ڪيمرون
ڪيمرون (Cameroon)، سرڪاري طور تي ڪيمرون جي جمهوريه، وچ آفريڪا ۾ هڪ ملڪ آهي. هن جون سرحدون اولهه ۽ اتر ۾ نائيجيريا، اتر اوڀر ۾ چاڊ، اوڀر ۾ وسطي آفريڪي جمهوريه ۽ ڏکڻ ۾ استوائي گني، گيبون ۽ جمهوريه ڪانگو سان ملن ٿيون. ان جو ساحل بائٽ آف بيافرا (Bight of Biafra)، گني جي نار ۽ ائٽلانٽڪ سمنڊ جو حصو، تي واقع آهي. اولهه آفريڪا ۽ وچ آفريڪا جي وچ ۾ چوراڊ تي ان جي اسٽريٽجڪ پوزيشن جي ڪري، ان کي درجه بندي ٻنهي ڪئمپن ۾ ڪيو ويو آهي. هن جا لڳ ڀڳ ٻه ڪروڙ ستر لک ماڻهو 250 ڏيهي ٻوليون، ان کان علاوه انگريزي ۽ فرينچ جي قومي ٻوليون، يا ٻئي ڳالهائين ٿا.[11][12][13]
جمھوريا ڪيمرون Republic of Cameroon République du Cameroun (فرانسيسي) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
ترانو: "Ô Cameroun, Berceau de nos Ancêtres" (فرانسيسي) | |||||
.svg) | |||||
| گادي جو هنڌ | ياؤنڊي[1] 3°52′N 11°31′E / 3.867°N 11.517°E | ||||
| سڀ کان وڏو شهر | دوالا | ||||
| دفتري ٻوليون | فرينچ • انگريزي | ||||
| نسلي گروھ (2018ع) |
| ||||
| مذهب (2020ع) |
| ||||
| مقامي آبادي | ڪيمرونین | ||||
| حڪومت | ڊڪٽيٽرشپ تحت اتحادي غالب پارٽي صدارتي جمهوريه [2] under a dictatorship[3][4][5] | ||||
• صدر |
پال بيا | ||||
• وزير اعظم |
جوزف نگوٽ | ||||
• سينيٽ جو صدر |
مارسل نيات نجیفينجي | ||||
• قومي اسيمبلي جو صدر |
ڪاوائي يوگوئي جبريل | ||||
| مقننه | پارليامينٽ | ||||
| سينيٽ | |||||
| قومي اسيمبلي | |||||
| آزادي فرانس ۽ برطانيه کان | |||||
• آزادي |
1 جنوري 1960ع | ||||
| 1 آڪٽوبر 1961ع | |||||
| پکيڙ | |||||
• جملي |
475٬442 km2 (183٬569 sq mi) (53rd) | ||||
• پاڻي (%) |
0.57 [1] | ||||
| آبادي | |||||
• 2023ع اندازو |
30,135,732[6] (51st) | ||||
• گھاٽائي |
39.7 /km2 (102.8 /sq mi) | ||||
| جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد ) | 2024 لڳ ڀڳ | ||||
• ڪل |
 $141.930 billion[7] (94th) | ||||
• في سيڪڙو |
$4,840[7] (155th) | ||||
| جِي. ڊي. پي (رڳو نالي ۾ ) | 2024 لڳ ڀڳ | ||||
• ڪل |
$53.210 billion[7] (91th) | ||||
علائقي جي شروعاتي رهاڪن ۾ چاڊ ڍنڍ جي چوڌاري ساو تهذيب ۽ ڏکڻ اوڀر واري برساتي جنگل ۾ باڪا شڪار گڏ ڪندڙ شامل هئا. پورچوگالي ڳولا ڪندڙ 15ھین صدي عيسويءَ ۾ ساحل تي پهتا ۽ ان علائقي جو نالو ريو ڊي ڪيماروس (Rio dos Camarões) جهینگا مڇي جي ندي رکيو، جيڪو انگريزيءَ ۾ ڪيمرون ٿيو. فولاني سپاهين 19ھین صدي عيسويءَ ۾ اتر ۾ ادماوا امارت قائم ڪئي، ۽ اولهه ۽ اتر اولهه جي مختلف نسلي گروهن طاقتور سرداریون قائم ڪيا.
ڪيمرون سال 1884ع ۾ هڪ جرمن ڪالوني بڻجي ويو، جيڪو ڪیمرون جي نالي سان مشهور ٿيو. پهرين عالمي جنگ کان پوءِ ان کي فرانس ۽ برطانيه جي وچ ۾ ليگ آف نيشنز جي مينڊيٽ طور ورهايو ويو. يونين ڊيس پاپوليشن دو ڪيمرون (يو پي سي) سياسي پارٽي آزادي جي حمايت ڪئي، پر فرانس طرفان سال 1950ع ۾ ان کي غيرقانوني قرار ڏنو ويو، جنهن جي نتيجي ۾ سال 1971ع جي شروعات تائين فرانسيسي ۽ يو پي سي جي ويڙهاڪن جي وچ ۾ قومي آزاديءَ جي بغاوت ٿي. سال 1960ع ۾، ڪيمرون جو فرينچ جي انتظام هيٺ حصو، صدر احمدو اھدجو جي ماتحت، جمهوريه ڪيمرون طور، آزاد ٿيو. برطانوي ڪيمرون جو ڏاکڻو حصو ان سان گڏ سال 1961ع ۾ ٿيو ۽ فيڊرل ريپبلڪ آف ڪيمرون ٺاهيو ويو. سال 1972ع ۾ وفاق کي ختم ڪيو ويو. سال 1972ع ۾ ملڪ جو نالو تبديل ڪري يونائيٽيڊ ريپبلڪ آف ڪيمرون رکيو ويو ۽ سال 1984ع ۾ صدر پال بيا جي صدارتي فرمان ذريعي ملڪ جو نالو ريپبلڪ آف ڪيمرون رکيو ويو. بيا، موجوده صدر، اھدجو جي استعيفي کان پوء سال 1982ع کان ملڪ جي اڳواڻي ڪئي؛ هن کان اڳ سال 1975ع کان پوءِ وزير اعظم جي عهدي تي رهيو.
ڪيمرون هڪ گڏيل صدارتي جمهوريه طور سنڀاليو ويو آهي. ڪيمرون جون سرڪاري ٻوليون، اڳوڻي فرانسيسي ڪيمرون ۽ برطانوي ڪيمرون جون سرڪاري ٻوليون، فرانسيسي ۽ انگريزي آهن. عيسائيت ڪيمرون ۾ اڪثريتي مذهب آهي، اهم اقليتن سان گڏ اسلام ۽ روايتي عقيدن تي عمل ڪن ٿا. اهو انگريزي ڳالهائيندڙ علائقن مان ڇڪتاڻ جو تجربو ڪيو آهي، جتي سياستدانن وڌيڪ غير مرڪزيت ۽ حتي مڪمل علحدگي يا آزادي (جيئن ڏاکڻي ڪيمرون نيشنل ڪائونسل ۾) جي حمايت ڪئي آهي. سال 2017ع ۾، انگريزي ڳالهائيندڙ علائقن ۾ امبازونین رياست جي ٺهڻ تي تڪرار کليل جنگ ۾ وڌي ويو.
ڪيمرونين جي وڏي تعداد ننڍي روزيدار هارين وانگر رهن ٿا. ملڪ کي اڪثر ڪري، ان جي جيولوجيڪل، لساني ۽ ثقافتي تنوع لاء، "ننڍو آفريڪا" سڏيو ويندو آهي.[14][11] هن جي قدرتي خاصيتن ۾ ساحل، ريگستان، جبل، برساتي ٻيلن ۽ سوانا شامل آهن. ان جو بلند ترين نقطو، لڳ ڀڳ 4,100 ميٽر (13,500 فوٽ) تي، ڏکڻ اولهه واري علائقي ۾ جبل ڪيمرون آهي. ان جا سڀ کان وڌيڪ آبادي وارا شهر ووري نديءَ تي دووالا، ان جي اقتصادي راڄڌاني ۽ مکيه بندرگاهه یائونڈی ۽ گاروا آھن. ان لیمبي ڏکڻ اولهه ۾ هڪ قدرتي بندرگاهه آهي. ڪيمرون پنهنجي مقامي موسيقي جي اندازن، خاص طور تي ماڪوسا، نجانگ ۽ بيڪٽسسي، ۽ ان جي ڪامياب قومي فٽبال ٽيم لاءِ مشهور آهي. اهو آفريڪي يونين، گڏيل قومن، تنظيم انٽرنيشنل ڊي لا فرانڪوفوني (OIF)، گڏيل قومن جي دولت مشترڪه، نان الائنڊ موومينٽ ۽ اسلامي تعاون جي تنظيم جو ميمبر رياست آهي.
حوالا
سنواريو- ↑ 1.0 1.1 1.2 سانچو:Cite CIA World Factbook
- ↑ "Democracy Index 2020". Economist Intelligence Unit. حاصل ڪيل 2021-12-17.
- ↑ David Wallechinsky, "Tyrants: the World's 20 Worst Living Dictators", Regan Press, 2006, pp. 286–290
- ↑ "The world's enduring dictators: Paul Biya, Cameroon". CBS News. حاصل ڪيل 2022-12-20.
- ↑ Tampa, Vava. "For the sake of Cameroon, life-president Paul Biya must be forced out". The Guardian. حاصل ڪيل 2022-12-20.
- ↑ سانچو:Cite CIA World Factbook
- ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 "World Economic Outlook Database, April 2024 Edition. (Cameroon)". International Monetary Fund. حاصل ڪيل April 20, 2024.
- ↑ حوالي جي چڪ: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedNational Profiles - ↑ "GINI index (World Bank estimate)". databank.worldbank.org. World Bank. وقت 31 March 2018 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 7 February 2019.
- ↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF). United Nations Development Programme. وقت 2022-09-08 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل September 8, 2022. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ 11.0 11.1 حوالي جي چڪ: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs named:5 - ↑ حوالي جي چڪ: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs named:4 - ↑ "Cameroon". Ethnologue. حاصل ڪيل 1 July 2019.
- ↑ Highest Average Annual Precipitation Extremes. Global Measured Extremes of Temperature and Precipitation, National Climatic Data Center. 25 May 2012. Last accessed 1 July 2019.