 km2 (150 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 109,643 7002280200000000000280.2 /km2 (726 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Kingstown Saint Vincent and the Grenadines VCT
    سنٽ يوسٽيٽس (ھالینڈ)[33] 700121000000000000021 km2 (8.1 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 2,739 7002130400000000000130.4 /km2 (338 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Oranjestad Sint Eustatius BES
    سنٽ مارٽن (ھالینڈ) 700134000000000000034 km2 (13 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 39,537 70031176700000000001٬176.7 /km2 (3٬048 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Philipsburg Sint Maarten SXM
    ٽرينيڊاڊ ۽ ٽوباگو 70035130000000000005٬130 km2 (1٬980 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 1,364,962 7002261000000000000261.0 /km2 (676 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Port of Spain Trinidad and Tobago TTO
    ترڪ ۽ ڪيڪوس ٻيٽ (برطانیہ)[lower-alpha 2] 7002948000000000000948 km2 (366 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 34,900 700134800000000000034.8 /km2 (90 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Grand Turk (Cockburn Town) Turks and Caicos Islands TCA
    گڏيل ریاستون) 70069629091000000009٬629٬091 km2 (3٬717٬813 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 322,179,605 700132700000000000032.7 /km2 (85 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Washington, D.C. United States of America USA
    گڏيل رياستن جا ورجن ٻيٽ ( گڏيل ریاستون) 7002347000000000000347 km2 (134 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 104,913 7002317000000000000317.0 /km2 (821 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] Charlotte Amalie US Virgin Islands VIR
Total 700724500995000000024٬500٬995 km2 (9٬459٬887 sq mi)[اوزا تبديل: invalid option] 583,473,912 700122100000000000022.1 /km2 (57 /sq mi)[اوزا تبديل: invalid option]

قدرتي خاصيتون

سنواريو

جاگرافي

سنواريو
اصل مضمون جي لاءِ ڏسو اتر آمريڪا جي جاگرافي
 
North America's landforms and land cover depicted in a 2021 map
 
ايريزونا ۾ سونوران ريگستان
 
بينف نيشنل پارڪ، البرٽا ۾ مورين ڍنڍ
 
نوڪ (Nuuk)، گرين لينڊ جي راڄڌاني
اتر آمريڪا زميني ماس جي اترئين حصي تي قبضو ڪري ٿو عام طور تي نيو ورلڊ، مغربي اڌ گول، آمريڪا، يا صرف آمريڪا، جنهن کي، ڪيترن ئي ملڪن ۾، اتر آمريڪا هڪ برصغير ​​سان، هڪ واحد براعظم سمجهيو ويندو آهي. [36] اتر آمريڪا ايشيا ۽ آفريڪا کان پوءِ علائقي جي لحاظ کان ٽيون وڏو براعظم آهي.[37]
اتر آمريڪا جو واحد زميني رابطو ڏکڻ آمريڪا سان اڄوڪي پاناما ۾ ڪولمبيا۔پاناما بارڊر تي ڊرين گیپ ۾ آهي، جيڪو لڳ ڀڳ سڄو پاناما اتر آمريڪا ۾ رکي ٿو.[38] متبادل طور تي، ڪي ارضياتدان فزيوگرافي طور تي ان جي ڏاکڻي حد کي اسٿمس آف تیھوانتیپیک ميڪسيڪو ۾ ڳوليندا آهن، وچ آمريڪا هن نقطي کان ڏکڻ اوڀر طرف ڏکڻ آمريڪا تائين پکڙيل آهي.[39]ڪيريبين ٻيٽ، يا ويسٽ انڊيز، اتر آمريڪا جو حصو سمجهيا وڃن ٿا.[40] براعظمي ساحل ڊگهو ۽ غير منظم آهي. گلف آف ميڪسيڪو براعظم ۾ پاڻيءَ جو سڀ کان وڏو جسم آهي، ان کان پوءِ هڊسن بي. ٻين ۾ سينٽ لارنس جو نار ۽ ڪيليفورنيا جو نار شامل آهن.
مرڪزي آمريڪي اسٿمس ٺهڻ کان اڳ، علائقو پاڻي هيٺ هو. ويسٽ انڊيز جا ٻيٽ هڪ ٻڏي ويل اڳوڻي زميني پل کي بيان ڪن ٿا، جيڪو اتر ۽ ڏکڻ آمريڪا کي ڳنڍيو هو، جيڪو هاڻي فلوريڊا ۽ وينزويلا آهن.
براعظم جي ساحلن کان پري ڪيترائي ٻيٽ آھن. خاص طور تي، آرڪٽڪ آرڪيپيلاگو، بهاماس، ترڪ ۽ ڪيڪوس، وڏو ۽ ننڍو انٽيليس، اليوٽين ٻيٽ (جن مان ڪي اڀرندي اڌ گول ۾ آهن)، اليگزينڊر آرڪيپيلاگو، برٽش ڪولمبيا جي ساحل جا ڪيترائي هزار ٻيٽ، ۽ نيو فائونڊلينڊ . گرين لينڊ، هڪ خودمختيار ڊنمارڪ ٻيٽ، ۽ دنيا جو سڀ کان وڏو، هڪ ئي ٽيڪٽونڪ پليٽ (اتر آمريڪي پليٽ) تي آهي ۽ جاگرافيائي لحاظ کان اتر آمريڪا جو حصو آهي. ارضياتي لحاظ کان، برمودا آمريڪا جو حصو نه آهي، پر هڪ سامونڊي ٻيٽ آهي، جيڪو 100 ملين سال اڳ کان مٿي وچ ائٽلانٽڪ ريج جي ڀڃڪڙي تي ٺهيل هو. ان جي ويجھو زميني ماڳ ڪيپ هٽرس، اتر ڪيرولينا آهي. بهرحال، برمودا اڪثر ڪري اتر آمريڪا جو حصو سمجهيو ويندو آهي، خاص طور تي ورجينيا ۽ براعظم جي ٻين حصن سان تاريخي، سياسي ۽ ثقافتي لاڳاپن کي ڏنو ويو آهي.
اتر آمريڪا جي وڏي اڪثريت اتر آمريڪي پليٽ تي آهي. اولهندي ميڪسيڪو جا حصا، جن ۾ باجا ڪيليفورنيا، ۽ ڪيليفورنيا جا، جن ۾ سان ڊياگو، لاس اينجلس ۽ سانتا ڪروز جا شهر شامل آهن، پئسفڪ پليٽ جي اڀرندي ڪناري تي بيٺل آهن، جن ۾ ٻه پليٽون سان اينڊرياس فالٽ سان ملن ٿيون. براعظم جو ڏاکڻيون حصو ۽ ويسٽ انڊيز جو گهڻو حصو ڪيريبين پليٽ تي آهي، جڏهن ته جوآن ڊي فوڪا ۽ ڪوڪوس پليٽون اتر آمريڪي پليٽ جي اولهندي سرحد تي لڳل آهن.

براعظم کي چئن وڏن علائقن ۾ ورهائي سگهجي ٿو (جن مان هر هڪ ۾ ڪيترائي ذيلي علائقا شامل آهن): عظيم ميدان جيڪي ميڪسيڪو جي نار کان ڪينيڊین آرڪٽڪ تائين پکڙيل آهن؛ ارضياتي طور تي نوجوان، جبل وارو اولهه، جنهن ۾ راڪي جبل، عظيم بيسن، ڪيليفورنيا ۽ الاسڪا شامل آهن؛ اتر اوڀر ۾ ڪينيڊا شيلڊ جي بلند، پر نسبتاً فليٽ پليٽیو ۽ مختلف مشرقي علائقا، جنهن ۾ اپالاچين جبل، ائٽلانٽڪ سمنڊ جي ڪناري سان ساحلي ميدان ۽ فلوريڊا جزيره نما شامل آهن. ميڪسيڪو، ان جي ڊگھي تختي ۽ ڪورڊيليرا سان، گهڻو ڪري الهندي علائقي ۾ پوي ٿو، جيتوڻيڪ اڀرندي ساحلي ميدان ڏکڻ ۾ خليج سان گڏ وڌندو آهي. الهندي جبل وچ ۾ ورهايل آهن راڪیز جي مکيه رينج ۽ ساحلي سلسلو ڪيليفورنيا، اوريگون، واشنگٽن ۽ برٽش ڪولمبيا ۾، وڏي بيسن سان، هڪ هيٺيون علائقو جنهن ۾ ننڍا ننڍا جبلن جا سلسلا ۽ وچ ۾ هيٺيون ريگستان آهن. الاسڪا ۾ سڀ کان وڌيڪ چوٽي ڊینالي (Denali) آهي.

آمريڪي جاگرافيائي سروي (USGS) ٻڌائي ٿو ته اتر آمريڪا جو جاگرافيائي مرڪز "6 ميل (10 ڪلوميٽر) اولهه بالٽا، پئرس ڪائونٽي، اتر ڊڪوٽا ۾ اٽڪل 48°10′N 100°10′W / 48.167°N 100.167°W / 48.167; -100.167، رگبي، اتر ڊڪوٽا کان اٽڪل 24 ڪلوميٽر (15 ميل) تي آهي". جاگرافيائي سروي وڌيڪ ٻڌائي ٿو ته "ڪنهن به سرڪاري ايجنسي طرفان 50 رياستن، گڏيل رياستن، يا اتر آمريڪي براعظم جي جاگرافيائي مرڪز طور ڪو به نشان يا يادگار نقطو قائم نه ڪيو ويو آهي."[41] حالانڪه، رگبي ۾ هڪ 4.6 ميٽر (15 فوٽ) فيلڊ پٿر اوبليسڪ آهي جيڪو مرڪز کي نشانو بڻائڻ جو دعويٰ ڪري ٿو. اتر آمريڪي براعظمي قطب ناقابل رسائي 1.650 ڪلوميٽر (1,030 ميل) ويجھي سامونڊي ڪناري کان، ايلن ۽ ڪيلي، ڏکڻ ڊيڪوٽا جي وچ ۾ 43°22′N 101°58′W / 43.36°N 101.97°W / 43.36; -101.97 (Pole of Inaccessibility North America) تي واقع آهي.[42]

ارضيات

سنواريو
اصل مضمون جي لاءِ ڏسو اتر آمريڪا جي ارضيات

ارضياتي تاريخ

سنواريو
 
ڪينيڊا، آمريڪا، ۽ ميڪسيڪو ۾ بنيادي پاڻي جي تقسیم

لارینشيا (Laurentia) هڪ قديم ڪراٽون (craton) آهي جيڪو اتر آمريڪا جي جيولوجيڪ ڪور ٺاهي ٿو؛ اهو 1.5 ۽ 1.0 بلين سال اڳ جي وچ ۾ پروٽیروزوئڪ دور ۾ ٺهي.[43] ڪينيڊا شيلڊ هن ڪراٽون جي سڀ کان وڏي نمائش آهي. پيليوزوئڪ جی آخر کان وٺي ابتدائي ميسوزوئڪ دور تائين، اتر آمريڪا ٻين جديد براعظمن سان گڏ، ان جي اوڀر ۾ يوريشيا سان، سپر براعظم پانجيا (Pangea) جي حصي جي طور تي شامل ڪيو ويو. پانجيا جي ٺهڻ جي نتيجن مان هڪ اپالاچين جبل هو، جيڪو 480 ملين سال پھريون ٺھيو، ان کي دنيا جي قديم ترين جبلن جي سلسلي ۾ شامل ڪيو. جڏهن پانجيا 200 ملين سال پھريون جي چوڌاري ڦرڻ شروع ڪيو، اتر آمريڪا، ان کان اڳ جو اهو يوريشيا کان ڌار ٿيڻ کان اڳ پنهنجي براعظم جي وچ ۾ ڪريٽيسيس دور ۾ لوریشيا (Loresia) جو حصو بڻجي ويو.[44] راڪيز ۽ ٻين الهندي جبلن جي حدن جي شروعات هن وقت، 80 ۽ 55 ملين سال اڳ (mya) جي وچ ۾، جبلن جي تعمير جي دور کان شروع ٿي، جنهن کي لارامڊ اوروجيني (Laramide orogeny) سڏيو ويندو آهي. پاناما جي اسٿمس جي ٺهڻ جيڪا براعظم کي ڏکڻ آمريڪا سان ڳنڍيندي هئي، اهو لڳ ڀڳ 12 کان 15 ملين سال اڳ جي وچ ۾ واقع ٿيو[45] ۽ وڏيون ڍنڍون (انهي سان گڏ ڪيتريون ئي اترين تازي پاڻيء جي ڍنڍون ۽ نديون) اٽڪل 10,000 سال اڳ گليشيئرز جي پسماندگيء سان ٺهيل هيون.

اتر آمريڪا گهڻو ڪري اهو ذريعو آهي جيڪو انسانيت جي جيولوجيڪل وقت جي دورن بابت ڄاڻي ٿو. [46] جاگرافيائي علائقو جيڪو بعد ۾ آمريڪا بڻجي ويو اهو ڪنهن به جديد ملڪ جي ڀيٽ ۾ وڌيڪ قسمين قسمين ڊائناسورن جو ذريعو رهيو آهي.[47] پيليٽولوجسٽ پيٽر ڊوڊسن جي مطابق، اهو بنيادي طور تي اسٽريٽوگرافي، آبهوا ۽ جاگرافي، انساني وسيلن ۽ تاريخ جي ڪري آهي.[48] ميسوزوئڪ دور جو گهڻو حصو براعظم جي ڪيترن ئي خشڪ علائقن ۾ بي نقاب ٿيل فصلن جي نمائندگي ڪري ٿو. اتر آمريڪا ۾ سڀ کان اهم جوراسڪ ڊائنوسار وارو فوسل مغربي يو ايس جي موريسن فارميشن آهي.[49]

ڪينيڊا

سنواريو
اصل مضمون جي لاءِ ڏسو ڪينيڊا
 
آمريڪي جاگرافيائي سروي پاران شايع ٿيل اتر آمريڪا جو جيولوجيڪ نقشو

پري ڪيمبرين ڪئناڊا جغرافيائي طور تي دنيا جي قديم ترين علائقن مان هڪ آهي، جنهن ۾ اڌ کان وڌيڪ علائقو پري ڪيمبرين پٿرن تي مشتمل آهي، جيڪي پيليوزوئڪ دور جي شروعات کان وٺي سمنڊ جي سطح کان مٿي آهن.[50] ڪئناڊا جا معدني وسيلا متنوع ۽ وسيع آهن.[51] ڪينيڊا شيلڊ جي چوڌاري ۽ اتر ۾ لوهه، نڪل، زنڪ، ٽامي، سون، ليڊ، موليبڊينم ۽ يورينيم جا وڏا ذخيرا آهن. آرڪٽڪ ۾ تازو ئي هيرن جي وڏي تعداد ۾ ترقي ڪئي وئي آهي،[52] ڪئناڊا کي دنيا جي سڀ کان وڏي پيدا ڪندڙن مان هڪ آهي. شيلڊ ۾، ڪيترائي کان کني شهر آهن جيڪي انهن معدنيات کي ڪڍندا آهن. سڀ کان وڏو، ۽ مشهور، سڊبري، اونٽاريو آهي. سڊبري شيلڊ ۾ معدنيات ٺهڻ جي عام عمل کان هڪ استثنا آهي، ڇاڪاڻ ته اتي اهم ثبوت موجود آهن ته سڊبري بيسن هڪ قديم ميٽيورائيٽ اثر وارو ڪڪر آهي. ويجھي، پر گهٽ ڄاتل ٽيماگامي مقناطيسي انومالي، سڊبري بيسن سان حيرت انگيز هڪجهڙائي رکي ٿي. ان جي مقناطيسي بيضابطگيون سڊبري بيسن سان تمام گهڻيون ملندڙ جلندڙ آهن، ۽ ان ڪري اهو هڪ ٻيو ڌاتو سان مالا مال اثر وارو ڪڪر ٿي سگهي ٿو.[53] شيلڊ پڻ وسيع بوريل ٻيلن سان ڍڪيل آهي جيڪي هڪ اهم لاگنگ انڊسٽري جي حمايت ڪن ٿا.

آمريڪا جی گدیل ریاستون

سنواريو
اصل مضمون جي لاءِ ڏسو آمريڪا

هيٺيون 48 آمريڪي رياستون تقريباً پنج فزيوگرافڪ صوبن ۾ ورهائي سگهجن ٿيون:

1. آمريڪي ڪورڊيليرا

2. ڪينيڊين شيلڊ، [54] مٿئين وچ اولهه يو ايس جو اتر وارو حصو

3. مستحڪم پليٽ فارم

4. ساحلي ميدان

5. اپالاچيئن اوروجينڪ بیلت

الاسڪا جي ارضيات عام طور تي ڪورڊيليرا وانگر آهي، جڏهن ته هوائي جا وڏا ٻيٽ نئوجيني (Neogene) آتش فشانن تي مشتمل آهن جيڪي هڪ گرم جڳهه تي نڪرندا آهن.

 
A 2003 image of North America's bedrock and terrain
 
A 2015 map of North America's cratons and basement rocks

وچ آمريڪا

سنواريو
اصل مضمون جي لاءِ ڏسو وچ آمريڪا
 
وچ آمريڪا ڪيريبين پليٽ تي آهي.

وچ آمريڪا جغرافيائي طور تي فعال آهي ٻرندڙ جبلن جي ڦاٽن ۽ زلزلن سان وقت وقت تي. 1976 ۾ گوئٽي مالا ۾ هڪ وڏو زلزلو آيو، جنهن ۾ 23,000 ماڻهو مارجي ويا. ماناگوا، نڪاراگوا جي راڄڌاني، 1931ع ۽ 1972ع ۾ زلزلي جي ڪري تباهه ٿي ويو، آخري هڪ اٽڪل 5,000 ماڻهو مارجي ويا؛ ٽن زلزلن ايل سلواڊور کي تباهه ڪيو، هڪ 1986ع ۾ ۽ ٻه 2001ع ۾؛ 2009ع ۾ ھڪڙي زلزلي اتر ۽ مرڪزي ڪوسٽا ريڪا کي تباھ ڪيو، گھٽ ۾ گھٽ 34 ماڻھو مارجي ويا. هنڊوراس ۾ 2009ع ۾ هڪ طاقتور زلزلي 7 ڄڻا مارجي ويا.

علائقي ۾ آتش فشاني ڦاٽڻ عام آهن. سال 1968ع ۾ ڪوسٽا ريڪا ۾ آرينل ٻرندڙ جبل ڦاٽي پيو ۽ 87 ڄڻا مارجي ويا. آبشار واري آتش فشاني لاوا جي زرخيز مٽي ان کي ممڪن بڻائي ڇڏيو آهي ته زرعي پيداواري بلندي وارن علائقن ۾ گھڻ آبادي کي برقرار رکڻ. وچ آمريڪا ۾ ڪيترائي جبلن جا سلسلا آهن؛ سڀ کان ڊگھا سيرا ماڊري ڊي چياپاس، ڪورڊيليرا اسابيليا ۽ ڪورڊيليرا دي تالامانڪا آهن. جبلن جي قطارن جي وچ ۾ زرخيز واديون آهن جيڪي ماڻهن لاءِ موزون آهن؛ حقيقت ۾، هنڊوراس، ڪوسٽا ريڪا ۽ گوئٽي مالا جي اڪثر آبادي وادين ۾ رهن ٿا. واديون ڪافي، ڀاڄيون ۽ ٻين فصلن جي پيداوار لاءِ به موزون آهن.

موسم

سنواريو
 
اتر آمريڪا جو ڪپن (Köppen) آبهوا جي درجه بندي جو نقشو

اتر آمريڪا هڪ تمام وڏو براعظم آهي جيڪو آرڪٽڪ سرڪل جي اتر کان وٺي ڪينسر جي ٽروپڪ جي ڏکڻ تائين پکڙيل آهي. گرين لينڊ، ڪينيڊين شيلڊ سان گڏ، °10 کان °20 سينٽي گريڊ (°50 کان °68 فارنھائٽ) جي سراسري گرمي پد تي مشتمل ٽنڊرا آهي، پر مرڪزي گرين لينڊ هڪ تمام وڏي برفاني چادر تي مشتمل آهي. هي ٽنڊرا سڄي ڪئناڊا ۾ ڦهلجي ٿو، پر ان جي سرحد راڪي جبلن جي ويجهو ختم ٿئي ٿي (پر اڃا تائين الاسڪا تي مشتمل آهي) ۽ ڪينيڊين شيلڊ جي آخر ۾، عظيم ڍنڍن جي ويجهو. ڪاسڪيڊ (Cascade) رينج جي اولهه واري آبهوا کي اوسط ورن 20 انچ (510 ملي ميٽر) سان معتدل موسم قرار ڏنو ويو آهي.[55] ساحلي ڪيليفورنيا جي آبهوا کي ميڊيٽرينين هجڻ جو بيان ڪيو ويو آهي، سان فرانسسڪو جهڙن شهرن ۾ سراسري گرمي پد سال جي دوران °57 کان °70 فارنھائٽ (°14 کان °21 سينٽي گريڊ) تائين آهي. [56]

اوڀر ڪوسٽ کان اڀرندي اتر ڊاڪوٽا تائين، ۽ ڪنساس تائين پکڙيل، خشڪ براعظمي آبهوا آهي، جيڪا شديد موسمن جي خصوصيت رکي ٿي، جنهن ۾ ساليانو ورن جي وڏي مقدار سان، نيو يارڪ شهر وانگر هنڌن تي اوسط 50 انچ (1,300 مليميٽر) آهي.[57] خشڪ براعظمي آبهوا جي ڏاکڻي سرحد کان شروع ٿي ۽ خليج ميڪسيڪو تائين پکڙيل آهي (جڏهن ته ٽيڪساس جي اڀرندي اڌ کي گهيرو ڪري ٿو). هن علائقي ۾ ملندڙ آمريڪا ۾ سڀ کان وڌيڪ برساتي شهر آهن، جن ۾ موبائل، الاباما ۾ 67 انچ (1,700 ملي ميٽر) جي سالياني ورسي آهي. [58]

خشڪ براعظم ۽ ذيلي اڀرندڙ آبهوا جي سرحدن کان ڇڪي ۽ اولهه ڏانهن سيرا نيواڊا ڏانهن، ڏکڻ ڏانهن ڊرانگو جي ڏاکڻي ٽپ تائين، ٽنڊرا آبهوا سان سرحد کان اتر تائين، اسٽيپ/ريگستاني موسم آمريڪا ۾ سڀ کان وڌيڪ خشڪ آهن.[59] هاءِ لينڊ آبهوا براعظم جي اتر کان ڏکڻ تائين ڪٽي ٿي، جتي ذيلي اڀرندڙ يا معتدل آبهوا صرف ٽاڪرو کان هيٺ واقع ٿين ٿا، جيئن مرڪزي ميڪسيڪو ۽ گوئٽي مالا ۾ واقع ٿين ٿا. اڀرندڙ آبهوا جزائر جي علائقن ۽ براعظم ​​​​جي ٿڌ ۾ نظر اچن ٿا، جيڪي ملڪن ۽ رياستن ۾ ملن ٿا جيڪي ڪيريبين سمنڊ يا ميڪسيڪو جي نار ۽ پئسفڪ سمنڊ جي ڏکڻ ۾ آهن.[60] ورن جا نمونا سڄي علائقي ۾ مختلف ٿين ٿا ۽ جيئن ته برساتي جنگل، مون سون ۽ سوانا جا قسم، سڄي سال برسات ۽ تيز گرمي پد سان، ڳولي سگهجن ٿا.

ماحوليات

سنواريو
پڻ ڏسو: آمريڪا جا جانور, آمريڪا جي فلورا, ۽ ڪينيڊا جي جهنگلي جيوت

قابل ذڪر اتر آمريڪي جانورن ۾ بائيسن، ڪارو رڇ، جيگوار، ڪوگر، پريري ڊاگ، ترڪي، پرونگ هورن، ريڪون، ڪويوٽ ۽ مونارڪ بٽر فلائي شامل آهن. قابل ذڪر ٻوٽا جيڪي اتر آمريڪا ۾ پاليا ويا آهن انهن ۾ تمباکو، مڪئي، اسڪواش، ٽماٽو، سورج مکي، بلو بيري، ايواڪاڊو، ڪپهه، چلي مرچ ۽ وينلا شامل آهن.

تاريخ

سنواريو

آبادي

سنواريو

معيشت

سنواريو

ثقافت

سنواريو

پڻ ڏسو

سنواريو
 باب North America

خارجي لنڪس

سنواريو

حوالا

سنواريو
  1. ↑ "GDP Nominal, current prices". International Monetary Fund. وقت 25 February 2017 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 16 January 2022.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  2. ↑ "GDP PPP, current prices". International Monetary Fund. وقت 22 January 2021 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 16 January 2022.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  3. ↑ "Nominal GDP per capita". International Monetary Fund. وقت 11 January 2020 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 16 January 2022.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  4. ↑ "The Global Religious Landscape" (PDF). Pewforum.org. وقت 25 January 2017 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 7 May 2020.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 "Religious Composition by Country, 2010–2050". pewforum.org. وقت 21 December 2019 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 17 February 2022.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  6. ↑ "Demographia.com" (PDF). وقت 14 August 2011 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 13 August 2015.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  7. ↑ pp. 30–31, Geography: Realms, Regions, and Concepts, H. J. de Blij and Peter O. Muller, Wiley, 12th ed., 2005 (ISBN 0-471-71786-X.)
  8. ↑ Lewis, Martin W.; Wigen, Karen E. (1997). "Chapter One, The Architecture of Continents". The Myth of Continents. University of California Press. p. 168. ISBN 0-520-20742-4. 
  9. ↑ Burchfield, R. W., ed. 2004. "America." Fowler's Modern English Usage (ISBN 0-19-861021-1) New York: Oxford University Press, p. 48
  10. ↑ McArthur, Tom. 1992."North American." The Oxford Companion to the English Language (ISBN 0-19-214183-X) New York: Oxford University Press, p. 707.
  11. ↑ "Common Errors in English Usage". Paul Brians, Washing State University. وقت 24 April 2022 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 4 April 2022.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  12. ↑ Pigati, Jeffrey S.; Springer, Kathleen B.; Honke, Jeffrey S.; Wahl, David; Champagne, Marie R.; Zimmerman, Susan R. H.; Gray, Harrison J.; Santucci, Vincent L. et al. (2023-10-06). "Independent age estimates resolve the controversy of ancient human footprints at White Sands" (en ۾). Science 382 (6666): 73–75. doi:10.1126/science.adh5007. ISSN 0036-8075. PMID 37797035. Bibcode: 2023Sci...382...73P. https://www.science.org/doi/10.1126/science.adh5007. Retrieved 6 December 2023. 
  13. ↑ Goodyear, Albert C.; Sain, Douglas A., "The Pre-Clovis Occupation of the Topper Site, Allendale County, South Carolina", Early Human Life on the Southeastern Coastal Plain (University Press of Florida), صفحا. 8–31, ISBN 978-1-68340-034-9, doi:10.5744/florida/9781683400349.003.0002, وقت 7 December 2023 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 2023-12-05  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  14. ↑ Ardelean, Ciprian F.; Becerra-Valdivia, Lorena; Pedersen, Mikkel Winther; Schwenninger, Jean-Luc; Oviatt, Charles G.; Macías-Quintero, Juan I.; Arroyo-Cabrales, Joaquin; Sikora, Martin et al. (2020-07-22). "Evidence of human occupation in Mexico around the Last Glacial Maximum" (en ۾). Nature 584 (7819): 87–92. doi:10.1038/s41586-020-2509-0. ISSN 1476-4687. PMID 32699412. Bibcode: 2020Natur.584...87A. https://www.nature.com/articles/s41586-020-2509-0. Retrieved 6 December 2023. 
  15. ↑ ٽوئر ٽو آمريڪا (عبدالحئي پليجو) | سنڌ سلامت ڪتاب گهر, وقت 2017-09-12 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 2016-09-27 
  16. ↑ ڪتاب: ٽوئر ٽو آمريڪا، ليکڪ: عبدالحئي پليجو
  17. ↑ Office Québécois de la langue francaise. "Status of the French language". Government of Quebec. وقت 14 May 2011 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 10 November 2010.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  18. ↑ "Central America". Encarta Encyclopedia. وقت 3 November 2009 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 30 May 2011.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  19. ↑ "The World Factbook – North America". Central Intelligence Agency. وقت 23 June 2011 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 20 June 2011.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  20. ↑ "Countries in North America – Country Reports". Country Reports. وقت 27 April 2015 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  21. ↑ "North America: World of Earth Science". eNotes Inc. وقت 20 December 2010 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 20 June 2011.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  22. ↑ "North American Region". The Trilateral Commission. وقت 21 October 2012 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 30 May 2011.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  23. ↑ Parsons, Alan; Schaffer, Jonathan (May 2004). Geopolitics of oil and natural gas. Economic Perspectives. U.S. Department of State. سانچو:Full citation needed
  24. ↑ "Schedule C - Country Codes and Descriptions". US Census Bureau. وقت 3 December 2023 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 3 December 2023.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  25. ↑ "Definition of major areas and regions". United Nations. وقت 3 July 2019 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 3 October 2007.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  26. ↑ "Composition of macro geographical (continental) regions, geographical sub-regions, and selected economic and other groupings". UN Statistics Division. وقت 16 January 2019 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 3 October 2007.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد) (French آرڪائيو ڪيا ويا 24 December 2010 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.).
  27. ↑ Royal Berglee, PhD. "Chapter 5, Middle America". University of Minnesota. وقت 1 April 2018 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 3 April 2018.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  28. ↑ "Middle America (region, Mesoamerica)". Encyclopædia Britannica. وقت 19 September 2011 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 20 June 2011.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  29. ↑ "SPP Background". CommerceConnect.gov. Security and Prosperity Partnership of North America. وقت 18 June 2008 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 14 November 2010. 
  30. ↑ "Ecoregions of North America". United States Environmental Protection Agency. وقت 25 December 2018 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 30 May 2011.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  31. ↑ Unless otherwise noted, land area figures are taken from "Demographic Yearbook—Table 3: Population by sex, rate of population increase, surface area and density" (PDF). United Nations Statistics Division. وقت 25 December 2018 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 14 October 2010.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  32. ↑ "World Population Prospects: The 2017 Revision". ESA.UN.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. حاصل ڪيل 10 September 2017. 
  33. ↑ 33.0 33.1 33.2 Population estimates are taken from the Central Bureau of Statistics Netherlands Antilles. "Statistical information: Population". Government of the Netherlands Antilles. وقت 1 May 2010 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 14 October 2010. 
  34. ↑ 34.0 34.1 These population estimates are for 2010, and are taken from "The World Factbook: 2010 edition". Government of the United States, Central Intelligence Agency. وقت 26 November 2015 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 14 October 2010.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  35. ↑ 35.0 35.1 Land area figures taken from "The World Factbook: 2010 edition". Government of the United States, Central Intelligence Agency. وقت 31 January 2014 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 14 October 2010.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  36. ↑ "Encarta, "Norteamérica"" (ٻولي ۾ Spanish). وقت 30 January 2009 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 30 January 2007.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  37. ↑ Rosenberg, Matt. "Ranking the 7 Continents by Size and Population". ThoughtCo. وقت 1 November 2020 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 27 August 2020.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  38. ↑ "Americas". Standard Country and Area Codes Classifications (M49). United Nations Statistics Division. وقت 11 December 2009 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 3 February 2014.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  39. ↑ "Central America". Encyclopædia Britannica. وقت 8 July 2011 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 28 June 2011.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  40. ↑ "North America". Encyclopædia Britannica. وقت 20 May 2012 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 3 February 2014.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  41. ↑ "Elevations and Distances". وقت 22 July 2012 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 9 December 2013.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  42. ↑ Garcia-Castellanos, D.; Lombardo, U. (2007). "Poles of Inaccessibility: A Calculation Algorithm for the Remotest Places on Earth". Scottish Geographical Journal 123 (3): 227–233. doi:10.1080/14702540801897809. Bibcode: 2007ScGJ..123..227G. http://cuba.ija.csic.es/~danielgc/papers/Garcia-Castellanos,%20Lombardo,%202007,%20SGJ.pdf. Retrieved 3 June 2011.  آرڪائيو ڪيا ويا 29 June 2014 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
  43. ↑ Dalziel, I.W.D. (1992). "On the organization of American Plates in the Neoproterozoic and the breakout of Laurentia". GSA Today 2 (11): 237–241. 
  44. ↑ Merali, Zeeya; Skinner, Brian J. (9 January 2009). Visualizing Earth Science. Wiley. ISBN 978-0-470-41847-5. سانچو:Page needed
  45. ↑ "Land Bridge Linking Americas Rose Earlier Than Thought". LiveScience.com. وقت 4 October 2015 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 3 October 2015.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  46. ↑ Dodson, Peter (1997). "American Dinosaurs". in Currie, Phillip J.; Padian, Kevin. Encyclopedia of Dinosaurs. Academic Press. pp. 10–13. 
  47. ↑ Dodson, Peter (1997). "American Dinosaurs". in Currie, Phillip J.; Padian, Kevin. Encyclopedia of Dinosaurs. Academic Press. pp. 10–13. 
  48. ↑ Dodson, Peter (1997). "American Dinosaurs". in Currie, Phillip J.; Padian, Kevin. Encyclopedia of Dinosaurs. Academic Press. pp. 10–13. 
  49. ↑ Weishampel, David B. (2004). Dinosaur distribution (Late Jurassic, North America). The Dinosauria. Berkeley: University of California Press. pp. 543–545. ISBN 978-0-520-24209-8. 
  50. ↑ Wallace, Stewart W. (1948). Geology Of Canada. The Encyclopedia of Canada. III. Toronto: University Associates of Canada. pp. 23–26. http://faculty.marianopolis.edu/c.belanger/quebechistory/encyclopedia/GeologyofCanada.htm. Retrieved 1 June 2011. 
  51. ↑ Wallace, Stewart W. (1948). Geology Of Canada. The Encyclopedia of Canada. III. Toronto: University Associates of Canada. pp. 23–26. http://faculty.marianopolis.edu/c.belanger/quebechistory/encyclopedia/GeologyofCanada.htm. Retrieved 1 June 2011. 
  52. ↑ "Digging for Diamonds 24/7 Under Frozen Snap Lake". Wired. وقت 3 September 2011 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 1 June 2011.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  53. ↑ "3-D Magnetic Imaging using Conjugate Gradients: Temagami anomaly". Archived from the original on 11 July 2009. https://web.archive.org/web/20090711184237/http://gdcinfo.agg.nrcan.gc.ca/app/3Dimaging/temagami_e.html. Retrieved 8 July 2024. 
  54. ↑ Wallace, Stewart W. (1948). Geology Of Canada. The Encyclopedia of Canada. III. Toronto: University Associates of Canada. pp. 23–26. http://faculty.marianopolis.edu/c.belanger/quebechistory/encyclopedia/GeologyofCanada.htm. Retrieved 1 June 2011. 
  55. ↑ University of Washington. "Cascades weather". University of Washington. وقت 10 March 2013 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 7 June 2015.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  56. ↑ SF to do. "Temperature of San Francisco". tourism. وقت 19 July 2013 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  57. ↑ "Rainfall of NYC". Current Results. وقت 5 July 2015 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 7 June 2015.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  58. ↑ Thompson, Andrea. "Top 10 wettest cities". livescience. وقت 15 February 2015 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 7 June 2015.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  59. ↑ Haberlin, Rita D. "Climates Regions of North America". Peralta Colleges, Physical Geography. وقت 2 October 2015 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  60. ↑ "Facts and Information about the Continent of North America" (en-US ۾). Natural History on the Net. 7 July 2016. http://www.naturalhistoryonthenet.com/Continents/north_america.htm. 


حوالي جي چڪ: "lower-alpha" نالي جي حوالن جي لاءِ ٽيگ <ref> آهن، پر لاڳاپيل ٽيگ <references group="lower-alpha"/> نہ مليو

"https://sd.wikipedia.org/w/index.php?title=اتر_آمريڪا&oldid=295410" تان ورتل