ڪينيڊا

Canada
جھنڊو	Royal coat of arms
	شُعار: 'A Mari Usque Ad Mare (Latin); (English: "From Sea to Sea")
	ترانو: "او ڪينيڊا" شاھي ترانو: "God Save the Queen"
گادي جو هنڌ	اوٽاوا; 45°24′N 75°40′W / 45.400°N 75.667°W
سڀ کان وڏو شهر	ٽورونٽو
دفتري ٻوليون	انگريزي ۽ فرينچ;
نسلي گروھ	نسلي رھاڪن جي فھرست 74.3% يورپي ; 14.5% ايشيائي ; 5.1% اصل باشندا ; 3.4% لاطيني آمريڪي ۽ ڪيربيني ; 2.9% آفريقي ; 0.2% آسٽريليائي;
مذهب	مذھبن جي فھرست 67.2% عيسائيت ; 23.9% لا مذھب; 3.2% اسلام; 1.5% ھندوازم ; 1.4% سک ازم ; 1.1% ٻڌازم ; 1.0% يھوديت ; 0.6% ٻيا مذھب -;
مقامي آبادي	ڪئنيڊين
حڪومت	وفاقي پارليامينٽري سسٽم ; آئيني بادشاھت
• شاھي سربراهه	ملڪہ ايلزبيٿ ٻين
• گورنر جنرل	مريم سمسون
• وزيراعظم	جسٽن ٽرئڊو
• چيف جسٽس	رچرڊ وئگنر
مقننه	پارليامينٽ
• مٿيون ایوان	سينيٽ
• ھيٺيون ایوان	ھائوس آف ڪامنز
آزادي يونائٽيڊ ڪنگڊم کان ورتائين
• ڪئنيڊين ڪنفيڊريشن	1 جولاءِ 1867
• ويسٽ منسٽر وارو قانون	11 ڊسمبر 1931
• ورھاست	17 اپريل، 1982
پکيڙ
• Total area	9٬984٬670 km2 (3٬855٬100 sq mi) (2nd)
• پاڻي (%)	8.92
• Total land area	9٬093٬507 km2 (3٬511٬023 sq mi)
آبادي
• 2016 مردم شماري	35,151,728 (38هون)
• گھاٽائي	3.92 /km2 (10.2 /sq mi) (228هون)
جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد )	2018 لڳ ڀڳ
• ڪل	$1.836 trillion (15هون)
• في سيڪڙو	$49,620 (20هون)
جِي. ڊي. پي (رڳو نالي ۾ )	2018 لڳ ڀڳ
• ڪل	$1.763 trillion (10هون)

ڪينيڊا (انگريزي: Canada) اُتر آمريڪا جو هڪ ملڪ آهي. ڪينيڊا اُتر آمريڪا کَنڊَ جو هڪ وڏو ۽ اهم ملڪ آهي. ان جا ڏهه صوبا ۽ ٽي وفاقي علاقا، ايٽلانٽڪ وڏي سمنڊ کان وٺي پيسيفڪ سمنڊ تائين پکڙيل آهن. ڪينيڊا جي ڪُل پکيڙ 9.98 ملين ڪلوميٽرز (3.85 ملين ميلَ) آهي. ڪينيڊا ڪُل پکيڙ جي حساب سان دنيا جو ٻيون وڏو ملڪ ۽ زميني ايراضيءَ جي حساب سان دنيا جو چوٿون وڏو ملڪ آهي. ڪينيڊا جي سرحد يو ايس يعني آمريڪا سان ملي ٿي. ڪينيڊا جي گاديءَ جي هنڌ جو نالو اوٽاوا آهي ۽ ڪينيڊا جي سڀني کان وڏي ۾ وڏي شهر جو نالو ٽورانٽو آهي. انگريزي ۽ فرانسيسي ڪينيڊا جون سرڪاري قومي ٻوليون آهن. ڪينيڊا جي قومي تراني جو نالو "او ڪينيڊا........" آھي. ڪينيڊا جو نظام وفاقي جمهوري نظام آهي ۽ ڪينيڊا جو آئيني سربراهه بادشاهه چارلس آهي.

اصل مقامي ماڻهو هزارين سالن کان مسلسل آباد آهن جيڪي هاڻ ڪئناڊا آهن. 16 صدي عيسويء جي شروعات ۾، برطانوي ۽ فرانسيسي مهمن ان کي دريافت ڪيو ۽ بعد ۾ ائٽلانٽڪ ساحل سان گڏ آباد ٿيا. مختلف هٿياربند تڪرارن جي نتيجي ۾ فرانس 1763ع ۾ اتر آمريڪا ۾ لڳ ڀڳ پنهنجون سموريون نوآباديون ختم ڪري ڇڏيون. 1867ع ۾ ڪنفيڊريشن ذريعي ٽن برطانوي اتر آمريڪي ڪالونين جي اتحاد سان، ڪئناڊا کي چار صوبن جو وفاقي راڄ بڻايو ويو. اهو شروع ٿيو صوبن ۽ علائقن جي واڌاري ۽ برطانيه کان خودمختياري وڌائڻ جو هڪ عمل، جيڪو ويسٽ منسٽر جي قانون، 1931 پاران نمايان ڪيو ويو، ۽ ڪئناڊا ايڪٽ 1982 ۾ ختم ٿيو، جنهن برطانيه جي پارليامينٽ تي قانوني انحصار جي نشانين کي ختم ڪري ڇڏيو.

ڪئناڊا هڪ پارلياماني جمهوريت آهي ۽ ويسٽ منسٽر روايت ۾ آئيني بادشاهت آهي. ملڪ جي حڪومت جو سربراه وزيراعظم آهي، جيڪو چونڊيل هائوس آف ڪامنز جي اعتماد کي حڪم ڏيڻ جي صلاحيت جي بنياد تي عهدو سنڀاليندو آهي ۽ گورنر جنرل، ڪينيڊا جي بادشاهي جي نمائندگي ڪندي، رياست جي رسمي سربراه طرفان سڏيو ويندو آهي. ملڪ هڪ دولت مشترڪه دائري وارو علائقو آهي ۽ سرڪاري طور تي ٻه لساني (انگريزي ۽ فرانسيسي) وفاقي دائري اختيار ۾ آهي. حڪومت جي شفافيت، زندگي جي معيار، اقتصادي مقابلي، جدت، تعليم ۽ صنفي برابري جي بين الاقوامي ماپن ۾ اهو تمام اعلي درجو آهي. اها, وڏي پيماني تي اميگريشن جي پيداوار, دنيا جي سڀ کان وڌيڪ نسلي طور تي متنوع ۽ گهڻ ثقافتي قومن مان هڪ آهي. آمريڪا سان ڪئناڊا جي ڊگھي ۽ پيچيده لاڳاپن جو ان جي تاريخ، معيشت ۽ ثقافت تي وڏو اثر پيو آهي. هڪ ترقي يافته ملڪ، ڪئناڊا وٽ عالمي سطح تي هڪ اعليٰ نامياري في کس آمدني آهي ۽ انجي ترقي يافته معيشت دنيا جي سڀ کان وڏي معيشتن ۾ شامل آهي، خاص طور تي ان جي وسيع قدرتي وسيلن ۽ ترقي يافته بين الاقوامي واپاري نيٽ ورڪن تي. هڪ وچولي طاقت طور سڃاتو وڃي ٿو، ڪئناڊا جي گهڻ طرفي ۽ بين الاقواميت جي مضبوط حمايت ترقي پذير ملڪن لاءِ امن قائم ڪرڻ ۽ امداد جي پرڏيهي لاڳاپن جي پاليسين سان ويجهي سان لاڳاپيل آهي. ڪئناڊا ڪيترن ئي بين الاقوامي تنظيمن ۽ فورمن جو حصو آهي.

نالو

جڏهن ته "ڪئناڊا" نالي جي شروعات لاءِ مختلف نظريا پيش ڪيا ويا آهن، اهو نالو هاڻي قبول ڪيو ويو آهي جيئن سينٽ لارنس ايروڪوئن لفظ ڪاناتا (Kanata) مان آيو آهي، جنهن جي معنيٰ آهي ”ڳوٺ“ يا ”آبادي“. سال 1535ع ۾، اڄوڪي ڪيوبڪ سٽي واري علائقي جي مقامي رهاڪن اهو لفظ استعمال ڪيو ته جيئن فرينچ ايڪسپلورر, جاڪ ڪارٽيئر (Jacques Cartier) اسٽڊاڪونا (Stadacona) جي ڳوٺ ڏانهن اشارو ڪئي وڃي. ڪارٽيئر بعد ۾ لفظ ڪئناڊا, نه رڳو ان خاص ڳوٺ ڏانهن اشارو ڪيو ويو پر ڊونناڪونا (اسٽاڊاڪونا ۾ چيف) جي تابع سڄي علائقي ڏانهن, استعمال ڪيو. 1545ع تائين، يورپي ڪتابن ۽ نقشن ۾ سينٽ لارنس نديءَ جي ڪناري واري هن ننڍڙي علائقي کي ڪئناڊا جو حوالو ڏيڻ شروع ڪيو ويو.

16هين کان 18 صدي جي شروعات تائين، "ڪئناڊا" نيو فرانس جي حصي جو حوالو ڏنو ويو آهي جيڪو سينٽ لارنس نديء جي ڀرسان آهي. 1791ع ۾، علائقو ٻه برطانوي ڪالونيون بڻجي ويون جن کي اپر ڪئناڊا ۽ لوئر ڪئناڊا سڏيو ويو. انهن ٻن ڪالونين کي گڏيل طور تي ڪئناڊا جو نالو ڏنو ويو جيستائين 1841ع ۾ برطانوي صوبو ڪئناڊا جي طور تي انهن جو اتحاد نه ٿيو. 1867ع ۾ ڪنفيڊريشن تي، لنڊن ڪانفرنس ۾ ڪئناڊا کي نئين ملڪ جو قانوني نالو ڏنو ويو ۽ لفظ ڊومينين کي ملڪ جي لقب سان نوازيو ويو. 1950 جي ڏهاڪي تائين، ڊومينين آف ڪئناڊا جو اصطلاح هاڻي برطانيه طرفان استعمال نه ڪيو ويو، جيڪو ڪئناڊا کي "دولت مشترڪه جو دائرو" سمجهي ٿو. ڪينيڊا ايڪٽ سال 1982، جيڪو ڪئناڊا جي آئين کي مڪمل طور تي ڪينيڊا جي ڪنٽرول هيٺ آڻيندو، صرف ڪئناڊا ڏانهن حوالو ڏنو ويو. انهي سال بعد ۾، قومي موڪل جو نالو ڊومينين ڏينهن کان ڪئناڊا جي ڏينهن ۾ تبديل ڪيو ويو. ڊومينين جو اصطلاح وفاقي حڪومت کي صوبن کان ڌار ڪرڻ لاءِ استعمال ڪيو ويو، جيتوڻيڪ ٻي عالمي جنگ کانپوءِ وفاقي اصطلاح ڊومينين جي جاءِ ورتي هئي.

تاريخ

اصل مضمون: ڪينيڊا جي تاريخ

مقامي ماڻهو

اتر آمريڪا جي پهرين رهاڪن کي عام طور تي تصور ڪيو ويو آهي ته اهي سائبيريا مان لڏپلاڻ ڪري بيرنگ لينڊ پل ذريعي ۽ گهٽ ۾ گهٽ 14,000 سال اڳ پهتو. پراڻي ڪرو فليٽ ۽ بلو فش غار ۾ پيلو-انڊين آثار قديمه جا ماڳ ڪئناڊا ۾ انساني رهائش جا ٻه قديم ماڳ آهن. انديشي سماجن جي خاصيتن ۾ مستقل آباديون، زراعت، پيچيده سماجي ورهاڱي، ۽ واپاري نيٽ ورڪ شامل آهن. انهن مان ڪجهه ثقافتن جو خاتمو ٿي چڪو هو جڏهن يورپي محقق 15 صدي جي آخر ۽ 16 صدي جي شروعات ۾ پهتا هئا ۽ صرف آثار قديمه جي تحقيقات ذريعي دريافت ڪيا ويا آهن. هاڻوڪي ڪئناڊا ۾ مقامي ماڻهن ۾ شامل آهن فرسٽ نيشنز، انوئٽ ۽ ميٽيس، جيڪي مخلوط نسل جا آخري ماڻهو آهن، جن جي شروعات 17 صدي جي وچ ڌاري ٿي جڏهن فرسٽ نشن جي ماڻهن يورپي آبادڪارن سان شادي ڪئي ۽ بعد ۾ پنهنجي سڃاڻپ ٺاهي.

پهرين يورپين آبادين جي وقت ۾ مقامي آبادي اندازي مطابق ٻه لک ۽ ويهه لک جي وچ ۾ هئي، پنج لک جي انگن اکرن سان ڪئناڊا جي رائل ڪميشن آن ابوريجنل پيپلز پاران قبول ڪيو ويو. يورپي نوآباديات جي نتيجي ۾، مقامي آبادي چاليهه کان 88 سيڪڙو گهٽجي وئي ۽ ڪيتريون ئي اولين قومون، جهڙوڪ بيٿڪ (Bithek)، غائب ٿي ويون. گهٽتائي ڪيترن ئي سببن جي ڪري منسوب ڪئي وئي آهي، جن ۾ يورپي بيمارين جي منتقلي، جهڙوڪ انفلوئنزا، خسرو ۽ چيچڪ شامل آهن، جن ۾ انهن کي قدرتي مدافعت نه هئي، فر جي واپار تي تڪرار، نوآبادياتي اختيارين ۽ آبادگارن سان تڪرار ۽ نقصان شامل آھن. آبادگارن کي مقامي زمينون ۽ بعد ۾ ڪيترن ئي قومن جي خودمختاري جو خاتمو ڪيو.

جيتوڻيڪ بغير تڪرار کان سواء، يورپي ڪينيڊين جي شروعاتي ڳالهين سان پهرين قومن ۽ انوویت (Inuit) آبادي نسبتا پرامن هئا. فرسٽ نيشنز ۽ ميٽيس (Metis) ماڻهن ڪئناڊا ۾ يورپي نوآبادين جي ترقيءَ ۾ اهم ڪردار ادا ڪيو، خاص طور تي اتر آمريڪي فر واپار دوران براعظم جي ڳولا ۾ يورپي ڪوريئرس ڊيس بوئس ۽ سياحن جي مدد ڪرڻ ۾ سندن ڪردار اھم ھو. پهرين قومن سان اهي ابتدائي يورپي لاڳاپا دوستي ۽ امن معاهدن کان معاهدن ذريعي مقامي زمينن جي قبضي ۾ تبديل ٿي ويا. 18 صدي جي آخر کان، يورپي ڪينيڊين مقامي ماڻهن کي مغربي ڪينيڊين سماج ۾ شامل ٿيڻ تي مجبور ڪيو. اهي ڪوششون 19هين صدي جي آخر ۾ ۽ 20 صدي جي شروعات ۾ رياست جي فنڊنگ واری بورڊنگ اسڪولن، صحت جي سارسنڀال ۽ بي گھر ٿيڻ جي ذريعي زبردستي انضمام سان پنهنجي عروج تي پهتيون.

سال 2008ع ۾ ڪئناڊا جي حڪومت پاران ڪينيڊا جي سچائي ۽ مصالحت واري ڪميشن جي قيام سان حل جو دور شروع ٿيو. ان ۾ ماضي جي ثقافتي نسل ڪشي کي تسليم ڪرڻ، آبادي جا معاهدا، ۽ نسلي تبعيض جي مسئلن کي بهتر ڪرڻ، جهڙوڪ گمشدگين جي حالت کي حل ڪرڻ ۽ مقامي عورتن جي قتل کی تسلیم ڪيو.

يورپي نوآبادياتي

اهو يقين آهي ته ڪئناڊا جي اوڀر ساحل کي ڳولڻ لاء پهريون دستاويز ٿيل يورپي نورس ايڪسپلورر ليف ايريڪسن هو. تقريباً 1000ع ۾، نارس هڪ ننڍڙي مختصر ڪیمپ ٺاهي جيڪا شايد 20 سالن تائين نيوفائونڊلينڊ جي اترئين ٽپ تي لی انسی یو میڈوز (L'Anse aux Meadows) تي وقفي وقفي سان قابض هئي. سال 1497ع تائين ٻي ڪا به يورپي جستجو نه ٿي هئي، جڏهن سامونڊي جهازران جان ڪيبوٽ انگلينڊ جي هينري VII جي نالي تي ڪئناڊا جي ائٽلانٽڪ ساحل جي ڳولا ۽ دعويٰ ڪئي هئي. سال 1534ع ۾، فرانسيسي مھم جو جيڪ ڪارٽيئر سينٽ لارنس جي نار جي ڳولا ڪئي، جتي 24 جولاء تي، هن 10 ميٽر (33 فوٽ) اچو صليب ۽ بینر، "فرانس جو بادشاهه زنده باد" لڳايو ۽ هن علائقي تي نئون فرانس بادشاهه فرانسس I جي نالي تي قبضو ڪيو. 16 صدي جي شروعات ۾ يورپ جي بحري جهازن کي بحري ٽيڪنالاجيءَ سان گڏ باسڪ ۽ پورچوگيز پاران ائٽلانٽڪ سامونڊي ڪناري تي موسمي وهيل مارڻ ۽ مڇي مارڻ جون چوڪيون قائم ڪيون. عام طور تي، دريافت جي دور ۾ ابتدائي آباديون سخت موسم جي ميلاپ جي ڪري، واپار جي رستن کي نيويگيٽ ڪرڻ ۾ مسئلن ۽ اسڪينڊينيویا ۾ مقابلي جي پيداوار جي سببن جي ڪري ٿورڙي عرصي تائين نظر اچن ٿا. سال 1583ع ۾، سر همفري گلبرٽ، راڻي ايلزبيٿ اول جي شاهي اختياريءَ سان، پهرين اتر آمريڪي انگريزي موسمي ڪيمپ طور، سينٽ جانز، نيو فائونڊلينڊ، قائم ڪئي. سال 1600ع ۾، فرانسيسي، تودوسیک Tadoussac ۾ سينٽ لارنس سان گڏ پنھنجي پهرين موسمي واپاري پوسٽ قائم ڪئي. فرانسيسي مھم جو ساموئل ڊي شمپلين سال 1603ع ۾ پهتو ۽ پورٽ رائل (1605ع ۾) ۽ ڪيوبيڪ شهر (1608 ۾) ۾ پهريون مستقل سال دور يورپي آباديون قائم ڪيون. نيو فرانس جي نوآبادين جي وچ ۾، ڪينيڊين وڏي پئماني تي سينٽ لارنس نديءَ جي وادي کي آباد ڪيو ۽ اڪيڊين اڄوڪي ڏينهن جي ميري ٽائمز کي آباد ڪيو، جڏهن ته فر واپارين ۽ ڪيٿولڪ مشنرين وڏين ڍنڍن، هڊسن بي ۽ مسيسپي جي واٽر شيڊ کي لوزيانا تائين پهچايو. بيور جنگ 17ھین صدي جي وچ ڌاري اتر آمريڪي فر واپار جي ڪنٽرول تي ڀڃي. انگريزن 1610ع ۾ نيوفائونڊلينڊ ۾ اضافي آباديون قائم ڪيون ۽ ڏکڻ ۾ تيرهن ڪالونين ۾ آباديون پڻ قائم ڪيون. سال 1689ع ۽ 1763ع جي وچ ۾ نوآبادياتي اتر آمريڪا ۾ چار جنگين جو هڪ سلسلو؛ ان دور جي پوئين جنگين اتر آمريڪي ٿيٽر آف دي سيون ائیر وار جو بنياد رکيو. مين لينڊ نووا اسڪوٽيا سال 1713ع جي اٽريخٽ ۽ ڪئناڊا جي معاهدي سان برطانوي راڄ هيٺ آيو ۽ نيو فرانس جو گهڻو حصو ستن سالن جي جنگ کانپوءِ سال 1763ع ۾ برطانوي راڄ هيٺ آيو.

برطانوي اتر آمريڪا

1763 جي شاهي اعلان فرسٽ نئشن معاهدي جي حقن کي قائم ڪيو، نيو فرانس مان ڪيوبيڪ صوبو ٺاهيو، ۽ ڪيپ برٽن ٻيٽ کي نووا اسڪوٽيا سان ملائي ڇڏيو. سينٽ جان آئلينڊ (هاڻي پرنس ايڊورڊ آئلينڊ) 1769 ۾ هڪ الڳ ڪالوني بڻجي ويو. ڪيوبيڪ ۾ تڪرار کي روڪڻ لاءِ، برطانوي پارليامينٽ ڪيوبيڪ ايڪٽ 1774 پاس ڪيو، ڪيوبيڪ جي علائقي کي وڏي ڍنڍن ۽ اوهائيو وادي تائين وڌايو. وڌيڪ اهم، ڪيوبيڪ ايڪٽ ڪيوبيڪ کي خاص خودمختاري ۽ خودمختياري جا حق هڪ دفعي عطا ڪيا جڏهن تيرهن ڪالونيون برطانوي راڄ خلاف وڌي رهيون هيون. اهو فرانسيسي ٻولي، ڪيٿولڪ ايمان، ۽ فرانسيسي سول قانون کي ٻيهر قائم ڪيو، تيرهن ڪالونين جي مقابلي ۾ آزاديء جي تحريڪ جي ترقي کي روڪيو. اعلان ۽ ڪيوبيڪ ايڪٽ بدلي ۾ تيرهن ڪالونين جي ڪيترن ئي رهاڪن کي ناراض ڪيو، آمريڪي انقلاب کان اڳ جي سالن ۾ برطانوي مخالف جذبي کي وڌيڪ تيز ڪيو. آزاديءَ جي آمريڪي جنگ جي ڪاميابيءَ کان پوءِ، 1783ع جي پيرس جي معاهدي نئين ٺھيل آمريڪا جي آزاديءَ کي تسليم ڪيو ۽ امن جون شرطون مقرر ڪيون، برطانوي اتر آمريڪي علائقن کي وڏين ڍنڍن جي ڏکڻ ۽ مسيسپي درياءَ جي اوڀر ۾ نئين ملڪ جي حوالي ڪيو. آمريڪي آزاديءَ جي جنگ پڻ وفادارين جي وڏي لڏپلاڻ جو سبب بڻي، اهي آبادگار جيڪي آمريڪي آزاديءَ جي خلاف وڙهندا هئا. ڪيترائي ڪئناڊا ڏانهن ويا، خاص طور تي ائٽلانٽڪ ڪئناڊا، جتي انهن جي آمد موجوده علائقن جي ڊيموگرافڪ ورڇ کي تبديل ڪري ڇڏيو. نيو برنزوڪ بدلي ۾ نووا اسڪوٽيا کان ڌار ٿي ويو هو ميري ٽائمز ۾ وفادار آبادين جي بحالي جي هڪ حصي جي طور تي، جنهن سبب سينٽ جان، نيو برنزوڪ کي ڪئناڊا جي پهرين شهر طور شامل ڪيو ويو. مرڪزي ڪئناڊا ۾ انگريزي ڳالهائيندڙ وفادارن جي آمد کي گڏ ڪرڻ لاءِ، 1791 جي آئيني ايڪٽ ڪئناڊا جي صوبي کي فرينچ ڳالهائيندڙ لوئر ڪئناڊا (بعد ۾ ڪيوبيڪ) ۽ انگريزي ڳالهائيندڙ اپر ڪئناڊا (بعد ۾ اونٽاريو) ۾ ورهايو، هر هڪ کي پنهنجي چونڊيل قانون ساز اسيمبلي ڏني.

1812ع جي جنگ ۾ ڪينيڊا آمريڪا ۽ برطانيه وچ ۾ مکيه محاذ هئا. 1815ع ۾ امن آيو. ڪابه حدون تبديل نه ڪيون ويون آهن. 1815 ۽ 1850 جي وچ ۾ برطانيه مان 9,60,000 کان وڌيڪ ماڻهن جي آمد سان، اميگريشن هڪ اعليٰ سطح تي ٻيهر شروع ٿي. نئين آمد ۾ پناهگير شامل هئا جيڪي عظيم آئرش قحط کان بچي رهيا هئا ۽ گڏو گڏ گيلڪ ڳالهائيندڙ اسڪاٽ به شامل هئا جيڪي هاءِلينڊ ڪليئرنس ذريعي بي گهر ٿيا. 1891 کان اڳ ڪئناڊا لڏي آيل يورپين مان 25 کان 33 سيڪڙو وچ ۾ وبائي مرضن جو موت ٿيو. ذميوار حڪومت جي خواهش جي نتيجي ۾ 1837ع جي بغاوتن جو خاتمو ٿيو. ڊرهم رپورٽ بعد ۾ ذميوار حڪومت ۽ فرانسيسي ڪينيڊين کي انگريزي ثقافت ۾ شامل ڪرڻ جي سفارش ڪئي. ايڪٽ آف يونين 1840 ڪينيڊا کي ضم ڪري ڪئناڊا جي هڪ گڏيل صوبي ۾ شامل ڪيو ويو ۽ 1855 تائين برطانوي اتر آمريڪا جي اوڀر واري ڍنڍ سپريئر جي سڀني صوبن لاءِ ذميوار حڪومت قائم ڪئي وئي. 1846 ۾ برطانيه ۽ آمريڪا طرفان اوريگن معاهدي تي دستخط ٿيڻ سان اوريگون ختم ٿي ويو. سرحد تڪرار، سرحد اولهه طرف 49 هين متوازي سان وڌايو. هن وينڪوور ٻيٽ (1849) ۽ برٽش ڪولمبيا (1858) ۾ برطانوي نوآبادين لاءِ رستو هموار ڪيو. سينٽ پيٽرسبرگ (1825) جي اينگلو-روسي معاهدي (1825) پئسفڪ ساحل سان سرحد قائم ڪئي، پر، 1867 جي يو ايس الاسڪا جي خريداري کان پوءِ به، الاسڪا-يوڪن ۽ الاسڪا-برٽش ڪولمبيا سرحد جي صحيح حد بندي بابت تڪرار جاري رهيو.

اتحاد ۽ توسيع

ٽن آئيني ڪانفرنسن کان پوءِ، برٽش نارٿ آمريڪا ايڪٽ، 1867 سرڪاري طور تي 1 جولاءِ 1867 تي ڪئنيڊا جي ڪنفيڊريشن جو اعلان ڪيو، شروعاتي طور تي چار صوبا: اونٽاريو، ڪيوبيڪ، نووا اسڪوٽيا ۽ نيو برنزوڪ. ڪئناڊا روپرٽ جي سرزمين ۽ اتر-اولهه واري علائقي تي قبضو ڪري اتر اولهه وارو علائقو ٺاهيو، جتي ميٽيس جي شڪايتن ريڊ درياءَ جي بغاوت کي جنم ڏنو ۽ جولاءِ 1870 ۾ منيٽوبا صوبي جي قيام جي شروعات ڪئي. برٽش ڪولمبيا ۽ وانڪوور ٻيٽ (جنهن کي متحد ڪيو ويو هو. 1866ع ۾) 1871ع ۾ ڪنفيڊريشن ۾ شامل ٿيو، هڪ ٽرانسڪنٽينينٽل ريلوي جي واعدي تي 10 سالن اندر صوبي ۾ وڪٽوريا تائين وڌايو ويو، جڏهن ته پرنس ايڊورڊ ٻيٽ 1873ع ۾ شامل ٿيو. 1898ع ۾، اتر اولهه وارن علائقن ۾ ڪلونڊائڪ گولڊ رش دوران، پارليامينٽ يوڪون ٺاهي. علائقو. 1905ع ۾ البرٽا ۽ ساسڪيچوان صوبا بڻجي ويا. 1871ع ۽ 1896ع جي وچ ۾ ڪينيڊين آبادي جو لڳ ڀڳ هڪ چوٿون حصو ڏکڻ طرف آمريڪا ڏانهن لڏي ويو. اولهه کي کولڻ ۽ يورپين اميگريشن جي حوصلا افزائي ڪرڻ لاءِ، ڪئناڊا جي حڪومت ٽن ٽرانسڪنٽيننٽل ريلويز (بشمول ڪينيڊين پئسفڪ ريلوي) جي تعمير کي اسپانسر ڪيو، آبادي کي منظم ڪرڻ لاءِ ڊومينين لينڊس ايڪٽ پاس ڪيو ۽ اتر-اولهه مائونٽڊ پوليس قائم ڪئي ته جيئن علائقي تي اختيار قائم ڪري سگهجي. اولهه طرف توسيع ۽ قومي تعمير جي هن دور جي نتيجي ۾ ڪئناڊا جي پراڻن جي ڪيترن ئي انديشي ماڻهن کي "هندستاني ذخيرن" ڏانهن منتقل ڪيو ويو، نسلي يورپي بلاڪ جي آبادين لاء رستو صاف ڪيو. اهو اولهه ڪئناڊا ۾ ميداني بيسن جي تباهي جو سبب بڻيو ۽ يورپي ڍورن جي فارمن ۽ ڪڻڪ جي زمينن جو تعارف زمين تي غلبہ حاصل ڪيو. مقامي ماڻهن بيسن ۽ انهن جي روايتي شڪار زمينن جي نقصان جي ڪري وڏي ڏڪار ۽ بيماري ڏٺو. وفاقي حڪومت ايمرجنسي رليف فراهم ڪئي، ان شرط تي ته مقامي ماڻهن کي ذخيرن ڏانهن منتقل ڪيو وڃي. ان دوران، ڪئناڊا انڊين ايڪٽ متعارف ڪرايو، جيڪو فرسٽ نيشنز تي تعليم، حڪومتي ۽ قانوني حقن تي پنهنجو ڪنٽرول وڌائيندو هو.

20ھین صدي جي شروعات

جاگرافي

ڪئناڊا ڪل ايراضي جي لحاظ کان (ان جي پاڻي سميت)، روس کان پوء, دنيا جو ٻيو نمبر وڏو ملڪ آهي. رڳو زميني ايراضيءَ جي لحاظ کان، ڪئناڊا چوٿين نمبر تي آهي، ڇاڪاڻ ته دنيا ۾ تازي پاڻيءَ جي ڍنڍن جو سڀ کان وڏو علائقو آهي. اوڀر ۾ ائٽلانٽڪ سمنڊ کان وٺي، اتر ۾ آرڪٽڪ سمنڊ سان گڏ ۽ اولهه ۾ پئسفڪ سمنڊ تائين, ملڪ 99,84,670 چورس ڪلوميٽر (38,55,100 اسڪوائر ميل) ايراضيءَ تي مشتمل آهي. ڪئناڊا وٽ پڻ وسيع سامونڊي علائقو آهي، جنهن ۾ دنيا جي سڀ کان ڊگهي ساحلي پٽي 2,43,042 ڪلوميٽر (1,51,019 ميل) آهي. آمريڪا سان دنيا جي سڀ کان وڏي زميني سرحد شيئر ڪرڻ کان علاوه؛ 8,891 ڪلوميٽر (5,525 ميل) تي پکڙيل، ڪئناڊا گرين لينڊ (۽ ان ڪري ڊنمارڪ جي بادشاھت) سان اتر اوڀر ۾، هينس ٻيٽ تي، ۽ ڏکڻ اوڀر ۾ سينٽ پيئر ۽ ميڪيلون جي فرانس جي اوورسيز مجموعي سان گڏ هڪ سامونڊي حد آهي. ڪئناڊا دنيا جي اترين آبادي جو گهر پڻ آهي، ڪينيڊين فورسز اسٽيشن الرٽ، ايلسمير ٻيٽ جي اترئين ٽپ تي؛ ويڪرائي ڦاڪ °82.5 اتر، جيڪو اتر قطب کان 817 ڪلوميٽر (508 ميل) آهي. ڪئناڊا کي ست فزيوگرافڪ علائقن ۾ ورهائي سگهجي ٿو: ڪينيڊين شيلڊ، اندروني ميداني، وڏيون ڍنڍون ۽ سينٽ لارنس لوئلينڊز، اپالاچين علائقو، ويسٽرن ڪورڊيليرا، هڊسن بي لولينڊز، ۽ آرڪٽڪ آرڪيپيلاگو. بوريل ٻيلن سڄي ملڪ ۾ غالب آهن، برف اتر آرڪٽڪ جي علائقن ۾ نمايان آهي ۽ راڪي جبلن جي ذريعي، ۽ ڏکڻ اولهه ۾ نسبتا فليٽ ڪئناڊا جي پراڻن پيداواري زراعت کي آسان بڻائي ٿو. عظيم ڍنڍون سينٽ لارنس درياءَ کي کارائيندا آهن (ڏکڻ اوڀر ۾) جتي هيٺاهين وارا علائقا ڪئناڊا جي معاشي پيداوار جو گهڻو حصو آهن. ڪئناڊا ۾ 20,00,000 کان وڌيڪ ڍنڍون آهن. 563 ڍنڍون 100 چورس ڪلوميٽر (39 چورس ميل) کان وڏيون آهن، جن ۾ دنيا جي تازي پاڻي جو گهڻو حصو آهي. ڪينيڊين راڪي جبلن، ساحلي جبلن، ۽ آرڪٽڪ ڪارڊيلرا ۾ پڻ تازي پاڻيءَ جا گليشيئر آهن. ڪئناڊا ارضياتي طور تي سرگرم آهي، جنهن ۾ ڪيترائي زلزلا ۽ امڪاني طور تي فعال آتش فشان آهن، خاص طور تي جبل ميجر ماسف، جبل گاريبالدي، جبل ڪيلي، ۽ جبل ايڊزيزا آتش فشاني ڪمپليڪس آهن.

موسم

ڪينيڊا جي آبهوا ٿڌي آهي ۽ سياري ۾ سخت سيءُ پوندو آهي. ڪينيڊا ۾ فريش واٽر (مِٺي پاڻيءَ) جون تمام گهڻيون ۽ وڏيون ڍنڍون موجود آهن تنهن ڪري ڪينيڊا دنيا ۾ مٺي پاڻيءَ جا زخيرا رکندڙ ملڪن ۾ شمار ٿئي ٿو.

حياتياتي تنوع

ڪئنیڊا 15 زميني ۽ پنج سامونڊي ايڪو زونز ۾ ورهايل آهي. اهي ايڪو زونون شامل آهن 80,000 کان وڌيڪ درجه بندي ڪيل قسمون ڪينيڊا جي جهنگلي جيوت، هڪ جيتري تعداد سان اڃا تائين رسمي طور تي تسليم ٿيل يا دريافت ڪيا ويا آهن. جيتوڻيڪ ڪئناڊا ۾ ٻين ملڪن جي ڀيٽ ۾ مقامي نسلن جو گهٽ سيڪڙو آهي، انساني سرگرمين، ناگوار نسلن ۽ ملڪ ۾ ماحولياتي مسئلن جي ڪري، هن وقت 800 کان وڌيڪ جنسون گم ٿيڻ جي خطري ۾ آهن. اٽڪل 65 سيڪڙو ڪئناڊا جي رهائشي نسلن کي "محفوظ" سمجهيو ويندو آهي. ڪئناڊا جي اڌ کان وڌيڪ منظرنامو برقرار آهي ۽ نسبتاً انساني ترقيءَ کان خالي آهي. ڪئناڊا جو بوريل ٻيلو ڌرتيءَ تي سڀ کان وڏو برقرار ٻيلو سمجهيو وڃي ٿو، جنهن ۾ تقريبن 30,00,000 چورس ڪلوميٽر (12,00,000 چورس ميل) روڊ، شهرن يا صنعتن کان سواءِ ڪنهن به قسم جي ڪوتاهي ناهي. گذريل برفاني دور جي پڄاڻيءَ کان وٺي، ڪئناڊا اٺ ڌار ڌار ٻيلن وارن علائقن تي مشتمل آهي، جنهن جي 42 سيڪڙو ايراضي ٻيلن سان ڍڪيل آهي (تقريبن 8 سيڪڙو دنيا جي ٻيلن واري زمين جو). لڳ ڀڳ 12.1 سيڪڙو ملڪ جي زمين ۽ تازي پاڻي محفوظ علائقن ۾ شامل آهن، جن ۾ 11.4 سيڪڙو محفوظ علائقن جي طور تي نامزد ڪيو ويو آهي. تقريبن 13.8 سيڪڙو ان جي علائقائي پاڻي محفوظ آهن، جن ۾ 8.9 سيڪڙو محفوظ علائقن جي طور تي نامزد ڪيو ويو آهي. ڪئناڊا جو پهريون نيشنل پارڪ، بينف نيشنل پارڪ 1885ع ۾ قائم ٿيو، جيڪو 6,641 چورس ڪلوميٽرن (2,564 چورس ميل) تي پکڙيل آهي. ڪئناڊا جو سڀ کان پراڻو صوبائي پارڪ، الگونقن صوبائی پارک (Algonquin Provincial Park)، جيڪو 1893 ۾ قائم ٿيو، 7,653.45 چورس ڪلوميٽر (2,955.01 چورس ميل) جي ايراضيءَ تي پکڙيل آهي. سپیریر دند قومی ساموندی تحفظاتی علایقو Lake Superior National) Marine Conservation Area) دنيا جو سڀ کان وڏو تازو پاڻي محفوظ ٿيل علائقو آهي، جيڪو تقريبن 10,000 چورس ڪلوميٽر (3,900 چورس ميل) تي پکڙيل آهي. ڪئناڊا جو سڀ کان وڏو قومي جهنگلي جيوت وارو علائقو اسکاٹ آئیلینڈ ساموندی حیات جی تحفظ جو علایقو ( Scott Islands Marine National Wildlife Area) آهي جيڪو 11,570.65 چورس ڪلوميٽر (4,467.45 چورس ميل) تي پکڙيل آهي.

حڪومت ۽ سياست

ڪينيڊا جو سياسي نظام

ڪئناڊ جو حڪومتي نظام ڏاڍو ٽرانسپيرنٽ (صاف شفاف) طريقي سان ڪم ڪري ٿو. ڪينيڊا ۾ سڄو نظام ڪمپيوٽرائزڊ ۽ ڊيجيٽلائر ٿيل آهي. تنهنڪري آفيسن ۾ ڪٿي به ڪاغذن ۽ فائلن جا ڍير نظر نه ايندا. ڇو جو هر منسٽري، ڊپارٽمينٽ يا کاتو فزيڪلي طور موجود هئڻ سان گڏوگڏ ورچوئلي پڻ موجود آهي. تنهنڪري قدرتي آفت اچڻ جي باوجود به اهو نظام ڪم ڪندو رهي ٿو. مثال طور زلزلي، طوفان، ٻوڏ يا باهه سبب روينيو يا ريئل اسٽيٽ جو رڪارڊ جيڪڏهن تباهه به ٿي وڃي ته پوءِ به حڪومتي ڪم ڪار تي ڪو فرق نه پوندو، ڇو جو سڀئي رڪارڊ ورچوئلي مختلف ڪمپوٽر سرورنَ تي محفوط رکيل آهن ۽ اهي ڪمپيوٽر سرورَ به ڪنهن هڪ شهر ۾ نه پر ملڪ جي هڪٻئي کان پري مختلف ڏورانهن شهرن ۾ الڳ الڳ محفوظ نموني سان رکيل آهن. ائين ڪينيڊا جو نظام هر طريقي سان مظبوط ۽ محفوظ آهي. ڪينيڊا جي پوليس به ڏاڍي ايماندار، پروفيشنل ۽ تربيت ورتل پوليس آهي. جيڪا قانون تي عمل ڪرائڻ ڄاڻي ٿي. اهو ئي سبب آهي جو ڪينيڊا جو شمار دنيا جي پُر امن ملڪن ۾ ٿئي ٿو. ڪينيڊا ۾ ڪَرپشن نه هئڻ جي برابر آهي. اهو ئي سبب آهي جو جيڪڏهن ڪنهن جو ڪم صحيح ۽ قانون موجب آهي ته اهو ڪم گهر ويٺي رڳو فون ڪال ڪرڻ سان ئي ٿي وڃي ٿو ۽ ان ڪم لاءِ آفيسن جا ڌڪا کائڻ، کجل خوار ٿيڻ ۽ رشوتون ڏيڻ جي ضرورت نٿي پوي. ڪينيڊا ۾ صحت ۽ تعليم جو نظام به ڏاڍو اعليٰ ۽ اُتم آهي. ڪينيڊا جا شهري نه رڳو پنهنجي حصي جو پورو ٽيڪس ايمانداريءِ سان ڏين ٿا ته; اتان جي حڪومت به ٽيڪسن مان حاصل ٿيل آمدني کي ذيان ڪرڻ بدرآن; وري واپس تعليم، صحت ۽ عوام جي ڀلائي وارن ڪم تي خرچ ڪري ٿي. جنهن جي ڪري ڪينيڊا جي تعليم ۽ صحت جو نظام دنيا جي بهترين نظامن ۾ شمار ٿئي ٿو.^[10]

ڪينيڊا جتي انتظامي ورھاست

Canada provinces evolution 2

گاديءَ جو هنڌ	آٽووا
صوبا	ڏهه صوبا ۽ 3 وفاقي ٽريٽيريون
کَنڊ	اُتر آمريڪا
ڪُل پکيڙ	9.98 ملين ڪلوميٽرز
نظام	وفاقي جمهوري نظام
ملڪ جي آئيني سربراهه	راڻي ايلزيبٿ
حڪومت جو سربراهه	وزير اعظم (جسٽن ٽروڊو)
ملڪ جو سرڪاري مذهب	ڪو به نه.
معاشي نظام	ترقي ڪيل سرمائيداراڻو نظام
ثقافت	ملٽي ڪلچرل، لبرل، سيڪيولر (همه گريت پسند)
آبهوا	ٿڌڙي، سياري جي موسم ۾ سخت سيءُ

معيشت

ڪينيڊا تيل، کئس ۽ معدني زخيرن سان مالا مال ملڪ آهي. ڪئناڊا هڪ انتهائي ترقي يافته مخلوط مارڪيٽ معيشت آهي، 2023 تائين دنيا جي نائين وڏي معيشت سان، ۽ تقريبن 2.221 ٽريلين آمريڪي ڊالر جي نامزد GDP. اهو دنيا جي سڀ کان وڏي واپاري قومن مان هڪ آهي، هڪ انتهائي عالمي معيشت سان. 2021 ۾، سامان ۽ خدمتن ۾ ڪينيڊين واپار 2.016 ٽريلين تائين پهچي ويو. ڪئناڊا جي برآمدات مجموعي طور تي 637 بلين کان مٿي هئي، جڏهن ته ان جي درآمد ٿيل سامان 631 بلين آمريڪي ڊالر کان وڌيڪ هئي، جن مان تقريبن 391 بلين آمريڪا مان نڪرندا هئا. 2018 ۾، ڪئناڊا کي 22 بلين آمريڪي ڊالر جي سامان ۾ واپار ۽ 25 بلين آمريڪي ڊالر جي خدمتن ۾ واپار جي خساري هئي. ٽورنٽو اسٽاڪ ايڪسچينج مارڪيٽ سرمائيداري جي لحاظ کان دنيا ۾ نائين نمبر وڏي اسٽاڪ ايڪسچينج آهي، جيڪا 1,500 کان وڌيڪ ڪمپنيون لسٽ ڪري ٿي جنهن جي گڏيل مارڪيٽ سرمائيداري 2 ٽريلين آمريڪي ڊالر کان وڌيڪ آهي. بئنڪ آف ڪئناڊا ملڪ جو مرڪزي بئنڪ آهي. مالياتي وزير ۽ جدت، سائنس ۽ صنعت جو وزير شماريات ڪئناڊا مان ڊيٽا استعمال ڪري ٿو مالي منصوبابندي کي فعال ڪرڻ ۽ اقتصادي پاليسي کي ترقي ڪرڻ لاء. ڪئناڊا وٽ هڪ مضبوط ڪوآپريٽو بئنڪنگ جو شعبو آهي، جنهن ۾ ڪريڊٽ يونينز ۾ دنيا جي سڀ کان وڌيڪ في ماڻهو رڪنيت آهي. اهو ڪرپشن پرسيپشن انڊيڪس ۾ هيٺين نمبر تي آهي (2023 ۾ 14 هون) ۽ ”وڏي پيماني تي دنيا جي گهٽ ۾ گهٽ بدعنوان ملڪن مان شمار ٿئي ٿو“. اهو عالمي مقابلي جي رپورٽ (14 ۾ 2019) ۽ گلوبل انوويشن انڊيڪس (15 ۾ 2023) ۾ اعليٰ آهي. ڪئناڊا جي معيشت اڪثر مغربي قومن کان مٿانهون آهي هيريٽيج فائونڊيشن جي انڊيڪس آف اڪنامڪ فريڊم تي ۽ تجربو ڪري ٿو نسبتا گهٽ سطح جي آمدني تفاوت. ملڪ جي سراسري گھربل ڊسپوزيبل آمدني في کس OECD جي اوسط کان ”چڱو مٿي“ آھي. ڪئناڊا سڀ کان وڌيڪ ترقي يافته ملڪن مان گھٽ ۾ گھٽ رھڻ جي قابليت ۽ غير ملڪي سڌي سيڙپڪاري جي لحاظ کان آھي. 20 صدي جي شروعات کان وٺي، ڪئناڊا جي پيداوار، کان کني، ۽ خدمت جي شعبن جي ترقي قوم کي وڏي حد تائين ڳوٺاڻي معيشت مان هڪ شهري، صنعتي هڪ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آهي. ڪينيڊا جي معيشت تي تسلط آهي سروس انڊسٽري، جيڪا ملڪ جي افرادي قوت جو اٽڪل ٽي چوٿون ملازمت ڪري ٿي. ڪئناڊا ۾ هڪ غير معمولي طور تي اهم پرائمري شعبي آهي، جن مان ٻيلن ۽ پيٽروليم صنعتن جا سڀ کان اهم حصا آهن. اتر ڪئناڊا ۾ ڪيترائي شهر، جتي زراعت ڏکيو آهي، ويجهن کانن يا ڪاٺ جي ذريعن سان قائم آهن.

ڊيموگرافڪ

ڪينيڊا جهڙو پاڻ قدرتي طور تي سهڻو ملڪ آهي تهڙا ئي خوبصورت، فراخدل، محنتي ۽ انسان دوست ان جا شهري آهن. جيڪي بنا ڪنهن رنگ، نسل، عقيدي، قوم ۽ ٻوليءَ جي فرق ڪرڻ جي انساني ڀلائي لاءِ پاڻ پتوڙيندا رهن ٿا. اهو ئي سبب آهي جو دنيا ۾ ڪٿي به انساني حقن جي خلاف ورزي ٿئي، ڪينيڊا جي حڪومت ۽ ڪينيڊا جا شهري گڏجي ان خلاف پنهنجي وس آهر آواز اُٿاريندا رهن ٿا ۽ انساني حقن جي انهن خلاف ورزين کي روڪرائڻ لاءِ پنهنجي حصي جو ڪرادر ادا ڪرڻ جي ڪوششون ڪندا رهن ٿا .

ماڻھو

ڪينيڊا ۾; وڏي تعداد ۾ آبارجينلز يا فرسٽ نيشنز يعني اصلوڪا رهاڪو به آباد آهن. جيڪي يورپينز جي ڪينيڊا اَچڻ کان به هزارين سالن کان پهرين ڪينيڊا ۾ آباد هئا. ڪينيڊا جو ڪو به سرڪاري مذهب ناهي. ڪينيڊا هڪ سيڪيولر (همه گيريت) رکندڙ، ملٽي ڪلچرل; (گهڻ ثقافتي+گهڻ نسلي، گهڻ قومي ۽ هڪ کان وڌيڪ ٻوليون ڳالهائيندڙ) ملڪ آهي. جتي هر فرد کي پنهنجي مذهب، ڌرم، فرقي، مسلڪَ يا عقيدي تي عمل ڪرڻ ۽ ان موجب عبادت ڪرڻ جي مڪمل آزادي حاصل آهي. پر ڪنهن کي به پنهنجو مذهب، ڌرم، عقيدو يا نظريو ڪنهن ٻئي تي زوريءَ زبردستي مڙهڻ جي بلڪل به اجازت ناهي. ڪينيڊا ۾ انساني حقن، ٻارن جي حقن، عورتن جي حقن ۽ جانورن جي حقن جو تمام گهڻو احترام ڪيو وڃي ٿو ۽ ڪينيڊا جو آئين ۽ قانون ڪنهن سان به رنگ، نسل، عقيدي، قوم ۽ ٻوليءَ جي بنياد تي فرق نٿو ڪري. قانون جي نظر ۾ سڀ برابر آهن ۽ قانون سڀني سان ساڳي صلوڪ سان پيش اَچي ٿو. اهو ئي سبب آهي جو ڪينيڊا جا ڪيترائي اهڙا شهري آهن جن جو ڪو به مذهب ناهي يا ڪنهن به مذهب کي نٿا مڃين پر انهن کي به ڪينيڊا ۾ مڪمل تحفظ حاصل آهي. ساڳي نموني ڪينيڊا ۾ ٻن بالع فردن کي رزاڪاراڻي نموني، بنا ڪنهن زور زبرستيءَ جي هڪ ٻئي سان تعلق رکڻ جو حق حاصل آهي. پوءِ چاهي اهو تعلق مرد ۽ عورت جي وچم هجي، عورت ۽ عورت جي وچم هجي يا مرد ۽ مرد جي وچم هجي. ڪينيڊا ۾ گئي يا هم جنس پرست شادين جي به اجازت آهي. فرد جي آزادي جي اصول تحت ڪينيڊا ۾ ڪي به ٻه بالغ فرد پنهنجي رضا خوشيءَ سان بنا شادي ڪرڻ جي ڪامن لا پرٽنر طور تعلق قائم ڪري گڏ رهي سگهن ٿا ۽ ڪينيڊا جو قانون، ڪينيڊا جي هر شهري يا فرد کي زندگي گذارڻ جو پورو تحفظ ڏئي ٿو.

صحت

ڪئناڊا ۾ صحت جي سار سنڀار صوبائي ۽ علائقائي سسٽم ذريعي پهچائي ويندي آهي عوامي طور تي فنڊ ڪيل صحت جي سار سنڀال، غير رسمي طور تي ميڊيڪيئر سڏيو ويندو آهي. اهو 1984 جي ڪئناڊا هيلٿ ايڪٽ جي شقن جي رهنمائي ڪري ٿو ۽ آفاقي آهي. عوامي طور تي فنڊ ڪيل صحت جي خدمتن تائين عالمي رسائي "اڪثر ڪري ڪينيڊين طرفان هڪ بنيادي قدر سمجهي ويندي آهي جيڪا هر ڪنهن لاءِ قومي صحت جي سار سنڀال جي انشورنس کي يقيني بڻائي ٿي جتي به هو ملڪ ۾ رهن ٿا". تقريبن 30 سيڪڙو ڪينيڊين جي صحت جي سار سنڀار نجي شعبي ذريعي ادا ڪئي ويندي آهي. اهو گهڻو ڪري انهن خدمتن لاءِ ادا ڪري ٿو جيڪي ڍڪيل نه آهن يا جزوي طور Medicare طرفان ڍڪيل نه آهن، جهڙوڪ نسخن واريون دوائون، دندان سازي ۽ آپٽوميٽري. تقريباً 65 کان 75 سيڪڙو ڪينيڊين وٽ آهن ڪجهه فارم ضمني هيلٿ انشورنس؛ ڪيترائي ان کي پنهنجن ملازمن ذريعي حاصل ڪندا آهن يا ثانوي سماجي خدمت پروگرامن تائين رسائي ڪندا آهن.

تعليم

ڪئناڊا ۾ تعليم گهڻو ڪري عوامي طور تي مهيا ڪيل، فنڊنگ ۽ وفاقي، صوبائي ۽ مقامي حڪومتن جي نگراني ۾ آهي. تعليم صوبائي دائري اختيار ۾ آهي ۽ هڪ صوبي جو نصاب ان جي حڪومت جي نگراني ۾ آهي. ڪئناڊا ۾ تعليم عام طور تي پرائمري تعليم ۾ ورهايل آهي، بعد ۾ سيڪنڊري ۽ پوسٽ سيڪنڊري تعليم. ڪينيڊا جي اڪثر هنڌن تي انگريزي ۽ فرينچ ٻنهي ۾ تعليم موجود آهي. ڪئناڊا ۾ وڏي تعداد ۾ يونيورسٽيون آهن، جن مان لڳ ڀڳ سڀيئي عوامي مالي مدد حاصل ڪن ٿيون. 1663 ۾ قائم ڪيل، Université Laval ڪئناڊا ۾ سڀ کان پراڻو پوسٽ سيڪنڊري ادارو آهي. ملڪ جون ٽي اعليٰ درجي جون يونيورسٽيون آهن يونيورسٽي آف ٽورانٽو ۽ ميڪ گل يونيورسٽي آف برٽش ڪولمبيا. سڀ کان وڏي يونيورسٽي ٽورانٽو يونيورسٽي آهي، جنهن ۾ 85,000 کان مٿي شاگرد آهن. OECD جي 2022 جي رپورٽ موجب، ڪئناڊا دنيا جي سڀ کان وڌيڪ تعليم يافته ملڪن مان هڪ آهي؛ ملڪ سڄي دنيا ۾ پهرين نمبر تي آهي بالغن جي فيصد ۾ ٽيٽيري تعليم حاصل ڪرڻ سان، 56 سيڪڙو کان وڌيڪ ڪينيڊا بالغن حاصل ڪيا آهن. گهٽ ۾ گهٽ هڪ انڊر گريجوئيٽ ڪاليج يا يونيورسٽي جي ڊگري. ڪئناڊا پنهنجي جي ڊي پي جو سراسري طور 5.3 سيڪڙو تعليم تي خرچ ڪري ٿو. ملڪ اعليٰ تعليم ۾ وڏي پئماني تي سيڙپڪاري ڪري ٿو (في شاگرد 20,000 آمريڪي ڊالر کان وڌيڪ). 2022 تائين، 25 کان 64 سالن جي عمر وارن 89 سيڪڙو بالغن هاءِ اسڪول جي ڊگري حاصل ڪئي آهي، ان جي مقابلي ۾ OECD جي اوسط 75 سيڪڙو جي مقابلي ۾. لازمي تعليم جي عمر 5-7 کان 16-18 سالن جي وچ ۾ آهي، 99 سيڪڙو جي بالغ خواندگي جي شرح ۾ حصو وٺندي آهي. صرف 60,000 کان مٿي ٻار 2016 تائين ملڪ ۾ هوم اسڪول آهن. ڪئناڊا خواندگي، رياضي ۽ سائنس پڙهڻ ۾ هڪ سٺي ڪارڪردگي OECD ملڪ آهي، 2015 ۾ OECD جي اوسط 493 جي مقابلي ۾، اوسط شاگردن 523.7 سان گڏ.

ثقافت

ڪئناڊا جي ثقافت ان جي وسيع رينج مان اثرانداز ٿئي ٿي آئيني قوميت ۽ پاليسيون جيڪي ”منصف سماج“ کي فروغ ڏين ٿيون، آئيني طور محفوظ آهن. 1960ع واري ڏهاڪي کان وٺي، ڪئناڊا پنهنجي سڀني ماڻهن لاءِ برابري ۽ شموليت تي زور ڏنو آهي. ملٽي ڪلچرلزم جي سرڪاري رياستي پاليسي اڪثر ڪري ڪئناڊا جي اهم ڪاميابين مان هڪ آهي ۽ ڪينيڊا جي سڃاڻپ جو هڪ اهم فرق ڪندڙ عنصر آهي.

ڪيوبيڪ ۾، ثقافتي سڃاڻپ مضبوط آهي ۽ اتي هڪ فرانسيسي ڪينيڊا ڪلچر آهي جيڪو انگريزي ڪينيڊا ڪلچر کان مختلف آهي. مجموعي طور تي، ڪئناڊا نظرياتي طور تي علائقائي نسلي ذيلي ثقافتن جو ثقافتي نقشو آهي. ڪينيڊا جي گورننس جي نقطه نظر تي زور ڀريو ڪلچرلزم، جيڪو چونڊيل اميگريشن، سماجي انضمام، ۽ پري ساڄي ڌر جي سياست کي دٻائڻ تي ٻڌل آهي، وسيع عوامي حمايت حاصل آهي. حڪومتي پاليسيون جهڙوڪ عوامي طور تي فنڊ ڪيل صحت جي سار سنڀار، دولت کي ٻيهر ورهائڻ لاءِ اعليٰ ٽيڪس، غربت کي ختم ڪرڻ لاءِ مضبوط ڪوششون، عورتن جي حقن لاءِ هڪ سماجي لبرل رويو ۽ ڀنگ جو استعمال ڪيناڊا جي سياسي ۽ ثقافتي قدرن جا اشارا آهن. ڪينيڊين ملڪ جي پرڏيهي امداد جي پاليسين، امن قائم ڪرڻ واري ڪردار، نيشنل پارڪ سسٽم، ۽ ڪينيڊا جي چارٽر آف رائٽس اينڊ فريڊمز جي سڃاڻپ پڻ ڪن ٿا. تاريخي طور تي، ڪئناڊا برطانوي، فرينچ، ۽ مقامي ثقافتن ۽ روايتن کان متاثر ٿيو آهي. انهن جي ٻولي، فن ۽ موسيقي ذريعي، مقامي ماڻهو ڪينيڊا جي سڃاڻپ تي اثر انداز ڪندا آهن. 20ھین صدي عيسويء دوران، ڪينيڊين آفريڪا، ڪيريبين ۽ ايشيائي قوميت سان گڏ ڪينيڊين جي سڃاڻپ ۽ ان جي ثقافت ۾ اضافو ڪيو آهي.