ڪيميائي عمل

ڪيميائي عمل (chemical reaction) علم ڪيميا جي لحاظ کان اھڙو عمل جنهن ۾ عامل شيون (Reactants) ھڪ ٻئي سان عمل ڪري، پيداواري شيون (Products) ٺاهين ٿيون. ان عمل کي ڪيميائي عمل چيو ويندو آهي.

لوهه، آئرن (III) آڪسائيڊ استعمال ڪندي هڪ ٿرمائيٽ ردعمل. ٻاھران اُڏامندڙ چمڪدار پگھريل لوھه جا گولا آھن جيڪي انھن جي اڱڻ ۾ دونھون پيا آھن.

هڪ ڪيميائي رد عمل هڪ عمل آهي جيڪو ڪيميائي مادن جي هڪ سيٽ کي ڪيميائي تبديلي ذريعي ٻئي سيٽ ڏانهن وٺي ٿو. جڏهن ڪيميائي رد عمل ٿئي ٿو، ايٽم ٻيهر ترتيب ڏني ۾ اچڻ ٿا ۽ رد عمل هڪ توانائي جي تبديلي سان گڏ هوندو آهي جيئن نيون شيون ٺاهي وينديون آهن. ڪلاسيڪل طور تي، ڪيميائي رد عمل انهن تبديلين تي مشتمل هوندو آهي جيڪي صرف ائٽم جي وچ ۾ ڪيميائي بانڊن جي ٺهڻ ۽ ٽوڙڻ ۾ اليڪٽران جي پوزيشن کي شامل ڪن ٿا ۽ نيوڪلئيسن ۾ ڪا به تبديلي نه ايندي آهي (موجود عناصر ۾ ڪا تبديلي نه ٿيندي آهي) ۽ اڪثر ڪري ڪيميائي مساوات جي ذريعي بيان ڪري سگهجي ٿو. نيوڪليئر ڪيمسٽري ڪيميا جو هڪ ذيلي نظم آهي جنهن ۾ غير مستحڪم ۽ تابڪار عناصر جا ڪيميائي رد عمل شامل آهن جتي اليڪٽراني ۽ نيوڪليائي تبديليون ٿي سگهن ٿيون.

مادو (يا مادا) جيڪا شروعاتي طور تي ڪيميائي رد عمل ۾ شامل ٿيڻ ٿا، هن کي ري ايڪٽينٽ يا ري ايجنٽ چئبو آهي. ڪيميائي رد عمل عام طور تي هڪ ڪيميائي تبديلي سان منسوب ڪيا ويا آهن ۽ اهي هڪ يا هڪ کان وڌيڪ مصنوعات پيدا ڪن ٿا، جيڪي عام طور تي ري ايڪٽينٽن کان مختلف خاصيتن وارا هوندا آهن. رد عمل اڪثر ڪري انفرادي ذيلي مرحلن جي هڪ تسلسل تي مشتمل هوندو آهي، جنهن کي عام طور تي، ابتدائي رد عمل چيو ويندو آهي ۽ عمل جي درست طريقي تي معلومات رد عمل جي ميڪانيزم جو حصو آهي. ڪيميائي رد عمل کي ڪيميائي مساواتن سان بيان ڪيو ويو آهي، جيڪي علامتي طور تي شروعاتي مواد، آخري مصنوعات، ۽ ڪڏهن ڪڏهن وچولي مصنوعات ۽ رد عمل جي حالتن کي پيش ڪن ٿا. ڪيميائي رد عمل هڪ مخصوص رد عمل جي شرح تي ڏنل درجه حرارت ۽ ڪيميائي ڪنسنٽريشن تي ٿئي ٿو. ڪجهه ردعمل گرمي پيدا ڪن ٿا جنهن کي گرمي خارج ڪرڻ وارا رد عمل (Exothermic Reactions) سڏيو ويندو آهي، جڏهن ته ٻين کي، ردعمل کي فعال ڪرڻ لاء، گرمي جي ضرورت هوندي آهي، جنهن کي گرمي حاصل ڪرڻ وارا ردعمل (Endothermic Reactions) سڏيو ويندو آهي. عام طور تي، رد عمل جي شرح وڌندي درجه حرارت سان وڌي ٿي ڇو ته اتي وڌيڪ حرارتي توانائي ڏئي ٿي جيڪا ايٽم جي وچ ۾ بانڊ ٽوڙڻ لاءِ، چالو ڪرڻ واري توانائي تائين پهچڻ لاءِ ضروري آهي.

هڪ ردعمل کي ريڊوڪس جي طور تي درجه بندي ڪري سگهجي ٿو جنهن ۾ آڪسائيڊيشن ۽ ريڊڪشن (گهٽتائي) ٿئي ٿي يا غير ريڊوڪس جنهن ۾ ڪو به آڪسائيڊيشن ۽ گهٽتائي نه ٿيندي آهي. تمام سادو ريڊڪس رد عمل هڪ ملاپ (Combination) ٺهڪندڙ (decomposition) يا اڪيلو بي گھرڻ واري (single displacement) رد عمل جي طور تي درجه بندي ڪري سگهجي ٿو.

گهربل پيداوار حاصل ڪرڻ لاءِ ڪيميائي جوڙجڪ دوران مختلف ڪيميائي رد عمل استعمال ڪيا ويندا آهن. بايو ڪيمسٽري ۾، ڪيميائي رد عمل جو هڪ لڳاتار سلسلو (جتي هڪ ردعمل جي پيداوار ايندڙ رد عمل جا ري ايڪٽينٽ آهن) ميٽابولڪ رستا ٺاهيندا آهن. اهي رد عمل اڪثر ڪري پروٽين اينزائمز طرفان ترتيب ڏنل آهن. اينزايمز بايو ڪيميڪل رد عمل جي شرح کي وڌائي ٿو، انهي ڪري ته ميٽابولڪ ٺهڪندڙ ۽ جوڙجڪ جيڪا معمولي حالتن ۾ ناممڪن آهن، جيو گھرڙن جي اندر موجود معمولي گرميء پد ۽ ڪنسنٽريشن تي ممڪن ٿي سگهن ٿا.

ڪيميائي رد عمل جو عام تصور ايٽم کان ننڍڙن ادارن جي وچ ۾ رد عمل تائين وڌايو ويو آهي، جنهن ۾ نيوڪليئر رد عمل، تابڪاري رد عمل ۽ ابتدائي ذرات جي وچ ۾ رد عمل، جيئن ڪوانٽم فيلڊ ٿيوري بيان ڪيو ويو آهي، شامل آهن.

پڻ ڏسو

• علم ڪيميا
• ڪيميائي مساوات
• ڪيميائي عمل
  • ري ايڪٽينٽ يا ري ايجنٽ
  • پراڊڪٽ
  • عمل انگيز
  • سبسٽريٽ
• ڪيميائي ردعمل ماڊل
• ڪيميا دان
• ٻرڻ جو عمل
• نامياتي ردعمل جي فهرست