وڪيپيڊيا

لال قلعو، مظفرآباد

لال قلعو (اردو: لال قلعہ)، جيڪو مظفرآباد قلعو جي نالي سان پڻ مشهور آهي، 16هين صدي جو هڪ قلعو آهي جيڪو مظفرآباد، آزاد ڄمون ۽ ڪشمير، پاڪستان ۾ واقع آهي. اهو ڪشمير جي چڪ خاندان طرفان تعمير ڪرايو هو. قلعي کي ’رٽا قلعو‘ يا صرف ’قلعو‘ به چيو وڃي ٿو.[1][2][3][4]

لال قلعو
Rutta Qila

2014ع ۾ ”لال قلعو“
جاگرافيائي بيهڪ 34°22′56.63″N 73°27′53.18″E / 34.3823972°N 73.4647722°E / 34.3823972; 73.4647722
نوعيت قلعو
مقام جي ڄاڻ
مقام جي تاريخ
ٺھيو ت. 1559-1646
نشاندهي ڪندڙ

تعمير ۽ فن تعمير

سنواريو

16 صدي عيسويء ۾، ڪشمير جي چڪ حڪمرانن کي مغلن کان شهر کي خطرو هو. دفاع لاءِ، هنن 1559ع ۾ مظفرآباد جي اولهه ۾ هڪ اسٽريٽجڪ مقام تي قلعي جي تعمير شروع ڪئي.[5]مغل سلطنت 1587ع ۾ ڪشمير تي قبضو ڪري ورتو ۽ قلعو پنهنجي اهميت وڃائي ويٺو.[6][7][8] آخرڪار، قلعي جي اڏاوت 1646ع ۾ بمبا خاندان جي سلطان مظفر خان جي دور حڪومت ۾ مڪمل ٿي، جيڪو مظفرآباد جو باني هو.[9]

قلعي جي اڏاوت مان معلوم ٿئي ٿو ته ان جي اڏاوت ۾ وڏين وڏين ماهرن ۽ جوڙجڪ ۾ حصو ورتو. ان جي چوڌاري ٽن پاسن کان نيلم ندي (اڳوڻي ڪشن گنگا نديءَ جي نالي سان مشهور آهي[10]. قلعي جي اترئين حصي ۾ ڇتون هيون، جن جا قدم درياهه جي ڪناري ڏانهن ويندا هئا. اڀرندي طرف جو مکيه دروازو ٻوڏ جي پاڻيءَ جي خطرن کان چڱيءَ طرح محفوظ هو، پر اتر طرف ڪجهه حصن کي نقصان پهتو آهي. اڳي قلعي جي دروازي تي هڪ سراءِ هئي، پر هاڻي فقط ان اڏاوت جا نشان باقي بچيا آهن.[11][12]

ڇڏڻ

سنواريو

1846ع ۾ ڊوگرا خاندان جي مهاراجا گلاب سنگهه سياسي ۽ فوجي آپريشن لاءِ قلعي جي تعمير ۽ توسيع جو ڪم شروع ڪيو ۽ سندس جانشين مهاراجا رنبير سنگهه اهو ڪم مڪمل ڪيو. پوءِ ڊوگرا فوجي 1926ع تائين قلعي کي استعمال ڪيو، جنهن کانپوءِ هڪ نئين ڇانوڻي ٺاهي وئي، جنهن سان لال قلعو هڪ ڀيرو ٻيهر ختم ٿي ويو.[13] 1947ع جي وچ ڌاري، ڊوگرا لشڪر هليو ويو، جنهن ڪري قلعو ڇڏي ويو.[14][15]

نقصان

سنواريو

عجائب گھر ۾ موجود قلعي جا اڪثر آثار ان سان جڙيل هٿيارن ۽ ڊيلرن چوري ڪيا ۽ 2005 ۾ ڪشمير جي زلزلي دوران هڪ وڏو حصو تباهه ٿي ويو.[16][17][18]

بحالي

سنواريو

بعد ۾ آڪٽوبر 2019 ۾، آزاد ڪشمير جي حڪومت ۽ لاهور والڊ سٽي اٿارٽي (LWCA) آزاد ڪشمير ۾ لال قلعي ۽ ٻين اهم ورثي جڳهن جي بحالي ۽ تحفظ لاءِ مفاهمت جي هڪ ياداشت (MoU) تي صحيحون ڪيون.[19]

2022 ۾ آزاد ڪشمير جي دوري تي، پاڪستان ۾ آمريڪي سفير ڊونلڊ بلوم قلعي جو دورو ڪيو.[20]

پڻ ڏسو

سنواريو

حوالا

سنواريو
  1. ↑ "Muzaffarabad: Barsala". AJK Tourism. وقت July 14, 2014 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل July 2, 2014.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  2. ↑ "Red Fort Muzaffarabad". AJK Tours. وقت July 1, 2014 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل July 2, 2014.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  3. ↑ "Red Fort". doam.gov.pk. Department of Archaeology and Museums - Government of Pakistan. حاصل ڪيل 22 October 2024. 
  4. ↑ "A red fort, a Kashmiri chronicle". The Express Tribune. January 13, 2013. Archived from the original on March 18, 2014. https://web.archive.org/web/20140318110133/http://tribune.com.pk/story/491582/a-red-fort-a-kashmiri-chronicle/. Retrieved July 2, 2014. 
  5. ↑ "Red Fort". doam.gov.pk. Department of Archaeology and Museums - Government of Pakistan. حاصل ڪيل 22 October 2024. 
  6. ↑ "Muzaffarabad: Barsala". AJK Tourism. وقت July 14, 2014 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل July 2, 2014.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  7. ↑ "Red Fort Muzaffarabad". AJK Tours. وقت July 1, 2014 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل July 2, 2014.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  8. ↑ "A red fort, a Kashmiri chronicle". The Express Tribune. January 13, 2013. Archived from the original on March 18, 2014. https://web.archive.org/web/20140318110133/http://tribune.com.pk/story/491582/a-red-fort-a-kashmiri-chronicle/. Retrieved July 2, 2014. 
  9. ↑ "A red fort, a Kashmiri chronicle". The Express Tribune. January 13, 2013. Archived from the original on March 18, 2014. https://web.archive.org/web/20140318110133/http://tribune.com.pk/story/491582/a-red-fort-a-kashmiri-chronicle/. Retrieved July 2, 2014. 
  10. ↑ Naqvi, Mubashar (5 May 2017). "The other Red Fort". The Friday Times. https://thefridaytimes.com/05-May-2017/the-other-red-fort. 
  11. ↑ "Muzaffarabad: Barsala". AJK Tourism. وقت July 14, 2014 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل July 2, 2014.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  12. ↑ "Red Fort Muzaffarabad". AJK Tours. وقت July 1, 2014 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل July 2, 2014.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  13. ↑ "A red fort, a Kashmiri chronicle". The Express Tribune. January 13, 2013. Archived from the original on March 18, 2014. https://web.archive.org/web/20140318110133/http://tribune.com.pk/story/491582/a-red-fort-a-kashmiri-chronicle/. Retrieved July 2, 2014. 
  14. ↑ "Muzaffarabad: Barsala". AJK Tourism. وقت July 14, 2014 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل July 2, 2014.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  15. ↑ "Red Fort Muzaffarabad". AJK Tours. وقت July 1, 2014 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل July 2, 2014.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  16. ↑ Muhammad, Rukhsana Said (2019). "Natural Disasters". Cultural Heritage Resources of the Neelum Valley: Challenges and Opportunities (Quaid-i-Azam University): 126. https://prr.hec.gov.pk/jspui/bitstream/123456789/12746/1/Rukhana%20Said%20Muhammad%20Khan.Thesis%20QAU.pdf. Retrieved 22 October 2024. 
  17. ↑ "A red fort, a Kashmiri chronicle". The Express Tribune. January 13, 2013. Archived from the original on March 18, 2014. https://web.archive.org/web/20140318110133/http://tribune.com.pk/story/491582/a-red-fort-a-kashmiri-chronicle/. Retrieved July 2, 2014. 
  18. ↑ Naqvi, Mubashar (5 May 2017). "The other Red Fort". The Friday Times. https://thefridaytimes.com/05-May-2017/the-other-red-fort. 
  19. ↑ Zaafir, M.Saleh (14 October 2019). "AJK govt, LWCA ink MoU for Red Fort restoration". The News International. https://www.thenews.com.pk/print/540756-ajk-govt-lwca-ink-mou-for-red-fort-restoration. 
  20. ↑ Sajid, Islamuddin (5 October 2022). "US envoy visits Azad Kashmir to ‘promote US-Pakistan partnership’". Anadolu Agency. https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/us-envoy-visits-azad-kashmir-to-promote-us-pakistan-partnership-/2702994. 
"https://sd.wikipedia.org/w/index.php?title=لال_قلعو،_مظفرآباد&oldid=298421" تان ورتل