ٽوالو
ٽوالو (انگريزي: Tuvalu) 
i/tuːˈvɑːluː/ too-VAH-looيا {{IPAc-en|ˈ|t|u:|v|ə|l|u:} TOO-və-loo جنھن جو پراڻو نالو ايلس جا ٻيٽ ھيو پولينيشيا جو ھڪ ٻيٽن وارو ملڪ آهي جيڪو اوشنيا کنڊ ۾ ھوائي ۽ آسٽريليا جي وچ ۾ پيسفڪ وڏي سمنڊ ۾ واقع آهي. ھي ملڪ ٽن ساحلي ٽڪرين وارن ٻيٽن ۽ ڇھ ڇلي نما ٻيٽن(انگريزي: atoll) تي مشتمل آهي.
ٽوالو | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
شُعار: '"Tuvalu mo te Atua" (Tuvaluan) "Tuvalu for the Almighty" | |||||
ترانو: Tuvalu mo te Atua (Tuvaluan) Tuvalu for the Almighty | |||||
.svg) | |||||
| گادي جو هنڌ | فونافوٽي 8°31′S 179°12′E / 8.517°S 179.200°E | ||||
| سڀ کان وڏو شهر | فونافوٽي | ||||
| دفتري ٻوليون | |||||
| نسلي گروھ |
| ||||
| مذهب | چرچ آف ٽوالو | ||||
| مقامي آبادي | ٽوالوئن | ||||
| حڪومت | وحداني غير جماعتي جمھوريت پارلياماني آئيني بادشاهت | ||||
| ايلزبيٿ II | |||||
| آئڪوبا اٽاليلي | |||||
• وزيراعظم |
انيل سوپوئاگا | ||||
| مقننه | پارليامينٽ | ||||
| آزادي | |||||
• برطانيا کان |
1 آڪٽوبر 1978 | ||||
| پکيڙ | |||||
• جملي |
26 km2 (10 sq mi) (192nd) | ||||
• پاڻي (%) |
نہ جي برابر | ||||
| آبادي | |||||
• 2017 مردم شماري |
11,192 (196th) | ||||
• گھاٽائي |
475.88 /km2 (1٬232.5 /sq mi) (27th) | ||||
| جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد ) | 2016 لڳ ڀڳ | ||||
• ڪل |
$39 ملين ڊالر [1] (226th) | ||||
• في سيڪڙو |
$3,566[1] (156th) | ||||
| جِي. ڊي. پي (رڳو نالي ۾ ) | 2016 لڳ ڀڳ | ||||
• ڪل |
$32 ملين ڊالر [1] (194th) | ||||
تاريخ
سنواريوايلس ٻيٽ پھرين گلبرٽ ٻيٽن جي برطانوي ڪالوني جي مائڪرونيشيا جي پولينيشيا ھيو پر 1974 ۾ نسلي ثڪرائن جي ڪري ھنن ٻيٽن جي ماڻھن گلبرٽ ٻيٽن جي مائڪرونيشيا کان علحدگي لاءِ ووٽ ڏنو ۽ ٻئي سال ايلس وارا ٻيٽ برطانيا جي الڳ ڪالوني ٿي ويا جن جو نالو ٽوالو رکيو ويو. 1978 ۾ ھي ملڪ برطانيا کان آزاد ٿي ويو.
جاگرافي
سنواريو_-_TUV_-_UNOCHA.svg)
ھن ملڪ جي جاگرافيائي بيهڪ 8 00 S, 178 00 E آھي ۽ نقشي ۾ اھو اوشيانا ۾ ڏيکاريل آھي. ملڪ جي پکيڙ 26 چورس ڪلوميٽر آهي جيڪا سموري خشڪي آھي.دنيا ۾ پکيڙ ۾ ھن ملڪ جو نمبر 239 آهي. ملڪ جي بحري سرحد 24 ڪلوميٽر آهي، سامونڊي حد سان علائقي جي دعویٰ 12 ناٽيڪل ميل ۽ ان سان گڏوگڏ علائقو 24 ناٽيڪل ميل ۽ خاص معاشي زون 200 ناٽيڪل ميل آھي. سراسري بلندي 2 ميٽر ۽ سڀ کان اوچو مقام 5 ميٽر اٿس. قدرتي وسيلن ۾ مڇي ۽ ناريل شامل اٿس[2].
آبهوا
سنواريوھتان جي آبهوا وچولي اھي مارچ کان نومبر تائين اوڀر گھلندو آھي ۽ ڊسمبر کان فبروري تائين اولھ جون طوفاني ھوائون ۽ برسات پوندي آھي[2].
زراعت
سنواريوھتان جي 60 سيڪڙو زمين زرعي آھي جيڪا پوک جي لائق ناھي. ھتي چراگاھ ڪانہ آھي باقي 33 سيڪڙو زمين تي ٻيلا آهن[2].
ٽوالوئي ماڻھو
سنواريو
جولاءِ 2017 ۾ ھن ملڪ جي آبادي 11,052 ھئي ۽ آبادي ۾ دنيا جو 223 ملڪ ھيو. ماڻھن کي ٽوالوئن چوندا آھن ۽ سنڌي ۾ ٽوالوئي ماڻھو چوندا آهن. ماڻھن ۾ 86.8 سيڪڙو ماڻهو ٽوالوئن آھن. 5.6 سيڪڙو ڪربتي آھن. ملڪ جي سرڪاري ٻولي ٽوالوئن ٻولي ۽ انگريزي آھي. سامائوئن ۽ ڪربتي ٻوليون بہ ڳالھائيون وينديون آھن . ماڻھن جو 92.4 سيڪڙو پروٽسٽنٽ مذھب سان تعلق رکندڙ آهي[2].
نالو
سنواريوملڪ جو نالو ٽوالو آھي جنھن جي معنیٰ قطار ۾ اٺن جو گروپ. ملڪ جي اٺن ٻيٽن تي ماڻھو آباد آھن جنھن ڪري اھو نالو ملڪ تي پيو[2].
سياسي نظام
سنواريو
ملڪ ۾ سياسي نظام آئيني بادشاھت تحت پارلياماني جمهوريت آھي جيڪا ڪامن ويلٿ ريلم ۾ شامل آھي. حڪومتي گادي فونافوٽي شھر ۾ آھي جيڪو ھڪ ڇلي نما ٻيٽ ۾ واقع آهي
ملڪ جي تقسيم ھڪ شھر ۽ ستن ڪائونسلن ۾ ٿيل آهي. شھر جو نالو فونافوٽي ۽ ڪائونسلون : نئنوميگا، نئنوميا، نيئوتائو، نوئي، نوڪوفيتائو، نوڪولائيلائي ۽ وائيتوپو.
موجوده آئين پھرين آڪٽوبر 1986 ۾ لاڳو ٿيو. ملڪ جي رياستي سربراھ ملڪہ ايلزبيٿ II جنھن جو نمائندو گورنر جنرل آھي ۽ حڪومتي سربراهه وزيراعظم آھي.[2]