پاڪستان ۾ مقامي حڪومتون
پاڪستان هڪ وفاقي جمهوريه آهي جنهن ۾ حڪومت جا ٽي درجا آهن: قومي، صوبائي ۽ مقامي. مقامي یا لوڪل گورنمينٽ کي آئين جي آرٽيڪل 32 ۽ 140-A ۾ تحفظ ڏنو ويو آهي ۽ هر صوبي کي پڻ پنهنجي مقامي حڪومت کي فعال ڪرڻ واري قانون سازي ۽ ان تي عملدرآمد لاءِ ذميوار وزارتون آهن. ضلعي ڪائونسلون ۽ ميٽروپوليٽن ڪارپوريشنون ترتيبوار صوبن ۾ مقامي حڪومتن جا بلند ترين ڳوٺاڻا ۽ شهري درجا آهن. ٻئي شهري ۽ ڳوٺاڻن مقامي حڪومتون خيبر پختونخواه کانسواءِ سڀني صوبن ۾ ٻه يا ٽي درجا آهن، جتي ڪائونسلن کي شهري يا ڳوٺاڻن طور نه سڃاتو وڃي ٿو. چئين صوبن ۾ 129 ضلعي ڪائونسلون، 619 شهري ڪونسل، هڪ شهري ضلعو، 4 ميٽروپوليٽن ڪارپوريشن، 13 ميونسپل ڪارپوريشن، 96 ميونسپل ڪميٽيون، 148 ٽائون ڪانسلون، 360 شهري يونين ڪميٽيون، ۽ 1925 ڳوٺاڻي ڪائونسلون آهن. ان کان علاوه خيبرپختونخواه ۾ 3,339 ڀرپاسي، تعلقا ۽ ڳوٺ ڪائونسلون آهن.[1]
قانون سازي
سنواريونيشنل ريڪنسٽرڪشن بيورو (NRB) هڪ مقامي حڪومتي نظام کي ڊیزائن ڪيو جيڪو بليو پرنٽ "ڊيوليوشن پلان 2000" ۾ پيش ڪيو ويو. نتيجتاً 14 آگسٽ 2001ع تي چئن صوبن مان لوڪل گورنمينٽ آرڊيننس 2001ع پاس ڪرڻ بعد نئون مڪاني نظام لاڳو ڪيو ويو.
سطحون
سنواريو• ملڪ؛ مثال پاڪستان
• صوبو؛ مثال سنڌ
• ڊويزن؛ مثال حيدرآباد ڊويزن
• ضلعو؛ مثال مٽياري ضلعو
• تعلقو؛ مثال هالا تعلقو
• يونين ڪائونسل: مثال طور نيو سعيد آباد
صوبا
سنواريواصل مضمون: پاڪستان جا صوبا
ملڪ چئن صوبن ۽ هڪ وفاقي علائقي تي مشتمل آهي: بلوچستان، خيبرپختونخواهه، پنجاب، سنڌ ۽ وفاق جي انتظام هيٺ اسلام آباد جي گاديءَ جو هنڌ. ان کان علاوه، پاڪستان ڪشمير جي تڪراري علائقي ۾ ٻه خودمختيار علائقا پڻ سنڀاليندو آهي: آزاد ڄمون ۽ ڪشمير ۽ گلگت بلتستان. پاڙيسري هندستان سان جاري ڪشمير تڪرار جي ڪري، اهو پڻ ڄمون ۽ ڪشمير ۽ لداخ جي يونين علائقن تي خودمختياري جو دعوي ڪري ٿو، پر ان جي آزاديء ۽ بعد ۾ سال 1947-1948ع ۾ هندستان سان جنگ کان پوء ڪنهن به علائقي تي انتظامي اختيار استعمال نه ڪيو آهي.
ڊويزنون
سنواريواصل مضمون: پاڪستان جا ڊويزن
پاڪستان جا چار صوبا، گاديءَ جو هنڌ ۽ ٻه خودمختيار علائقا 37 انتظامي ”ڊيويزن“ ۾ ورهايل آهن. اهي ڊويزنون سال 2000ع ۾ ختم ڪيون ويون، پر سال 2008ع ۾ بحال ڪيون ويون. ڊويزنن ۾ اسلام آباد ڪيپيٽل ٽيريٽري يا وفاق جي انتظام هيٺ قبائلي علائقا شامل نه آهن، جن کي صوبن جي هڪ ئي سطح تي ڳڻيو ويندو هو، پر سال 2018ع ۾ وفاق جي انتظام هيٺ قبائلي علائقا خيبرپختونخواه صوبی ۾ ان جي پاڙيسري ڊويزنن ضم ڪيا ويا.
ضلعا
سنواريواصل مضمون: پاڪستان جا ضلعا
ضلعو مقامي حڪومت جو پهريون درجو آهي. پاڪستان ۾ ڪل 149 ضلعا آهن، جن مان ڪيترائي شهري ضلعا آهن. ضلعي حڪومت يا سٽي ضلعي حڪومت ۽ ضلعي ڪائونسل گورننگ باڊي ٺاهيندي آهي، جنهن ۾ ضلعي ڪوآرڊينيشن آفيسر انتظامي سربراهه طور ڪم ڪندو آهي. ضلعي گورنر يا ضلعي ناظم سال 2010ع تائين ضلعن جو ايگزيڪيوٽو سربراهه هوندو هو، جڏهن حڪومت ضلعي ڪوآرڊينيشن آفيسرن کي اختيار منتقل ڪيو. انهن جو ڪردار ضلعي گورنرن جهڙو هوندو آهي، جن جي ذميواري حڪومتي حڪمت عملي تي عمل ڪرڻ ۽ ان مان پيدا ٿيندڙ ترقيءَ جي شروعاتن جي هوندي آهي.
تعلقا
سنواريواصل مضمون: پاڪستان جا تعلقا
لوڪل گورنمينٽ جي ٽن درجن مان، تعلقا حڪومت ان جو ٻيو درجو آهي. اهو آهي جتي ضلعن جي حڪومتن جا ڪم، ذميواريون ۽ اختياريون وڌيڪ ننڍن يونٽن ۾ ورهايل آهن. انهن يونٽن کي ”تعلقو“ چيو وڃي ٿو (بئین صوبن م تحصیل چئيبو آھي). تعلقا حڪومت جو سربراهه ”تعلقا ناظم“ هوندو آهي، جنهن کي تعلقا نائب ناظم جي مدد ملندي آهي. هر تعلقي ۾ هڪ تعلقا ميونسپل ايڊمنسٽريشن آهي، جنهن ۾ هڪ تعلقا ڪائونسل، تعلقي ناظم، تعلقي ميونسپل آفيسر (TMO)، چيف آفيسر ۽ لوڪل ڪائونسل جا ٻيا عملدار شامل آهن.
يونين ڪائونسل
سنواريواصل مضمون: پاڪستان جون يونين ڪائونسلون
يونين ڪائونسل جا ميمبر بشمول يونين ايڊمنسٽريٽر ۽ وائيس يونين ايڊمنسٽريٽر سڌي چونڊن ذريعي بالغن جي ووٽ جي بنياد تي ۽ گڏيل ووٽرن جي بنياد تي چونڊيا ويندا آهن. جڏهن ته، ضلعي ڪائونسل ۾ عورتن لاءِ مخصوص سيٽن جي چونڊ لاءِ تناسب سان تعلقن يا ٽائونن ۾ ورهايل يونين ڪائونسلن جا سڀئي ميمبر هڪ تعلقي يا ٽائون ۾ هوندا. اهي چونڊون ڪرائڻ چيف اليڪشن ڪمشنر جي ذميواري آهي.
پڻ ڏسو
سنواريو• ٻٽو نظام
حوالا
سنواريو- ↑ "The Local Government System in Pakistan" (PDF). Commonwealth Local Government Forum. حاصل ڪيل 1 August 2018.