لارڊ ميڪالي

لارڊ مئڪالي (The Lord Macaulay)، پورو نالو، ٿامس بابنگٽن مئڪالي، پهريون بارون مئڪالي، PC, FRS, FRSE ( /ˈbæbɪŋtən məˈkɔːli/؛ 25 آڪٽوبر 1800ع – 28 ڊسمبر 1859ع) هڪ برطانوي تاريخدان، شاعر ۽ وِگ پارٽي جو سياستدان هو، جنهن سال 1839ع ۽ 1841ع جي وچ ۾ جنگ ۾ سيڪريٽري ۽ سال 1846ع کان 1848ع تائين پي ماسٽر جنرل جي حيثيت سان خدمتون سرانجام ڏنيون. هن هندستان جي تعليمي پاليسي کي طئي ڪرڻ ۾ پڻ اهم ڪردار ادا ڪيو.

عزت مآب لارڊ مئڪالي The Lord Macaulay PC،FRS،FRSE
مئڪالي جو انگريوڊ فوٽوگراف، انتوني ڪلادي پاران
سيڪريٽري ايٽ وار (وزير جنگ)
عهدو سنڀاليو 27 سيپٽمبر، 1839ع – 30 آگسٽ، 1841ع
شاهي حڪمران	راڻي وڪٽوريا
وزير اعظم	وسڪائونٽ ميلبورن
پيشرو	وسڪائونٽ هاوڪ
جانشين	سر هينري هارڊنگ
پي ماسٽر جنرل
عهدو سنڀاليو 7 جولائي، 1846ع – 8 مئي، 1848ع
شاهي حڪمران	راڻي وڪٽوريا
وزير اعظم	لارڊ جان رسل
پيشرو	بنگهم بئرنگ
جانشين	ارل گرين وائل
ذاتي تفصيل
پيدائش	25 آڪٽوبر 1800(1800-10-25) ليسيسٽر شائر، انگلينڊ
وفات	28 ڊسمبر 1859 (عمر 59 سال) لنڊن، انگلينڊ
قوميت	برطانوي
سياسي جماعت	وڱ پارٽي
ماءُپيءُ	زڪريا مئڪالي سلينا ملز
مادر علمي	تثليث ڪاليج، ڪيمبرج
ڪرت	سياستدان
پيشو	تاريخدان، شاعر
دستخط

مئڪالي جي ڪتاب، "دي هسٽري آف انگلينڊ" (The History of England) جنهن مغربي يورپي تهذيب ۽ ثقافت جي برتري ۽ ان جي سماجي سياسي ترقيءَ جي ناگزيريءَ جو اظهار ڪيو، وِگ جي تاريخ جو هڪ بنيادي مثال آهي، جنهن جي نثر جي انداز جي تعريف ڪئي وئي آهي.

شروعاتي زندگي

ميڪاولي 25 آڪٽوبر 1800ع تي ليسٽر شائر جي روٿلي ٽيمپل ۾ پيدا ٿيو، زڪريا مئڪالي، هڪ اسڪاٽش هاءِلينڊر، جيڪو نوآبادياتي گورنر هو ۽ برسٽل جي سلينا ملز، جيڪي هنا مور جي اڳوڻي شاگردياڻي هئي، جو پٽ هو. هنن پنهنجي پهرين ٻار جو نالو پنهنجي چاچي ٿامس بيبنگٽن جي نالي تي رکيو، جيڪو ليسٽر شائر جو زميندار ۽ سياستدان هو، جنهن زڪريا جي ڀيڻ جين سان شادي ڪئي هئي. هن هارٽفورڊ شائر جي هڪ خانگي اسڪول ۾ تعليم حاصل ڪئي ۽ ان کان پوءِ ٽرينٽي ڪاليج، ڪيمبرج ۾ تعليم حاصل ڪئي، جتي هن جون، 1821ع ۾ چانسلر گولڊ ميڊل سميت ڪيترائي انعام کٽيا ۽ جتي هن سال 1825ع ۾ ايڊنبرگ ريويو ۾ ملٽن تي هڪ نمايان مضمون شايع ڪيو. مئڪاليءَ ڪيمبرج ۾ رهڻ دوران ڪلاسيڪل ادب جو مطالعو نه ڪيو، جيتوڻيڪ پوءِ هن هندستان ۾ رهڻ دوران ڪيو. هن پنهنجي خطن ۾ 1851ع ۾ مالورن ۾ رهندڙ اينيڊ جي پڙهڻ جو ذڪر ڪيو آهي ۽ چوي ٿو ته هن کي ورجل جي شاعري ڳوڙها وهائي وئي. هن پاڻ کي جرمن، ڊچ ۽ اسپيني سيکاريو ۽ فرانسيسي ۾ رواني هئي. هن قانون جو اڀياس ڪيو ۽ سال 1826ع ۾ کيس بار ۾ سڏيو ويو، ان کان اڳ جو هن سياسي ڪيريئر ۾ وڌيڪ دلچسپي ورتي. سال 1827ع ۾ ايڊنبرا ريويو ۾ مئڪالي ۽ دي مارننگ ڪرونيڪل ڏانهن گمنام خطن جي هڪ سلسلي ۾، برطانوي نوآبادياتي آفيس جي ماهر ڪرنل ٿامس موڊي، ڪي ٽي. ميڪاولي جي مبشر وِگ پيءُ زڪريا مئڪالي، جيڪو افريقين لاءِ برابريءَ جي بجاءِ هڪ "آزاد ڪاري هاري" جو خواهشمند هو، پڻ غلاميءَ جي مخالف رپورٽر، موڊيز جي ڪنٽينشن ۾ مذمت ڪئي. ميڪاوليءَ، جنهن نه شادي ڪئي هئي ۽ نه ئي اولاد ٿيو هو، ان لاءِ افواهون هيون ته ماريا ڪنيئرڊ سان پيار ڪري چڪو هو، جيڪا رچرڊ شارپ جي دولتمند وارڊ هئي.

برطانوي هندستان ۾ (1834-1838)

جان پارٽريج طرفان مئڪالي جي پينٽنگ

ميڪاولي 1830ع ۾ مارڪوئس آف لئنسڊائون جي دعوت قبول ڪئي ته هو ڪالن جي پاڪٽ بورو لاءِ پارليامينٽ جو ميمبر بڻجي. پارليامينٽ ۾ مئڪالي جي پهرين تقرير برطانيه ۾ يهودين جي سول معذورين جي خاتمي جي حمايت ڪئي. هن وسيع انداز ۾ لکيو آهي ته اسلام ۽ هندومت وٽ دنيا کي پيش ڪرڻ لاءِ گهٽ آهي ۽ عربي، فارسي ۽ سنسڪرت ادب جو انسانيت لاءِ ٿورو حصو آهي. پارلياماني سڌارن جي حق ۾ مئڪالي جي ايندڙ تقريرن ​​تي شديد تنقيد ٿي. هو سال 1833ع ۾ ريفارم ايڪٽ 1832ع جي نافذ ٿيڻ کانپوءِ ليڊز لاءِ ايم پي بڻجي ويو، جنهن جي ذريعي ڪولن ڪائونٽي جي نمائندگي ٻن ايم پي ايز مان گهٽائي هڪ ٿي وئي ۽ جنهن ذريعي ليڊز، جنهن جي اڳ ۾ نمائندگي نه ڪئي وئي هئي، ٻه ايم پي ايز هئا. مئڪاليءَ پنهنجي اڳوڻي سرپرست، لئنسڊائون جو شڪرگذار رهيو، جيڪو سندس دوست رهيو.

مئڪالي 1832ع کان لارڊ گري جي ماتحت بورڊ آف ڪنٽرول جو سيڪريٽري رهيو، جيستائين هن کي سال 1833ع ۾، پنهنجي پيءُ جي پگهار جي نتيجي ۾، هڪ ايم پي جي غير معاوضي واري آفيس جي ڀيٽ ۾ وڌيڪ معاوضي واري آفيس جي ضرورت هئي، جنهن تان هن استعيفيٰ ڏني. گورنمينٽ آف انڊيا ايڪٽ 1833ع پاس ڪرڻ لاءِ گورنر جنرل ڪائونسل جي پهرين قانون ساز ميمبر طور مقرري کي قبول ڪيو. سال 1834ع ۾ مئڪالي هندستان ويو، جتي هن سال 1834ع کان 1838ع تائين سپريم ڪائونسل ۾ خدمتون سرانجام ڏنيون. سندس، "منٽ آن انڊين ايجوڪيشن" سال 1835ع ۾ هندستان ۾ مغربي ادارن جي تعليم کي متعارف ڪرائڻ جو بنيادي ذميوار هو.

مئڪالي سفارش ڪئي ته انگريزي ٻولي کي ثانوي تعليم جي سرڪاري ٻولي طور سڀني اسڪولن ۾ متعارف ڪرايو وڃي، جتي اڳ ڪو به نه هو ۽ انگريزي ڳالهائيندڙ هندستانين کي استادن جي تربيت ڏني وڃي. پنهنجي منٽ ۾، هن ان وقت جي گورنر جنرل، لارڊ وليم بينٽينڪ تي زور ڀريو ته ثانوي تعليم کي "مفيد سکيا"، هڪ جملو جيڪو هن لاءِ مغربي ڪلچر جو مترادف هو، پهچائڻ لاءِ ثانوي تعليم ۾ سڌارو آڻي. مقامي ٻولين ۾ ثانوي تعليم جو رواج نه هو. ايسٽ انڊيا ڪمپنيءَ جي مدد سان ادارا سنسڪرت يا فارسيءَ ۾ سيکاريا ڏيندا هئا. ان ڪري هن دليل ڏنو ته ”اسان کي اهڙن ماڻهن کي تعليم ڏيڻو آهي، جيڪي هن وقت پنهنجي مادري زبان ذريعي تعليم حاصل نٿا ڪري سگهن، اسان کي انهن کي ڪا ڌارين ٻولي سيکارڻ گهرجي. مئڪاليءَ دليل ڏنو ته سنسڪرت ۽ فارسي هندستاني ٻولين جي ڳالهائيندڙن لاءِ انگريزيءَ کان وڌيڪ پهچ نه آهن ۽ موجوده سنسڪرت ۽ فارسي مقالا ”مفيد سکيا“ لاءِ تمام گهٽ ڪارآمد آهن. منٽ جي هڪ گهٽ خوفناڪ پاسن ۾ هن لکيو:

مون کي سنسڪرت يا عربيءَ جي ڪا به ڄاڻ نه آهي، پر مون ان جي اهميت جو صحيح اندازو لڳائڻ لاءِ جيڪو ڪجهه ڪري سگهيو، سو ڪيو آهي، مون عربي ۽ سنسڪرت جي مشهور ڪتابن جا ترجما پڙهيا آهن، مون هتي ۽ گهر ۾ مردن سان ڳالهه ٻولهه ڪئي آهي. مشرقي ٻولين ۾ سندن مهارت جي لحاظ کان، مان مشرقي علم حاصل ڪرڻ لاءِ تيار آهيان، مون کي انهن مان ڪو به اهڙو ڪو نه مليو آهي، جيڪو ان کان انڪار ڪري سگهي ته هڪ سٺي يورپي لائبريري جو شيلف هندستان ۽ عرب جي سموري ڏيهي ادب کان قيمتي آهي.

هن وڌيڪ دليل ڏنو:

مان سمجهان ٿو ته ادب جو اهو شعبو جنهن ۾ مشرقي اديبن جو سڀ کان وڏو مقام آهي، اهو شعر آهي ۽ يقيناً مان ڪنهن به مستشرق سان نه مليس، جنهن اها ڪوشش ڪئي هجي ته عربي ۽ سنسڪرت شاعريءَ عظيم يورپي قومن جي شاعري جي ڀيٽ ڪري سگهجي. پر جڏهن اسان تخيل جي ڪمن مان گذري انهن ڪمن ڏانهن وڃون ٿا جن ۾ حقيقتون درج ٿيل آهن ۽ عام اصولن جي تحقيق ڪئي وئي آهي، تڏهن يورپين جي برتري بلڪل بي انداز ٿي وڃي ٿي. مان سمجهان ٿو، اهو چوڻ ۾ ڪو مبالغہ نه آهي ته سموري تاريخي معلومات جيڪا سنسڪرت ٻوليءَ ۾ لکيل سمورن ڪتابن مان گڏ ڪئي وئي آهي، ان کان گهٽ قيمتي آهي، جيڪا انگلينڊ جي تياري واري اسڪولن ۾ استعمال ٿيندڙ تمام گهٽ اختصار ۾ ملي ٿي. طبيعي يا اخلاقي فلسفي جي هر شاخ ۾، ٻنهي قومن جي نسبتي حيثيت لڳ ڀڳ ساڳي آهي.

تنهن ڪري، اسڪول جي ڇهين سال کان وٺي، تعليم، انگريزيء تعليم جو ذريعي سان گڏ، يورپي سکيا ۾ هجڻ گهرجي. ان سان سنڌي هندن جو هڪ طبقو پيدا ٿيندو، جيڪو انگريزن ۽ هندستانين جي وچ ۾ ثقافتي وچولي طور ڪم ڪندو؛ مقامي تعليم جي سڌاري کان اڳ اهڙي طبقي جو قيام ضروري آهي. هن چيو ته:

I مان انهن سان گڏ محسوس ڪريان ٿو ته اهو، اسان جي محدود وسيلن سان، ماڻهن کي طبيعي تعليم ڏيڻ جي ڪوشش ڪرڻ، اسان لاء ناممڪن آهي. اسان کي هن وقت هڪ اهڙو طبقو ٺاهڻ لاءِ پوري ڪوشش ڪرڻ گهرجي، جيڪو اسان جي ۽ انهن لکين ماڻهن جي وچ ۾ ترجمان هجي، جن تي اسين حڪومت ڪريون ٿا. ماڻهن جو هڪ طبقو، جيڪو رت ۽ رنگ ۾ هندستاني هئي، پر ذوق، خيال، اخلاقيات ۽ عقل ۾ انگريز هجي. انهيءَ طبقي لاءِ اسان، ملڪ جي مادري ٻولين کي سڌارڻ لاءِ ان کي ڇڏي ڏيون ۽ انهن ٻولين کي سائنس جي اصطلاحن سان مالا مال ڪرڻ لاءِ جيڪي مغربي نالي سان ورتي ويون آهن ۽ انهن کي درجن جي لحاظ سان هندستان جي وڏي عوام تائين علم پهچائڻ لاءِ، پيش ڪريون.

مئڪالي جو گهڻو ڪري بينٽنڪ جي نظرين سان ٺهڪي اچي ٿو ۽ بينٽنڪ جو انگلش ايجوڪيشن ايڪٽ 1835ع ميڪاولي جي سفارشن سان ويجهڙائي ۾ آهي، پر ايندڙ گورنر جنرل، هن وقت موجود هندستاني نظام تعليم طرفان هڪ وڌيڪ باهمي مشارڪت جو نظريو اپنايا.

هندستان ۾ هن جا آخري سال قانوني ڪميشن جي اهم ميمبر جي حيثيت سان، پينل ڪوڊ ٺاهڻ لاءِ وقف ٿيا. سال 1857ع جي هندستاني بغاوت (جنگ ازادي) کان پوءِ، سال 1860ع ۾ انڊين پينل ڪوڊ جي پٺيان سال 1872ع ۾ ڪرمنل پروسيجر ڪوڊ ۽ سال 1908ع ۾ سول پروسيجر ڪوڊ، مئڪالي جي فوجداري قانون جي تجويز کي نافذ ڪيو ويو. انڊين پينل ڪوڊ ٻين اڪثر برطانوي ڪالونين ۾ هم منصبن کي متاثر ڪيو ۽ اڄ تائين انھن مان گھڻا قانون اڃا تائين ڪيترن ئي هنڌن، پاڪستان، ملائيشيا، ميانمار، بنگلاديش، سريلنڪا، نائيجيريا ۽ زمبابوي ۽ گڏوگڏ خود ڀارت ۾ نافذ آھن. ھن ۾ انڊين پينل ڪوڊ جو سيڪشن 377 شامل آھي، جيڪو قانونن، جيڪي ڪيترن ئي دولت مشترڪه ملڪن ۾ هم جنس پرستي کي مجرم قرار ڏين ٿا، جو بنياد رھي ٿو.

هندستاني ڪلچر ۾، اصطلاح ”مئڪالي جا ٻار“ ڪڏهن ڪڏهن هندستاني نسل مان پيدا ٿيندڙ ماڻهن لاءِ جيڪي مغربي ڪلچر جي طرز زندگي اختيار ڪن ٿا يا سامراجيت (مئڪاليزم) کان متاثر ٿيل رويي کي ظاهر ڪن ٿا، استعمال ڪيو ويندو آهي، هن اظهار کي بي عزتي ۽ ان جي اثر سان پنهنجي ملڪ ۽ پنهنجي ورثي سان بيوفائي، سان استعمال ڪيو ويو آهي. آزاد ڀارت ۾، مئڪالي جي تمدن جي مشن جو خيال دلت پرست، خاص طور تي نيو لبرلسٽ، چندر ڀان پرساد پاران، "خود بااختيار بڻائڻ لاء تخليقي تخصيص" جي طور تي استعمال ڪيو ويو آهي، ان خيال جي بنياد اهي آهي ته دلت برادري، هندو ڪلچر ۽ هندستان ۾ مغربي طرز جي تعليم جي حمايت، مئڪالي جي اصطلاحن جي ڪري بااختيار بڻيل آھي.

ڊومينيڪو لوسورڊو چوي ٿو ته؛

"مئڪالي تسليم ڪيو ته هندستان ۾ انگريز نوآبادين جو برتاءُ اسپارٽنز وانگر هو، جيڪو هيلوٽس سان مقابلو ڪري رهيا هئا: اسان 'سرڪار جي نسل' يا هڪ 'خودمختيار ذات' سان معاملو ڪري رهيا آهيون، پنهنجي 'سرفس' تي مڪمل طاقت هلائي رهيا آهيون."

لوسورڊو نوٽ ڪيو ته هن برطانيه جي پنهنجي نوآبادين کي مطلق العنانيت (Autocratic) جي انداز ۾ سنڀالڻ جي حق تي مئڪالي کان ڪو شڪ پيدا نه ڪيو؛ مثال طور، جڏهن مئڪاليءَ هندستان جي گورنر جنرل، وارين هيسٽنگز جي انتظاميه کي ايترو سخت قرار ڏنو ته؛ اڳوڻي ظالمن، ايشيائي ۽ يورپين جون سڀئي ناانصافيون، هڪ نعمت جي طور تي ظاهر ٿيون"، هو (هسٽنگ) "انگلستان ۽ تهذيب کي بچائڻ لاء" "اسان جي تاريخ جي سڀ کان وڌيڪ قابل ذڪر ماڻهن" ۾ "اعلي تعريف" ۽ رتبي جو حقدار آهي.

برطانوي عوامي زندگي ڏانهن واپسي (1838-1857)

Macaulay by Sir Francis Grant

Returning to Britain in 1838, he became MP again in Britain Edinburgh in the following year. He was made Secretary at War in 1839 by Lord Melbourne and was sworn of the Privy Council the same year. In 1841 Macaulay addressed the issue of copyright law. Macaulay's position, slightly modified, became the basis of copyright law in the English-speaking world for many decades. Macaulay argued that copyright is a monopoly and as such has generally negative effects on society. After the fall of Melbourne's government in 1841 Macaulay devoted more time to literary work, and returned to office as Paymaster General in 1846 in Lord John Russell's administration.

In the election of 1847 he lost his seat in Edinburgh. He attributed the loss to the anger of religious zealots over his speech in favour of expanding the annual government grant to Maynooth College in Ireland, which trained young men for the Catholic priesthood; some observers also attributed his loss to his neglect of local issues. In 1849 he was elected Rector of the University of Glasgow, a position with no administrative duties, often awarded by the students to men of political or literary fame. He also received the freedom of the city.

In 1852, the voters of Edinburgh offered to re-elect him to Parliament. He accepted on the express condition that he need not campaign and would not pledge himself to a position on any political issue. Remarkably, he was elected on those terms.^{[حوالو گهربل]} He seldom attended the House due to ill health. His weakness after suffering a heart attack caused him to postpone for several months making his speech of thanks to the Edinburgh voters. He resigned his seat in January 1856. In 1857 he was raised to the peerage as Baron Macaulay, of Rothley in the County of Leicester, but seldom attended the House of Lords.

Later life (1857–1859)

The Funeral of Thomas Babington Macaulay, Baron Macaulay, by Sir George Scharf

Macaulay sat on the committee to decide on the historical subjects to be painted in the new Palace of Westminster. The need to collect reliable portraits of notable figures from history for this project led to the foundation of the National Portrait Gallery, which was formally established on 2 December 1856. Macaulay was amongst its founding trustees and is honoured with one of only three busts above the main entrance.

During his later years his health made work increasingly difficult for him. He died of a heart attack on 28 December 1859, aged 59, leaving his major work, The History of England from the Accession of James the Second incomplete. On 9 January 1860 he was buried in Westminster Abbey, in Poets' Corner, near a statue of Addison. As he had no children, his peerage became extinct on his death.

Macaulay's nephew, Sir George Trevelyan, Bt, wrote the "Life and Letters" of his uncle. His great-nephew was the Cambridge historian G. M. Trevelyan.

تنقيد

لارڊ مئڪالي پنهنجي نسلي ۽ تهذيبي برتري جي نظريي جي ڪارڻ ننڍي کنڊ، پاڪستان ۽ هندستان ۾ ڪافي تنقيد جو نشانو رهيو آهي. هن جو ڏنل نظام تعليم جيڪو هن جي هن نظريي جي زير اثر هو، اڃا تائين ننڍي کنڊ جي ملڪن، پاڪستان، ڀارت ۽ بنگلاديش ۾ سرڪاري طور تي نافذ آهي. هن غلامانه نظام تعليم کي ختم ڪرڻ جو مطالبو اڪثر ڪيو ويندو آهي. پر اشرافيه جيڪا پاڻ هن نظام تعليم جي پيداوار آهي ۽ سياسي طور تي با اثر آهي، هن جي خاتمي ۾ رڪاوٽ بڻيل آهي.

خارجي لنڪس

• Thomas Babington Macaulay (1800–1859), Fran Pritchett, Columbia University
• books by Macauly at Readanybook.com
• Lord Macaulay's Habit of Exaggeration, JamesBoswell.info
• Macaulay's Minute revisited, Ramachandra Guha, The Hindu, 4 February 2007
• سانچو:Find a Grave – burial at Westminster Abbey, London
• سانچو:Find a Grave – memorial statue, antechapel, Trinity College, Cambridge

سانچو:S-newسانچو:S-aca

پيشرو Hon. James Abercromby Sir James Macdonald, Bt	Member of Parliament for Calne 1830–1832	جانشين The Earl of Kerry
Member of Parliament for Leeds 1832–1834	جانشين John Marshall Edward Baines
پيشرو Sir John Campbell Hon. James Abercromby	Member of Parliament for Edinburgh 1839–1847	جانشين Charles Cowan William Gibson-Craig
پيشرو Charles Cowan William Gibson-Craig	Member of Parliament for Edinburgh 1852–1856	جانشين Charles Cowan Adam Black
سرڪاري عهدا
پيشرو Thomas Hyde Villiers	Secretary to the Board of Control 1832–1833	جانشين Robert Gordon
پيشرو Viscount Howick	Secretary at War 1839–1841	جانشين Sir Henry Hardinge
پيشرو Hon. Bingham Baring	Paymaster General 1846–1848	جانشين The Earl Granville
پيشرو William Mure	Rector of the University of Glasgow 1848–1850	جانشين Sir Archibald Alison, Bt
Peerage of the United Kingdom			Baron Macaulay 1857–1859