نامياتي ڪيميا

نامياتي ڪيميا (Organic Chemistry) علم ڪيميا جي اندر هڪ ذيلي نظم آهي جنهن ۾ نامياتي مرڪبن ۽ نامياتي مواد، يعني مادو ان جي مختلف شڪلن ۾ جنهن ۾ ڪاربن ايٽم شامل آهن، جي ساخت، خاصيت ۽ رد عمل جو سائنسي مطالعو شامل آهي.^[1] ڍانچي جو مطالعو انهن جي ساخت جي فارمولا کي طئي ڪري ٿو. خاصيتن جي مطالعي ۾ طبيعي ۽ ڪيميائي خاصيتون شامل آهن ۽ ڪيميائي رد عمل جي تشخيص انهن جي رويي کي سمجهڻ لاء ڪئي ۾ اچي ٿي. نامياتي رد عمل جي مطالعي ۾ قدرتي شين، دوائن ۽ پوليمر جي ڪيميائي ٺهڪندڙ ۽ ليبارٽري ۾ انفرادي نامياتي ماليڪيولن جو مطالعو ۽ نظرياتي (سيليڪو ۾) مطالعو شامل آهي.

لڪير-زاويو نمائندگي

بال ۽ اسٽڪ جي نمائندگي

جگهه ڀرڻ جي نمائندگي

هڪ نامياتي مرڪب جي ٽن نمائندگي، 5α-ڊاء هائيڊرو پروجيسٽيرون (5α-DHP)، هڪ اسٽيرروئڊ هارمون. رنگ ڏيکاريندڙ ماليڪيولن لاءِ، ڪاربن ائٽم ڪاري رنگ ۾، هائيڊروجن ائٽم سرمائي رنگ ۾ ۽ آڪسيجن ائٽم ڳاڙهي رنگ ۾ آهن. لڪير-زاويه جي نمائندگي ۾، ڪاربان جوهر هڪ لڪير جي هر ٽرمينس ۽ ڪيترن ئي لائينن جي ويڪر تي لاڳو ٿيل آهن ۽ هائيڊروجن ايٽم باقي گهربل ويلنسز (4 تائين) ڀرڻ لاء لاڳو ڪيا ويا آهن.

نامياتي ڪيميا ۾ اڀياس ڪيل ڪيميائي شين جي حد ۾ شامل آهن هائڊرو ڪاربن (مرکب جن ۾ صرف ڪاربن ۽ هائيڊروجن شامل آهن) ۽ گڏوگڏ ڪاربن تي ٻڌل مرکبات، پر ان سان گڏ ٻيا عنصر شامل آهن،^[2]^[3]^[4] خاص طور تي آڪسيجن، نائٽروجن، سلفر، فاسفورس (ڪيترن ئي بايو ڪيميڪل ۾ شامل آهن) ۽ هيلوجن. اورگانوميٽالڪ ڪيميا (Organometallic chemistry) انهن مرڪبن جو مطالعو آهي جنهن ۾ ڪاربن- ڌاتو بانڊ شامل آهن.

ان کان علاوه، همعصر تحقيق نامياتي ڪيميا تي ڌيان ڏئي ٿي، جنهن ۾ لانٿانائڊس سميت ٻيون آرگنوميٽاليڪس، خاص طور تي منتقلي ڌاتو (Transition Metal) زنڪ، ٽامو، پيليڊيم، نڪل، ڪوبالٽ، ٽائيٽينيم ۽ ڪروميم شامل آهن.

نامياتي مرڪب سڄي زميني زندگيءَ جو بنياد بڻجن ٿا ۽ اڪثر ڄاتل ڪيميائي مادن تي مشتمل آهن. ڪاربن جي بانڊنگ نمونن، ان جي ويڪرائي چار سان؛ فارمل سنگل، ڊبل ۽ ٽرپل بانڊز، گڏوگڏ ڊي لوڪلائيزڊ اليڪٽرانن سان ٺھيل، نامياتي مرڪبن جي صف کي ڍانچي جي لحاظ کان متنوع بڻائي ٿي ۽ انھن جي ايپليڪيشنن جي حد تمام گھڻي آھي. اها ڪيترن ئي تجارتي پروڊڪٽس بشمول دواسازي؛ پيٽروڪيميڪل ۽ زرعي ڪيميڪل ۽ انهن مان ٺاهيل پراڊڪٽ جن ۾ لبريڪينٽ، سالوينٽ؛ پلاسٽڪ، ٻارڻ (Fuels) ۽ ڌماڪيدار مادن جي بنياد ٺاهيندا آهن يا انهن جا جز آهن. نامياتي ڪيميا جو مطالعو آرگنوميٽلڪ ڪيمسٽري ۽ بايو ڪيمسٽري کي اوورليپ ڪري ٿو، پر دوائن جي ڪيميا، پوليمر ڪيمسٽري ۽ مواد جي سائنس سان پڻ اوورليپ ڪري ٿو.^[5]

تعليمي پهلو

نامياتي ڪيمسٽري عام طور تي ڪاليج يا يونيورسٽي جي سطح تي سيکاريو ويندو آهي. اهو هڪ تمام مشڪل مضمون سمجهيو ويندو آهي، پر اهو پڻ شاگردن لاء دستياب آهي.

تاريخ

وصفون

خاصيتون

نامياتي مرڪبن جا نالا رکڻ

نامياتي مرڪبن جي درجه بندي

نامياتي رد عمل

نامياتي جوڙجڪ

پڻ ڏسو

نامياتي ڪيميا جو خاڪو
نامياتي ردعمل جي فهرست
بايو ڪيمسٽري

خارجي لنڪس

Wikibooks has more on the topic of

نامياتي ڪيميا

وڪي قول ۾ نامياتي ڪيميا جي متعلق قول موجود آھي۔

وڪيميڊيا العام ۾ نامياتي ڪيميا سان لاڳاپيل ابلاغي مواد ڏسو.

MIT.edu, OpenCourseWare: Organic Chemistry I
HaverFord.edu, Organic Chemistry Lectures, Videos and Text
Organic-Chemistry.org, Organic Chemistry Portal – Recent Abstracts and (Name)Reactions
Orgsyn.org, Organic Chemistry synthesis journal
Pearson Channels, Organic Chemistry Video Lectures and Practice Problems
Khanacademy.org, Khan Academy - Organic Chemistry

حوالا

↑ Clayden, J.; Greeves, N. and Warren, S. (2012) Organic Chemistry. Oxford University Press. pp. 1–15. ISBN 0-19-927029-5.
↑ Clayden, J.; Greeves, N. and Warren, S. (2012) Organic Chemistry. Oxford University Press. pp. 1–15. ISBN 0-19-927029-5.
↑ Elschenbroich, C. (2006) Organometallics 3rd Ed., Wiley-VCH
↑ Morrison, Robert T.; Boyd, Robert N. and Boyd, Robert K. (1992) Organic Chemistry, 6th ed., Benjamin Cummings. ISBN 978-0136436690.
↑ Clayden, J.; Greeves, N. and Warren, S. (2012) Organic Chemistry. Oxford University Press. pp. 1–15. ISBN 0-19-927029-5.

[J._Clayden,_N._Greeves_2012_pp._1-152-1] Clayden, J.; Greeves, N. and Warren, S. (2012) Organic Chemistry. Oxford University Press. pp. 1–15. ISBN 0-19-927029-5.

[J._Clayden,_N._Greeves_2012_pp._1-15-2] Clayden, J.; Greeves, N. and Warren, S. (2012) Organic Chemistry. Oxford University Press. pp. 1–15. ISBN 0-19-927029-5.

[3] Elschenbroich, C. (2006) Organometallics 3rd Ed., Wiley-VCH

[4] Morrison, Robert T.; Boyd, Robert N. and Boyd, Robert K. (1992) Organic Chemistry, 6th ed., Benjamin Cummings. ISBN 978-0136436690.

[J._Clayden,_N._Greeves_2012_pp._1-153-5] Clayden, J.; Greeves, N. and Warren, S. (2012) Organic Chemistry. Oxford University Press. pp. 1–15. ISBN 0-19-927029-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]