محمود الحسن رحمة الله علیہ
مولانا محمود الحسن رحمة الله علیہ (1851۔1920) جنھن کي شيخ الهند جي نالي سان پڻ سڃاتو وڃي ٿو؛ [1] هڪ هندستاني مسلمان اسڪالر ۽ هندستان جي آزاديءَ جي تحريڪ جو سرگرم ڪارڪن هو، جنهن جامعه مليه اسلاميه يونيورسٽي جو گڏيل بنياد وڌو ۽ هندستان جي آزادي لاء ريشمي رومال تحريڪ شروع ڪئي. هي پهريون شاگرد هو جنهن دارالعلوم ديوبند مدرسي ۾ پڙهيو. سندس استادن ۾ مولانا محمد قاسم نانوتوي ۽ مولانا محمود ديوبندي شامل هئا، ۽ کيس حاجی امداد الله مهاجر مڪي ۽ مولانا رشيد احمد گنگوهي کان تصوف جي تعليم حاصل ڪئي.
| Mahmud Hasan Deobandi | |
|---|---|
 | |
| 3rd Principal of Darul Uloom Deoband | |
| عهدو سنڀاليو 1890–1915 | |
| پيشرو | Syed Ahmad Dehlavi |
| جانشين | Anwar Shah Kashmiri |
| 1st President of Jamiat Ulema-e-Hind | |
| عهدو سنڀاليو November 1920 – 30 November 1920 | |
| پيشرو | Kifayatullah Dehlawi (as an interim president) |
| جانشين | Kifayatullah Dehlawi |
| ذاتي معلومات | |
| پيدائش | 1851 |
| وفات | سانچو:Date of death and age Delhi, British India |
| آخري آرامگاھہ | Mazar-e-Qasmi |
| مذھب | Islam |
| فرقو | Sunni |
| مذھبي قانون | Hanafi |
| تحريڪ | Deobandi |
| دلچسپي | Exegesis, Indian freedom movement |
| نمايان خيال | Silk Letter Movement |
| نمايان ڪم |
|
| مادر علمي | Darul Uloom Deoband |
| استاد | Mahmud Deobandi, Muhammad Qasim Nanautawi |
| طريقت | Chishtiya-Sabiriya-Imdadiya |
| تنظيم | |
| باني | Jamia Millia Islamia |
| نمايان استاد | |
شیخ الھند دارالعلوم ديوبند جي پرنسپل جي حيثيت سان خدمتون سرانجام ڏنيون ۽ تنظيمون، جهڙوڪ جميعت الانصار ۽ نظارة المعارف قائم ڪيون۔ هن اردوءَ ۾ قرآن مجيد جو ترجمو به لکيو ۽ ڪتاب به تصنيف ڪيا جهڙوڪ عدله ڪامله، عزة العدلہ، احسن القراء ۽ جھد المعقل۔ دارالعلوم ديوبند ۾ حديث جو درس ڏيندو هو ۽ سنن ابوداؤد کي نقل ڪيائين. سندس وڏن شاگردن ۾ مولانا اشرف علي ٿانوي، مولانا انور شاهه ڪشميري مولانا حسين احمد مدني، مفتی ڪفايت الله دهلوي، مولانا ثناءُ الله امرتسري ۽ مولانا عبيدالله سنڌي رحم اللہ شامل هئا.
مولانا انگريز راڄ جو سخت مخالف هو. هن هندستان ۾ سندن اقتدار جو خاتمو آڻڻ لاءِ تحريڪون شروع ڪيون پر سال 1916ع ۾ گرفتار ڪري مالٽا ۾ قيد ڪيو ويو. کيس سال 1920ع ۾ آزاد ڪيو ويو، ۽ خلافت ڪميٽي طرفان ”شيخ الهند“ (هندستان جو اڳواڻ) جي لقب سان نوازيو ويو. هن عدم تعاون جي تحريڪ جي حمايت ۾ مذهبي فتوا لکيا ۽ هندستان جي مختلف حصن جو سفر ڪري مسلمانن کي آزاديءَ جي تحريڪ ۾ شامل ڪيو. هن نومبر 1920ع ۾ جمعيت علماءِ هند جي ٻئي جنرل اجلاس جي صدارت ڪئي ۽ ان جو صدر مقرر ٿيو. شيخ الهند مولانا محمود الحسن ميڊيڪل ڪاليج سندس ياد ۾ رکيو ويو آهي. سال 2013ع ۾، هندستان جي حڪومت سندس ريشمي رومال تحريڪ تي هڪ يادگار پوسٽل اسٽيمپ جاري ڪيو.
حوالا
سنواريو- ↑ Barbara D., Metcalf (2009). Islam in South Asia in Practice. Princeton University Press. p. 231. ISBN 9781400831388. https://press.princeton.edu/books/paperback/9780691044200/islam-in-south-asia-in-practice.