کيرٿر جبلن جو سلسلو
کيرٿر جبلن جو سلسلو (انگريزي: Kirthar Mountains Range) (اردو: سلسلہ كوه کھیرتھر) پاڪستان جي صوبي بلوچستان ۽ سنڌ ۾ واقع آهي.[2] ھي جبل سنڌو ندي جي ھيٺين حصي ۽ بلوچستان جي اوڀر پاسي واري ميداني علائقي جي وچ ۾ جبلن جو کوڙ ننڍين وڏين قطارن تي مشتمل آھي جيڪي اتر کان ڏکڻ طرف عربي سمنڊ تائين سنڌ بلوچستان سرحدن جي ٻنھي پاسن تي ڦھليل آھن. اتر ۾ انھن جي بلندي 8000 فٽن تائين ۽ ڏکڻ پاسي 4000 فٽن تائين آھي. [3]
| کيرٿر جابلو سلسلو کيرٿر جبل جون قطارون (وڏي ۾ وڏي چوٽي:ڪتي جي قبر) | |
|---|---|
 کيرٿر نئشنل پارڪ جو منظر جيڪو سنڌ جي جھنگلي جيوت جو ھڪ وڏو علائقو آهي. | |
| اوچي سطح | |
| چوٽي | ڪتي جي قبر |
| بلندي | 2٬151 m (7٬057 ft) |
| امتياز | [اوزا تبديل: needs a number] |
| اڪيلائي | [اوزا تبديل: needs a number] |
| مقانيت | |
| نالو | |
| مقامي نالو | کير ٿر جبل جو سلسلو سلسلہ كوه کیر تھر |
| جاگرافي | |
  | |
| جڳهه | ڪرخ، بلوچستان |
| Countries |  پاڪستان |
| State/Province | ايشيا |
ھن جبل جي سڀ کان اوچي چوٽي "ڪتي جي قبر" آھي جيڪا ڏاڙھيارو ۾ واقع آهي، ٻيون چوٽيون باروغ ۽ گورک آھن. باروغ بروهي ٻوليءَ جو لفظ آهي جنھن جي معني وڏو موٽو جبل آھي. اتي اڄ بہ ساسولي بروھي رھندڙ آھن ۔ ھيءُ 190 ميل (310 ڪلوميٽر) ڊگھي جابلو قطار آھي ۽ بلوچستان ۾ مولا درياھ (مولا ندی) کان وٺي ڪري ڏکڻ ۾ ڪراچي جي ڪيپ مواري وٽان عربي سمنڊ تائين وڃي ٿو.
ٿڌيون چوٽيون
سنواريوکيرٿر جابلو سلسلي ۾ مولا ندي کان ڏکڻ طرف گاج ندي تائين اوچيون چوٽيون آهن جيڪي سمنڊ جي سطح کان مٿي هجڻ ڪري نهايت ٿڌيون آهن. اهي چوٽيون سنڌ جي سرحدن ۾اچي وڃن ٿيون. انهن ۾ “ڪتي جي قبر“ سمنڊ جي سطح کان لڳ ڀڳ 7000 فوٽ مٿي آهي. “ڪچرڪ“ چوٽي بہ ايتري ئي مٿانهين آهي. گورک هل اسٽيشن 5688 فوٽ اوچي چوٽي آهي جتي جون جولاءِ ۾ گرمي پد 17 ڊگري سينٽي گريڊ رهندو آهي.
قديم تهذيبي آثار
سنواريوگيرٿر جابلو سلسلي ۾ ٽڪرين جو سلسلو هيٺ مٿانهين نموني سان آهي جيڪي ڀونءِ وگيانيءَ جي علم موجب مختلف قسم جون جابلو ٽڪريون آهن. کيرٿر جي ڄمار تمام وڏي ڪٿي وئي آهي. کيرٿر ۾ برساتن ۾ نئيون وهن ٿيون جن جي ڍورن ۾ پاڻي گڏ ٿئي ٿو سو ڪافي عرصي تائين بيهي ٿو. ان کان علاوه پاڻي جا قدرتي چشما به جام آهن. انهن چشمن ۽ ڍورن جي ڪناري سنڌ توڙي بلوچستان جي سرحدن ۾ قديم تهذيبي آثار تمام گهڻا آهن. سالاري نئي، گاج نئي، نلي نئي، ڪڪڙاني نئي، انگئي نئي، نئيگ نئي، نغاول نئي کان علاوه ٻيين نئين جي ڍورن ڪناري قبل مسيح کان عيسوي سن جي دورن جي جبلن تي چٽسالي (Rock Carving) موجود آهي. ان کان سواءِ سالاري ويجهو هراڙ وادي ۾ بستي، گاج ڪناري ڪيتريون ئي قديم بستيون، نئي نري يا نلي وٽ کانئونٿي بستي، ڪارو ڪوٽ، ميان جو ڪوٽ، غازي شاھ يا گاجي شاھ دڙو، نئيگ ۾ لکمير جي ماڙي، گورنڊي جا دڙا ۽ ٻين بستين جا آثار آهن جيڪي اين جي مجمدار موجب آمري، نال، قلي تهذيب ۽ سنڌو تهذيب جا همعصر آهن ته ڪي ڪنجهي جي دور جون بستيون آهن. هن سلسلي ۾ نلي ۽ ڪائي وارويون غارون به آهن تہ لڪي جبلن ۾ رنيڪوٽ به آهي. فاسلس ته لاتعداد مليا آهن.
رهندڙ ماڻهو
سنواريوکيرٿر جابلو سلسلي ۾ سنڌي، بلوچ ۽ بروهي رهن ٿا جن جو ميل جول به پاڻ ۾ رهي ٿو.
گئلري
سنواريو-
کيرٿر نئشنل پارڪ ۾ پاڻي جو ٿڌو چشمو -
-
کيرٿر نئشنل پارڪ جو ھڪ ٻيو منظر -
تؤنگ وارا مقبرا
حوالا
سنواريو- ↑ Arbita or Arbitani according to Ptolemy, named after a local tribe, the Arabitae
- ↑ ".:: Wildlife of Pakistan ::.". www.wildlife.pk.
- ↑ "Kirthar Range - mountain region, Pakistan".