برف جون ڇپون

برف جي ڇپ (Iceberg) 15 ميٽر کان وڌيڪ ڊگھي تازي پاڻيءَ جي برف جو هڪ ٽڪرو آهي جيڪو ڪنهن گليشيئر يا برف جي شيلف کي ٽوڙي ڇڏيو آهي ۽ کليل پاڻيءَ ۾ آزاديءَ سان تري رهيو آهي. ترندڙ برفاني طور تي نڪتل برف جي ننڍڙن ٽڪرن کي ”گرولر“ يا ”برگي بِٽ“ چئبو آهي. برفاني ٽڪر جو گهڻو حصو پاڻيءَ جي مٿاڇري کان هيٺ هوندو آهي، جنهن جي نتيجي ۾ ”آئس برگ جو ٽپ“ ظاهر ڪيو ويو آهي ته جيئن ڪنهن وڏي اڻ ڏٺي مسئلي جي هڪ ننڍڙي حصي کي واضح ڪري سگهجي. برف جون ڇپون هڪ سنگين سامونڊي خطرو سمجهيو ويندو آهي.

آرڪٽڪ سمنڊ ۾ هڪ برف جي ڇپ

گرين لينڊ ۾ برف جون ڇپون جيئن 2015ع ۾ ناسا پاران فلمايو ويو.

برف جون ڇپون سائيز ۽ شڪل ۾ ڪافي مختلف آهن. گرين لينڊ ۾ گليشيئرز مان نڪرندڙ برفاني ٽڪرا اڪثر بي ترتيب شڪل ۾ هوندا آهن جڏهن ته انٽارڪٽڪ جي برفاني پناهه گاهه اڪثر ڪري وڏا ٽئبلر (ٽيبل ٽاپ) آئس برگ پيدا ڪندا آهن. تازي تاريخ ۾ سڀ کان وڏو برفاني ٿلهو، جنهن جو نالو B-15 آهي، سال 2000ع ۾ تقريباً 300 ماپ ڪان 40 ڪلوميٽر (186 ماپ کان 25 ميل) تي ماپيو ويو. ریڪارڊ تي سڀ کان وڏو آئس برگ هڪ انٽارڪٽڪ ٽيبلولر آئس برگ هو، جنهن جي ماپ 335 کان 97 ڪلوميٽر آهي (240 کان 60 ميل) 240 ڪلوميٽر (150 ميل) ڏکڻ پئسفڪ سمنڊ ۾ اسڪاٽ ٻيٽ جي اولهه ۾ يو ايس ايس گليشيئر طرفان 12 نومبر 1956ع تي ڏٺو ويو. هي برفاني برفاني ٽڪرو بيلجيم کان به وڏو هو.

برف جون ڇپون دنيا جي اتر قطب يا ڏکڻ قطب ڏي جيترو ويجهو وڃبو، اوترو گهڻي ٿڌ ملندي. آخر اهڙو هنڌ شروع ٿي ويندو، جتان کان وڌيڪ اڳيان سخت سيءَ ڪري سڄو سمنڊ برف وانگر ڄميل ملندو. اونهاري جي موسم ۾ سمنڊ جا ڪجهه برفاني حصا باقي ڄميل برف کان ڇڄي ڌار ٿي، پاڻيءَ ۾ ترڻ لڳندا آهن. اتر ناروي ۽ ڪئناڊا پاسي جهاز هلائيندي برف جون اهي ڇپون (آئيس برگ) نظر اينديون آهن. اهي آئيس برگ ڪافي وڏا ٿين ٿا. ڪي ڪي ته جهاز کان به ٻيڻا ٽيڻا وڏا ٿين ٿا. پر تپرس جي اها ڳالهه آهي ته سمنڊ جي مٿان نظر ايندڙ هي آئيس برگ سڄي آئيس برگ جو فقط هڪ حصو هوندا آهن. جيئن جهاز جيترو نظر اچي ٿو، اوترو سمند اندر به ٿئي ٿو. اهڙيءَ طرح نظر ايندڙ هيءَ ”برف جي ڇپ“ اصل ۾ ”آئيس برگ“ جي فقط ٽپ ھوندي آھي، باقي ان جو اٺوڻ يا نائوڻ جيترو حصو سمنڊ اندر ھوندو آھي. ان ڪري هنن آفت جيڏن آئيس برگ سان پاڻيءَ جو جهاز ٽڪرائجي تباهه ٿي سگهي ٿو.

نالو

لفظ آئسبرگ ڊچ لفظ ائجسبرگ (ijsberg) مان هڪ جزوي قرض ترجمو آهي، لفظي معني آهي برف جو جبل. اهو ڊینش اسبجرگ (isbjerg)، جرمن ايسبرگ (Isberg)، لو سيڪسونی آئيسبرگ ۽ سويڊش اسبرگ کي سڃاڻي ٿو.

جائزو

عام طور تي آئس برگ جي مقدار جو ڏھون حصو پاڻيءَ کان مٿي هوندو آهي، جيڪو آرشيميڊس جي بوائينسيءَ جي اصول جي پٺيان آهي؛ خالص برف جي کثافت اٽڪل 920 ڪلوگرام في مڪعب ميٽر (57 پائونڊ في مڪعب فوٽ) آهي، ۽ سمنڊ جي پاڻي جي اٽڪل 1.025 ڪلوگرام في مڪعب ميٽر (64 پائونڊ في مڪعب فوٽ) آهي. مٿاڇري کان مٿي واري حصي کي ڏسي پاڻيءَ جي هيٺان حصي جو سمورو اندازو لڳائڻ مشڪل ٿي سگھي ٿو.

Northern edge of Iceberg B-15A in the Ross Sea, Antarctica, 29 January 2001

Iceberg size classifications according to the International Ice Patrol

Size class	Height (m)	Length (m)
Growler	<1	<5
Bergy bit	1–5	5–15
Small	5–15	15–60
Medium	15–45	60–122
Large	45–75	122–213
Very large	>75	>213

The largest icebergs recorded have been calved, or broken off, from the Ross Ice Shelf of Antarctica. Icebergs may reach a height of more than 100 ميٽر (300 ft) above the sea surface and have mass ranging from about 100,000 tonnes up to more than 10 million tonnes. Icebergs or pieces of floating ice smaller than 5 meters above the sea surface are classified as "bergy bits"; smaller than 1 meter—"growlers". The largest known iceberg in the North Atlantic was 168 ميٽر (551 ft) above sea level, reported by the USCG icebreaker Eastwind in 1958, making it the height of a 55-story building. These icebergs originate from the glaciers of western Greenland and may have interior temperatures of −15 تائين −20 °C (5 تائين −4 °F).

Grotto in an iceberg, photographed during the British Antarctic Expedition of 1911–1913, 5 Jan 1911

Drift

A given iceberg's trajectory through the ocean can be modelled by integrating the equation

$m{\frac {d{\vec {v}}}{dt}}=-mf{\vec {k}}\times {\vec {v}}+{\vec {F}}_{\text{a}}+{\vec {F}}_{\text{w}}+{\vec {F}}_{\text{r}}+{\vec {F}}_{\text{s}}+{\vec {F}}_{\text{p}},$

where m is the iceberg mass, v the drift velocity, and the variables f, k, and F correspond to the Coriolis force, the vertical unit vector, and a given force. The subscripts a, w, r, s, and p correspond to the air drag, water drag, wave radiation force, sea ice drag, and the horizontal pressure gradient force.

Icebergs deteriorate through melting and fracturing, which changes the mass m, as well as the surface area, volume, and stability of the iceberg. Iceberg deterioration and drift, therefore, are interconnected iceberg thermodynamics, and fracturing must be considered when modelling iceberg drift.

Winds and currents may move icebergs close to coastlines, where they can become frozen into pack ice (one form of sea ice), or drift into shallow waters, where they can come into contact with the seabed, a phenomenon called seabed gouging.

Mass loss

Icebergs lose mass due to melting, and calving. Melting can be due to solar radiation, or heat and salt transport from the ocean. Iceberg calving is generally enhanced by waves impacting the iceberg.

Melting tends to be driven by the ocean, rather than solar radiation. Ocean driven melting is often modelled as

$M_{b}=K\Delta u^{0.8}{\frac {T_{0}-T}{L^{0.2}}},$

where $M_{\text{b}}$ is the melt rate in m/day, $\Delta u$ is the relative velocity between the iceberg and the ocean, $T_{0}-T$ is the temperature difference between the ocean and the iceberg, and $L$ is the length of the iceberg. $K$ is a constant based on properties of the iceberg and the ocean and is approximately $0.75^{\circ }{\text{C}}^{-1}{\text{m}}^{0.4}{\text{day}}^{-1}{\text{s}}^{0.8}$ in the polar ocean.

The influence of the shape of an iceberg and of the Coriolis force on iceberg melting rates has been demonstrated in laboratory experiments.

Wave erosion is more poorly constrained but can be estimated by

$M_{\text{e}}=cS_{s}(T_{\text{s}}+2)[1+{\text{cos}}(I_{\text{c}}^{3}\pi )],$

where $M_{\text{e}}$ is the wave erosion rate in m/day, $c={\frac {1}{12}}{\text{m day}}^{-1}$, $S_{\text{S}}$ describes the sea state, $T_{\text{S}}$ is the sea surface temperature, and $I_{\text{c}}$ is the sea ice concentration.

Bubbles

Air trapped in snow forms bubbles as the snow is compressed to form firn and then glacial ice. Icebergs can contain up to 10% air bubbles by volume.سانچو:Not in source These bubbles are released during melting, producing a fizzing sound that some may call "Bergie Seltzer". This sound results when the water-ice interface reaches compressed air bubbles trapped in the ice. As each bubble bursts it makes a "popping" sound and the acoustic properties of these bubbles can be used to study iceberg melt.

Stability

An iceberg may flip, or capsize, as it melts and breaks apart, changing the center of gravity. Capsizing can occur shortly after calving when the iceberg is young and establishing balance. Icebergs are unpredictable and can capsize anytime and without warning. Large icebergs that break off from a glacier front and flip onto the glacier face can push the entire glacier backwards momentarily, producing 'glacial earthquakes' that generate as much energy as an atomic bomb.

Color

Icebergs are generally white because they are covered in snow, but can be green, blue, yellow, black, striped, or even rainbow-colored. Seawater, algae and lack of air bubbles in the ice can create diverse colors. Sediment can create the dirty black coloration present in some icebergs.

Shape

Different shapes of icebergs

Tabular iceberg, near Brown Bluff in the Antarctic Sound off Tabarin Peninsula

In addition to size classification (Table 1), icebergs can be classified on the basis of their shapes. The two basic types of iceberg forms are tabular and non-tabular. Tabular icebergs have steep sides and a flat top, much like a plateau, with a length-to-height ratio of more than 5:1.

This type of iceberg, also known as an ice island, can be quite large, as in the case of Pobeda Ice Island. Antarctic icebergs formed by breaking off from an ice shelf, such as the Ross Ice Shelf or Filchner–Ronne Ice Shelf, are typically tabular. The largest icebergs in the world are formed this way.

Non-tabular icebergs have different shapes and include:

• Dome: An iceberg with a rounded top.
• Pinnacle: An iceberg with one or more spires.
• Wedge: An iceberg with a steep edge on one side and a slope on the opposite side.
• Dry-dock: An iceberg that has eroded to form a slot or channel.
• Blocky: An iceberg with steep, vertical sides and a flat top. It differs from tabular icebergs in that its aspect ratio, the ratio between its width and height, is small, more like that of a block than a flat sheet.

نگراني ۽ ڪنٽرول

تاريخ

برف جي ڇپ، جن تی آر ايم ايس ٽائيٽينڪ کي ٻڏائڻ جو شڪ آهي؛ ڳاڙهي رنگ جو هڪ داغ گهڻو ڪري ٽائيٽينڪ جي ڳاڙهي هل (Hull) جي پٽي وانگر پاڻي جي لڪير تي ان جي بنياد تي هلندو آهي.

سال 1914ع کان اڳ، برف جي ڇپن جي ذريعي ٻيڙين جي موتمار ٻڏڻ جي باوجود، ڇپن کان ٻيڙين جي حفاظت لاء برف جي ڇپن کي ٽريڪ ڪرڻ لاء ڪو نظام موجود نه هو. سال 1907ع ۾، ايس ايس ڪرونپرينز ولهيلم، هڪ جرمن لائنر، هڪ برف جي ڇپ سان ٽڪرائي ڇڏيو ۽ هڪ ٿلهي ڪمان جو شڪار ٿيو، پر هوء اڃا تائين پنهنجو سفر مڪمل ڪرڻ جي قابل هئي.

ٻيڙيءَ جي اڏاوت ۾ واٽر ٽائيٽ ڪمپارٽمينٽلائيزيشن جي اچڻ سبب ڊزائنر پنهنجن جهازن کي ”نا ڊبڻ لائق“ قرار ڏيڻ تي مجبور ٿيا. سال 1912ع ۾ ٽائيٽينڪ جي ٻڏڻ دوران، ٽائيٽينڪ کي ٻڏائڻ واری برف جي ڇپ اندازي مطابق 2,224 مسافرن ۽ عملدارن مان 1,500 کان وڌيڪ مارجي ويو، 'نا ڊبڻ' دعوي کي سنجيده نقصان پهچايو. انهي سال جي برفاني موسم جي باقي رهي، گڏيل قومن جي نيوي پاڻي جي گشت ڪئي ۽ برف جي حرڪتن جي نگراني ڪئي. نومبر 1913ع ۾، سمنڊ ۾ زندگيءَ جي حفاظت تي بين الاقوامي ڪانفرنس لنڊن ۾ ٿي، جنهن ۾ برف جي ڇپن جي مشاهدي جو وڌيڪ مستقل نظام ٺهيو. ٽن مهينن اندر حصو وٺندڙ بحري قومن انٽرنيشنل آئس پيٽرول (IIP) ٺاهي ڇڏيو. IIP جو مقصد موسميات ۽ سامونڊي جانچ (Oceanography) تي ڊيٽا، واء، برف جي وهڪري، سامونڊي گرمي، ۽ لوڻ جي سطح کي ماپڻ لاء ڊيٽا گڏ ڪرڻ هو. هنن نيو فائونڊ لينڊ جي گرانڊ بئنڪز جي ويجهو برفاني خطرن جي نگراني ڪئي ۽ سامونڊي برادريءَ کي ان ڀرپاسي ۾ ”سڀني ڄاتل برف جون حدون“ مهيا ڪيون. IIP پنهنجو پهريون رڪارڊ 1921ع ۾ شايع ڪيو، جنهن جي هڪ سال جي ڀيٽ ۾ برفاني حرڪتن جي مقابلي ۾ اجازت ڏني وئي.

ثقافت ۾

رڪارڊ ٿيل تاريخ ۾ سڀ کان نمايان طور تي سڃاتل آئس برگ مان هڪ اهو آهي جنهن "ٽائيٽينڪ" مسافر جهاز کی 15 اپريل 1912ع تي ٻڏي ويو هو. حادثي کان ڪجهه وقت پوءِ تباهي هڪ بين الاقوامي برفاني گشت جي قيام جو سبب بڻيو. ٻنهي اترين ۽ ڏاکڻين اڌ گولن ۾ برفاني ٽڪرن کي اڪثر ڪري منهٽن ٻيٽ جي 59.1 چورس ڪلوميٽر (22.8 اسڪوائر ميل) ايراضيءَ سان ماپ ۾ ڀيٽيو ويو آهي.

وليم براڊ فورڊ جي مصوري؛'"فشنگ بوٽس ۽ آئس برگز"

البرٽ بيئرسٽڊٽ جي مصوري؛ "دي آئس برگ"

آرٽسٽن پنهنجي پينٽنگز لاءِ آئس برگ کي موضوع طور استعمال ڪيو آهي. فريڊرڪ ايڊون چرچ جي "دي آئس برگس"، سال1861ع ۾ نيو فائونڊلينڊ ۽ ليبراڊور کان ٻيڙيءَ جي سفر تي مڪمل ڪيل اسڪيچ مان پينٽ ڪيو ويو. ڪاسپر ڊيوڊ فريڊرچ جي پينٽنگ، ”برف جو سمنڊ“، 1823ع کان 1824ع تائين پولر لينڊ اسڪيپ آهي، جنهن ۾ آئس برگ ۽ جهازن جي تباهي اهڙين حالتن جي خطرن کي ظاهر ڪري ٿي. وليم براد فورڊ آرڪٽڪ ساحلن ۾ قائم ڪيل سامونڊي جهازن جون تفصيلي پينٽنگس ٺاهيا ۽ آئس برگن کان متاثر ٿيو. البرٽ بيئرسٽڊٽ 1883ع ۽ 1884ع ۾ اسٽيم شپس تي آرڪٽڪ جي سفرن جو مطالعو ڪيو، جيڪي اسٽوڊيو ۾ ٺهيل وڏي برفاني پٿرن سان آرڪٽڪ جي منظرن جي تصويرن جو بنياد هئا.

پڻ ڏسو

• علائقي جي لحاظ کان رڪارڊ ٿيل آئس برگ جي فهرست
• آئس اسٽيشن
• برفباری
• سمنڊ جي برف
• پولر برف جي ٽوپي
• پولر آئس پيڪ
• پولينيا
• سمنڊ جي ڪناري تي برف سان گجگوڙ
• شيلف برف

الوليسات جي کوٽ آف آرمز ۾ آئسبرگ جي تصوير

خارجي لنڪس

• Iceberg Finder Service for east coast of Canada
• Icebergs of The Arctic and Antarctic
• وڪيذريعات تي Iceberg بابت مواد