نيوڪليئر تجربو

نيوڪليئر تجربو (Nuclear Test) ائٽم بم جي تجربي کي چئيبو آهي. هن سان تجربو ڪندڙ ملڪ جي ائٽمي صلاحيت جو اندازو ٿيندو آهي ۽ ته هنن وٽ ائٽم بم ٺاهڻ جي صلاحيت آهي.

ڪاسل براوو، سال 1954ع ۾ ٿرمو نيوڪليئر هٿيارن جو تجربو، آمريڪا پاران ڪيل ايٽمي هٿيارن جو سڀ کان وڏو تجربو، کان مشروم بادل

ايٽمي هٿيارن جا تجربا تجربا آهن جيڪي ايٽمي هٿيارن جي ڪارڪردگي، پيداوار ۽ اثرات کي طئي ڪرڻ لاء ڪيا ويندا آهن. ايٽمي هٿيارن جي جاچ ڪرڻ بابت عملي معلومات پيش ڪري ٿي ته هٿيار ڪيئن ڪم ڪن ٿا، ڪيئن ڌماڪيون مختلف حالتن کان متاثر ٿين ٿيون ۽ ڪيئن عملدار، اڏاوتون ۽ سامان متاثر ٿين ٿا جڏهن ايٽمي ڌماڪن جي تابع ٿين ٿا. بهرحال، ايٽمي ٽيسٽ اڪثر ڪري سائنسي ۽ فوجي طاقت جي اشاري طور استعمال ڪيو ويو آهي. ڪيترن ئي تجربن کي سندن نيت ۾ خالص طور تي سياسي ڪيو ويو آهي؛ اڪثر ايٽمي هٿيارن واري رياستون عوامي طور تي هڪ ايٽمي ٽيسٽ ذريعي پنهنجي ايٽمي حيثيت جو اعلان ڪيو.

پهريون ايٽمي ڊيوائس 16 جولاءِ 1945ع تي نيو ميڪسيڪو ۾ ٽرينيٽي سائيٽ تي آمريڪا طرفان ٽيسٽ طور ڌماڪو ڪيو ويو، جنهن جي پيداوار لڳ ڀڳ 20 ڪلوٽن ٽي اين ٽي جي برابر هئي. هڪ انجنيئرڊ ڊيوائس جو پهريون ٿرمو نيوڪليئر هٿيارن جو ٽيڪنالاجي ٽيسٽ، جنهن جو ڪوڊ نالو، آئيوي مائڪ هو، پهرين نومبر 1952ع (مقامي تاريخ) تي، پڻ آمريڪا طرفان، مارشل ٻيٽ ۾ اينيويٽڪ ائٽول (Enewetak Atoll) تي آزمايو ويو. 30 آڪٽوبر 1961ع تي نووايا زيمليا ۾ سوويت يونين جو "زار بمبا" سڀ کان وڏو ايٽمي هٿيار جو تجربو ڪيو ويو، جنهن جي طاقت، اندازي مطابق 50 کان 58 ميگا ٽن تائين هئي.

ايٽمي ٽيڪنالاجيءَ جي اچڻ سان ۽ ان جي وڌندڙ اثرن سان هڪ مخالف ائٽمي تحريڪ وجود ۾ آئي ۽ 1963ع ۾ ان وقت جي چئن ائٽمي رياستن مان ٽي (برطانيه، آمريڪا ۽ سوويت يونين) ۽ ڪيترين ئي غير ائٽمي رياستن محدود ٽيسٽ پابندي جي معاهدي (Limited Test Ban Treaty) تي دستخط ڪيون، جن ۾ هي عزم ڪيو ويو ته ايٽمي هٿيارن کي فضا ۾، پاڻيء جي اندر، يا ٻاهرئين خلا ۾ جانچڻ کان پاسو ڪريو. پر معاهدو زمين جي اندر ايٽمي تجربن جي اجازت ڏني. فرانس 1974ع تائين فضا ۾ تجربن کي جاري رکي ۽ چين 1980ع تائين جاري رکيو. ٻئين ان معاهدي تي دستخط نه ڪيون آهن.

سوويت يونين پاران ڪيل زير زمين تجربا سال 1990ع تائين، برطانيه کان سال 1991ع تائين، آمريڪا کان سال 1992ع تائين ۽ چين ۽ فرانس ٻنهي سال 1996ع تائين نيوڪليئر تجربا جاري رکيا. سال 1996ع ۾ جامع نيوڪليئر-ٽيسٽ-بندش معاهدي (CTBT) تي دستخط ڪندي، انهن ملڪن سڀني ايٽمي تجربن کي ختم ڪرڻ جو واعدو ڪيو، اهو معاهدو اڃا تائين عمل ۾ نه آيو آهي ڇاڪاڻ ته اٺ ملڪن طرفان اڃا تائين هن جي تصديق نه ڪئي وئي آهي. غير دستخط ڪندڙ ملڪن هندستان ۽ پاڪستان آخري ڀيرو سال 1998ع ۾ ايٽمي هٿيارن جو تجربو ڪيو. اتر ڪوريا سال 2006ع، 2009ع، 2013ع، جنوري، 2016ع، سيپٽمبر 2016ع ۽ سال 2017ع ۾ ايٽمي تجربا ڪيا. سڀ کان تازو تصديق ٿيل ايٽمي تجربو سيپٽمبر 2017ع ۾ اتر ڪوريا ڪيو.

خارجي لنڪس

• Federation of American Scientists آرڪائيو ڪيا ويا 2016-09-04 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
• Preparatory Commission for the Comprehensive Nuclear-Test-Ban-Treaty Organization
• Nuclear Weapon Archive
• NuclearFiles.org آرڪائيو ڪيا ويا 2016-08-15 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
• What About Radiation on Bikini Atoll?
• "Time-lapse map of all nuclear weapon tests from 1945 to 1998." _{يوٽيوب تي}
• Bulletin of the Atomic Scientists
• Alsos Digital Library for Nuclear Issues
• Atomic Bomb website and nuclear weapon testing articles
• The Woodrow Wilson Center's Nuclear Proliferation International History Project