بدرالدين طيب جي
| بدرالدين طيب جي | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
|
| |||||||
| شخصيت جي ڄاڻ | |||||||
| ڄمڻ جي تاريخ | 10 آڪٽوبر 1844ع [1] | ||||||
| تاریخ وفات | سال 1906 (61-62 سال)[1][2][3] | ||||||
| شریت |  انڊيا
| ||||||
| جماعت | انڊين نيشنل ڪانگريس | ||||||
| عهدو | |||||||
| صدر انڊين نيشنل ڪانگريس | |||||||
| |||||||
| عملي زندگي | |||||||
| مادر علمي | لنڊن يونيورسٽي | ||||||
| پيشو | سیاست دان ، بئريسٽر | ||||||
| تحريڪ | هندستان جي آزادي جي تحريڪ | ||||||
درستی - ترمیم 
| |||||||
بدرالدين طيب جي (10 آڪٽوبر 1844 - 18 نومبر 1939) هڪ هندستاني وڪيل، سرگرم ڪارڪن ۽ برطانوي آزاديءَ جي تحريڪ جو سياستدان هو. هو پهريون هندستاني هو، جيڪو انگلينڊ ويو ۽ بيريسٽر ٿيو. هو بمبئي هاءِ ڪورٽ جو پهريون بيرسٽر هندستاني جج هو. هو انڊين نيشنل ڪانگريس جو ٽيون صدر هو. هو انڊين نيشنل ڪانگريس جو باني ميمبر ۽ پهريون مسلمان صدر هو.
زندگي
سنواريوبدرالدين طيبجي 10 آڪٽوبر 1844ع تي ممبئيءَ جي هڪ بوهرا خاندان ۾ پيدا ٿيو. سندس والد جو نالو طيب علي ڀاميا ۽ ماءُ جو نالو آمنه هو. سندس ابا ڏاڏا عرب دنيا مان آيا ۽ گجرات ۾ خمبيت ۾ واپار ڪرڻ لڳا ۽ بعد ۾ ممبئي هليا ويا.
انگريزي تعليم ان وقت هندستان ۾ مسلمانن لاءِ لعنت سمجهي ويندي هئي. ان وقت بدرالدين جي پيءُ پنهنجي ستن ٻارن کي وڌيڪ تعليم لاءِ يورپ موڪليو هو. بدرالدين جو وڏو ڀاءُ، ڪمارالدين، پهريون هندستاني بيرسٽر هو، جيڪو انگلينڊ ۽ ويلز ۾ داخل ٿيو، جنهن کيس قانون جي پيشي ۾ داخل ٿيڻ لاءِ متاثر ڪيو.
تعليم
سنواريوننڍپڻ ۾ دادا مڪرا مدرسي ۾ اردو ۽ فارسي پڙهندو هو. ان بعد هن ممبئي ۾ ايلفنسٽن اسڪول (هاڻي ايلفنسٽن ڪاليج) ۾ داخلا ورتي. 1860ع ۾ وڌيڪ تعليم لاءِ انگلينڊ ويو ۽ لنڊن جي نيوبري هاءِ پارڪ ڪاليج ۾ داخلا ورتائين.
نيوبري ۾ پڙهڻ کان پوء. 1863ع ۾ طيبجي ميٽرڪ جو امتحان لنڊن مان پاس ڪيو ۽ يونيورسٽي آف لنڊن ۽ مڊل ٽيمپل ۾ شاگرد طور داخل ٿيو. [4] 1864ع جي آخر ۾ جزوي نظر اچڻ ڪري کيس هندستان واپس وڃڻو پيو. هندستان ۾ اٽڪل هڪ سال آرام ڪيائين. پر هو 1865ع ۾ لنڊن موٽي آيو ۽ اڀرندي مندر ۾ پنهنجي پڙهائي ٻيهر شروع ڪيائين. 1867ع ۾ بدرالدين طيبجي بيرسٽر ٿيو.
ڪيريئر
سنواريوهندستان ڏانهن واپسي
سنواريو1 ڊسمبر 1867ع تي تائبجي واپس ممبئي هليو ويو. هن پنهنجي قانوني ڪيريئر جي شروعات بمبئي هاءِ ڪورٽ ۾ ڪئي. ان وقت تائين بمبئي هاءِ ڪورٽ جي مين برانچ جا سمورا بيرسٽر انگريز هئا. هو بمبئي هاءِ ڪورٽ ۾ پهريون هندستاني وڪيل هو. ٿوري ئي عرصي ۾ بدرالدين طيبجي هڪ ڪامياب وڪيل بڻجي ويو. شروع کان وٺي، هو هڪ ماهر وڪيل طور مشهور ٿيو.
وکالت سان گڏ، تائبجي ممبئيءَ جي سياسي، تعليمي، سماجي ۽ ثقافتي زندگيءَ ۾ سرگرم حصو وٺڻ لڳو. 1873ع ۾ کيس ممبئي ميونسپل ڪارپوريشن جي اليڪشن ۾ نامزد ڪيو ويو. پر هن اليڪشن ۾ جمشيدجي جيجي ڀائي، جمشيدجي ڪپريا، ٿامس بلائن، نورجي فردونجي ۽ بدرالدين طيبجي جهڙن نامور شخصيتن کي رڳو هڪ ووٽ مليو. 1875ع ۾، طيبجي ممبئي ميونسپل ڪارپوريشن جي اليڪشن ۾ بيٺو ۽ چونڊجي ويو. هو ايندڙ چئن چونڊن ۾ چونڊجي ويو.[4]
1875ع کان 1905ع تائين بمبئي يونيورسٽيءَ جي سينيٽ جو ميمبر رهيو. 1882ع ۾ کيس بمبئي ليجسليٽو ڪائونسل جو ميمبر مقرر ڪيو ويو، پر 1886ع ۾ بيماريءَ سبب ميمبر طور استعيفيٰ ڏئي ڇڏيائين.
مسلمانن جي تعليم لاءِ ڪوششون
سنواريوبدرالدين انجمن اسلام جو باني ميمبر هو، جنهن جو بنياد 1876ع ۾ پيو. بدرالدين جو وڏو ڀاءُ ڪمار الدين، ناخدا محمد علي روز، منشي هدايت الله، منشي غلام محمد، ٻيا به تنظيم جا باني ميمبر هئا. مجلس منصوره انجمن اسلام جي انتظامي ڪميٽي هئي. ان ۾ بدرالدين طيبجي ۽ ست ٻيا ميمبر هئا.[5]
انجمن اسلام ممبئي جي علائقي گوڪل داس تيجپال اسڪول ۾ اينگلو-هندي ٻوليءَ جو الڳ ڪلاس شروع ڪيو. انهن جلد ئي سکيو ته توهان کي پنهنجو اسڪول شروع ڪرڻ جي ضرورت آهي. 28 مارچ 2006ع تي هن اسڪول لاءِ فنڊ گڏ ڪرڻ جي شروعات ڪئي. 1880ع ۾ ممبئيءَ ۾ مسلمانن جو اجلاس ڪوٺايو ويو. هن اسڪول جا ڪلاس 20 سيپٽمبر 1880ع تي شروع ٿيا. بدرالدين طيبيءَ به پنهنجن ٻن ٻارن کي ساڳئي اسڪول ۾ موڪليو ته جيئن ٻين کي اسڪول بابت سمجهائي. ممبئي سرڪار اسڪول کي 6000 رپيا ساليانو گرانٽ ڏني. پر اهي گرانٽ ۽ گڏ ڪيل رقم اسڪول لاءِ ڪافي نه هئي. بدرالدين پوءِ ممبئي ميونسپالٽي کي قائل ڪيو ته اسڪول لاءِ هر سال 6,000 رپيا منظور ڪري.[6]
مسلمانن جي وچ ۾ سماجي ڳالهه ٻولهه کي فروغ ڏيڻ لاءِ ممبئي ۾ اسلام ڪلب ۽ اسلام جمخانا ٻنهي قائم ڪرڻ ۾ تائبجي اهم ڪردار ادا ڪيو.
انڊين نيشنل ڪانگريس ۾ شرڪت
سنواريوبمبئي پريزيڊنسي ايسوسيئيشن جي قيام ۾ فيروز شاهه مهتا، ڪاشي ناٿ ترمبڪ تلنگ ۽ بدرالدين تائبجي اهم ڪردار ادا ڪيو. جمشيد جي جيجي ڀائي بمبئي پريزيڊنسي ايسوسي ايشن آف آرگنائيزيشن جو صدر ۽ بدرالدين طيبجي چيئرمين هو. [7] 1885ع ۾ انڊين نيشنل ڪانگريس جو پهريون اجلاس ممبئيءَ ۾ ٿيو.
بدرالدين ۽ سندس وڏو ڀاءُ ڪمال الدين انڊين نيشنل ڪانگريس جي قيام ۾ تمام گهڻو حصو ورتو. تائبجي هندو ۽ مسلم ٻنهي پارٽين جي حمايت سان ڪانگريس جي قومي پهچ کي وڌائڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪيو. 1887ع ۾ مدراس ۾ ٿيل انڊين نيشنل ڪانگريس جي ٽئين اجلاس جو تائبجي صدر چونڊيو ويو. هو انڊين نيشنل ڪانگريس جو پهريون مسلمان صدر هو.[8] ان تنقيد جي جواب ۾ ته مسلمانن کي ڪانگريس جو بائيڪاٽ ڪرڻ گهرجي، تائبجي سڀني نسلي ۽ فرقيوار عقيدن جي مذمت ڪئي.
زندگيءَ جي آخر ۾
سنواريوجون 1895ع ۾ تائبجي بمبئي هاءِ ڪورٽ جو جج ٿيو. هو بمبئي هاءِ ڪورٽ جو پهريون هندستاني بيرسٽر جج هو. هو بمبئي هاءِ ڪورٽ جو ٽيون هندستاني ۽ پهريون مسلمان جج هو.
دل جو دورو پوڻ سبب 1906ع ۾ لنڊن ۾ وفات ڪيائين.
حوالا
سنواريو- ↑ 1.0 1.1 ایس این اي سی آرڪ آدي: https://snaccooperative.org/ark:/99166/w6tv54vn — نالو: Badruddin Tyabji — اخذ شدہ بتاریخ: 9 اکتوبر 2017
- ↑ ایف اے ایس ٹی - آئی ڈی: https://id.worldcat.org/fast/206621 — بنام: Badruddin Tyabji — اخذ شدہ بتاریخ: 9 اکتوبر 2017
- ↑ عنوان : Oxford Dictionary of National Biography — ناشر: اوکسفرڈ یونیورسٹی پریس — بنام: Badruddin Tyabji — اوکسفرڈ بائیوگرافی انڈیکس نمبر: https://www.oxforddnb.com/view/article/36600
- ↑ नुरानी, Badruddin Tyabji, २००९ पृ.१७.
- ↑ نوراني، بدرالدين طيب جي، 2009 p.21.
- ↑ نوراني، بدرالدين طيبجي، 2009 p.22.
- ↑ नुरानी, Badruddin Tyabji, २००९ पृ.५१-५२.
- ↑ پينس، عدليه، انتظاميه، تحفظ جلد 4، 2011 صفحو 67.