مصنوعي سيارو

نظر ھيٺ مضمون انسانن جي ٺاهيل سيارن تي آهي. چنڊ جي لاءِ قدرتي سيارا ڏسو. ٻين استعمالن لاءِ ٻين استعمالن لاء سيارا (سلجھائپ) ڏسو.

هڪ مصنوعي سيارو يا سيٽئلائٽ (Satellite) هڪ ڍانچو آهي، عام طور تي هڪ خلائي جهاز، جيڪا هڪ آسماني جسم (ڌرتي، چنڊ يا سيارا) جي چوڌاري مدار ۾ رکيل آهي. انهن جا مختلف قسم جا استعمال آهن، جن ۾ ڪميونيڪيشن، موسم جي اڳڪٿي، نيويگيشن (GPS)، براڊڪاسٽنگ، سائنسي تحقيق ۽ ڌرتي جو مشاهدو شامل آهن. اضافي فوجي استعمال ۾ جاسوسي، ابتدائي خبرداري، سگنل انٽيليجنس ۽ ممڪن طور تي، ايٽمي هٿيارن کي هدف تائين پهچائڻ شامل آهن. ٻين مصنوعي سيارن ۾ "آخري راڪٽ اسٽيج"، جيڪا مصنوعي سياري کي مدار ۾ رکن ٿا ۽ اڳ ۾ مفيد مصنوعي سيارا، جيڪا بعد ۾ ناڪاره ٿي وڃن ٿا، شامل آهن.

ٻه آء ايس ايس ڪيبو (ISS Kibō) ماڊيول جي ننڍي سيٽلائيٽ آربيٽل ڊيپلائيزر مان مقرر ٿيڻ کان پوءِ ٻه "ٿري-يو ڪيوبسيٽس" (3U CubeSats) ڌرتيءَ جي چوڌاري گردش ڪري رهيا آهن.

غير فعال مصنوعي سيارن کان سواءِ، اڪثر مصنوعي سيارن ۾ بورڊ تي موجود سامان لاءِ بجلي پيدا ڪرڻ وارو نظام، جهڙوڪ سولر پينلز يا ريڊيو آئسوٽوپ ٿرمو اليڪٽرڪ جنريٽر (RTGs) هوندو آهي. اڪثر مصنوعي سيارن وٽ پڻ زميني اسٽيشنن تائين رابطي جو هڪ طريقو هوندو آهي، جنهن کي ٽرانسپوڊرز چئبو آهي. ڪيترائي مصنوعي سيارا قيمت ۽ ڪم بچائڻ لاءِ معياري بس استعمال ڪندا آهن، جن مان سڀ کان وڌيڪ مشهور ننڍا، "ڪيوب سيٽس" (CubeSats) آهن. ساڳيا مصنوعي سيارا، گروپن جي صورت ۾، ڍانچا ٺاهي، گڏجي ڪم ڪري سگهن ٿا. خلا ۾ لانچ ڪرڻ جي اعلي قيمت جي ڪري، اڪثر مصنوعي سيارا کي ممڪن طور تي وزن ۾ هلڪا ۽ مضبوط ٺهيل آهن. اڪثر مواصلاتي مصنوعي سيارن مدار ۾ ريڊيو رئلي اسٽيشنون آهن ۽ درجنين ٽرانسپونڊر، هر هڪ جي بينڊ وڊٿ ڏهن ميگا هرٽز سان کڻندا آهن. مصنوعي سيارا لانچ گاڏين ذريعي ڌرتيء فضا جي مٿاڇري کان مدار تائين رکيا ويندا آهن ۽ مدار جي خراب ٿيڻ کان بچڻ لاء، ڌرتيء فضا کان ڪافي بلند آهن. مصنوعي سيارا ان کان پوءِ پروپلشن، عام طور تي ڪيميائي يا آئن ٿرسٽرز، جي ذريعي مدار کي تبديل يا برقرار رکي سگھن ٿا. سال 2018ع تائين، ڌرتيءَ جي چوڌاري گردش ڪندڙ سيٽلائيٽن جو 90 سيڪڙو گهٽ ڌرتيءَ جي مدار يا جيو اسٽيشنري مدار ۾ آهن؛ جيو اسٽيشنري جو مطلب آھي ته اها مصنوعي سيارا اڃا تائين، زمين تي ھڪ مقرر نقطي جي نسبت سان، خلا ۾ آھن. ڪجهه تصوير ڪشي واري مصنوعي سيارن لاء، هڪ سج جي هم وقت ساز مدار کي چونڊيو ويندو آهي ڇاڪاڻ ته اها سج جي ساڳئي روشني سان سڄي دنيا کي اسڪين ڪري سگهن ٿا. جيئن ڌرتيءَ جي چوڌاري مصنوعي سيارن ۽ خلائي ملبي جو مقدار وڌندو پيو وڃي، تيئن تيئن تصادم جو خطرو وڌيڪ سخت ٿي ويو آهي. مصنوعي سياري جو هڪ ننڍڙو تعداد ٻين جسمن (جهڙوڪ چنڊ، مريخ ۽ سج) جي مدار ۾ يا هڪ ئي وقت ۾ ڪيترائي جسم (ٻه هڪ هالو مدار لاءِ ۽ ٽي هڪ ليساجوس مدار لاءِ) جي مدار ۾ رکيا ويا آهن.

ڌرتيءَ جو مشاهدو ڪندڙ مصنوعي سيارا، نقشي سازي، موسم جي نگراني ۽ سمنڊ ۽ ٻيلن وغيره جي معلومات گڏ ڪن ٿا. مصنوعي سيارا ڌرتيءَ جو هڪ وڏو حصو هڪ ئي وقت ڏسي سگهن ٿا، هن ڪري مواصلاتي رابطي وارا مصنوعي سيارا معلومات کي ڏورانهين هنڌن تائين پهچائي سگهن ٿا. مصنوعي سيارن ۾ سگنل جي دير (Delayed Signals) ۽ انهن جي مدار جي اڳڪٿي، سٽلائٽ نيويگيشن سسٽم، جهڙوڪ جي پي ايس (GPS) ۾ استعمال ٿينديون آهن. اسپيس پروبس اهڙا مصنوعي سيارا آهن جيڪا ڌرتيءَ کان ٻاهر روبوٽن جي مدد سان خلا جي ڇنڊڇاڻ لاءِ ٺاهيا ويا آهن ۽ خلائي اسٽيشنون اصل ۾ مصنوعي سيارن کان ٺاهيل آهن. ڌرتيءَ جي مدار ۾ پهتن وارو پهريون مصنوعي سيارو، 4 آڪٽوبر 1957ع تي،سوويت يونين جو اسپوتنڪ 1 هو. 31 ڊسمبر، 2022ع تائين، ڌرتيءَ جي مدار ۾ 6,718 آپريشنل مصنوعي سيارا آهن، جن مان 4,529 جو تعلق آمريڪا سان آهي (3,996 ڪمرشل مصنوعي سيارا)، 590 جو تعلق چين سان، 174 جو تعلق روس سان ۽ 1,425 ٻين قومن سان تعلق رکن ٿا.

پڻ ڏسو

* اعلي-اوچائي جا پليٽ فارم اسٽيشن

* شمسي جهاز

* سيٽلائيٽ ريفيولنگ

پھريون سنڌي اُپگرَھِي چينل

پھرين سنڌي اُپگرَھِي چينل، ڪي ٽِي اين، جو آغاز سن 2002ع ۾ ٿيو. جنھن کان پوءِ سنڌي ٻولي ميڊيا جي ميدان ۾ تڪڙي ترقي ڪري رھي آھي ۽ ھن وقت ٽي سنڌي اُپگِرَھِي چينل ڪم ڪري رھيا آھن.

ڪي ٽي اين جي آغاز کي بلاشڪ، سنڌي ٻوليءَ جي ترقيءَ جو نئون دور ۽ نئون جنم چئي سگھجي ٿو. اسان کي اميد آهي انٽرنيٽ اهڙو هڪ انقلاب آڻيندي.

خارجي لنڪس

• EO Portal directory آرڪائيو ڪيا ويا 23 September 2013 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.

 سنڌي گيت 
ھوريان ھوريان ھوريان – سجاد يوسف 

منھنجي اڱڻ تي آ سھڻا - شمن علي ميرالِي

Kash ma kash – the best of Junoon
آزادی، پرواز
The Millenium Edition
Ishq
Daur-e-Junoon
Dewaar

حوالا