رام ڄيٺملاڻي
رام ٻولچند ڄيٺملاڻي (14 سيپٽمبر 1923 - 8 سيپٽمبر 2019) هندستاني وڪيل ۽ سياستدان هو. هن ڀارت جي قانون ۽ انصاف وزير، انڊئن بار ڪائونسل جي چيئرمين، ۽ سپريم ڪورٽ بار ايسوسيئيشن جي صدر جي حيثيت ۾ خدمتون ڏنيون. ھو ڏوھاري (فوجداري) قانون (ڪرمنل لا) ۽ اعليٰ سطحي ديواني مقدمن (ھاءِ پروفائيل سول ڪيسن) ۾ ماھر ھجڻ سبب ھندستاني قانوني برادريءَ ۾ مشھور ھيو.
شروعاتي زندگي سنواريو
رام ڄيٺملاڻي پٽ ٻولچند ڄيٺملاڻي ڀارت جو ناليوارو سياستدان ۽ قانوني ماهر، 14 سيپٽمبر 1923ع تي شڪارپور (سنڌ) ۾ جنم ورتو.[1]
تعليم سنواريو
هن 13 سالن جي عمر ۾ مئٽرڪ جو امتحان پاس ڪيو ۽ 17 سالن جي ننڍيءَ ڄمار ۾ قانون جي ڊگري حاصل ڪري ورتي.
ننڍي ۾ ننڍو وڪيل سنواريو
جيئن ته ان وقت وڪيل ٿيڻ لاءِ عمر جي حد 21 سال هئي، پر هن جي ڪري هڪ خاص ٺهراءُ پاس ڪيو ويو، جنهن تحت هي ننڍيءَ عمر ۾ ئي وڪيل بڻجي ويو.
عملي زندگي سنواريو
رام ڄيٺملاڻيءَ پنهنجي عملي زندگيءَ جـو آغـاز هڪ اسـتـاد جي حيـثيـت ۾ ڪيـو. اُن بعد هن پنهنجي دوست ۽ اڳوڻي وزير قانون اي. ڪي. بروهيءَ سان گڏجي ڪراچيءَ ۾ هڪ قانوني فرم جو بنياد وڌو. پاڪستان جي قيام بعد فبروري 1948ع ڌاري ڪراچيءَ ۾ وڳوڙ شروع ٿي ويا، جنهنڪري رام ڄيٺملاڻي، اي. ڪي بروهيءَ جي مشوري سان ڀارت لڏي ويو ۽ وڃي بمبئيءَ ۾ رهائش اختيار ڪيائين. 1953ع ڌاري هو گورنمينٽ لا ڪاليج ممبئيءَ جو پروفيسر ٿيو، جتي گريجوئيٽ ۽ پوسٽ گريجوئيٽ شاگردن کي پڙهائيندو هو. هو 4 دفعا ڀارت جي بار ڪائونسل جو چيئرمئن ٿيو.
سياسي سفر سنواريو
رام ڄيٺملاڻي 1971ع ڌاري باقاعدي سياست ۾ قدم رکيو. 1971ع ۾ ڀارتيه جنتا پارٽيءَ جي سهڪار سان الهاس نگر مان آزاد اميدوار جي حيثيت ۾ لوڪ سڀا جي چونڊن ۾ بيٺو، پر ڪامياب نه ٿي سگهيو. هي ڇهين ۽ ستين لوڪ سڀا ۾ پارليامينٽ جو ميمبر چونڊيو ويو. 1975ع کان 1977ع تائين ملڪ ۾ لاڳو ايمرجنسيءَ جي دور ۾ هندستان جي بار ائسوسيئيشن جو صدر رهيو.
جيل ياترا سنواريو
هن ڀارت جي اڳوڻي وزيراعظم انڌرا گانڌيءَ کي سخت تنقيد جو نشانو بنايو، ان ڪري ڪجهه وقت جيل ۾ رهيو. جيل مان نڪرڻ بعد هو ڪئناڊا هليو ويو ۽ اٽڪل ڏهن مهينن کان پوءِ ملڪ موٽي آيو.
وزارت سنواريو
1980ع جي عام چونڊن ۾ بمبئي اتر اولهه واري تڪ تان چونڊن ۾ سوڀارو ٿيو ۽ 1988ع ۾ راجيه سڀا جو ميمبر بڻيو، 1996ع ۾ وزيراعظم اٽل بهاري واجپائيءَ جي دؤر ۾ قانون جو وزير رهيو ۽ بعد ۾ اربن ڊيولپمينٽ کاتي جو قلمدان سنڀاليائين. 1996ع ۾ عالمي بار ايسوسيئيشن جو ميمبر پڻ رهيو. آڪٽوبر 1998ع ۾ ٻيهر وزير ٿيو. 2004ع جي چونڊن ۾ آزاد اميدوار طؤر لکنؤ مان اٽل بهاري واجپائيءَ جي مقابلي ۾ بيٺو، پر ٻين پارٽين جي عدم سهڪار سبب ڪامياب ٿي نه سگهيو. 2010ع ۾ ڀارتيا جنتا پارٽيءَ (BJP) جي ٽڪيٽ تي راجسٿان رياست مان راجيه سڀا جي ميمبر طور ڪامياب ٿيو. 7 مئي 2010ع تي کيس انڊيا جي سپريم ڪورٽ بار ايسوسيئيشن جو صدر چونڊيو ويو.
ايوارڊ سنواريو
رام ڄيٺملاڻيءَ کي سـندس سماجي ۽ ملڪي خدمتن جي اعتراف ۾ ڪيترا اوارڊ ۽ سندون مليل آهن، جن ۾:
- (1) ’انٽرنيشنل جيوريسٽ‘ اوارڊ‘
- (2) ’ورلڊ پيس ٿرو لا‘
- (3) هيومن رائيٽس اوارڊ (جيڪو کيس فلپائين ۾ آمريت جي خلاف آواز اٿارڻ تي مليو).
ڪتاب سنواريو
سندس ڪيترائي ڪتاب ڇپيل آهن، جهڙوڪ:
- (1) Conscience of Maverick (2007)
- (2) Big Egos, Small Men
پاڻ تي ڪتاب سنواريو
رام ڄيـٺمـلاڻيءَ جي سوانح حيات جي باري ۾ ’نالين گيرا‘ جو ڪتاب: ’Biography: Ram Jethmalani‘ پڻ ڇپيل آهي.
هڪ نجو سنڌي سنواريو
رام ڄيٺملاڻي انڊيا جي وڏن وڪيلن ۾ شمار ٿئي ٿو. جڏهن ڪن معتصب ماڻهن هندستان جي ٽئگور جي لکيل تراني مان ’سنڌ‘ لفظ ڪڍڻ جو مطالبو ڪيو ته هن ملڪ جي وڏي ۾ وڏي عدالت ۾ دليل ڏئي، تراني مان ’سنڌ‘ نالو ڪڍڻ نه ڏنو. رام ڄيٺملاڻيءَ جا ٻه فرزند به ملڪ جا ناميارا وڪيل آهن. رام ڄيٺملاڻيءَ جو شمار انهن سياستدانن ۽ قانوندانن ۾ ٿئي ٿو، جيڪي هند پاڪ ۾ بهتر لاڳاپن جي هر دور ۾ وڪالت ڪندا رهندا آهن. هي ڏکڻ ايشيا ۾ جنگ ۽ دهشتگرديءَ جو سخت مخالف آهي.[2]
حوالو سنواريو
- ↑ "Ram Jethmalani: Biography: Famous Sindhi Lawyer: Popular Politician: Union Law Minister: India". web.archive.org. حاصل ڪيل 2019-09-12.
- ↑ ڪتاب: انسائيڪلوپيڊيا سنڌيانا، جلد چوٿون، ڇپيندڙ: سنڌي لئنگئيج اٿارٽي (ISBN: 978-969-9098-80-2) سال: 2012