اظھر علي چانڊيو

”سانئِيَمِ! سَدائِين ڪَرِين، مَٿي سِنڌُ سُڪارَ،
دوسَت! مِٺا دِلدارَ، عالَمُ سَڀِ آبادِ ڪَرِين.“

(ياد رهي تہ هي سنڌي وڪيپيڊيا سٿ جو اَڻ دفتري (اَن اوفيشل) سٿ ۽ واپرائيندڙ جي پنهنجي ڪوشش آهي)

ٻين تائين پهچايو: 

سفارتخاني جي صفحي تي پنھنجون سفارشون ڏيو

سفارتخانو بزمِ سنڌي وڪيپيڊيا ۾ ڀلي ڪري آيا اظھر علي چانڊيو السلام عليڪم! اسان اميد ڪريون ٿا تہ توھان سنڌي وڪيپيڊيا جي لاء بھترين اضافو ثابت ٿيندئو. وڪيپيڊيا ھڪ کليل ڄاڻ چيڪلو آھي جنھن کي اسان سڀ ملي ڪري لکندا ۽ سنواريندا آھيون. وڪيپيڊيا منصوبي جي شروعات جنوري 2001ع ۾ ٿي، جڏھن تہ سنڌي وڪيپيڊيا فيبروري 2006ع ۾ عمل آئي. في الحال ھن وڪيپيڊيا ۾ 17,050 مضمون موجود آھن. ھن چيڪلي (انسائيڪلوپيڊيا) ۾ توھان مضمون نويسي، سنوار ۽ تصحيح کان پھريان ھيٺين صفحن تي ضرور نظر وجھو. صفحن جي ظاھريت جي تبديلي ۽ طریقيڪار جي لاءِ ڏسو ترجيحون. اصول ۽ قاعدا توھان جو واپرائيندڙ ۽ بحث صفحو ھتي توھانجو مخصوص واپرائيندڙ صفحو بہ ھوندو جتي توھان پنھنجو تعارف لکي سگھو ٿا، ۽ توهانجي واپرائيندڙ بحث تي ٻيا رڪنَ توھان سان رابطو ڪري سگھن ٿا ۽ توھان ڏي پيغام موڪلي سگھن ٿا. ڪنھن ٻئي رڪن کي پيغام موڪلڻ وقت ھنن امرن جو خاص خيال رکو: جيڪڏھن ضرورت هجي تہ پيغام کي عنوان ضرور ڏيو. پيغام جي آخر ۾ پنهنجي صحيح ضرور وجھو، ان جي لاءِ هي علامت درج ڪريو--~~~~ يا ھن () بٽڻ تي ٽڙڪ ڪريو. اظھار بحث جي آدابن جو خصوصي خيال رکو. تعاون وڪيپيڊيا جي ڪنھن بہ صفحي جي سڄي پاسي ڳوليو جو خانو نظر ايندو آھي. جنھن موضوع تي مضمون ٺاھڻ چاھيو تہ ڳوليو جي خاني ۾ لکو، ۽ ڳوليو تي ٽڙڪ ڪريو.   توھان جي موضوع سان ملندڙ جلندڙ صفحا نظر ايندا. اھو اطمينان ڪرڻ کان پوء تہ توھان جي گهربل موضوع تي پھريان کان مضمون موجود ناھي، توھان نئون صفحو ٺاھي سگھو ٿا واضع هجي تہ ھڪ موضوع تي ھڪ کان وڌيڪ مضمون ٺاھڻ جي اجازت ناھي. توھان ھيٺ ڏنل خانو بہ استعمال ڪري سگھو ٿا. لکڻ کان پهرئين ھن ڳالھ جو يقين ڪريو تہ جنھن عنوان تي توھان لکي رھيا آھيو ان تي يا ان سان ملندڙ عنوانن تي وڪي ۾ ڪوئي مضمون نہ ھجي. ان جي لاء توھان ڳوليو جي خاني ۾ عنوان ۽ ان جا هم معنيٰ لفظ (اهڙا لفظ جن جي معني هڪ هجي) لکي ڳولا ڪريو.

-- توھان جي مدد جي لاء ھر وقت حاضر، اوهان جو خادم --KaleemBot (ڳالھ) 16:27, 6 آگسٽ 2023 ( يو.ٽي.سي)

سندھ کا حال؛تھر اپنا ،تھرباسی اچھوت.

سندھ کا حال؛تھر اپنا ،تھرباسی اچھوت.

اظہر علی

بشکریہ روزنامہ پہچانِ پاکستان اور زکیر احمد بھائی.

سندھ جوکی شروعاتی دنوں سے ہی اس ملک کے حکمرانوں کے مظالم کا شکار رہا ہے.ملک میں کرپشن، لاقانونیت،سول،ملٹری کشیدگی نے عام انسان کے ارمانوں کا جنازہ نکال دیا ہے۔اور اس اقتدار کی جنگ کا نتیجہ یہ نکلا ہے کہ جو تھوڑے بھت چولھے جلتے تھے وہ بھی اب مشکل سے دن میں ایک بار جلتے ہیں۔سندھ جو ملکی پیداور کی 75،پرسنٹ گیئس، 58 پرسنٹ پیٹرول اور ٹیکس کی مٙد مین ملک کے کُل ٹیکس کا 68،پرسنٹ ٹیکس کا بوجھ کئی سالوں سے اپنے کاندھوں پہ لئے ہوئے ہے۔اُس سندھ میں تعلیم اور تربیت کا حال یہ ہے کہ ھر سال 700، سے زیادہ بچیاں غیرت کے نام پر قتل کی جاتی ہیں.سندھ کے ساتھ سیاسی، معاشی اور سماجی ناانصافیوں کی ایک تاریخ ہے.'جیولاجیکل سروی آف پاکستان' کے مطابق تھر کی ریت اپنے سینے مین  175،بلین ٹن کوئلا سمائے بیٹھی ہے.جس سے ایک سائینٹفک اندازے کے مطابق دس ھزار سے زائد میگاواٹ کی بجلی اگلے ایک سو سال تک پیدا کی جا سکھتی ہے۔مشھور صحافی حفیظ تنیو  نے 10، آکٹوبر ،2022 میں ٹربیون نیوزپیر میں لکھا کہ"تھر کے پاس 175، بلین ٹن کوئل رِزورس ہیں جن کو اگر تیل مین تبدیل کیا جائے تو وہ  50، بلین ٹن تیل( oil) کے برابر ہیں.یعنی سعودی عرب اور ایران کے مشترکہ تیل کے رِزروس سے بھی کئی گنا زیادا تیل .یہ رزروس، 20,00، ٹریل کیوبک فیٹ (TCF) کے برابر ہیں .جوکی ایک اندازے کے مطابق پاکستان کی موجودہ گیئس سے  تقریبن 68،گنا زیادہ ہوگی. یہ اس بدنصیب سندھ کا وہ ریتیلا علاقہ تھر ہے،جھان ایک طرف قدرتی معدنی وسائل ہیں.اور دوسری طرف بھوک، بیروزگاری، بدحالی اور موت کا ننگا ناچ ہے.مینٹل ھیلتھ اتھارٹی کی پانچھ سالہ رپورٹ ( 2016، سے 2020،)کے مطابق سندھ میں سب سے زیادہ خودکشیاں تھرپارکر میں ہوتی ہیں.رپورٹس کے مطابق تقریبن 115، لوگوں نے 2021 میں سوسائیڈ کیا جن میں  سے 68، عورتین شامل تھیں۔ تھر سمیت پورا سندھ بنیادی سھولتیں یعنی صحت،صاف، پانی اور روزگار سے محروم ہے.وہ جو پانی پیتے ہین وہ کئی جان لیوا بیماریون کا سبب بنتا ہے.ہیپاٹائیٹس ای، بی ،سی ،HIV ،اور کالرا سمیت ناجانے کتنی ہی بیماریاں اس خوشحال سندھ کے بدنصیب لوگوں کے حصے میں آتی ہیں. اور تھر میں غذائیت (Nutrition) کا حال یہ ہے کی تھرپارکر کے ایک دوست نے حیدرآباد میں بڑی ہی نم آنکھون سے بتایا تھا کہ ہم سائی سبزی(vegetables ) مھینوں مین جاکر ایک بار کھاتے ہیں.ایک تو روزگار کا کوئی ذریعہ نھی .دوسرا شھر اتنا دور ہے اگر ہم شھر سبزی خریدنے جائیں بھی تو اتنے کی سبزی نھی آتی جتنے کا کرایا آجاتا ہے۔اس لئے ہمارے بچوں کو عام سبزیوں کے ذائقے (Taste) تک نھی معلوم.الجزیرا کی 2016، میں کی گئی رپورٹنگ کے مطابق 2011، سے تقریبن 1500، بچے پانی اور غذائیت کی کمی کی وجھ سے تڑپ تڑپ کر اپنی مائون کی گود میں دم توڑگئے۔تھر کا ھر دوسرا بچا ملنیوٹریشنس کا شکار ہے.کراچی سے لے کر کشمور تک سندھ تباھ و برباد ہے.سیلاب کے دنوں مین تو حال یہ تھا کہ سندھ کی مائون،بھنوں اور  بیٹیون کو ایک پائو بریانے کے پیچھے ذلیل و رسوا کیا گیا.سیلاب کے دنوں مین پینتالیس سال کا باپ اپنی چھاتی پیٹتے ہوئے بیوس آنسوں بھا رہا تھا کی مجھے صرف ایک پلیٹ بریانی عزت سے دے دو تاکی میں  کئی دنوں سے بھوکے اپنے بچوں کو کھلا سکوں.اس مالدار سندھ کو اِس حکمران طبقے نے وڈیروں،ڈاکئوں،قدرتی آفتوں،رشوت خور بیرویکریٹس کے حوالے کردیا ہے.جھان تھر کے معدنے وسائل تو اس ملک کے اپنے ہیں لیکن تھر سمیت پوری سندھ کے بچے اچھوت ہیں.

&#32؛اظھر علي چانڊيو (ڳالھ) 04:26, 7 آگسٽ 2023 ( يو.ٽي.سي)

فلسفو ۽ سنڌ فلاسافيڪل سوسائٽي؟

سنڌ ۾ فلسفي جي پھرين ويبسائيٽ 'سنڌ فلاسافيڪل سوسائٽي' (Sindh Philosophical Society) آھي.ھن سوسائٽي جو بنياد سنڌ ۾ فلسفي جي علم کي عام ڪرڻ ۽ سنڌي سماج ۾ فلسفي جي شاگرد سان ٿيندڙ ناانصافين خلاف ھڪ علمي تحريڪ جو آغاز ڪرڻ آھي.سنڌ فلاسافيڪل سوسائٽي تي ھن وقت تائين ڪيترا ئي فلسفي تي مضمون سنڌي،اردو ۽ انگلش زبانن ۾ شايع ٿي چڪا آھن ۽ انھي سان گڏوگڏ ھڪ انگلش زبان ۾ ڪتاب پڻ آنلائن ڪيو ويو آھي.سنڌ فلاسافيڪل سوسائٽي جمھوريتي اصولن تحت ھلندڙ سنڌ جي واحد فلسفي تي مڪمل طور فعال سوسائٽي آھيجنھن جو موجوده صدر اظھر علي آھي.سنڌ فلاسافيڪل سوسائٽي متعلق وڌيڪ ڄاڻڻ لاءِ سنڌ فلاسافيڪل سوسائٽي جي ويبسائيٽ،انسٽاگرام ۽ فيسبڪ جي لنڪ تي وزٽ ڪري سگھو ٿا.

https://linktr.ee/sindhphilosophicalsociety

/&#32؛اظھر علي چانڊيو (ڳالھ) 04:28, 7 آگسٽ 2023 ( يو.ٽي.سي)

ہم انسان

"ہم انسان"

اظہر علی

بشکریہ روزنامہ پہچان پاکستان اور بھائی زکیر احمد بھٹی.

     ہم اس سماج میں زندگی بسر کر رہے ہیں،جو سماج ایک ہی وقت ظالم بھی ہے.اور مظلوم بھی.حاکم بھی ہے۔غلام بھی۔فاتح بھی ہے، مغلوب بھی .اور خدا بھی ہے، تو بندہ بھی.ہمارے یہاں ہر کسی کو سماجی اور ثقافتی اخلاقی اقدار کی بڑی ہی فکر لگی رہتی ہے.ہم سارے دوسروں کے ضمیر کی مسجد کا امام بننا چاہتے ہین.ہم چاہتے ہین کی اگر  کوئی چہیک بھی لے تو وہ بھی سماج میں مُروج انداز سے چہیکے ورنا ہم اُس چہیک کو  بھی چہیک ماننے سے انکار کرتے ہیں.یعنی جو رائج سماجی معنیٰ کو نہی مانتا یہ لوگ اِس سماج مین اُسے چین سے جینے نہی دیتے۔ سندھ کے کسی شاعر نے لکہا تھا" اگر آپ سندھ میں رہ رہے ہو تو کیسے نہ دلکش عضاب میں ہو۔" اسی طرح یہ ساری باتیں پورے پاکستان پر رائج ہوتی ہیں.ہم اپنے ذہن مین موجود بے تُکے خیالات کو حتمی حقیقت مان کر،ہم سے الگ انسان کو، ہم انسان ہی تسلیم نہی کرتے.جیسے مڑد کی اِس سماج نے کچھ مخصوس خاصیتین (Specific characteristics) طے کی ہوئی ہیں یعنی اس کا چلنا اس کا اٹہنا ،بیٹہنا اُس کے بولنے کا انداز سارا کچھ طے شدہ ہے. اگر مڑد ان سماجی طے شدہ خاصیتوں پر پورا نہی اُترتا پھر تو وہ مڑد ہی نہی ہے.ٹہیک اسی طرح اس سماج نے عورتوں کی بھی کچھ مخصوس خاصیتین بنائی ہوئی ہین.مجھے آج تک یہ بات سمجھ مین نہی آئی کی ہم انسان کے پرائِٹ پارٹس دیکھ کر اسے مڑد،عورت، ٹرانس وومن یا کسی بہی دوسری جنس مین تقسیم کرتے ہین یا بڑے ہوکر اس کے چال چلن دیکھ کر، کہ فلاں حرکات اگر فلاں شخص کررہا ہے تو وہ تو ( Manish  or Womanish in character)  ہے. بطور معاشرا یہ کتنی ہی نہ شرم کی بات ہے کی ہم آج تک اِس  جینڈر آئڈنٹتی سے باہر نکل ہی نہی سکے.مارکیٹ سے لے کر سکول،کالیج اور گھر تک ہم جینڈر آئڈنٹیٹی مین تقسیم ہین.مچل فوکو نے کہا تھا ہم  ڈسکورس کی پیداوار ہیں. ہم نے سماج کو تھیورائیز کر دیا ہے.یہ سماج بذاتِ خود کچھ بھی نہی ہے ماسواءِ ان تھیوریز اور نظریات کے روح سےدیکھے جانےوالے  زاویوں کے.

زاویہ ہمیں کوئی سیاسی،سماجی، معاشی یا مذہبی تھیوری دیتا ہے.جس کو ہم سٙچا مان کر اس کے بتائے ہوئے افکار پر اپنی ساری عمر گذار دیتے ہیں.ویسے کسی نظریے پر ساری عمر گذارنا  کوئی غلط بات بھی نہی لیکن اسی نظریے سے انسان کے کردار اور زندگی کو (Judge )کرنا غیرانسانی عمل  ضرور ہے. اخلاقی اقدار جو کی کبھی منجمند نہی ہو سکہتے ان اخلاقی اقدار کو رائج سماجی معنیٰ میں سمجھنے اور اِس زندگی کی دوڑ میں دن رات پسینا بہاتے ہوائے حالات کے مارے، بیوس اور لاچار انسانوں کی زندگیوں پر رائج کرکے اور اسی رائج سماجی اخلاقیات زاویوں سے کسی شخص کے کردار کو دیکہنا کتنی افسوس ناک بات ہے.سعادت حسن منٹو نے لکہا تھا کہ؛

"رنڈی جس نیت سے برقعہ پہنتی ہے کچھ لوگ اسی نیت سے داڑھی رکھتے ہیں۔پہلے مذہب سینوں میں ہوتا تھا،

اب لباس اور ٹوپیوں میں ہوتا ہے ۔"

ٹھیک اسی طرح پہلے انسان کو انسان سمجھا جاتا تھا پھر جیسے ،جیسے  سماجی، معاشی،سیاسی اور جینڈر تہیوریز نے  انسان اور سماج کو  تھیورائیز کرنا شروع کردیا ہم مزید بٹتے چلے گئے اور یہ تقسیم بھی کیا تقسیم تھی جس کا ہمیں آج تک احساس تک نہی ہوا.قوم اور نسل کی ڈیفینیشن کے پہلے ہم کیا تھے؟ غیرمہذب ہی سہی ہم انسان تھے.لیکن قوم کی ڈیفینیشن بننے کے بعد ہم سندھی_ پنجابی ،جرمن، فرینچ ،بلوچ اور پاکستانی وغیرہ وغیرہ ہیں.فرض کرین ہم اس معاشرے سے یہ قوم کہ ڈیفینیشن نکال دین تو ہم کیا ہونگے؟ انسانی خیالات (Human Thoughts) سیاسی ،سماجی ،مذہبی ، معاشی اور جینڈر تھیورز کی پراڈکٹس ہیں.جہان ہر ایک چیز کو تھیورائیز کیا جاچکا ہے.اور ہم ہر دوسری چیز کو اس زاویہ سے دیکھتے ہین کبہی مذہب کے زاویہ  سے کبہی سائینس،تو کبہی کسی ادیب اور دانشور کی بنائی ہوئی تھیوری کے زاویہ سے.ایک انسان کو کیا چاہئے زندگی مین؟ سکون ؟ لیکن یہ تقسیم اس سکون سے بہی انسان کو محروم کر دیتی ہے.آج ہم مہذب تو ہین لیکن انسان نہی .ہم مہذب شیطان ہین جس کے ہاتھ مین جدیدیت یا مابعد جدیدیت کا ہتھیار یعنی ٹیکنالاجی ہے.سوشل میڈیا کو ہی دیکھ لین ہم کبھی بھی کسی کی عزت اچھال سکھتے ہین.اس سارے عمل میں ہم کبھی متحرک تو کبھی خاموش تماشائی ہوتے ہیں.انسان کا تماشا کبھی سیاست کے زاویہ سے ہوتا ہے ،کبھی مذہب کے زاویہ سے یا کبھی مُروج معاشراتی اخلاقی زاویوں سے.ان سب چیزون مین ایک چیز مستقل ہے اور وہ ہے انسان کا تماشا.

Cazharali4@gmail.com

&#32؛اظھر علي چانڊيو (ڳالھ) 04:30, 7 آگسٽ 2023 ( يو.ٽي.سي)

سنڌي موسقي جو ھڪ  يگانو ڪردار

”سنڌي موسقي جو ھڪ  يگانو ڪردار“

سنڌ نيوز پيپر

اظھر علي

چوندا آھن ته موسيقي روحٙ جي غذا آھي،پر انھي کان وڌيڪ منھنجي نظر ۾ موسيقي نه صرف روح جي تارن کي ڇڙيندي آھي، پر ساڳي ئي وقت سماج ۾ ٿيندڙ وطن دشمن اخلاقي قدرن جي زوال تي ڳڻتي جو اظھار ڪندي پنھنجي پيٽٙ ۾  صحتمند تنقيد کي جڳھ ڏئي انھي خلاف بغاوت جو پرچم به بلند ڪندي رھندي آھي. سچ ته موسيقي جامد سماجن ۾ زندگيءٙ جو روح ڦوڪيندي آھي. سنڌي سماج ھونئن ته ڪيترن ئي سدابھارِ موسيقارن جي جنم ڀُومي رھيو آھي، پر انھي ۾ ڪڏھن، ڪڏھن ڪي انسان اھڙا به ڄمي پوندا آھن، جن جي وٙئي کان پوءِ جيڪڏھن مٿن سوچجي ته اکيون ڳوڙھن سان ڀرجيو وڃن ۽ زندگي جھڙو اچانڪ بيھو رھي. استاد عبدالطيف چانڊيو به انھن ماڻھن منجھان ھڪ غيرمعمولي طبيعت رکندڙ پنھنجو پاڻ ۾ ھڪ مڪمل ڪردار ھو. ھُن عشق حقيقي، عشق مجاز عام ماڻھوءٙ جو ڏُک ۽ سنڌ کي ڳايو. پاڻ ان دور ۾ سنڌ ۾ ٿيندڙ مختلف ميلن ۾ ڳائي رھيو ھو، جڏھن استاد جلال چانڊيو ۽  فوٽو زرداري جو عروج ھو ھي اھو ئي دور ھيو؛ جڏھن شمن ميرالي به  يڪتاري تي ڳائيندو ھو ۽ استاد الھداد زرداري جو به  تقريبن عروج ھو. انھي ماحول ۾ استاد عبدالطيف کي راڳ جي دنيا ۾ پنھنجي جڳھ ٺاھڻ لاءِ تمام گھڻي محنت ڪرڻي پئي. ۽ نيٺ اھو وقت آيو جڏھن سندس سُر جا ماڻھون عاشق ٿي پيا. ٽريڪٽرن کان ويندي عام ٽرانسپورٽ جي ٽيپن ۾ استاد عبدالطيف چانڊيو جو آواز گونجڻ لڳو. سندس ڪلام:

”ڪي درد مليا اهڙا جيڪي نه سلڻ جهڙا،

جيئون ته دنيا م پيا پر ناهيو جيئڻ جهڙا.“

سنڌ جي جھرجھنگ ۾ وڏي مقوبليت ماڻي. ته  وري ٻئي طرف مشرف جي مارشلا وري دور ۾ جڏھن سنڌ جو ٻيھار پاڻي بند ڪيو ويو ته ھن انساني جذباتن جي ترجماني ڪندڙ عام شاعري کي ڇڏي وطن دوست ۽ سنڌ دوست شاعري ڳائي. ان وقت سنڌ، جنھن کي سرمد سنڌي کانپوءِ ڪير ڳائڻ لاءِ تيار نه  ھوندو ھو. تڏھن ڊٻائي مھر جي شاعري ۾ پاڻ ڳايائي ته:

”روز بند واھ ُٿئي سنڌ پئي تباھ ٿئي گهوڙا،

ماڻهو اڃان تب ماٺ ۾ ڇو ماڻھون اڃان تب ماٺ ۾!“

۽ جڏھن سنڌ کي پاڻي نه مليو. سنڌ ۾ ڏڪار جو خطرو وڌڻ لڳو ته  پاڻ الله  کي التجا ڪندي ڳايائين.

”مولا مينھن وسءِ سنڌ سُڪي نه  وڃي،

اُڃ اُڃن جي اجھاءِ سنڌ سُڪي نه  وڃي.“

استاد عبدالطيف ھڪ نماڻي طبيعت رکندڙ ۽ نرم مزاج ماڻھون ھو، جنھن جي تجربي بي آڌار تي محسوس ڪرڻ جي حٙسٙ تمام تيز ھئي. جڏھن پاڻ محسوس ڪيائين ته سنڌي سماج کي چاپلوسي ۽ پئسي جي حٙوس جڪڙي وئي آھي ۽ سنڌي ماڻھون چٙسو ۽ سطحي ٿي پيو آھي ته  عوامي محفلن ۾ بي جھجڪ  ڳايائيـن:

”ٿيو پيار به مُٺ ۾ واري آ،

اڄ چانھ جي ڪوپٙ جي ياري آ.“

ھو نه صرف سنڌي موسيقي جو ماھر ھو، پر ھڪ پرائمري اسڪول ۾ استاد به ھو. جنھن پنھنجي زندگيءٙ ۾ نه  صرف  موسيقي ۾ پنھنجا شاگرد پيدا ڪيا پر پاڻ اڪيڊمڪ تعليمي ۾ به تعلقي قاضي احمد ۾ مشھور ھو. سندس شاگرد اڄ به کيس ياد ڪري انھن يادن جي وسيع سمنڊ ۾  ٽٻي ھڻي غم ٿي ويندا آھن. ھن گھڻو سنڌ جي مشھور شاعر ڊٻائي مھر کي ئي ڳايو سندس تقريبن ٽي ھزار کان مٿي ڪلام ڳايا. استاد عبدالطيف جي مشھور ڪلامن ۾:

”هڪ شخص جي خاطر، ڪيڏا ڪمزور ٿياسين.“

اهو عشق لڳو اهڙو،سڄو گهور ٿياسين.“، ”مرندس ته  اچي ياديون ڳوڙھن کي چميون ڏيندئي“ ۽ ”پنھنجي سڄڻ کان ڌار ٿي جيئرو ته  ڪو رھي ڏسي.“ کان ويندي سٙوين غزل، ڪلام، ڪافيون ۽ گيت شامل آھن. پر افسوس سندس عمر کيس ساٿ نه  ڏئي سگھي. پاڻ مشڪل سان ئي پندرنھن  سال ئي سنڌي موسيقي کي ڏئي سگھيا ۽ سن 2006ع ۾ چاليھ سالن جي عمر ۾ وفات ڪيائون. سنڌي سماج ۾ جڏھن سنڌي جديد يا ھمعصر موسيقي جي تاريخ لکي ويـندي ته موسيقي لاءِ سندس جدوجھد کي سنھري الفاظن ۾ ياد ڪيو ويندو.

cazharali4@gmail.com&#32؛اظھر علي چانڊيو (ڳالھ) 04:31, 7 آگسٽ 2023 ( يو.ٽي.سي)

خوشخبري 'تعليم بٙطور بزنس ماڊل"جھڙي تباھ ڪن پراجيڪٽ جون مبارڪون!"

"خوشخبري "تعليم بٙطور بزنس ماڊل"جھڙي تباھ ڪن پراجيڪٽ جون مبارڪون!"

  ھن مابعد بيٺڪيتي نظام ۾ سرمائدارڻي نظام ۽ آمريت جي ماريل ويلفيئر رياستن جو وڏي ۾ وڏو جرم سوفسطائي پريڪٽس کي جديديت جو روپ ڏئي رائج ڪرڻ آھي.سوفسطائي پريڪٽس مطلب تعليم جو وڪرو ۽ ھن نام نھاد جديد سرمائيداري رياستن "تعليم کي بحيثيت بزنس ماڊل"متعارف ڪرائي ۽ پوءِ علم جي وڪري جھڙي سنگين جرم کي نارملائيز ڪري،اسانجا ذھن مفلوج بڻايا آھن.انھي جرم يعني "تعليم بطور بزنس ماڊل" کي تعليم جي جديد سُرشتي طور اپنائي غير سياسي عام عوام پاران مارڪيٽ ۾ سٙبزي منڊي جيئان علم جون منڊيون حرفِ عام  ۾ نجي اڪيڊميون کولي مختلف اگھن تي علم جي فروخت ڪرڻ تہ سمجھ ۾ اچي ٿو،پر انھيءٙ دقيانوسي پروجيڪٽ کي وائکو ڪرڻ بدران ساڳي ڊروڙ ۾ جيڪڏھن سياسي شعور رکندڙ نوجوان بہ بيروزگاري سبب شامل ٿئي ۽ انھي برباديءٙ واري پراجيڪٽ جو حصو ٿي،بطور خوشخبري ٻڌائي،۽ انھيءٙ جي مارڪيٽنگ ڪندي،ٻڌائي تہ خوشخبري،خوشخبري پنھنجي شھر فلان ۾ فلان ڪوچنگ اڪيڊمي کولي وئي آھي.جنھن ۾ ھن" تعليم بطور بزنس ماڊل "واري واھيات ترين پراجيڪٽ" ۾ ڊگريون ڪري ايندڙ نوجوان اوھان کي ڏوڪڙن اعوض معياري تعليم ڏيندا تہ ھيءٙ انتحائي افسوس جھڙي ڳالھ آھي.منھنجي ھي ڳالھ شايد ڪافي دوستن کي ناگوار بہ گذري پر اھڙي رجھان کي نندڻ جي موجدہ وقت ۾ سخت ضرورت آھي.تہ ھاڻ سوال اھو پيدا ٿئي ٿو  تہ " تعليم بٙطور بزنس ماڊل "ڇو 'نہ'ھجڻ گھرجي ۽ نجي اڪيڊمين تي بندش ڇو لڳڻ  گھرجي.

1) "تعليم بطور بزنس ماڊل" ۾ تعليم جو بہ مارڪيٽ ۾ پيل جنس جيئان ؛ھڪ نمبر،ٻہ نمبر ۽ ٽي نمبر، ڪيٽيگريز ۾ تقسيم ٿي وڃي ٿي.جيئن مارڪيٽ ۾ پیل آلو يا بصر ٽن  ڪوالاٽيز جي لحاظ کان مختلف اقسام ۾ تقسيم ٿيندو آھي: يعني،خاصيت جي لحاظ کان ھڪ نمبر آلو  ٻہ نمبر آلو ۽  ٽي نمبر آلو.اھڙي نموني خاصيتن ۾ سٺي کان سٺي خاصيت جي آلوءٙ جيئان تعليم تائين رسائي بہ ظاھري آھي مالدار اشرافيہ طبقو ئي افورڊ ڪري سگھي ٿو.جيڪو ڪنھن بہ ملڪ جي ڪل آباديءٙ جو ھڪ پرسمنٽ کان بہ گھٽ تحصو ھوندو آھي ۽  اھڙي طرح بيشتر عوام انھي معياري تعليم کان محروم ٿي ويندي،جيڪا يقينن ٿئي پئي.

2)"تعليم بطور بزنس ماڊل عوام"۾ "Qualitative" علم  بجاءِ "Quantitative" علم جي ڊروڙ ۾ بيھاري ھڪ بيرحم ڪٺور ۽ پيئسي جو بوجاري سرمائي پرست انسان بڻائي ڇڏي ٿي ۽ لاشعوري طور انھي پريڪٽس ۾ ھجڻ ڪري انھي انسان ۾ بہ  نيچ سرمائيداراڻہٙ نظام واریون خاصيتون پٙنِپجي پيوستہ ٿي وڃن ٿيون.

3)"تعليم بطور نزنس ماڊل" بورجوا ويلفيئر فڪر جي نعاري ھيٺ ڪم ڪندڙ سرمائيدار رياستن جي مفت تعليم نہ ڏئي سگھڻ واري رياستي ناڪامي کي لڪائي ٿي جنھن سان انقلابي رجھان جيڪي ھن بحران جي نتيجي ۾ پيدا ٿيڻ گھرجن، اُھي بري طرح متاثر ٿين ٿا.

4)جيئن سماجي متحرڪ پسند فرد "Social activist person" سماج ۾ نِجي اين-جي -اوز ذريعي رياستي بحران يعني روٽي،ڪپڙا ۽ مٙڪان واري نعاري جي عملي ناڪامي ۽ عوام جي رياست مخالف ڪروڍ کي گھٽ ڪرڻ لاءِ خيراتي ڪم ڪٙندي، دراصل عوامي ردِ عمل جو لاشعوري طور قتل ڪنديون آھن ۽ انھي عمل سان اھو ڪروڍ جيڪو ھنن بحرانن جي نتيجي ۾  پيدا ٿئي،جنھن کي عوامي انقلابي پارٽيون انقلاب ۾ بدلائڻ لاءِ استعمال ڪن،انھي جو اڳواٽ قتل ڪري سياسي انقلابي پارٽين کان اھو موقعو کسي ڇڏين ٿيون.اھڙي طرح "تعليم بطور بزنس ماڊل"سرمائيداري غير انساني رويي کي تعليمي نصاب جو حصو بڻائي نارميلائيز ڪرڻ ۾ مددگار ثابت ٿئي ٿي.اھڙي طرح "تعليم بطور بزنس ماڊل" عام عوام جي بنيادي حق ۽ ترقي جي راھ ۾ گامزن ٿيڻ واري جوجھد ۾ ھڪ وڏي رڪاوٽ ثابت ٿئي ٿي،۽ انھي حق کان محروم انسان شعور جي انھي سطح تي پھجي نٿو سگھي،جاتي سندس ۾ استحصالِ مخالف ڪروڍ ۽ جرئت پيدا ٿي سگھي ۽ نتيجتن،اھو گھٽ تعليم جي ڪري گھٽ عقل ٿئي ٿو ۽ گھٽ عقل ھئڻ ڪري پيسجندو رھي ٿو.۽ ھن عمل کي ذھني طور مفلوج بڻيايل ھي سماج سمجھي نٿو سگھي بلڪہ، الٽو لاشعور طور تي انھي عمل جو حصو بڻجي ٿو.۽ اھڙي طرح ٻيا بہ کوڙ سارا سبب  شامل آھن.

اظھر علي .&#32؛اظھر علي چانڊيو (ڳالھ) 04:35, 7 آگسٽ 2023 ( يو.ٽي.سي)