ٻوڌيڌرما
ٻوڌي ڌرمن يا ٻوڌي ڌرما انگريزي(Bodhidharma) پنجين يا ڇهين صدي جو هڪ ٻُڌ ڌرم جو ڀِڪشو هو. جنهن کي چين ۾ چن ٻُڌمت جي ڦھلاءُ جو پايو وجهندڙ ڪوٺيو ويندو آھي. جنهن ٻُڌ ڌرم جي پَرچار سان گڏ ڌيان اِڀياس ۽ مارشل آرٽ جو چين ۾ سِکيا اَکاڙو نالي شائولين مندر جو بُنياد رکيو.[1]
ٻوڌي ڌرما Bodhidharma | |
|---|---|
 ٻوڌي ڌرما, يوڪيو-ئي ٽوسڪيوڪا طرفان ڪاٺ جو نشان يوشيتوشي, 1887. | |
| خطاب | چانشي پهرون چن سرواڻ |
| ذاتي معلومات | |
| مذھب | ٻڌمت |
| اسڪول | ڇن |
| نمايان استاد | |
| Successor | هوئائيڪ |
ڄمڻ جي جڳھ
سنواريوٻوڌي ڌرمن جي جنم بابت ڪا هڪ-مَتِي راءِ نہ جُڙي سگهي آهي. اوائلي چيني تاريخون کيس هندوستان جي ڪنهن پَرڳڻي کان آيل ٻُڌائن ٿيون تہ هو ڏکڻ ڀارت جي پَلوا راڄ جو ڪو راجڪُمار هو يا وري ڪو اولھ ڀارت جو ايراني.[2] هڪ ٻي تاريخ کيس بِرهمڻ نسل جو راجا ڪوٺي ٿي. اِهي ٻئي رايا کوٽ جو اُنڪري شڪار آھن جو پَلوا راڄ جو آفيشل ڌرم هندومَت هو ۽ پلوا راڄ جي ڪنهن راجڪمار جو نالو ٻوڌي ڌرمن هُيو ئي ڪونہ.[3] اگر هجي تہ بہ هندومت ۽ ٻُڌمت ٻہ مُخالف ڌَرم آھن، نہ تہ هڪ هندو برهمڻ ٻُڌمت جي پَرچار ڇو ڪئي!؟ غلام حيدر مهجور جي سولنگي تاريخ بابت لکيل ڪتاب جي صُفحي 120 ڪتاب لکڻ موجب ڪتاب چَچ نامو(فتحنامہ سنڌ) جي صُفحي 512 ۽ 513 تي مُصنف لکي ٿو تہ هوڙي والا (صفحو97) جي گُمان ۾ اِهو نالو ٻُڌيورمن پٽ ڍول آھي. شايد بدهيورمن(Budhivarman) هُجي.[4] ڇاڪاڻ تہ اِهو نالو قديم رڪارڊ ۾ اچي ٿو ۽ 640ع ڌاري گُجرات جي چالوڪيا(سولنڪي) گهراڻي جي هڪ راجا جو پڻ اهو نالو هو ۽ عربيءَ ۾ ” بديهني بمن دهول“ لکيو اٿس. هيءُ گمان، فتحنامي ۾ هن نالي جي ڏنل صورتخطيءَ مطابق پڻ قدري قياس ويجهو معلوم ٿئي ٿو: يعني ته”بديهي بمن“ = بدهي ورمن. انهيءَ لحاظ سان هن نالي جي پڙهڻي”ٻـُـڌِيورمن ]پـٽ[ ڍول“ زياده موزون ٿيندي.[5] اولاهن چالوڪين مان ڪجهه راجائن جو ناتو ۽ نرمي ٻُڌ ڌرمن جي ساڌوئن ڏانهن هئي. خاص طور وڪرم ادتيا.[6] پاڪستاني اِتهاسڪار ”احمد حسن داني“ کيس واديءِ سنڌ جي پشاور پَرڳڻي جو ڄاڻائيندي خيال ڪري ٿو، ڪجهه مقامي روايتن ۾ ٻوڌي ڌرمن جو ذڪر آيل آھي هو پاڪستان افغانستان جي بارڊر وٽ يا آسپاس جو ٿي سگهي ٿو.[7]
مشھور ڪيرتون
سنواريوٻوڌي ڌَرمن جي بَڻ بُڻياد بابت ڪيتريون ئي ڪيرتون موجود آھن. هڪ ڀارتي ڪيرت پٽاندر ٻوڌي ڪانچي پورم سان جُڙيل راڄ پلوا جي راجا جو ٽيون پُٽ ھو. جنهن پنهنجي ڪُندالڻي سَگھ جاڳائي ورتي هئي ۽ ڀِڪشو ٿيڻ لاء راڄ ڀاڳ تياڳيو هُئائين. ٿٻيٽي ڪيرتون کيس ڪاري چمڙيءَ وارو دراوڙ هندوستاني سڏين ٿيون، جڏهن تہ جاپاني اِتهاسڪ گرنٿن کيس فارسي ڪوٺيو آھي.[8]
سکيا
سنواريوٻوڌي ڌَرمن ڌيان اِڀياس جو اُستاد، حڪيم، يُڌ ڪَلا جو ڄاڻو، جنهن جو روحاني طاقت ۽ ڪندالڻي سگھ تي ڪنٽرول هو. هن ديوي شڪتين کي پنهنجي وَس ۾ ڪري ڇڏيو. هو ٽيلي پيٿي، هيپناٽزم ۽ مسمريزم جو اِڀياسي هو. ان کان علاوه هن کي چين ديش ۾ ٻُڌمت جو پايو وجهندڙ ساڌو سڏيو ويندو آھي.[9]
هاڻوڪي ڪلچر ۾
سنواريوٻوڌي ڌَرمن هڪ وڏي ڌَرم گُرو، سَنياسي، روحانيت پسند مَهاپُرش ۽ هڪ ويدانتي ساڌوءَ طور ڄاتو وڃي ٿو، جنهن پنهنجو راڄ ڀاڳ ڌَرم لاءِ تِياڳيو. ڪيتريون ئي ڏند ڪَٿائون هن ڏانهن جوڙيل آھن. اِن کان علاوه گهڻين ديو مالائي ڪهاڻين ۾ سندس فرضي نالو ڪتب آيل آھي. ڏکڻ ڀارت جي تامل فلم انڊسٽري پاران ٻوڌي ڌرمن جي جيون تي ستائيم ارائيوو(Seventh Sense) فلم ٺهيل آهي، جنهن گهڻي مَڃتا ماڻي. توڙي جو فلم ۾ ڪافي تاريخي اُوڻايون آھن.[10]
ورڻ يا ذات
سنواريوڀارتي اوچ نيچ واري سرشتي ۾ لفظ ”برهمڻ راجا“ ۾ پڻ وائڙائپ يا مونجهارو آھي.[11] ڇو تَ محقق برائوٽن جي خيال ۾ ”راجا“ لفظ ان ڳالھ ڏانهن ڌيان ڇڪائي ٿو تَ ٻوڌي ڌرما پڪ کتري(ويڙھاڪ) ڪلاس مان هو.[12] جڏهن تَ برهمڻ لفظ سڄو ان ڳالھ ڏانهن اشارو آ تَ ھو ڪو ڪٽر هندو ڌرم گرو يا پنڊت هو.
نانءُ
سنواريوڪن ڪيرتن پٽاندر تَ ٻوڌي ڌرمن کي اهو نالو سندس گروء ڏنو جيڪو عام طور پَنياتر، پراجنتر يا پراجنڌر طور ڄاتو ويندو هو. هڪ ٻڌ ڀڪشوء طور سندس نالو جيوا ورمن ٻڌايو ويندو آھي. ٻوڌي ڌرما ٻين ب انيڪ نالن سان پڪاريو ويندو آھي. ”ٻوڌيترا“ به سندس هڪ نانء آھي.
حوالا
سنواريو- ↑ "Bodhidharma | Buddhist monk". Encyclopedia Britannica. حاصل ڪيل 2020-11-14.
- ↑ Gannon, Robert; Kernfeld, Barry (2003). McRae, Barry. Oxford Music Online. Oxford University Press. http://dx.doi.org/10.1093/gmo/9781561592630.article.j284000.
- ↑ "Pallavas Dynasty | List of Pallavas Rulers of Kanchipuram and their contributions". Jagranjosh.com. حاصل ڪيل 2020-11-17.
- ↑ "Sindhi Adabi Board Online Library (History)". www.sindhiadabiboard.org. حاصل ڪيل 2020-11-22.
- ↑ ڪتاب: تاريخ راجپوت سولنڪي (سولنگي) هند سنڌ ۾ سندن هڪ هزار سالا حڪمراني، مُحقق و مَرتب مهجور غلام حيدر سولنگي.
- ↑ An inscription dated 1095 CE of Vikramaditya VI mentions grants to aVihara of Buddha and Arya-Taradevi (Cousens 1926, p11)
- ↑ See Dani, AH, 'Some Early Buddhist Texts from Taxila and Peshawar Valley', Paper, Lahore SAS, 1983; and 'Short History of Pakistan' Vol 1, original 1967, rev ed 1992, and 'History of the Northern Areas of Pakistan' ed Lahore: Sang e Meel, 2001
- ↑ Kambhe 2012
- ↑ "The Zen Teaching of Bodhidharma". www.dailyzen.com. حاصل ڪيل 2020-11-14.
- ↑ Sreedhar, Nemmani (2011-11-15). "'Bodhidharma portrayal wrong in film'" (en-IN ۾). The Hindu. ISSN 0971-751X. https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/bodhidharma-portrayal-wrong-in-film/article2629366.ece.
- ↑ Yamashita, Tadanori (1990-08). "Zen Buddhism: A History. Volume 2. Japan. By Heinrich Dumoulin Translated by James W. Heisig and Paul Knitter. New York: Macmillan Publishing Company. London: Collier Macmillan Publishers. 1989. x, 509 pp. $14.95.". The Journal of Asian Studies 49 (3): 650–651. doi:. ISSN 0021-9118. http://dx.doi.org/10.2307/2057798.
- ↑ page2.Broughton 1999