موت

ڪنھن بہ زندہ وجود ۾ سمورن حياتياتي ڪمن جي رڪجي وڃڻ جو نالو موت (Death) آھي. موت جا ڪيترائي سبب ھوندا آھن جن ۾ لاعلاج بيماري اوچتو حادثو ۽ طبي سبب شامل آهن. لاعلاج بيماري جي تشخيص ٿيڻ کان پوءِ بيمار ۽ ان جا عزيز يا ويجھا ماڻھو انجي مرڻ جي تياري شروع ڪندا آهن. لاعلاج قرار ڏنل شخص ٻين جذباتي ڪيفيتن سان گڏوگڏ ڊپريشن مان پڻ گذرندو آھي ۽ آخرڪار موت جي حقيقت کي سمجھندي کيس قبول ڪندو آھي. موت جي سببن ۾ وڏا سبب آمريڪا ۾ ڪينسر ۽ دل جي بيماريون آھن. ان کان علاوه حادثو، ڦڦڙن جون بيماريون، ذيابيطس، جگر جي خرابي ۽ قتل وغيره ھوندا آھن. مرڻ کان ٿوري دير پوءِ جسم خراب ٿي ڳرڻ شروع ڪندو آهي.

موت جو پتلو

جيڪي حادثا پيش اچن ٿا، انهن ۾ سڀ کان وڏو حادثو، موت جو حادثو آهي. موت جو شڪار هر ماڻهو لازمي طور تي ٿئي ٿو، پوءِ ڇو نه اهو امير هجي يا غريب، ڪمزور هجي يا ڏاڍو.

"وان بيرين" مطابق ته اهو اينڊريو لانگ هيو، جنهن پهريون دفعو موت بابت ڏند ڪٿائن کي گڏ ڪري انهن جي درجه بندي ڪئي، 1917ع ۾ فرنز بائوس اتر آمريڪا جي انڊين ۾ موجود موت بابت ڏند ڪٿائن تي هڪ مضمون لکيو، سال 1936ع ۾ سڀ کان اول هرمن موت بابت ڏند ڪٿا جي درجه بندي ڪئي هئي ۽ 1951ع ۾ آفريڪا ۾ موت بابت ڏند ڪٿا جي درجه بندي ابراهامسن ڪئي، هن موت بابت ڏند ڪٿائن نقشن سميت ڏنيون هيون ته موت جي ڪارڻ بابت ڪٿي ڪٿي ڇا ٿو سوچيو وڃي. ڪيترن ئي مذھبن (بشمول اسلام) ۽ ثقافتن ۾ مرڻ کان پوءِ وري زندہ ٿيڻ ۽ دائمي سزا ۽ جزا واري زندگيءَ جو تصور آھي.

معني ۽ مطلب

موت عربي ٻوليءَ جو لفظ آهي جنھن جي معني آهي فوت ٿيڻ جو عمل يا وفات.انگريزيء ۾ لفظ death ٿيندو آهي جيڪو پروٽو انڊو يورپين ڌاتوءَ dheu مان نڪتل آهي جنھن جي معني آهي مرڻ وارو/واري مرحلو يا عمل يا حالت.

موت جا آثار

اک جي ماڻڪي (pupil) تي روشنيءَ جو اثر نه ٿيڻ؛ اکين جو گرميءَ جي ھيجان جي ڪا موٽ نہ ڏيڻ؛ کاڏي تي ريفليڪس ھٿوڙي سان چڪاس لاء ٺوڪ تي کاڏي جو ريفليڪس واري حرڪت سان موٽ نه ڏيڻ؛ ڪاڪڙي کي ڇھڻ سان اوڪارو نہ اچڻ يا گئگ رفلڪيس نه ٿيڻ؛ سور جو احساس نہ ٿيڻ؛ ساھ جو بند ٿي وڃڻ؛ جسم جو گرميءَ جو پد 86 فارنھائيٽ يا 30 سينٽي گريڊ کان مٿي ٿي وڃڻ؛ مٿئين سموري حالتن جو ٻارھن ڪلاڪ برقرار رھڻ؛ مٿئين سموري حالتن جو ڇھن ڪلاڪن تائين برقرار رھندي اليڪٽروائنسيفلوگرام ۾ سڌي لڪير جو اچڻ؛ اينجوگرافي ۾ دماغ ڏي رت جي گردش جو ظاھر نہ ٿيڻ.

موت ڇا کي چئبو آهي

جڏھن انساني دماغ جا سڀ نيورونز مستقل طور تي ڪم ڪرڻ ڇڏي ڏين تہ انکي موت چئبو آهي جڏهن تہ دماغ جي

نيورونز جي موت کي ڊيٽيڪٽ دريافت ڪرڻ، ظاهر ڪرڻ

مشڪل هجي ٿو ڇوجو دماغ جي سرگرمي کي عام طور تي

اِي اِي جي EEG  Electro-Encephlo-Gram سان ظاهر ڪيو ويندو آهي جيڪو نیورونز جي فائرنگ جي مجموعي پيٽرنز کي مٿي تي لڳايل سينسرز جي مدد سان ظاهر ڪندو آهي جيڪڏھن نیورونز زندھ آهن تہ پر ڪنھن وجھ کان فائر نٿا ڪن تہ EEG ڪجهه ڊيٽيڪٽ ظاهر ناهي ڪري سگھندو ان طرح جيڪڏهن ڪجهه نیورونز فائر ڪري رهيا آهن پر EEG جا سينسر انکي ظاهر نٿا تہ بہ EEG اهيو ٻڌائيندو تہ  دماغ مڪمل بند ٿي چڪو آهي ان وجھ سان صرف EEG تي ئي ڀروسو ناهي ڪيو ويندو بلڪي دل جي حرڪت ۽ ساهہ جي هلڻ جو بہ مشاهدو ڪيو ويندو آهي جيڪڏھن دل جي حرڪت سرگرمي ۽ ساهہ بند هجي ۽ EEG بہ ڪا دماغي سرگرمي نہ ڏيکاري تہ انکي موت تصور ڪيو ويندو آهي پر ان ۾ اهيو بہ امڪان رهندو آهي تہ جيڪڏهن EEG غلط نتيجا ڏئي رهيو آهي يا نیورونز فائر نہ ڪري رهيا هجن پر هاڻي بہ زندھ آهي تہ عين ممڪن آهي تہ ڪجهہ دير کانپوءِ نیورونز جي فائرنگ ٻيھر شروع ٿي وڃي تہ مريض زندھ ٿي ويندو ائين موت جي وقت انداز لڳائڻ مشڪل ڪم هوندو آهي جنھن ۾ غلطي جو ڪارڻ بہ موجود هوندو آهي ائين جيڪڏهن ڪو اهڙو مريض زندھ ٿي وڃي جنھن کي ڊاڪٽر مئل قرار ڏئي چڪا هجن تہ انجو اهيو مطلب ناهي تہ مئل زندھ ٿي ويو ۽ بلڪي اهيو تہ ڊاڪٽرن پاران موت جو اعلان غلط ڪيو ويو.

خارجي ڳنڍڻا

• "Death" Stanford Encyclopedia of Philosophy
• Best, Ben. "Causes of Death". BenBest.com. حاصل ڪيل 10 June 2016. 
• "Death" (video; 10:18) by Timothy Ferris, producer of the Voyager Golden Record for NASA. 2021
• Wald, George. "The Origin of Death".  A biologist explains life and death in different kinds of organisms, in relation to evolution.
• U.S. Census. "Causes of Death 1916". وقت 18 September 2004 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل.  How the medical profession categorized causes of death.
• Schels, Walter; Lakotta, Beate. "Before and After Death". LensCulture.com. وقت 11 October 2014 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل.  Interviews with people dying in hospices, and portraits of them before and shortly after, death.