وڪيپيڊيا

جارجيا

جارجيا (Georgia) جارجيا اوڀر يورپ ۽ اولهه ايشيا ۾ هڪ ملڪ آهي. اهو قفقاز علائقي جو حصو آهي. اها اولهه ۾ ڪاري سمنڊ، اتر ۽ اتر اوڀر ۾ روس، ڏکڻ اولهه ۾ ترڪي ۽ آرمينيا ۽ ڏکڻ اوڀر ۾ آذربائيجان سان ڳنڍيل آهي. جارجيا 69،700 چورس ڪلوميٽر (26،900 چورس ميل) جي ايراضي تي پکڙيل آهي. ان جي آبادي 37 لک آهي، جنهن مان ٽيون حصو گاديءَ ۽ سڀ کان وڏي شهر، تبليسي ۾ رهي ٿو. جارجيائي، جيڪي علائقي جا رهاڪو آهن، ملڪ جي آبادي جو اڪثريت آهن.

جارجيا
Georgia

საქართველო
(ساڪارتويلو)
Flag of جارجيا Georgia
{{{coat_alt}}}
جھنڊو نِسبتي نشان
شُعار: 'ძალა ერთობაშია
زالا ايرتوباشيا
"اتحاد ۾ طاقت آهي"
ترانو: თავისუფლება
تاويسپليبا
"آزادي"
گادي جو هنڌ تبليسي
41°43′N 44°47′E / 41.717°N 44.783°E / 41.717; 44.783
دفتري ٻوليون جارجيائي ٻولي
تسلیم ٿيل مقامي  ٻوليون ابخازي ٻولي[lower-alpha 1]
نسلي گروھ (2014[a])
  • 86.8% جارجيائي
  • 6.2% آزربائيجاني
  • 4.5% آرمينيائي
  • 0.7% روسي
  • 2.1% ٻيا
مذهب (2014) * 87.3% عيسائيت
  • 10.7% اسلام
  • 2.00% بيا
مقامي آبادي جارجيائي
حڪومت وحداني پارلياماني جمهوريه
• صدر
 ميخائيل ڪاويلاشولي[lower-alpha 2]
• وزيراعظم
 اراڪلي ڪوباکز [lower-alpha 2]
• پارليامينٽ جو چيئرپرسن
 شيلواپاپواشولي[lower-alpha 2]
مقننه پارليامينٽ
قيام جي تاريخ
• ڪولچس ۽ آئيبيريا
 13هين صدي قبل.م. کان 580 عيسوي تائين
• ابخازيا جي بادشاهت ۽ آئيبيرين جي بادشاهت
 786–1008ع
• جارجيا جي حدود اتحاد
 1008ع
• ٽي حصن ۾ تقسيم
 1463–1810ع
• روسي سلطنت جو الحاق
 12 سيپٽمبر، 1801ع
• روسي سلطنت کان آزادي
 26 مئي، 1918ع
• روسي فوج جو حملو
 12 فيبروري، 1921ع
• جارجيائي سوشلسٽ سوويت جمهوريه
 25 فيبروري، 1991ع
• روس کان آزادي
 26 دسمبر، 1991ع
• موجوده آئين
 24 آگسٽ، 1995ع
پکيڙ
• جملي
 69٬700 km2 (26٬900 sq mi) (119th)
آبادي
• 2024ع اندازو
 3,694,608 (فطري واڌارو) (129th)
• 2014ع مردم شماري
 3,713,804 (فطري واڌارو)
•  گھاٽائي
 57.6 /km2 (149.2 /sq mi) (137th)
جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد ) 2025 لڳ ڀڳ
• ڪل
 $113.583 billion[a][7] (99th)
• في سيڪڙو
 $30,749 [7] (70th)
جِي. ڊي. پي  (رڳو نالي ۾ ) 2025 لڳ ڀڳ
• ڪل
 $35.353 billion[a][7] (106th)

جارجيا هڪ نمائندي جمهوريت آهي جيڪا هڪ وحداني پارلياماني جمهوريه جي طور تي سنڀالي ويندي آهي. اهو هڪ ترقي پذير ملڪ آهي جنهن ۾ هڪ تمام گهڻو انساني ترقي جو انڊيڪس ۽ هڪ ابھرندڙ مارڪيٽ معيشت آهي. 2003 کان وٺي وسيع معاشي سڌارن جي نتيجي ۾ دنيا ۾ سڀ کان وڌيڪ آزاد ڪاروباري موسمن مان هڪ، وڌيڪ معاشي آزادي ۽ شفافيت، ۽ GDP جي واڌ جي تيز ترين شرحن مان هڪ آهي. 2018 ۾، جارجيا ڀنگ کي قانوني قرار ڏيڻ وارو ٻيو ملڪ بڻجي ويو، ۽ اهو ڪرڻ وارو پهريون اڳوڻو سوشلسٽ رياست بڻجي ويو. جارجيا ڪيترن ئي بين الاقوامي تنظيمن جو ميمبر آهي، جن ۾ ڪائونسل آف يورپ، يورو ڪنٽرول، بي ايس اي سي، جي يو اي ايم، انرجي ڪميونٽي شامل آهن. ايسوسيئيشن ٽريو جي حصي جي طور تي، جارجيا يورپي يونين ۾ ميمبرشپ لاءِ سرڪاري اميدوار آهي. آڪٽوبر 2024 کان وٺي، جارجيا هڪ گهري سياسي بحران ۾ ٻڏي ويو آهي.


تاريخ

سنواريو

اوڀر يورپ ۽ ڏکڻ ايشيا جي وچ تي آهي.جيڪو اڳ ۾ روس جي رياست هو، سوويت يونين جي ٽُٽڻ بعد، هن ملڪ پنهنجي الڳ حيثيت قائم ڪئي. هن ملڪ جو نالو، بادشاهه جارج جي نسبـت سان ’جارجيا‘ رکيو ويو آهي. پٿر جي قديم ثقافتي دور ۾ جارجيا ۾ انساني آبادي ٿي، جيڪي ڌڻ چاريندا هئا ۽ پوک ڪندا هئا. 9 صدي ق. م ۾ جارجيا يونان جي ڪالوني ٿيو، جنهن کان پوءِ اڳتي هلي هڪ سلطنت جي شڪل اختيار ڪيائين. 65 صدي ق. م ۾ رومن ايمپائر جو حصو ٿيو. 337ع ۾ عيسائي رياست ٿي ويو. جارجيا جي اتر ۾ روس، اوڀر ۾ آذربائيجان، ڏکڻ ۾ آرمينيا ۽ ترڪي، اولهه ۾ ڪارو سمنڊ (Black Sea) آهن. جارجيا جي ڪل پکيڙ 69700 چورس ڪلوميٽر (26900 چورس ميل) ۽ آبادي 55 لک جي لڳ ڀڳ آهي. جارجيا جي گاديءَ جو هنڌ تبليسي (Tiblisi) آهي، جنهن جي آبادي 13 لک آهي. جارجيا جو سڀ کان مٿانهون هنڌ مائونٽ شکارا آهي، جنهن جي اوچائي 5068 ميٽر آهي. هتان جي سرڪاري ٻولي جارجين آهي، جڏهن ته روسي، آرميني ۽ آذري ٻوليون پڻ ڳالهايون وڃن ٿيون. جارجيا جي هر علائقي جي آبهوا مختلف آهي. هتي اڪثر علائقن ۾ موسم خوشگوار رهي ٿي. ماڻهو ڳاڙهي ۽ اڇي چمڙيءَ وارا آهن. جارجيا ڪاڪيشئن جبلن جي وچ ۾ آهي. هن ۾ ٻه خودمختيار جمهوري رياستون ابخازيا ۽ اجاريا ۽ هڪ خودمختيار علائقو ڏکڻ اوستيا به شامل آهي. ملڪ جو وڌيڪ علائقو جابلو آهي. جنهن ۾ ٽيون حصو ٻيلن جي ڪاٺ سان ڀريل آهي. ڪاڪيشيا جي عظيم جبلن جارجيا جي اترئين حصي کي گهيري رکيو آهي. جڏهن ته ننڍا ڪاڪيشئن جبل ڏاکڻيئن حصي ۾ آهن. انهن جبلن جي بلندي 3000 ميٽرن تائين آهي. ڪورا (Kura) ۽ ريوني (Rioni) ٻه وڏا درياهه آهن، جيڪي هڪ ٻئي جي مخالف رخ ۾ وهن ٿا. اتر اوڀر ۾ ڪاڪيشئن جبل هن کي روس کان ڌار ڪن ٿا. تبليسي ڪورا درياهه جي ڪناري تي آهي. هن ملڪ جي مکيه زرعي پيداوار چانهه، کٽا ميوا، ڪڻڪ، تماڪ، ڀاڄيون، انگور، گدرا ۽ پٽاٽا آهن. جڏهن ته مکيه صنعتن ۾ موٽر انڊسٽري، فولاد، اسٽيل، سيمينٽ، گاڏيون، ٽيڪسٽائيل، پن بجلي، فوڊ پيڪنگ، شراب، تماڪ ۽ چانهه جون شيون شامل آهن. 1510ع ۾ ترڪن قبضو ڪري جارجيا کي سوگهو ڪيو، جن کان 1752ع ۾ شاهه سولومن پهرين کسي ورتو. ان کان پوءِ روس قابض ٿيو. 50 سالن تائين جارجيا مڪمل طور تي ڪميونسٽ اثر هيٺ ۽ سوويت يونين جي قبضي ۾ رهيو. 13 جنوري 1990ع تي آزاديءَ لاءِ تحريڪ زور ورتو ته آزاديءَ لاءِ ريفرينڊم ٿيو، جنهن ۾ 99 سيڪڙو ووٽرن USSR کان آزاديءَ لاءِ ووٽ ڏنو. جارجيا هڪ آزاد خودمختيار جمهوري ملڪ آهي. هتي صدارتي طرز جي حڪومت آهي. هن ملڪ يارهين ۽ ٻارهين صديءَ ۾ بادشاهه ڊيوڊ ۽ راڻِي تمر جي اڳواڻيءَ ۾ سياسي ۽ اقتصادي حوالي سان وڏي ترقي ڪئي. جنهن کان پوءِ 19هين صديءَ ۾ هيءُ ملڪ روس کان الڳ ٿيو. هن ملڪ جي آزاديءَ جو ڏهاڙو 9 اپريل 1991ع آهي ۽ گڏيل قومن جي اداري (UNO) جي ميمبرشپ 31 جولاءِ 1992ع کان مليل اٿس. جارجيا هن وقت NATO ۽ يورپي يونين جو ميمبر به آهي. ان کان سواءِ هيءُ ملڪ ورلڊ ٽريڊ آرگنائيزيشن ۽ يورپ ۾ قائم ڪيل سيڪيورٽي تنظيمن جو پڻ ميمبر آهي. سنڌ جي مشهور ليکڪ مرزا قليچ بيگ جا وڏا اصل ۾ جارجيا جا هئا. اهو ئي سبب آهي، جو مرزا صاحب جي خاندان کي ’گرجي مرزا‘ چيو ويندو آهي ۽ جڏهن ايران ۽ روس جي وچ ۾ جنگ لڳي ته ان جنگ ۾ مرزا خسرو جو پيءُ مارجي ويو ۽ مرزا خسرو ايراني سپهه سالار حاجي محمد ابراهيم وٽ اچي پهتو. بهرحال فتح علي شاهه پنهنجي وزير ملا محمد اسماعيل هٿان مرزا خسرو (مرزا قليچ بيگ جو نانو) ۽ مرزا سڊني (مرزا قليچ بيگ جو پيءُ) مير ڪرم علي خان ٽالپر لاءِ موڪليا، هنن مان مرزا خسرو بيگ کي مير ڪرم علي خان ٽالپر پنهنجو پٽ ڪري رکيو. مرزا قليچ بيگ پنهنجي خاندان بابت هڪ تاريخي ڪتاب ’گرجي نامه‘ لکيو هو، جيڪو مرزا قليچ بيگ جي اولاد مان ڊاڪٽر فائزه زهرا مرزا ’مرڪز تحقيقات فارسي ايران پاڪستان‘، اسلام آباد مان 2001ع ۾ شايع ڪرايو آهي.[11]

جاگرافي

سنواريو

Georgia[lower-alpha 3] is a country in Eastern Europe and West Asia.[12][13][14] It is part of the Caucasus region, bounded by the Black Sea to the west, Russia to the north and northeast, Turkey to the southwest, Armenia to the south, and Azerbaijan to the southeast. Georgia covers an area of 69٬700 ڪلوميٽرزچورس (26٬900 sq mi).[15] It has a population of 3.7 million,[lower-alpha 4][16] of which over a third live in the capital and largest city, Tbilisi. Georgians, who are native to the region, constitute a majority of the country's population and are its titular nation.

Georgia has been inhabited since prehistory, hosting the world's earliest known sites of winemaking, gold mining, and textiles.[17][18] The classical era saw the emergence of several kingdoms, such as Colchis and Iberia, that formed the nucleus of the modern Georgian state. In the early fourth century, Georgians officially adopted Christianity, which contributed to their unification under the Kingdom of Georgia. Georgia reached its Golden Age during the High Middle Ages under the reigns of King David IV and Queen Tamar. Beginning in the 15th century, the kingdom declined and disintegrated under pressure from various regional powers, including the Mongols, the Ottoman Empire, and Persia, before being gradually annexed into the Russian Empire starting in 1801.

After the Russian Revolution in 1917, Georgia briefly emerged as an independent republic under German protection.[19] However, the country was invaded and annexed by the Red Army in 1921; it then became one of the republics of the Soviet Union. In the 1980s, an independence movement grew quickly, leading to Georgia's secession from the Soviet Union in April 1991. For much of the subsequent decade, the country endured economic crises, political instability, and secessionist wars in Abkhazia and South Ossetia. Following the peaceful Rose Revolution in 2003, Georgia strongly pursued a pro-Western foreign policy, introducing a series of democratic and economic reforms aimed at integration into the European Union and NATO. This Western orientation led to worsening relations with Russia, culminating in the Russo-Georgian War of 2008 and continued Russian occupation of parts of Georgia.

Georgia is a representative democracy governed as a unitary parliamentary republic.[20][21] It is a developing country with a very high Human Development Index and an emerging market economy. Sweeping economic reforms since 2003 have resulted in one of the freest business climates in the world, greater economic freedom and transparency, and among the fastest rates of GDP growth.[22] In 2018, Georgia became the second country to legalize cannabis, and the first former socialist state to do so. Georgia is a member of numerous international organizations, including the Council of Europe, Eurocontrol, BSEC, GUAM, Energy Community. As part of the Association Trio, Georgia is an official candidate for membership in the European Union.[23] Since October 2024, Georgia is immersed in a deep political crisis.

 

حوالا

سنواريو
  1. ↑ "Article 8", Constitution of Georgia . In Abkhazian AR, also Abkhazian.
  2. ↑ "Constitution of Georgia" (PDF). Parliament of Georgia. وقت 10 December 2017 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. 
  3. ↑ "Georgia's outgoing president Salome Zourabichvili refuses to quit as successor Mikheil Kavelashvili sworn in". BBC News. حاصل ڪيل 2024-12-29. 
  4. ↑ "Showdown in Georgia as pro-EU president refuses to step down". POLITICO. حاصل ڪيل 2024-12-29. 
  5. ↑ Chrisafis, Angelique (2024-12-29). "Georgia's pro-west president says she remains 'only legitimate president' as new leader sworn in" (en-GB ۾). The Guardian. ISSN 0261-3077. https://www.theguardian.com/world/2024/dec/29/georgia-president-sworn-in-protests-zourabichvili-kavelashvili. 
  6. ↑ "MEPs: Georgia's self-proclaimed authorities have no legitimacy". European Parliament. حاصل ڪيل 2025-02-18. 
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 "World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (Georgia)". IMF.org. International Monetary Fund. حاصل ڪيل 13 October 2023. 
  8. ↑ حوالي جي چڪ: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named geostat.ge
  9. ↑ "GINI index (World Bank estimate) – Georgia". data.worldbank.org. World Bank. وقت 20 July 2018 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 6 June 2023.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  10. ↑ "Human Development Report 2025" (PDF). United Nations Development Programme. وقت 6 May 2025 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 6 May 2025.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  11. ↑ "جارجيا". انسائيڪلوپيڊيا سنڌيانا (جي ويب-سرزمين). سنڌي ٻوليءَ جو با اختيار ادارو، حيدرآباد. حاصل ڪيل 30 نومبر 2017ع.  Check date values in: |access-date= (مدد)
  12. ↑ Encyclopedic World Atlas, George Philip & Son, Oxford University Press: 2002, p.104
  13. ↑ Histories 4.38. Cf. James Rennell, The geographical system of Herodotus examined and explained, Volume 1, Rivington 1830, p. 244
  14. ↑ Encyclopedia Britannica", Caucasus, June 2021: "One widely accepted scheme draws the dividing line along the crest of the Greater Caucasus range, putting the portion of the region north of the line in Europe and the portion south of it in Asia. Another puts the western portion of the Caucasus region in Europe and the eastern part (the bulk of Azerbaijan and small portions of Armenia, Georgia, and Russia's Caspian Sea coast) in Asia..."
  15. ↑ Nana Bolashvili, Andreas Dittmann, Lorenz King, Vazha Neidze (eds.): ``National Atlas of Georgia``, 138 pages, Steiner Verlag, 2018, ISBN 978-3-515-12057-9
  16. ↑ "Population and Demography". National Statistics Office of Georgia, Geostat. حاصل ڪيل 29 December 2021. 
  17. ↑ 'World's oldest wine' found in 8,000-year-old jars in Georgia. BBC News: 13 November 2017
  18. ↑ Doce, Elisa Guerra (2004). "The Origins of Inebriation: Archaeological Evidence of the Consumption of Fermented Beverages and Drugs in Prehistoric Eurasia". Journal of Archaeological Method and Theory 22 (3): 751–782. doi:10.1007/s10816-014-9205-z. ISSN 1072-5369. 
  19. ↑ Jones, Stephen (27 October 2020). "The establishment of Soviet power in Transcaucasia: The case of Georgia 1921–1928". Soviet Studies 40 (4): 627. doi:10.1080/09668138808411783. 
  20. ↑ "Constitution of Georgia". The Legislative Herald of Georgia. وقت 27 October 2023 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2022-03-25.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  21. ↑ "Consolidating Parliamentary Democracy in Georgia". UNDP Georgia. وقت 19 June 2021 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2022-03-25. 
  22. ↑ "Georgia". United States Department of State. حاصل ڪيل 2024-07-21. 
  23. ↑ "European Council". Consilium. 


حوالي جي چڪ: "lower-alpha" نالي جي حوالن جي لاءِ ٽيگ <ref> آهن، پر لاڳاپيل ٽيگ <references group="lower-alpha"/> نہ مليو

"https://sd.wikipedia.org/w/index.php?title=جارجيا&oldid=316465" تان ورتل