گهوڙو
گهوڙو (Equus Ferus caballus) هڪ کر (Hoof) وارو پالتو جانور آهي. ان جو تعلق ٽئڪسونومڪ خاندان اڪويڊائي (Equidae) سان آهي ۽ جهنگلي گھوڙي (Equus ferus) جي ٻن موجود ذيلي جنسن مان هڪ آهي. گهوڙو گذريل 45 کان 55 ملين سالن دوران هڪ ننڍڙن گھڻن آڱرين واري جاندار، يوهيپس (Eohippus) جي ويجهو، کان اڄ جي وڏي، اڪيلي آڱري وارو جانور بڻجي چڪو آهي. انسانن 4000 قبل مسيح جي آس پاس گھوڙن کي پالڻ شروع ڪيو ۽ مڃيو وڃي ٿو ته سندن پالڻ جو سلسلو 3000 قبل مسيح تائين وسيع ٿي چڪو ھو. گهوڙا ذيلي نوع، ڪبالس (caballus) ۾ پاليل هوندا آهن، جيتوڻيڪ ڪجهه پاليل آبادي جهنگ ۾ جهنگلي گهوڙن (Equus Ferus) وانگر رهن ٿا. اهي جهنگلي آبادي سچا جهنگلي گهوڙا، جيڪي گهوڙا آهن، جن کي ڪڏهن به پاليو نه ويو آهي ۽ تاريخي طور تي نسلن جي ميگافاونا درجي سان جڙيل آهي، نه آهن. اتي ھڪڙو وسيع، خاص لفظ آھي جيڪو مساوات سان لاڳاپيل تصورن کي بيان ڪرڻ لاء استعمال ڪيو ويندو آھي، اناتومي کان وٺي زندگي جي مرحلن، سائيز، رنگ، نشانن، نسلن، رفتار، ۽ رويي کي ڍڪيندو آھي.
| گھوڙو | |
|---|---|
| |
پالتو
| |
سائنسي درجا بندي 
| |
| Unrecognized taxon (fix): | Synapsida |
| ذيلي نسل: | Template:Taxonomy/ايڪوئس |
| جنس: | Template:Taxonomy/ايڪوئسا. فيروس |
| ذيلي جنس: | Template:Taxonomy/ايڪوئسا. ف. ڪبالس |
| Trinomial name | |
| ايڪوئس فيروس ڪبالس لينيوئس, سسٽم آف نيچر جو ڏھون ڇاپو 1758[1] | |
| هم معنيٰ[2] | |
|
گھٽ م گھٽ 48 شايع ٿيل | |
گهوڙو (Horse) هڪ خوبصورت چوپايو جانور آهي. گھوڙو ھڪ اھڙو جانور آھي جنھن انسان سان سندس اڄ ڏينهن تائين ڪيل ترقيءَ جي دور دراز منزلن تي نھايت تعريف جھڙي مدد ۽ ھمدردي ڪئي آهي. جنگ ۾ يا صلح وقت گھوڙو ھميشہ انسان جو مددگار ۽ دوست رھيو آھي.اسپين جي حملي ڪندڙ فوج جا سپاهي سورھين صدي عيسويءَ جي شروع ۾ جڏھن پنھنجي زرھه پوش گھوڙن تي چڙھي، آمريڪي ريڊ انڊين جي پٺيان پوندا ھئا تہ ريڊ انڊين گھوڙي ۽ سوار کي ھڪ ئي جانور سمجھندا ھيا. ھنن گھوڙي جھڙو شاندار جانور اڳي ڪڏهن نہ ڏٺو ھو.[3]
گھوڙو شروع ۾ شايد وچ ايشيا ۽ ڏکڻ ايشيا ۾ پالڻ شروع ڪيو ويو وچ ايشيا جي ڪجهه حصن ۾ اڃان تائين جهنگلي گھوڙا موجود آهن. گھوڙي جو نسل جابلو ماحول ۾ رھندڙ لومڙ جيڏي ھڪ جانور سان ملايو ويو آهي جنھن جي ھر پير ۾ چار آڱوٺا اڳيان ۽ ٽي پويان ھوندا ھئا. گھوڙو پنھنجي وڏي آڱوٺي جي اڳئين چوٽي يا ننھن تي زور ڏئي ھلي ٿو. گھوڙي جو سنب قدرت جي عجيب صنعت يا ڪاريگري آهي. اھو پنهنجي جي ھڪ آڱوٺي بلڪہ ان جي فقط ھڪ ننھن جي بدليل صورت آهي. لوھه جي نعل جو اڄڪلھه عام طرح پاليل گھوڙن جي سنبن ۾ ھنيو ويندو آهي سو اٽڪل سال 400 ق.م ۾ يونانين يا رومين ٺاھيو.[4] پاليل گھوڙي جي منھن ۾ جيڪا اڳئين چڳ يا بشڪ آهي، سا به سندس جسماني بناوٽ ۾ تازو اضافو آهي. جھنگلي گھوڙي کي اھا بشڪ ڪانہ ٿئي ۽ قديم زماني جي گھوڙن جون جيڪي تصويرون مليون آهن تن ۾ بہ اھا نظر ڪانه ٿي اچي.[4]
حياتيات
سنواريوزندگي ۽ مرحلا
سنواريوگهوڙن جي سارسنڀال، ماحول، نسل وغيرھ گهوڙن جي عمر تي اثر وجھن ٿيون، پر سرسري گهوڙن جي ڪل عمر تقريبن 25 کان 30 سالن جي ٿيندي آھي،[5] ڪي ڪي گهوڙا 40 سالن جي ڄمار تائين بہ زندھہ رھن ٿا پر اھي تمام گهٽ آھن.[6] 19 ھين صدي ۾ ھڪ گهوڙو اولڊ بيلي جي نالي سان ھو، جيڪو 62 سال زندھہ رھيو.[7]
حوالا
سنواريو- ↑ Linnaeus, Carolus (1758). Systema naturae per regna tria naturae :secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. 1 (10th ed.). Holmiae (Laurentii Salvii). p. 73. https://www.biodiversitylibrary.org/page/726976. Retrieved 2008-09-08.
- ↑ حوالي جي چڪ: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedMSW3 - ↑ {ڪتاب: وحشي جيوت جا نشان؛ از: ھاورڊ موئر؛پبلشرز: سنڌي ادبي بورڊ ڄامشورو ،صفحو:19}
- ↑ 4.0 4.1 {ڪتاب: وحشي جيوت جا نشان؛ از: ھاورڊ موئر؛پبلشرز: سنڌي ادبي بورڊ ڄامشورو ،صفحو 20}
- ↑ Ensminger, M. Eugene; Ensminger, M. Eugene. Horses and horsemanship (6th ed.). [Danville, Ill: Interstate Publishers]. pp. 46–50. ISBN 0-8134-2883-1.
- ↑ "The Age of a Horse". web.archive.org.
- ↑ Ensminger, M. Eugene; Ensminger, M. Eugene. Horses and horsemanship (6th ed.). [Danville, Ill: Interstate Publishers]. pp. 46–50. ISBN 0-8134-2883-1.