ايل سيلويڊور

ريپبلڪ آف ايل سيلواڊور
ريپبلڪ آف ايل سيلواڊور; República de El Salvador (اسپينش ٻولي)
جھنڊو	نِسبتي نشان
	شُعار: '"Dios, Unión, Libertad" (اسپيني); انگريزي ٻولي: "خدا، اتحاد، آزادي"
	ترانو: Himno Nacional de El Salvador; (انگريزي ٻولي: "National Anthem of El Salvador");
گادي جو هنڌ	سان سلواڊور; 13°40′N 89°10′W / 13.667°N 89.167°W
سڀ کان وڏو شهر	سان سيلويڊور
دفتري ٻوليون	اسپينش
نسلي گروھ	86.3% ميستيزو; 12.7% لاطيني آمريڪا جا گورا; 0.23% اصل مقامي رھاڪو; 0.13% ڪارا آمريڪي; 0.64% باقي ٻيا ;
مقامي آبادي	سيلويڊورن ; گئاناڪو (غير رسمي)
حڪومت	وحدانيصدارتي آئيني ريپبلڪ
• صدر	Salvador Sánchez Cerén
• نائب صدر	آسڪر آرٽز
مقننه	قانون ساز اسيمبلي
آزادي
• اسپين کان آزادي ورتائين	15 سيپٽمبر 1821
• ھڪ آزاد قوم بڻي	18 فبروري 1841
پکيڙ
• جملي	21٬041 km2 (8٬124 sq mi) (148th)
• پاڻي (%)	1.5
آبادي
• 2016 اندازو	6,344,722 (99th)
• گھاٽائي	303.1 /km2 (785.0 /sq mi) (47th)
جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد )	2015 لڳ ڀڳ
• ڪل	$52.666 بلين ڊالر
• في سيڪڙو	$8,668
جِي. ڊي. پي (رڳو نالي ۾ )	2015 لڳ ڀڳ
• ڪل	$28.986 بلين ڊالر

ايل سيلواڊور (انگريزي: El Salvador) (ⁱ/ɛl ˈsælvədɔr/ وچ آمريڪا جو ننڍي ۾ ننڍو ۽ تمام گھاٽي آبادي وارو ملڪ آهي جنھن جون سرحدون اتر اوڀر م ھونڊوراس سان، اتر اولھ ۾ گوئيٽي مالا سان ڏکڻ ۾ پيسفڪ سمنڊ سان ملن ٿيون. ھن ملڪ جي گاديءَ جو هنڌ ۽ سڀ کان وڏو شھر سان سلواڊور آھي.

تاريخ

تزومل وارا کنڊر جيڪي سانتا اينا، ۾ واقع آھن

ھن ملڪ واري علائقي ۾ صدين تائين ميسو آمريڪي ماڻھو رھيا جن ۾ پائپل ، لينڪا ۽ مايا وارا قبيلا شامل آهن. سورھين صدي جي ابتدا ۾ اسپين ھن علائقي کي فتح ڪري نيو اسپين واري وائسرائلٽي ۾ شامل ڪري ڇڏيو جنھن جو گاديءَ وارو هنڌ نيو ميڪسيڪو ھيو. 1609 م ھي علائقو گوئيٽي مالا جو ڪئپٽينسي جنرل بڻايو ويو اھڙي طرح 1821 ۾ اسپين کان آزادي حاصل ڪرڻ تائين ان حالت م رھيو.اھڙي طرح پھرين ميڪسيڪن ايمپائر جي حصي رھڻ کانپوءِ 1823 ۾ فيڊرل ريپبلڪ آف سينٽرل آمريڪا جو حصو رھيو جيڪا 1841 م ٽٽي وئي جنھن بعد آيل سيلويڊور ھڪ خودمختيار رياست جو درجو حاصل ڪيو. ان بعد وري ٿوري وقت لاءِ ھونڊوراس ۽ نڪاراگوا سان گڏجي اتحاد ڪري گريٽر ريپبلڪ آف سينٽرل آمريڪا جي نالي سان رياست ۾ رھيو جيڪا 1895 کان 1898 تائين قائم رهيو.^[7]^[8]^[9] ايل سيلويڊور ٻارھن سال گھرو ويڙھ ۾ مبتلا رھيو جنھن ۾ 75000 ماڻھو مارجي ويا نيٺ 1992 م ان جو خاتمو ٿيو جڏهن حڪومت ۽ کاٻي ڌر جي باغين جي وچ ۾ معاھدو عمل ۾ آيو جنھن ذريعي ملڪ ۾ فوجي ۽ سياسي سڌارا آيا.ھي ملڪ انھن حالتن ۾ دنيا اندر ڏوھارين جو ھڪ وڏو مرڪز بڻجي ويو ھو.

گھرو ويڙھ دوران فارابنڊو مارتي نيشنل لبريشن فرنٽ جا ويڙھاڪ 1990 ۾ پرڪئين ۾

جاگرافي

گوئٽي مالا ۽ ھونڊوراس جي وچ واقع ھي ملڪ اتر پيسفڪ سمنڊ جي ڪناري تي 13 50 N, 88 55 W جي جاگرافيائي بيهڪ تي واقع آهي. ملڪ جي پکيڙ جملي 21041 چورس ڪلوميٽر آهي جن مان 20721 چورس ڪلوميٽر خشڪي ۽ 320 چورس ڪلوميٽر پاڻي اٿس. پکيڙ جي لحاظ کان دنيا جي ملڪن ۾ 153 نمبر تي آهي.ان جي زميني سرحد 199 ڪلوميٽر گوئٽي مالا سان ۽ 391 ڪلوميٽر ھونڊوراس سان ملي ٿي. ان جي سامونڊي ڪناري جي ڊيگھ 307 ڪلوميٽر آهي. سمنڊ اندر ھن جي سرحد اندر علائقو 12 ناٽيڪل ميل آھي.۽ ان حد کان اڳتي وارو 24 ناٽيڪل ميلن تائين پڻ ان جي اختيار اچي ٿو. ان جو سامونڊي معاشي زون 200 ناٽيڪل ميلن تائين آھي.ھن ملڪ۾ جبل زياده تر سمنڊ ڪنارن لڳ ۽ وچ ملڪ ۾ مٿاھين پٽ تي آھن. ملڪ جي سامونڊي سطح کان سراسري بلندي 442 ميٽر آھي. سمنڊ جي سطح کان بلند ترين مقام سيرو ايل پائٽل(انگريزي: Cerro El Pital)آھي جنھن جي بلندي 2730 ميٽر آھي. ھن ملڪ جي زمين ٻرندڙ جبلن جي سرزمين سڏبي آھي جنھن ڪري ھتي زلزلا ڪثرت سان ايندا آهن جن ڪري اڪثر سامونڊي واچوڙن(انگريزي: hurricanes) جو امڪان رھندو آھي.^[10]

ڪورڊيليرا ڊي اپينيڪا نالي ٻرندڙ جبل جي قطار سيلڪوئيٽائيٽن وٽان نڪتل تصوير

نالو

ایل سیلويڊور اسپينش ٻوليءَ جو لفظ آھي جنھن جي معني آھي نجات ڏياريندڙ(انگريزي: The Saviour)آھي . شروع ۾ ھن علائقي جو نالو اسپيني ٻولي م:Provincia de Nuestro Senor Jesus Cristo, el Salvador del Mundoھيو جنھن جي معني آھي: اسانجي لارڊ (سائين) جيزس ڪرائيسٽ (عيسي مسيح) جو صوبو جيڪو دنيا لاءِ نجات ڏياريندڙ(انگريزي: El Salvador) آهي^[10]

حڪومتي ۽ قانوني انتظام

ايل سيلويڊور جو نقشو

ملڪ جو پورو نالو ريپبلڪ آف ايل سيلويڊور (اسپينش:Republica de El Salvador) آھي. رياست صدارتي ريپبلڪ آھي جنھن جو گاديءَ جو هنڌ سان سيلويڊور آھي جيڪو 13 42 N, 89 12 W واري جاگرافيائي بيهڪ تي واقع آهي.ملڪ جي انتظامي يونٽن کي ڊپارٽمينٽ سڏيندا آهن .ملڪ انتظامي طور تي ھيٺين انتظامي ڊپارٽمينٽن ۾ ورھايل آھي:^[10]

ايل سيلويڊور جا ڊپارٽمينٽ

اولھ ايل سيلويڊور اوھيوچپين (اوھيوچپين ) سانتا اينا (سانتا اينا ) سونسونئٽ (سونسونئٽ)	وچ سيلويڊور لا لبريٽئڊ (سانتا ٽيڪلا) چلاٽ نينگو (چلاٽ نينگو) ڪسڪاٽلان (ڪانجيوٽ پيڪ) سان سيلويڊور (سان سيلويڊور) لا پاز (زيڪاٽيڪولوڪا) ڪبينس (سينسوٽي پيڪ) سان وسينٽ (سان ونسينٽ)	اوڀر ايل سيلويڊور يوسولٽن (يوسولٽن ) سان ميگئيل (سان ميگئيل) مورازان (سان فرانسسڪو گوٽيرا) لا يونين (لا يونين)
نوٽ: ھر ڊپارٽمينٽ(صوبو) جو گاديءَ جو هنڌ ڏنگين ۾ ڏيکاريل آھي

ملڪ 15 سيپٽمبر 1821 م اسپين کان آزاد ٿيو جنھن ڪري اھو ڏينهن ايل سيلويڊور ۾ عام موڪل جو ڏينهن آهي. ملڪ جو موجوده آئين 23 ڊسمبر 1983 ۾ لاڳو ٿيو. ھي ملڪ اڃان عالمي عدالت جي اختيار ۾ شامل نہ ٿيو آھي. ملڪ ۾ شھرين کي ووٽ ڏيڻ جو حق 18 سالن جي عمر ۾ حاصل ٿيندو آهي.

کاٻي پاسي ايل سيلويڊور جو صدر سينچيز سيرين ۽ نڪاراگوا جي روسي سفير سان گڏ

ملڪ جو صدر رياست ۽ حڪومت ٻنھي جو سربراھ ھوندو آھي. ملڪ ۾ صدر ۽ نائب صدر جي چونڊ سڌي سنئين ماڻھن جي ووٽ سان ٿيندي آهي. پھرين جون 2014 تي سينچيز سيرين ملڪ جو صدر ۽ آسڪر آرٽز ملڪ جو نائب صدر چونڏجي آيا.

ايل سيلويڊور جي پارليامينٽ

ملڪ جي پارليامينٽ ھڪ ايواني آھي جنھن جي رڪنن جو تعداد 84 آھي جيڪي سڌا سنوان تڪن مان ٽن سالن لاء چونڊجي ايندا آهن . ملڪ م اعلي عدالتن جي ججن جي مقرري ملڪ جي پارليامينٽ ڪندي آهي جيڪا لازمي طور تي عدليہ جي قومي ڪائونسل ، پارليامينٽ جي خودمختيار باڊي ۽ بار ايسوسيئيشن جي سفارش تي ڪئي ويندي آھي. جج جي نوڪري جو مدو نو سالن تائين ھوندو آھي.^[10]

زراعت

ھن ملڪ جي 74.7 سيڪڙو زمين زراعت واري آهي جنھن مان 33.1 سيڪڙو زمين پوکي جي لائق آھي جنھن مان وري 10.9 سيڪڙو زمين تي مستقل کيتي ٿيندي آهي. زرعي زمين جي 30.7 سيڪڙو علائقي تي مستقل چراگاھون آھن ۽ باقي 13.6 سيڪڙو زمين تي ٻيلا آھن . ھتان جي 452 چورس ڪلوميٽر زمين آبپاشي واري آھي.^[10]

آبھوا

El Salvador's topography.

ھن ملڪ جي آبهوا خشڪي ۾ مٿاھين علائقن ۾ ٽيمپريٽ ۽ سامونڊي ڪنارن تي ٽراپيڪل ھوندي آھي. مينھن جي موسم ھتي مئي کان آڪٽوبر تائين آهي. نومبر کان اپريل تائين موسم خشڪ ھوندي آھي.^[10]

آبادي

جولاءِ 2017 جي انگ اکرن مطابق ھن ملڪ جي آدمشماري 61,72,011 ھئي. آبادي جي لحاظ کان دنيا جي ملڪن ۾ ھن ملڪ جو نمبر 108 آھي . ھتان جي ماڻھن کي سيلويڊورن سڏيو ويندو آهي. ھتان جي آبادي جو 86.3 سيڪڙو ماڻهو ميستيزو نسل جا آھن، 12.7 سيڪڙو ماڻهو گورا، 0.2 سيڪڙو ماڻهو آمريڪي ريڊ انڊين آھن ۽ 0.1 سيڪڙو ماڻهو ڪارا آھن.ھتان جي عام ۽ سرڪاري ٻولي اسپينش آھي. آمريڪي ريڊ انڊين نئوات ٻولي پڻ ڳالھائيندا آھن.ايل سيلويڊور وچ آمريڪا جو ننڍي ۾ ننڍو ۽ گھاٽي آبادي وارو ملڪ آهي. ملڪ م خانداني منصوبا منصوبا بندي سان آبادي جي واڌ جي شرح ۾ ڪافي گھٽتائي آئي آهي. گھرو ويڙھ جي ڪري 20 سيڪڙو آبادي ملڪ ڇڏي وئي آهي جن مان اڪثريت آمريڪا ۽ ڪيناڊا ، ۽ باقي ٿورا ڀر وارن ملڪن ھونڊوراس، نڪاراگوا ، ميڪسيڪو ۽ گوئٽي مالا منتقل ٿي آهي.^[10]

مذھب

ھتان جي 50 سيڪڙو آبادي جو تعلق رومن ڪيٿولڪ مذهب سان آهي. 36 سيڪڙو پروٽيسٽنٽ، 12 سيڪڙو لامذھب ۽ 2 سيڪڙو ٻين مذھبن وارا ماڻهو آھن^[10].

جاندار

ٽوروگوز پکي جيڪو ايل سيلويڊور جو قومي پکي آهي

حوالا

↑ "CIA The World Factbook: People and Society – El Salavador".
↑ David Scott FitzGerald (22 April 2014). Culling the Masses. Harvard University Press. p. 363. ISBN 978-0-674-36967-2. https://books.google.com/books?id=ldNoAwAAQBAJ&pg=PA363.
↑ "World Population Prospects: The 2017 Revision". ESA.UN.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. حاصل ڪيل 10 September 2017.
↑ ^4.0 ^4.1 ^4.2 ^4.3 "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org.
↑ "Gini index". World Bank. حاصل ڪيل 21 November 2015.
↑ (PDF) http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_statistical_annex.pdf. Missing or empty |title= (مدد)
↑ Roy Boland (1 January 2001). Culture and Customs of El Salvador. Greenwood Publishing Group. p. 2. ISBN 978-0-313-30620-4. https://books.google.com/books?id=16DV3GDkKu8C&pg=PA2.
↑ Maureen Ihrie; Salvador Oropesa (20 October 2011). World Literature in Spanish: An Encyclopedia [3 volumes]: An Encyclopedia. ABC-CLIO. p. 332. ISBN 978-0-313-08083-8. https://books.google.com/books?id=zPDFHE_5besC&pg=PA332.
↑ Jeanne M. Haskin (2012). From Conflict to Crisis: The Danger of U.S. Actions. Algora Publishing. p. 152. ISBN 978-0-87586-961-2. https://books.google.com/books?id=O9hr0Ze14H0C&pg=PA152.
↑ ^10.0 ^10.1 ^10.2 ^10.3 ^10.4 ^10.5 ^10.6 ^10.7 https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/es.html. Missing or empty |title= (مدد)

13°50′N 88°55′W / 13.833°N 88.917°W / 13.833; -88.917

[1] "CIA The World Factbook: People and Society – El Salavador".

[FitzGerald2014-2] David Scott FitzGerald (22 April 2014). Culling the Masses. Harvard University Press. p. 363. ISBN 978-0-674-36967-2. https://books.google.com/books?id=ldNoAwAAQBAJ&pg=PA363.

[UN_WPP-3] "World Population Prospects: The 2017 Revision". ESA.UN.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. حاصل ڪيل 10 September 2017.

[imf2-4] 4.0 ^4.1 ^4.2 ^4.3 "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org.

[WB1-5] "Gini index". World Bank. حاصل ڪيل 21 November 2015.

[HDI-6] (PDF) http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_statistical_annex.pdf. Missing or empty |title= (مدد)

[Boland2001-7] Roy Boland (1 January 2001). Culture and Customs of El Salvador. Greenwood Publishing Group. p. 2. ISBN 978-0-313-30620-4. https://books.google.com/books?id=16DV3GDkKu8C&pg=PA2.

[IhrieOropesa2011-8] Maureen Ihrie; Salvador Oropesa (20 October 2011). World Literature in Spanish: An Encyclopedia [3 volumes]: An Encyclopedia. ABC-CLIO. p. 332. ISBN 978-0-313-08083-8. https://books.google.com/books?id=zPDFHE_5besC&pg=PA332.

[Haskin2012-9] Jeanne M. Haskin (2012). From Conflict to Crisis: The Danger of U.S. Actions. Algora Publishing. p. 152. ISBN 978-0-87586-961-2. https://books.google.com/books?id=O9hr0Ze14H0C&pg=PA152.

[cia.gov-10] 10.0 ^10.1 ^10.2 ^10.3 ^10.4 ^10.5 ^10.6 ^10.7 https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/es.html. Missing or empty |title= (مدد)

[1]

[2]

[3]

[4]

[7]

[8]

[9]

[10]