سندري اتمچنداڻي
سُندري اُتمچنداڻي (انگريزي:Sundri Utamchandani) (جنم: 28 سيپٽيمبر 1924ع _ وفات:8 جولاءِ 2013ع) برطانوي هندستان ۾ سنڌ ۾ جنم وٺندڙ سنڌي ٻوليءَ جي مشهور ليکڪ هئي. [1]
. اي.جي.اُتم جيڪو پاڻ به ترقي پسند ليکڪ آهي هيءَ ان جي زال هئي. هن کي سندس سنڌي ۾ نوَ مختصر ڪهاڻين جي ڪتاب وڇوڙو، جيڪو تي ساهتيا اڪيڊمي ايوارڊ1986 ۾ ساهتيا اڪيڊمي طرفان ڏنو ويو[2][3]
.
| سندري اتمچنداڻي | |
|---|---|
 | |
| پيدائش | سندري 28 سيپٽمبر 1924 حيدرآباد، سنڌ برٽش انڊيا |
| وفات | 8 جُولاءِ 2013 (عمر 88 سال) ڀارت |
| قوميت | ڀارت (26 جنوري 1950 کان) |
| تعليم | ايم اي (انگريزي ادب) |
| مادر علمي | تولارام گرلس ھاء اسڪول حيدرآباد بنارس ھندو يونيورسٽي اين ڊي ٽي يونيورسٽي |
| پيشو | ليڪچرار |
| شھرت جو ڪارڻ | سنڌي ٻوليءَ جي اديب، ليکڪ ۽ شاعر |
| جيون ساٿي | اَي جِي اُتم |
| اعزاز |
|
سوانح حيات
سنواريوسُندري اُتمچنداڻي 28 سيپٽيمبر 1924 تي حيدرآباد، سنڌ هاڻوڪي پاڪستان) ۾ جنم ورتو. سنڌ ۽ هند جي اوچي معيار ۽ پد جي ليکڪائن ۾ سندري اتمچنداڻيءَ جو نالو ڳڻيو وڃي ٿو. سندس سڄو نالو سندري آسنداس اُتمچنداڻي آهي. هوءَ نه رڳو نامياري ليکڪا، ڪهاڻيڪار، ناول نگار ۽ ناٽڪ نويس هئي، پر شاعرا پڻ هئي. هوءَ ريڊيو، ٽي. وي ۽ اسٽيج آرٽسٽ به رهي آهي. گذريل ساٺيڪو سالن کان ادب جي ميدان ۾ سرگرم آهي. نامور دانشور ۽ اديب اي. جي. اُتم جي گهر واري هئي. هن پرائمري تعليم شو قيرام چانڊومل ميونسپل اسڪول حيدرآباد مان ورتي ۽ مئٽرڪ تولارام گرلس هاءِ اسڪول مان 18 ورهين جي ڄمار ۾، 1942ع ۾ ڪيائين. ذهين هئڻ ڪري بنارس هندو يونيورسٽيءَ جي هاسٽل ۾ رهي، اُتان انٽر سائنس ڪيائين، پر ڪراچيءَ جي ميڊيڪل ڪاليج ۾ داخلا نه ملڻ ڪري، پڙهائي اڌ ۾ ڇڏيائين. ڪجهه مهينن کان پوءِ سندس مڱڻو اي. جي. اتم سان ٿيو، جنهن کيس پڙهڻ لاءِ همٿايو، پر انهن ڏينهن ۾ حيدرآباد ۾ ميڊيڪل ڪاليج نه هو، ان ڪري پڙهائي جاري رکڻ لاءِ ساڌو واسواڻيءَ جي ميران ڪاليج جي آرٽس فئڪلٽيءَ ۾ داخلا ورتائين. پوءِ ريت هن بنارس يونيورسٽيءَ مان بي. اي جو امتحان 1949ع ۾ پاس ڪيو، ورهاڱي کان پوءِ ڪيترن سالن پڄاڻان ايس. اين. ڊي. ٽي يونيورسٽيءَ مان سنڌي ۽ انگريزي ادب ۾ ايم. اي ڪيائين. اسڪولي جيون ۾ پنهنجي استاد جمنا لکاڻيءَ جو اثر پيس ۽ ماسترياڻي ٿيڻ جو شوق جاڳيس. تعليمي اڀياس پوري ٿيڻ کان پوءِ ڪجهه وقت لئبريرين طور ۽ ڪجهه وقت ماسترياڻيءَ طور خدمت سرانجام ڏنائين. هن آفيس ۾ ڪلارڪي به ڪئي ۽ بمبئيءَ جي ڪي. جي. کلناڻي ڪاليج مان ليڪچرر طور رٽائر ڪيائين.
سندريءَ کي ننڍي هوندي کان ڪتابن سان ڏاڍي دلچسپي هئي، ڀارت ۽ يورپ جي ڪن اديبن جو مٿس اثر پيو. ڪراچيءَ ۾ عورتن جي رسالي ”ساٿي“ جي ڪجهه وقت ايڊيٽر پڻ رهي ۽ ان دوران هڪ روسي ڪهاڻي ترجمو ڪري، ان رسالي ۾ ڇپايائين. هن کي اٿندي ئي ادبي ماحول مليو، ترقي پسند ويچارن ڏانهن لاڙو هيس، سندس پهرين لکڻي ”منهنجي ڌيءَ“ هئي، جيڪا 47-1946ع ڌاري ”ساٿي“ مخزن ۾ ڇپي.
1949ع ۾ ممبئيءَ ۾ سنڌي ساهت منڊل (سنڌي ادبي سنگت) قائم ٿي ته ان جي هفتيوار ڪلاسن ۾ شرڪت ڪيائين. هن ٻاهرئين ادب مان ڪيتريون ڪهاڻيون ترجمو ڪيون ۽ طبعزاد ڪهاڻيون به لکڻ شروع ڪيائين. اُتم جي رسالي ”نئين دنيا“ کان سواءِ هندو واسي، مارئي، سنگيتا، هلچل، الڪا ۽ ٻين رسالن ۾ سندس لکڻيون ۽ ڪهاڻيون ڇپيون ۽ آهستي آهستي مقبوليت حاصل ڪيائين. ڪاليداس، ٽئگور، شرت چندر، پريمچند، يشپال، شيڪسپيئر، هيوگو، مئڪسم گورڪي، ٽالسٽاءِ، ٿامس هار ڊي ۽ اوهينري ۽ ٻين ليکڪن جو مٿس گهرو اثر پيو.
سندس ڪهاڻيون، ناول، مضمون، ناٽڪ، جيوڻي، سفرنامي جي صنفن لکڻ سان گڏ شاعري ڪئي، سندس ڪهاڻين جا هيٺيان مجموعا ڇپيل آهن.
- (1). ”اڇا وار ڳاڙها گل“ (1965ع)،
- (2). ”تو جنين جي تات“ (1970ع)،
- (3). ”ڀوري“ (1979ع)،
- (4). ٻنڌن “ (1982ع)،
- (5). ”وڇوڙو“ (1985ع)،
- (6). ”يگانتر“ (1989ع)،
- (7). کيڙيل ڌرتي“ (1992ع)،
- (8). ”مرڪ تي منع“ (1992ع)،
- (9). ”آتم وشواس“ (1999ع)،
- (10). ”نخريليون“ (2001ع).
سندس ٻه اهم ناول (1). ڪرندڙ ديوارون (1953ع) ۽ (2). پريت پراڻي ريت نرالي (1986ع) ڇپيل آهن، جن کيس وڏي مقبوليت ڏني. هن اصلوڪا ناول لکڻ سان گڏ ڪجهه ناول ترجمو به ڪيا. جهڙوڪ: ٽٽل ساز (مئڪسم گورڪي: 1956ع)، پياسي ڌرتي، پياسي دلڙيون (ڪرشنچندر: 1956ع)، هڪ سسئي سؤ سور (امرتا پريتم) ۽ ملايالم ٻوليءَ جي ليکڪ تڪشي شنڪر جو ناول جو ترجمو: ”ساگر جي سنتان“.
سندريءَ جي مضمونن جو ڳٽڪو ”ڀارت روس ٻه ٻانهن ٻيلي“ (1975ع) ۾ ڇپيو. سندس ناٽڪن ”’املهه ماڻڪن جو واپار“ ۽ ”ساهيڙي“ وڏي مڃتا ماڻي. سندس ناٽڪن جو ڪتاب ”سنڌو“ 2000ع ۾ ڇپيو، جنهن ۾ سندس ڏهه ناٽڪ آهن.
سندريءَ شاعري به ڪئي آهي ۽ منظوم ترجما به ڪيا آهن. 95 روسي شاعرن جي ترجمو ڪيل شاعري ”امن سڏي پيو“ (1965ع) نالي سان ڇپيو، جنهن تي کيس 1966ع ۾ سوويت لئنڊ نهرو انعام ۽ ڏهه هزار رپيا مليا. سندس طبعزاد شاعريءَ جا ٻه ڪتاب ”هڳاءُ“ (جولاءِ 1993ع) ۽ ”ڏات بڻي لات“ (مارچ: 2004ع) ڇپيل آهن، جن ۾ سندس آزاد ۽ پابند شاعري شامل آهي. هن جا مارڪسوادي ويچار ڌارا هيٺ روسي ادب مان چونڊ ”شولو خوف جي جهلڪ“ عنوان سان 1975ع ۾ ڇپيو. ان کان سواءِ ليونڊ بريز نيف جون يادگيريون، ٽن ڪتابڙن جي صورت ۾ ترجمو ڪري ڇپايائين. ”ملايازيمليا“ (1978ع)، ”نئون جنم“ (1978ع) ۽ ”ڪنواري ڌرتي“ (1979ع). هن ڪتاب تي کيس ٻيو ڀيرو سوويت لئنڊ نهرو اوارڊ (1979ع) ۽ گڏوگڏ 14 ڏينهن جو روس جو مهماني دورو نصيب ٿيو، ان دوري کان پوءِ هن ”نئين سڀيتا جو درشن“ (1980ع) عنوان سان روس جو سفرنامو ڇپايو، کيس ڪهاڻي چٽاڀيٽي ۾ 1952ع ۾ ”ممتا“ ڪهاڻي لاءِ، 1954ع ۾ ”ڪوشان“ ڪهاڻي لاءِ ۽ مکيه ڪهاڻيڪارن جي چٽاڀيٽيءَ ۾ 1960ع ۾ ”وڇوڙو“ ڪهاڻي تي 1981ع ۾ ”ڀوري“ ڪهاڻي، ڪتاب تي ڀارت سرڪار جي تعليم کاتي پاران انعام مليا. ”وڇوڙو“ ڪتاب ساهت اڪادمي (ڏهه هزار رپيا) انعام، 1985ع ۾ ٻولي ۽ ساهت سڀا' اکل ڀارت سنڌي ٻولي ۽ ساهت سڀا مبمئيءَ پاران (ڏهه هزار رپيا) انعام، سنڌي پنچائت فيڊريشن پاران انعام (1985ع) ۾ مرڪزي ساهتيه اڪادمي پاران ”گوڙو پراسڪار“ انعام (هڪ لک رپيا روڪ) مليو. سندري اُتمچنداڻي ماهيم بمبئيءَ ۾ رهندي هئي.[4]
ادبي سفر
سنواريولکڻ جي شروعات 1946 ۾ ڪيائين.
حاصل ڪيل ايوارڊ
سنواريو- ساهتيا اڪيڊمي ايوارڊ
- سويت لينڊ نهرُو امن ايوارڊ
ٽيلي فلم ٺاهيائين
سنواريوبندهن 1986- هندي ۾.
لکيل ڪتابن جي فهرست
سنواريو- ڪرندڙ ديوارون
- امن سڏي پيو
- پريت پُراڻِي رِيتِ نِرالِي
ديهانت
سنواريوسنڌري اُتم چنداڻي 8 جولائي 2013ع ۾ ديهانت ڪري وئي.
خارجي ڳنڍڻا
سنواريو- سُندري اُتم.ڪام
- اَکل ڀارت سنڌِي ٻولي ۽ ساهت سَڀا ايوارڊ آرڪائيو ڪيا ويا 2010-05-14 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
حوالا
سنواريو- ↑ Tunio, Hafeez. "سُندري اُتم چنداڻِي،مشهور سنڌي افسانه نگارديهانت ڪري وئي – The Express Tribune". Tribune.com.pk. حاصل ڪيل 30 October 2015.
- ↑ Sahitya Academy Awards in Sindhi, وقت 2011-07-17 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 2015-10-30
- ↑ Lal, Mohan; Amaresh Datta (1992). هندي ادب جي انسائيڪلو پيڊيا Encyclopaedia of Indian Literature: Sasay-Zorgot : Sasay-Zorgot (Volume 5). ساهتيا اڪيڊمي. p. 4558.
- ↑ اتمچنداڻي سندري : (Sindhianaسنڌيانا)