ريڊوڪس
ريڊوڪس (Redox) يا ريڊڪشن-آڪسيڊيشن يا آڪسيڊيشن-ريڊڪشن، [1] [2] ڪيميائي عمل جو هڪ قسم آهي جيڪا عمل ڪرڻ واري ڪيميائي شيئن (Reactants) ۾ آڪسيڊيشن حالتن کي تبديل ڪري ٿو.[3] آڪسيڊيشن اليڪٽران جي نقصان يا آڪسيڊيشن جي حالت ۾ اضافو آهي، جڏهن ته ريڊڪشن يا گهٽتائي اليڪٽرانن جي حاصل ٿيڻ يا آڪسيڊيشن جي حالت ۾ گهٽتائي آهي. ڪيميائي رد عمل ۾ آڪسيڊيشن ۽ ريڊڪشن وارا عمل هڪ ئي وقت ۾ ٿيندا آهن.
ريڊوڪس ردعمل جا ٻه طبقا آهن:
* اليڪٽران-منتقلي: عام طور تي، صرف هڪ اليڪٽران هن ائٽم، آئن، يا ماليڪيول سان وهي ٿو جيڪا آڪسائيڊ ٿي وڃي ٿو، ايٽم، آئن يا ماليڪيول ۾ جيڪو گھٽجي (reduced) ٿي وڃي ٿو. هن قسم جو ريڊوڪس عمل اڪثر ڪري ريڊوڪس جوڙن ۽ اليڪٽروڊ پوٽينشل جي لحاظ کان بحث ڪيو ويندو آهي.
* ايٽم جي منتقلي: هڪ ائٽم هڪ ذيلي ذخيري (Substrate) کان ٻئي ڏانهن منتقل ٿئي ٿو. مثال طور، لوهه جي زنگ لڳڻ ۾، لوهه جي ايٽم جي آڪسائيڊ حالت وڌي ويندي آهي جيئن لوهه هڪ آڪسائيڊ ۾ بدلجي ويندو آهي ۽ ان سان گڏ، آڪسيجن جي آڪسائيڊ حالت گهٽجي ويندي آهي جيئن اهو لوهه مان نڪرندڙ اليڪٽران کي قبول ڪري ٿو. جيتوڻيڪ آڪسائيڊ ردعمل عام طور تي آڪسائيڊ ٺاهڻ سان لاڳاپيل آهن، ٻيون ڪيميائي جنسون ساڳيو ڪم ڪري سگهن ٿيون.[4] گهي بڻائڻ جي عمل ۾، هائيڊروجنيشن ۾، بانڊ جهڙوڪ C=C هائڊروجن ايٽم جي منتقلي سان گھٽجي ويندا آهن.
اصطلاحات
سنواريوميڪانزم ۽ توانائيون
سنواريومعياري اليڪٽروڊ پوٽينشل
سنواريوريڊوڪس ردعمل جا مثال
سنواريوصنعت ۾ ريڊوڪس ردعمل
سنواريوحياتيات ۾ ريڊوڪس ردعمل
سنواريوارضيات ۾ ريڊوڪس ردعمل
سنواريومٽي ۾ ريڊوڪس ردعمل
سنواريوپڻ ڏسو
سنواريو- ان ائروبڪ تنفس
- بيسمر عمل
- ڪيميائي مساوات
- ڪمبسشن
- اليڪٽروڪيمسٽري
- اليڪٽرولائسس
- اليڪٽروسنٿيسس
- گيلوانڪ سيل
- هائيڊروجنيشن
- مائڪروبيئل فيول سيل
- نامياتي ريڊوڪس ردعمل
- جزوي آڪسيڊيشن
- ريڊوڪس پوٽينشل
- ريڊوڪس علاج
خارجي لنڪس
سنواريو| وڪي قول ۾ ريڊوڪس جي متعلق قول موجود آھي۔ |
| وڪيميڊيا العام ۾ ريڊوڪس سان لاڳاپيل ابلاغي مواد ڏسو. |
حوالا
سنواريو- ↑ "redox – definition of redox in English | Oxford Dictionaries". Oxford Dictionaries | English. وقت 2017-10-01 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2017-05-15. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ Petrucci, Ralph H.; Harwood, William S.; Herring, F. Geoffrey (2002). General Chemistry (8th ed.). Prentice-Hall. ISBN 0-13-014329-4.
- ↑ "Redox Reactions". wiley.com. وقت 2012-05-30 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2012-05-09. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ Haustein, Catherine Hinga. "Oxidation-reduction reaction". ۾ K. Lee Lerner; Brenda Wilmoth Lerner. The Gale Encyclopedia of Science. Farmington Hills, MI: Gale Group.