چمڙا
چمڙا (Bats)، جنھن کي اردو ۾ چمگادڙ، عربي ۾ خماش، فارسي ۾ شب پره ۽ ھندي ۾ موش ڪور چوندا آهن، آرڊر ڪائيراپٽيرا (Chiroptera) جا اڏامندڙ مماليا جانور آهن. انهن جا اڳيان پير پرن وانگر پتلي جھلي هوندا آهن، جنهن کي پر جي جاء تي استعمال ڪندا آهن. اها واحد مماليا جانور آهن جيڪي صحيح ۽ مسلسل پرواز ڪرڻ جي قابل آهن. چمڙا اڪثر پکين جي ڀيٽ ۾ اُڏامڻ ۾ وڌيڪ چست هوندا آهن، پنهنجي تمام ڊگھي پکڙيل پرن سان اڏامندا آهن جيڪا پتلي جھلي يا "پٽاجيئم" سان ڍڪيل هوندا آهن. سڀ کان ننڍو چمڙو ۽ غالباً سڀ کان ننڍو مماليا جانور، ”ڪيٽي جو سوئر وانگر نڪ وارو چمڙو" آهي، جنهن جي ڊيگهه 29 کان 34 ملي ميٽر (1.1–1.3 انچ)، پر جو ڦيلاء 150 ملي ميٽر (5.9 انچ) ۽ وزن 2 کان 2.6 گرام (0.071 کان 0.092 اونس) هوندو آهي ۽ سڀ کان وڏا چمڙا، ”اُڏامندڙ لومڙ“ آهن، جن ۾ وڏي سنهري تاج واري "فلائنگ لومڙ" (Acerodon jubatus) جو وزن 1.6 ڪلوگرام (3.5 پائونڊ) ۽ پرن جي پکيڙ 1.7 ميٽر (5 فوٽ 7 انچ) هوندي آهي.
| چمڙا | |
|---|---|
 | |
سائنسي درجا بندي 
| |
| Unrecognized taxon (fix): | چروپٽيرا |
| ذيلي ترتيبون | |
|
(روايتي): (تازو): | |
| |
| چمڙن جي جنسن جي عالمي سطح جي ورھاست | |
روڊينٽ کان پوءِ، مماليا جانورن جو ٻيو نمبر وڏو آرڊر، چمڙا، سڄي دنيا ۾ 1,400 کان وڌيڪ نوعن سان گڏ سڄي دنيا ۾ درجه بندي ڪيل مماليا جانورن جي 20 سيڪڙو تي مشتمل آهي. اهي روايتي طور تي ٻن ماتحت نسلن: وڏي پيماني تي ميوا کائڻ وارا ميگا بيٽس ۽ ايڪولوڪيٽنگ مائڪرو بيٽس ۾ ورهايل هئا. پر وڌيڪ تازا ثبوت، آرڊر کي ينپيٽروچيروپٽيرا ۽ يانگوچيروپٽيرا، ميگا بيٽس سان گڏ اڳوڻي ميمبرن جي ڪيترن ئي قسمن سان گڏ مائڪرو بيٽس، ۾ ورهائڻ جي حمايت ڪئي آهي. ڪيترائي چمڙا جهيت خور آهن ۽ باقي گھڻا ميوا کائڻ وارا يا نيڪٽاريوورس (گلن جو رس پيئڻ وارا) آهن. ڪجھه جنسون جهيت کان سواءِ ٻين جانورن کي به کائيندا آهن. مثال طور، ويمپائر چمڙا رت پيئندا آهن. گھڻا چمڙا ڏينهن جو ٻاهر ڪونه نڪرندا آهن. سُڃين جاين ۾ يا وڻن جي اونداهن هنڌن تي اوبتو ٽنگيل ڏسڻ ۾ ايندا آهن يا ڪنهن وڻ جي پور اندر لڪل هوندا آهن. سج لهڻ بعد ڪجهه اونداهي ٿي، ته پوءِ آڏا اُبتا لامارا ڏيندا اُڏامندا رهندا آهن.[1] ۽ گھڻا ھار غارن يا ٻين پناهگيرن ۾ رھندا آھن. اهو غير يقيني آهي ته ڇا چمڙا اهو رويو شڪارين کان بچڻ لاء اختيار ڪندا آهن؟ چمگادڙ سواءِ انتهائي ٿڌي علائقن جي، سڄي دنيا ۾ موجود آهن. اهي گلن جي پولينيشن ۽ ٻج پکيڙڻ لاء سندن ماحولياتي نظام ۾ اهم آهن؛ ڪيترائي اڀرندڙ ٻوٽا، انهن خدمتن لاءِ مڪمل طور تي چمڙن تي ڀاڙين ٿا.
چمڙا انسانن کي ڪجهه سڌا فائدا، ڪجهه نقصانن جي قيمت تي مهيا ڪن ٿا. چمڙن جي گوبر کي غارن مان گوانو طور ڪڍيو ويندو آهي ۽ ڀاڻ طور استعمال ڪيو ويندو آهي. چمڙا جهيت کي استعمال ڪندي، پيسٽيسائڊ جي ضرورت کي گھٽائڻ ۽ ٻين انتظامن جي ضرورت کي گھٽائڻ ٿا. اهي ڪڏهن ڪڏهن ڪافي تعداد ۾ انساني آبادين جي ويجهو هوندا آهن ۽ سياحن لاء ڪشش جو ذريعو بڻجندا آهن. اها ايشيا ۽ پئسفڪ ريم ۾ خوراڪ طور استعمال ڪيا ويندا آهن. بهرحال، ميون کي خراب ڪرڻ جي ڪري، اڪثر ميوا پوکيندڙن طرفان انهن کي ڪيٽ سمجهيو ويندو آهي. انهن جي فزيالوجي جي ڪري، چمڙا جانورن جا اها قسم آهن جيڪا ڪيترن ئي بيمارين، جهڙوڪ ريبيز، جي قدرتي ذخيري طور ڪم ڪن ٿا ۽ جيئن ته اهي انتهائي موبائل، سماجي ۽ گهڻي وقت تائين رهن ٿا، ان ڪري اهي آسانيءَ سان پاڻ ۾ بيماري پکيڙي سگهن ٿا. جيڪڏهن انسان چمڙن سان لهه وچڙ ۾ اچن ٿا، اهي خاصيتون انسانن لاءِ ممڪن طور خطرناڪ بڻجي وڃن ٿيون. ڪجهه چمڙا مڇرن جا شڪار ڪندڙ به آهن، جيڪي مڇرن مان پيدا ٿيندڙ بيمارين جي منتقلي کي دٻائي ڇڏيندا آهن. ثقافت جي لحاظ کان، چمڙا علامتي طور تي مثبت خاصيتن، جهڙوڪ ڪجهه بيمارين يا خطرن کان بچاء، ٻيهر جنم، يا ڊگهي زندگي سان لاڳاپيل ٿي سگهن ٿا، پر اولهه ۾، چمڙا اونداهي، بدمعاشي، جادوگري، ويمپائر ۽ موت سان لاڳاپيل آهن.
نالو
سنواريودرجا بندي
سنواريواناتومي ۽ فزيالوجي
سنواريوماحوليات
سنواريورويا ۽ زندگي جي تاريخ
سنواريوانسانن سان لاڳاپا
سنواريوطب
سنواريوان جي گوشت جي تاثير گرم خشڪ آهي. ڪوئي جي منهن وارو وڏن کنڀن سان رات جو اُڏامندڙ جانور جنهن کي ڏند آهن. هن کي زنبق يا زيتون جي تيل ۾ ساڙجي، پوءِ اهو تيل فالـج ريشي، سنڌن جي سور، نقرس، عضون جي استرخاءِ وارن هنڌن تي مالش ڪرائجي. ان جي وِٺ اک جي ڦلي، ڌند ۽ اک جي روشنائيءَ لاءِ مفيد آهي، هن جو رت وارن وارين جاين تي لائجي ته وار وري نه ڄمندا. وڏن جابلو چمڙن جو کير جيڪو مادي چمڙي جي ٿڻن مان ڳڙي هيٺ ڪري گڏ ٿئي ٿو، اهو قوت مردميءَ لاءِ مفيد آهي..[2]
پڻ ڏسو
سنواريوخارجي لنڪس
سنواريو| وڪيميڊيا العام ۾ چمڙا سان لاڳاپيل ابلاغي مواد ڏسو. |
| The Wikibook Dichotomous Key has a page on the topic of |
- of UK Bat Conservation Trust
- Tree of Life آرڪائيو ڪيا ويا 26 July 2020 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
- Microbat Vision آرڪائيو ڪيا ويا 29 January 2020 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
- Analyses of several kinds of bat echolocation