نبي محمد جي مهمن جي فهرست
مديني ۾ پنهنجي زندگيءَ جي ڏهن سالن ۾ رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم 27 ڀيرا گهر کان ٻاهر نڪتا.عمره القضا ۽ حج جو اضافو ڪرڻ سان اهو تعداد 29 ٿي وڃي ٿو.سؤ کان وڌيڪ ڀيرا اصحابن کي موڪلائين.ڪي سوانح نگار ان جو تعداد هڪ سئو پنجويهه ٻڌائين ٿا.پاڻ سڳورن صلي الله عليه وآله وسلم ست سئو ڇهه 766 ڏينهن گهر کان ٻاهر رهيا. اهو ساليانو ٻه ۽ اڌ مهينن جو ٺهيل آهي.
ڪجھ ماخذ لفظ غزوه ۽ ان سان لاڳاپيل جمع مغازيءَ کي تنگ فني معنى ۾ استعمال ڪن ٿا انهن مهمن جو حوالو ڏيڻ لاءِ جن ۾ محمد صلي الله عليه وآله وسلم حصو ورتو هو، جڏهن ته لفظ سريا (جمع:سرایا) استعمال ڪيو ويو آهي انهن ابتدائي مسلمان مهمن لاءِ جتي هو ذاتي طور تي موجود نه هو. ٻيا ماخذ غزوه ۽ مغازي اصطلاحن کي عام طور تي استعمال ڪن ٿا ته جيئن ٻنهي قسمن جي سفرن جو حوالو ڏنو وڃي.
ابتدائي اسلامي ماخذن ۾ مهمن جي تاريخ ۾ اهم اختلاف موجود آهن. جيستائين ٻي صورت ۾ ذڪر نه ڪيو وڃي، هن فهرست ۾ ڏنل تاريخون مونٽگومري واٽ جي "مديني ۾ محمد" تي ٻڌل آهن، جيڪو بدلي ۾ ليون ڪيٽاني جي تجويز ڪيل تاريخ جي پيروي ڪري ٿو.
مهمن جي فهرست
سنواريو جن ۾ حضور ﷺ جن شرڪت ڪئي (28)
جن ۾ حضور ﷺ جن حصو نه وٺو (73)
1. سریہ حمزه بن عبدالمطلب، مارچ 623ع
2. سریہ عبيده بن حارث، اپريل 623ع
3. الخرار جي مھم، مئي 623ع
4. ودان جو گشت (الابواء)، آگسٽ 623ع
5. بُواط جو گشت، سيپٽمبر، 623ع
6. بدر اولی (صفوان)، سيپٽمبر، 623ع
7. ذوالعشيره جو گشت، ڊسمبر، 623ع
8. نخله جی مھم، جنوري، 624ع
9. غزوہ بدر، 13 مارچ، 624ع
12. بنو قينقاع جو محاصرو، اپريل 624ع
13. سویق جو حملو، مئي/جون، 624ع
14. الکدر جو حملي، مئي 624ع
15. ڪعب بن اشرف جو قتل، آگسٽ/سيپٽمبر، 624ع
16. ذوالعمرو جو حملو، سيپٽمبر، 624ع
17. بحران جو حملو، آڪٽوبر/نومبر، 624ع
18. سریہ ذی القردہ جي ڇنڊڇاڻ، نومبر، 624ع
19. غزوہ احد، مارچ 625ع
20. حمراء الاسد جي جنگ، مارچ 625ع
21. قطان جي پٺڀرائي، جون 625ع
22. عبدالله ابن انيس جو حملو
| قسم | نالو | e[1]عیسوي تاريخ | ھجري سال[1] |
|---|---|---|---|
| 1 | سریہ حمزه بن عبدالمطلب[2] | مارچ 623ع | 1 |
| 2 | سریہ عبيده بن حارث | اپريل 623ع | 1 |
| 3 | الخرار جي مھم[1] | مئي 623ع | 1 |
| 4(1) | ودان جو گشت
(الابواء[1]) |
آگسٽ 623ع | 1 |
| 5(2) | بواط جي مهم | سيپٽمبر، 623ع | 2 هجري |
| 6(3)
|
بدر جي پهرين مهم (صفوان)[1] | سيپٽمبر، 623ع | 2 |
| 7(4) | ذوالعشيره جو گشت | ڊسمبر، 623ع | 2 |
| 8 | نخله جي مهم | جنوري، 624ع | 2 |
| 9(5) | غزوہ بدر | 13 مارچ، 624ع | 17 رمضان، 2ھجری |
| 12(6) | بنو قنيقاع جو محاصرو | اپريل، 624ع | 2 |
| 13(7) | سويق جو معرڪو | مئي، 624ع | 2 |
| 14(8) | الڪدر جو معرڪو | جون، 624ع | 3 هجري |
| 15 | ڪعب ابن اشرف جو قتل | آگسٽ، 624ع | 3 |
| 16(9) | ذوالعمر جو ڇاپو | سيپٽمبر، 624ع | 3 |
| 17(10) | بحران جو معرڪو | آڪٽوبر، 624ع | 3 |
| 18 | ذي القرده جو ڇاپو | نومبر، 624ع | 3 |
| 19(11) | غزوہ احد | 23 مارچ، 625ع | 3 ھجری |
| 20(12) | حمراء الاسد جي جنگ | مارچ، 625ع | 3 |
| 21 | قطان جي مهم | جون، 625ع | 4 هجري |
| 22 | عبدالله ابن انيس جي مهم | جون، 625ع | 4 |
| 23 | الراجي جي مهم | جولائي، 625ع | 4 |
| 24 | بئر معونه جي مهم | جولائي، 625ع | 4 |
| 25(13) | بنو نضیر سان جنگ | آگسٽ، 625ع | 4 |
| 26(14) | بدر الموئد جي مهم | اپريل، 626ع | 4 |
| 27(15) | ذات الرقه جي مهم | جون، 626ع | 5 |
| 28(16) | دومہ الجندل جی مھم | سيپٽمبر، 626ع | 5 |
| 29 | المريس جي مهم | جنوري، 627ع | 5 |
| 30(17) | الاحزاب (خندق جی جنگ) | اپریل، 627ع | 5 ھجری |
| 31(18) | بنو قریظہ جو محاصرو | مئي، 627ع | 5 |
| 32 | محمد ابن مسلمه جي مهم | جون، 627ع | 6 هجري |
| 33(19) | ٻنو لحيان تي حملو | جولائي، 627ع | 6 |
| 34 | ذوالقرد جي مهم | آگسٽ، 627ع | 6 |
| 35 | عڪاشه ابن محصن جي مهم | آگسٽ، 627ع | 6 |
| 36 | بنو ثعلبه تي پهريون حملو | آگسٽ، 627ع | 6 |
| 37 | بنو ثعلبه تي ٻيون حملو | سيپٽمبر، 627ع | 6 |
| 38 | زيد بن حارثه جي مهم (الجموم) | سيپٽمبر، 627ع | 6 |
| 39 | زيد بن حارثه جي مهم (العيص) | سيپٽمبر، 627ع | 6 |
| 40 | بنو ثعلبه تي ٽيون حملو | آڪٽوبر، 627ع | 6 |
| 41 | زيد بن حارثه جي مهم (الحسما) | آڪٽوبر، 627ع | 6 |
| 42 | زيد بن حارثه جي مهم (وادي القري) | نومبر، 627ع | 6 |
| 43 | عبدالرحمان بن عوف جي مهم | ڊسمبر، 627ع | 6 |
| 44 | فدڪ جی مھم | 628 | 6 ھجری |
| 45 | وادي القري جي ٻي مهم | 628ع | 6 |
| 46 | ڪرز بن جابر الفهري جو حملو | فيبروري، 628ع | 6 |
| 47 | عبدالله ابن رواحه جي مهم | فيبروري، 628ع | 6 |
| 48(20) | صلح حدیبیہ | مارچ، 628ع | 6 ھجری |
| 49(21) | فدڪ جی فتح | مئي، 628ع | 7 |
| 50(22) | غزوہ خيبر | مئي، 628ع | 7 ھجری |
| 51(23) | وادي القري جي ٽئين مهم | مئي 628ع | 7 |
| 52 | عمر ابن الخطاب جي مهم | ڊسمبر، 628ع | 7 |
| 53 | ابوبڪر صديق جي مهم | ڊسمبر، 628ع | 7 |
| 54 | بشير ابن سعد انصاري جي فدڪ ڏانهن مهم | ڊسمبر، 628ع | 7 |
| 55 | Expedition of Ghalib ibn Abdullah al-Laithi (Mayfah) | January 629 | 7 |
| 56 | Expedition of Bashir Ibn Sa’d al-Ansari (Yemen) | February 628 | 7 |
| 57 | Expedition of Ibn Abi Al-Awja Al-Sulami | April 629 | 7 |
| 58 | Expedition of Ghalib ibn Abdullah al-Laithi (Fadak) | May 629 | 7 |
| 59 | Expedition of Ghalib ibn Abdullah al-Laithi (Al-Kadid) | June 629 | 8 |
| 60 | Expedition of Shuja ibn Wahb al-Asadi | June 629 | 8 |
| 61 | Expedition of Ka’b ibn 'Umair al-Ghifari | July 629 | 8 |
| 62 | Battle of Mu'tah | September 629 | 8 |
| 63 | Expedition of Amr ibn al-As | October 629 | 8 |
| 64 | Expedition of Abu Ubaidah ibn al Jarrah | October 629 | 8 |
| 65 | Expedition of Abi Hadrad al-Aslami | 629 | 8 |
| 66 | Expedition of Abu Qatadah ibn Rab'i al-Ansari (Khadirah) | November 629 | 8 |
| 67 | Expedition of Abu Qatadah ibn Rab'i al-Ansari (Batn Edam) | December 629 | 8 |
| 68(24) | مڪي جي فتح | January 630 | 8 |
| 69 | Expedition of Khalid ibn al-Walid (Nakhla) | January 630 | 8 |
| 70 | Raid of Amr ibn al-As | January 630 | 8 |
| 71 | Raid of Sa'd ibn Zaid al-Ashhali | January 630 | 8 |
| 72 | Expedition of Khalid ibn al-Walid (Banu Jadhimah) | January 630 | 8 |
| 73(25) | غزوہ حنین | January 630 | 8 |
| 74 | Expedition of At-Tufail ibn 'Amr Ad-Dausi | January 630 | 8 |
| 75(26) | Battle of Autas | 630 | 8 |
| 76 | Expedition of Abu Amir Al-Ashari | January 630 | 8 |
| 77 | Expedition of Abu Musa Al-Ashari | January 630 | 8 |
| 78(27) | طائف جو محاصرو | February 630 | 8 |
| 79 | Expedition of Uyainah bin Hisn | April/May 630 | 9 |
| 80 | Expedition of Qutbah ibn Amir | May/June 630 | 9 |
| 81 | Expedition of Dahhak al-Kilabi | June/July 630 | 9 |
| 82 | Expedition of Alqammah bin Mujazziz | July/August 630 | 9 |
| 83 | Expedition of Ali ibn Abi Talib (Al-Fuls) | July/August 630 | 9 |
| 84 | Expedition of Ukasha bin Al-Mihsan (Udhrah and Baliy) | 630 | 9 |
| 85(28) | غزوہ تبوڪ | October/December 630 | 9 |
| 86 | Expedition of Khalid ibn al-Walid (Dumatul Jandal) | October 630 | 9 |
| 87 | Expedition of Abu Sufyan ibn Harb | 630 | 9 |
| 88 | Demolition of Masjid al-Dirar | 630 | 9 |
| 89 | Expedition of Khalid ibn al-Walid (2nd Dumatul Jandal) | April 631 | 9 |
| 90 | Expedition of Surad ibn Abdullah | April 631 | 9 |
| 91 | Expedition of Khalid ibn al-Walid (Najran) | June/July 631 | 10 |
| 92 | Expedition of Ali ibn Abi Talib (Mudhij) | December 631 | 10 |
| 93 | Expedition of Ali ibn Abi Talib (Hamdan) | 632 | 10 |
| 94 | Demolition of Dhul Khalasa | April 632 | 10 |
| 95 | Expedition of Usama bin Zayd (Mu'tah) | May 632 | 10 |