نيلم ندي

نيلم ندي، يا ڪشن گنگا، پاڪستان ۽ هندستان جي ڪشمير واري علائقي ۾ هڪ ندي آهي. اهو هندستان ۾ ڄمون ۽ ڪشمير جي گاندربل ضلعي مان نڪرندو آهي، پاڪستان جي آزاد ڪشمير ۾ نيلم وادي مان وهندو آهي، جتي ان جي ڪورس جا ڪجهه حصا، مظفرآباد جي شهر جي ويجهو جهلم درياهه سان ضم ٿيڻ کان اڳ لائين آف ڪنٽرول سان گڏ ھلن تا.

نيلم ندي/ڪشن گنگا دریائے نیلم
نيلم ندي، نیلم وادی، ڪشمیر م
ملڪ	پاڪستان، انڈیا
علایقو	ڪشمير
طبعي خصوصیتون
بنیادي ماخذ	34.389629°N 75.121806°E / 34.389629; 75.121806 ڪرشنسر دند، سونامرگ، ڪشمير 3٬710 m (12٬170 ft)
دریاء جو منھن	34.354869°N 73.468537°E / 34.354869; 73.468537 جھلم ندي، مظفر آباد، ڪشمير 750 m (2٬460 ft)
ڊيگھ	245 km (152 mi)
پاڻي جو نيڪال	مقام: مظفر آباد سراسري شرح: 465 m3/s (16٬400 cu ft/s)
طاس جا تفصيل
واڌ	جھلم ندي
دریائي نظام	سندھو دریاھ

نديءَ جو نالو

درياءَ کي روايتي طور تي ڪشن گنگا ندي (هندي: किशनगंगा नदी؛ اردو: دریائے کِشن گنگا) جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو ۽ اڃا تائين هندستان ۾ ان نالي سان مشهور آهي؛ سال 1947ع ۾ هندستان جي ورهاڱي کان پوءِ، سال 1956ع ۾ پاڪستان ۾ درياهه جو نالو بدلائي نيلم درياءَ (اردو: دریائے نیلم) رکيو ويو.

طاس ۽ رستو

شارداديش ڪشن گنگا نديءَ جي نيڪاس واری علایقی جو نالو آهي.

رستو ڪشن گنگا ندي هندستان جي قبضي واري رياست، ڄمون ۽ ڪشمير ۾ سونامرگ جي ڀرپاسي ۾ وشانسر ڍنڍ مان نڪرندي آهي ۽ اتر طرف تليل وادي ۾ بدوآب ڳوٺ ڏانهن وهندي آهي جتي اها دراس جي پاسي کان هڪ شاخ سان ملي ٿي. ان کان پوء اهو، ڪشمير جي لائين آف ڪنٽرول جي متوازي اولهه طرف هلندو آهي. اهو پنهنجي رستي تي ڪيترن ئي برفاني گلیشئر جي وهڪري جي ذريعي کارايو ويندو آهي. اهو لائن آف ڪنٽرول جي گريز سيڪٽر ۾ آزاد ڪشمير جي پاڪستاني انتظامي علائقي ۾ داخل ٿئي ٿو. ان کان پوءِ اهو وري اولهه طرف هلندو آهي، لائين آف ڪنٽرول جي متوازي، شاردا وٽان گذرندو آهي. شاردا کان پوءِ، اهو ڏکڻ-اولهه طرف موڙي ٿو ۽ ٽيٽوال جي ويجهو لائين آف ڪنٽرول سان هلي ٿو. ان کان پوءِ وري اتر اولهه طرف موڙي، هڪ وسيع قوس ٺاهي مظفر آباد ۾ جهلم نديءَ سان ملي ٿي. علائقي جي ماڻهن کي آگاهي ڏيڻ لاءِ تازو ئي "گو گريز" (گريز ڏانھن وڃو) مهم شروع ڪئي وئي آهي.

واديون

ڪشن گنگا (نیلم) ندي گريز جي وادي مان وهي رهي آهي، جنهن جي پس منظر ۾ اهرام جي شڪل وارو حبا خاتون جبل آهي.

وادي نيلم، آزاد ڪشمير، پاڪستان.

نيلم (ڀارت ۾ ڪشن گنگا) درياهه 245 ڪلوميٽر ڊگهو آهي. اهو هندستان جي زير انتظام ڪشمير ۾ 50 ڪلوميٽرن تي پکڙيل آهي جتي اهو تليل وادي ۽ پوءِ گريز وادي مان وهي ٿو. اهو پاڪستان جي زير انتظام ڪشمير ۾ باقي 195 ڪلوميٽرن تي مشتمل آهي ۽ ان جي ذريعي وهندو آهي. ان جي ابتڙ کان اهو نيلم وادي مان وهندو آهي. نيلم وادي ڪشمير جي علائقي ۾ هماليه جي هڪ گھاٽي آهي، جنهن سان نيلم ندي وهي ٿي. هيءَ سرسبز ۽ زرخيز وادي 250 ڪلوميٽر ڊگھائي آهي ۽ مظفرآباد کان وٺي اٺمقام تائين ۽ ان کان اڳتي تائو بٽ تائين پکڙيل آهي. اهو سوات ۽ چترال وانگر سڀ کان وڌيڪ پرڪشش سياحتي جڳهن مان هڪ آهي، پر روڊن جي خراب نظام جي ڪري اڃا تائين ٻاهرين دنيا کان لڪيل آهي. هي علائقو سال 2005ع جي زلزلي ۾ تمام گهڻو متاثر ٿيو هو ۽ روڊ ۽ رستا ملبے سان ڀرجي وڃڻ ڪري ٻاهرين دنيا کان ڪٽجي ويا هئا. هاڻي بين الاقوامي معيار جي روڊ جي تعمير جاري آهي. نيلم وادي ۾ داخل ٿيڻ جا ٻه رستا آهن، هڪ نيلم روڊ مظفرآباد طرف ۽ ٻيو ڪاغان جو جلکڊ روڊ. عام طور تي نيلم وادي مظفرآباد کان پوءِ شروع ٿئي ٿي، پر سياسي ورهاڱي ۾ مظفرآباد کان چهلیانہ تائين واري علائقي کي ڪوٽلا وادي سڏيو وڃي ٿو. نيلم ضلعو چهلیانہ کان شروع ٿي تائو بٽ تائين وڃي ٿو.

ماحوليات

مڇين جي نسلن جي بحالي

نيلم نديءَ ۾ مختلف قسمن جون مڇيون گهڻي تعداد ۾ ملن ٿيون. جيئن ته درياهه لڳ ڀڳ مڪمل طور تي لائين آف ڪنٽرول جي پار وهي ٿو، ڪشمير تڪرار جو بنيادي سبب هجڻ ڪري اتي جي رهواسين ۾ غير يقيني صورتحال پيدا ٿي رهي آهي، انهن مان گهڻا محفوظ هنڌن ڏانهن لڏپلاڻ ڪري ويا آهن، جنهن ڪري درياهه جي ڪنارن تي آبادي گهٽ ٿي وئي آهي ۽ درياهه کي مڇيءَ جي واڌ ويجهه لاءِ مناسب حالتن ۾ محفوظ ڪري ڇڏيو آهي. نيلم نديءَ ۾ مليل مڇيءَ جي مختلف قسمن ۾ سڀ کان وڌيڪ مشهور آهن: 1.

• براون ٽرائوٽ (سالمو ٽرٽا)

• رينبو ٽرائوٽ (Oncorhynchus mykiss)

• برفاني ٽروٽ (Schizothorax plagiostomus)

• شڊگرن

• اينيور

ڊيم

هندستان ۾ ڪشن گنگا ڊيم

ڀارتي رياست ڄمون ۽ ڪشمير ۾ 330 ميگا واٽ جي ڪشن گنگا هائيڊرو اليڪٽرڪ پلانٽ منصوبي تي تعميراتي ڪم شروع ٿي ويو آهي، جيڪو ارڙهن سالن کان ناڪاره رهيو. تازو، اهو منصوبو هندستان جي تعميراتي ڪمپني (HCC) کي ستن سالن جي ٽائم لائن سان نوازيو ويو. 330 ميگاواٽ جي ڪشن گنگا هائيڊرو اليڪٽرڪ پاور پراجيڪٽ ۾ ڪشن گنگا درياءَ تي ڊيم ٺاهڻ شامل آهي ۽ تجويز ڪيل 37 ميٽر ریزروائر گريز وادي جي ڪجهه حصن کي ٻڏي ويندو. ڪشن گنگا نديءَ جو پاڻي جبلن مان کوٽي 24 ڪلوميٽرن جي سرنگهه ذريعي بانڊي پور ڏانهن موڙيو ويندو جتي اهو وولر ڍنڍ ۽ پوءِ جهلم نديءَ ۾ ملندو.

پاڪستان ۾ نيلم۔جهلم ڊيم

اهڙي طرح پاڪستان 969 ميگا واٽ جو نيلم۔جهلم هائيڊرو پاور پلانٽ ٺاهي رهيو آهي. ملڪ منصوبي کي هڪ چيني ڪنسورشيم جي هٿن ۾ رکيو آهي. پاڪستان دعويٰ ڪئي آهي ته ڀارتي ڊيم منصوبو سنڌ طاس معاهدي جي خلاف ورزي ڪندو ۽ ان معاملي تي ڀارت خلاف باضابطه ثالثي جي ڪارروائي شروع ڪري ڇڏي آهي.