اٻاوڙو

(Ubauro کان چوريل)

اٻاوڙو: (اُٻاوَڙو، اردو: اباوڑو) (انگريزي: Ubauro )پنجاب سان دنگ ويجھو سنڌ جو هڪ ننڍڙو شهر آهي. هيءُ شهر اڳ ۾ سکر ضلعي ۾ هو ۽ هن وقت گهوٽڪي ضلعي ۾ آهي. تعلقي اُٻاوڙي جو هيڊڪوارٽر به آهي. هيءُ شهر پاڪستان ريلوي جي مين لائين تي آباد آهي. اُٻاوڙو 5 صديون اڳ جو پراڻو شهر آهي، جيڪو 902ھ/1496ع ڌاري شيخ محمد جي وڏن -آباد- ڪيو. شيخ محمد هن شهر ۾ 960ھ/1552ع ۾ هڪ چڱي مسجد پڻ جوڙائي هئي. ’قديم سنڌ، -ان- جا مشهور شهر ۽ ماڻهو‘ جو مصنف لکي ٿو ته 908ھ/1502ع ۾ مرزا شاهه حسن ارغون جي ڏينهن ۾ اُٻاوڙي جي پرڳڻي ۾ ڏهر ۽ ماڇي ماڻهن، ماٿيلي ۽ مَهر جي ماڻهن کي ڏاڍي تڪليف رسائي، تنهنڪري مير فاضل ڪوڪلتاش جو ننڍو پٽ، بابا احمد، لشڪر وٺي انهن تي ڪاهي ويو ۽ انهن کي ماري قيد ڪري، گهڻو مال ڦري موٽي آيو. 1172ھ/1759ع ۾ ميان عطرخان ۽ ميان غلام شاهه ڪلهوڙي جي وچ ۾ اٻاوڙي وٽ -جنگ- لڳي هئي. عطرخان سان -احمد شاهه- درانيءَ جو لشڪر هو، جنهن جا سردار -بهادر- خان ۽ مقصود هئا. ميان غلام شاهه جي لشڪر جو سردار مير بهرام ٽالپر هو. هن جنگ ۾ بهادرخان مارجي ويو ۽ سندس لشڪر ڀڄي ويو. جڏهن مدد خان، ميان عبدالنبيءَ جي مدد ۾ آيو، تڏهن اٻاوڙي ۾ وڃي منزل ڪيائين.[1] اوٻاوڙو، جغرافيائي لحاظ کان سنڌ، پنجاب، بلوچستان جي سرحد تي ۽ هندوستان جي رياست جيسلمير جي ويجهو آهي. سرائيڪي، پنجابي، بلوچي ۽ سنڌي ٻولين جي گڏيل اثر کان سواءِ، علائقائي لهجن جي فرق ۽ ڦير سبب، اتان جي ٻولي چڱي خاصي بگڙيل آهي. جنهن سببان اتي لاڳو لهجي (dialect) بابت عام راءِ اها آهي ته دٻي ۾ ٺڪريون وجھي، دٻي کي کڙڪائبو ته منجھانئس جيڪو آواز نڪرندو، تنھن جو ڪو به مفھوم يا پيغام نه ھوندو.[2]

Ubauro
اٻاوڙو
Ubauro is located in Pakistan
Ubauro
Ubauro
جاگرافي بيهڪ: 28°06′N 69°26′E / 28.10°N 69.44°E / 28.10; 69.44مڪانيت: 28°06′N 69°26′E / 28.10°N 69.44°E / 28.10; 69.44
ملڪ  پاڪستان
صوبو سنڌ
بلندي 64 ميل (210 ft)

ڀونءِ نگاري سنواريو

اُٻاوڙو اتر ۾ ويڪرائي ڦاڪ 28.1667 ۽ اوڀر ۾ ڊگھائي ڦاڪ 69.7333 تي، سامونڊي سطح کان 213 فوٽن (64 ميٽرن) جي اوچائيءَ تي واقع آهي.

انتظاميا سنواريو

هن وقت اُٻاوڙو ضلعي گھوٽڪيءَ جو هڪ تعلقو آهي.

تاريخ سنواريو

جنت السنڌ ۾ مصنف جي ياداشتي نوٽ ۾ ڄاڻايل آھي تہ :اُٻاوڙي جو شهر سنه 987ھ ۾ تعمير ٿيو. هتي 1552ع جي هڪڙي مسجد جڙيل آهي. ’آئين اڪبري‘ ۾ علامه ابوالفضل اُٻاوڙي کي ملتان سرڪار جو محال ڏيکاريو آهي. راجا ڏاهر جي نسل مان ڏهر نومسلم هن شهر ۾ وڏا جاگيردار آهن.[3] سنه 908ھ (سنه 1502ع) ۾ مرزا شاه حسن ارغون جي ڏينهن ۾ اٻاوڙي جي پرڳڻي ۾ ڏهر ۽ ماڇي ماڻهن ماٿيلي ۽ مهر جي ماڻهن کي ڏاڍي تڪليف رسائي، تنهنڪري مير فاضل ڪوڪلتاش جو ننڍو پٽ بابا احمد لشڪر وٺي انهن تي ڪاهي ويو ۽ انهن کي ماري قيد ڪري ۽ گهڻو مال ڦري موٽي آيو، بلڪ هڪڙي ڇوڪري هنن بابا احمد کي پرڻائي ڏني. سنه 1172ھ (سنه 1759ع) ۾ ميان عطر خان ۽ ميان غلام شاهه ڪلهوڙي جي وچ ۾ اٻاوڙي وٽ جنگ ٿي. عطر خان سان احمد شاهه دورانيءَ جو افغاني لشڪر هو، جنهن جا سردار بهادر خان ۽ مقصودو هئا، ۽ ميان غلام شاهه جي لشڪر جو سردار مير بهرام ٽالپر هو. جنگ ۾ بهادر خان مارجي ويو ۽ سندس لشڪر ڀڄي ويو، پر پوءِ پاڻ ۾ صلح ڪري ملڪ وراهيائون. جڏهن مدد خان سردار ميان عبدالنبيءَ جي مدد لاءِ آيو، تڏهن لوهريءَ مان اٻاوڙي ۾ وڃي منزل ڪيائين ۽ مير عبدالله ۽ مير فتح خان سان صلح ڪرڻ جون ڳالهيون ڪيائين، پر سگهوئي نااُميد ٿي هليو ويو.[4]

حوالا سنواريو

  1. اٻاوڙو : (Sindhianaسنڌيانا)
  2. ماڳن مڪانن جي نالن تي مشتمل پهاڪا ۽ چوڻيون (انجنيئر عبدالوھاب سھتو) | سنڌ سلامت ڪتاب گهر, وقت 2017-09-12 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 2016-11-22 
  3. ڪتاب جو نالو ؛ جنت السنڌ تصنيف؛ رحيمداد خان مولائي شيدائي ايڊيشن؛ پهريون 2000، ٻيون 2006ع ڇپائيندڙ؛ سنڌيڪا اڪيڊمي ڪراچي
  4. قديم سنڌ -ان جا مشهور شهر ۽ ماڻهو. مصنف: مرزا قليچ بيگ. ايڊيشن: چوٿون 1999ع. ڇپائيندڙ: سنڌي ادبي بورڊ ڄام شورو