وڪيپيڊيا

گھانا

سلجھائپ صفحن جي لاءِ معاونت نظر ھيٺ مضمون the country تي آهي. the ancient kingdom جي لاءِ Ghana Empire ڏسو. ٻين استعمالن لاءِ other uses گھانا (سلجھائپ) ڏسو.

گھانا (Ghana)، سرڪاري طور تي گھانا جي جمهوريه، اولهه آفريڪا ۾ ھڪڙو ملڪ آھي. اهو گني جي نار ۽ ڏکڻ ۾ بحر اوقيانوس سان گڏ، اولهه ۾ آئيوري ڪوسٽ، اتر ۾ برڪينا فاسو ۽ اوڀر ۾ ٽوگو سان هڪ سرحد شيئر ڪري ٿو. گھانا 2,39,567 چورس ڪلوميٽر (92,497 چورس ميل) جي ايراضيءَ تي پکڙيل آھي، مختلف قسم جي بايومز تي پکڙيل آھي جيڪي ساحلي سوانا کان وٺي اڀرندڙ برساتي ٻيلن تائين آھن. 32 ملين کان وڌيڪ رهاڪن سان، گھانا اولهه آفريڪا ۾ ٻيو نمبر سڀ کان وڌيڪ آبادي وارو ملڪ آهي. راڄڌاني ۽ سڀ کان وڏو شهر اڪرا آهي؛ ٻين اهم شهرن ۾ ڪوماسي، تاملي ۽ سيڪنڊي-تاڪريڊي شامل آهن.

گھانا
Ghana

جمهوريه گھانا
Flag of گھانا
{{{coat_alt}}}
جھنڊو نِسبتي نشان
شُعار: '"آزادي ۽ انصاف"
Location of گھانا
گادي جو هنڌ اکرا
05°33′18″N 00°11′33″W / 5.55500°N 0.19250°W / 5.55500; -0.19250
سڀ کان وڏو شهر راڄڌاني
دفتري ٻوليون انگريزي[1][2]
تسلیم ٿيل قومي ٻولي انگريزي
نسلي گروھ (2021 جي مردم شماري[3]) • 45.7٪ اڪان:

• 18.5٪ مول ڊيگبون:

• 12.8% ها:

• 7.1٪ مني-عدن:

• 6.4٪ گرما:

• 3.2٪ گوان:

• 2.7٪ گرونسي:

• 2.0٪ سومر:

• 1.6٪ ٻيا / اڻ ڄاڻايل:
مذهب (2021 census[3]) * عيسائيت: 71.3٪
    • پروٽيسٽنٽزم: 49.0%
    • ٻيا عيسائي: 22.3%
  • اسلام: 19.9%
  • روايتي عقيدن: 3.2%
  • ڪوبه مذهب ناهي: 1.1%
  • ٻيا / اڻ ڄاڻايل: 4.5%
مقامي آبادي گھاناين
حڪومت گڏيل صدارتي جمهوريه
• صدر
 نانا اکوفو-اڊو
• نائب صدر
 محمدو باووميا
• پارليامينٽ جو اسپيڪر
 البان باگبن
• چيف جسٽس
 گرتروڊ اسمال (Gertrude Tokornoo)
مقننه پارليامينٽ
آزادي (برطانيه)
• دولت مشترڪه جو علائقو
 6 مارچ 1957
• جمهوريا
 1 جولاءِ 1960
پکيڙ
• جملي
 [اوزا تبديل: invalid number] (80th)
• پاڻي (%)
 4.61 (11,000 km2; 4,247 mi2)
آبادي
• 2023 اندازو
 34,237,620 [5] (48th)
•  گھاٽائي
 101.5 /km2 (262.9 /sq mi) (66th)
جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد ) 2023 لڳ ڀڳ
• ڪل
 $227.189 billion[6] (68th)
• في سيڪڙو
 $6,905[6] (136th)
جِي. ڊي. پي  (رڳو نالي ۾ ) 2023 لڳ ڀڳ
• ڪل
 $76.628 billion[6] (89th)
گھانا جو جھنڊو

گھانا ۾ ظاھر ٿيڻ واريون ابتدائي سلطنتون اتر ۾ ڊگبون جي بادشاھت ۽ ڏکڻ ۾ بونو رياست ھئي، جنھن ۾ بونو رياست 11 صدي عيسويءَ دوران علائقي ۾ موجود ھئي. [9] اشنتي سلطنت ۽ ڏکڻ ۾ ٻيون اڪان سلطنتون صدين کان اڀريون. [10] 15 صدي عيسويء جي شروعات ۾، پورچوگيز سلطنت، ٻين يورپي طاقتن جي پٺيان، واپار جي حقن لاء علائقي ۾ مقابلو ڪيو، جيستائين انگريزن آخرڪار 19 صدي تائين ساحل تي ڪنٽرول قائم ڪيو. نوآبادياتي مزاحمت جي هڪ صدي کان پوءِ، ملڪ جون موجوده سرحدون شڪل اختيار ڪيون، جن ۾ چار الڳ برطانوي نوآبادياتي علائقا شامل آهن: گولڊ ڪوسٽ، اشنٽي، اترين علائقا، ۽ برطانوي ٽوگولينڊ. اهي گڏيل قومن جي دولت مشترڪه ۾ هڪ آزاد راڄ طور متحد هئا. 6 مارچ 1957 تي، گھانا سب سهارا آفريڪا ۾ پهريون ملڪ بڻجي ويو جنھن خودمختياري حاصل ڪئي.[11][12][13].[14]

گھانا لساني ۽ مذهبي گروهن سان گڏ هڪ گهڻ نسلي ملڪ آهي؛ [15] جڏهن ته اڪان (Akan) سڀ کان وڏو نسلي گروهه آهن. گھڻا گھانا عيسائي آھن (70٪)؛ لڳ ڀڳ پنجون حصو (20%) مسلمان آهن. ڏهين حصو (10٪) روايتي عقيدن تي عمل ڪن ٿا يا ڪنهن به مذهب جي رپورٽ نٿا ڪن.[16] گھانا هڪ ​​متحد آئيني جمهوريت آهي جنهن جي اڳواڻي هڪ صدر آهي جيڪو رياست جو سربراهه ۽ حڪومت جو سربراهه آهي. [17] آفريڪا ۾ سياسي استحڪام لاءِ، گھانا 2012 جي ابراھيم انڊيڪس آف آفريڪا گورننس ۾ ستين نمبر تي ۽ 2012 جي نازڪ رياستن جي انڊيڪس ۾ پنجين نمبر تي آھي. اهو 1993 کان وٺي براعظم تي هڪ آزاد ۽ مستحڪم حڪومتن مان هڪ آهي، ۽ اهو صحت جي سار سنڀار، اقتصادي ترقي، ۽ انساني ترقي ۾ نسبتا سٺو ڪم ڪري ٿو, انهي ڪري ته اهو اولهه آفريڪا ۽ آفريڪا ۾ هڪ اهم اثر آهي,[14][18].[19]

گھانا بين الاقوامي معاملن ۾ انتهائي ضم ٿي ويو آهي، غير الائنڊ موومينٽ ۽ افريقي يونين جو هڪ باني ميمبر ۽ مغربي آفريقي رياستن جي اقتصادي ڪميونٽي، گروپ-24 ۽ قومن جي دولت مشترڪه جو ميمبر آهي.[20]

حوالا

سنواريو
  1. ↑ "Language and Religion". Ghana Embassy. وقت 1 March 2017 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 8 January 2017. English is the official language of Ghana and is universally used in schools in addition to nine other local languages. The most widely spoken local languages are Dagbanli, Ewe, Ga and Twi.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  2. ↑ "Ghana – 2010 Population and Housing Census" (PDF). Government of Ghana. وقت 25 September 2013 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 1 June 2013.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  3. ↑ 3.0 3.1 "2021 PHC General Report Vol 3C, Background Characteristics" (PDF). Ghana Statistical Service. وقت 2021-12-27 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  4. ↑ "Ghana country profile". BBC News. حاصل ڪيل 17 October 2023. 
  5. ↑ سانچو:Cite CIA World Factbook
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 "World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (Ghana)". IMF.org. International Monetary Fund. حاصل ڪيل 14 October 2023. 
  7. ↑ "GINI index (World Bank estimate)". data.worldbank.org. World Bank. وقت 25 January 2019 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 14 July 2021.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  8. ↑ "Human Development Report 2020" (PDF). United Nations Development Programme. وقت 2020-12-15 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 15 December 2020.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  9. ↑ Meyerowitz, Eva L. R. (1975). The Early History of the Akan States of Ghana. Red Candle Press. ISBN 9780608390352. https://books.google.com/books?id=F3lyAAAAMAAJ. 
  10. ↑ "Asante Kingdom". Afrika-Studiecentrum, Leiden. وقت 12 July 2014 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 8 June 2014.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  11. ↑ سانچو:Cite video
  12. ↑ "First For Sub-Saharan Africa". BBC. وقت 1 November 2011 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 29 February 2012.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  13. ↑ "Exploring Africa – Decolonization". Exploring Africa - Michigan State University. وقت 2 June 2013 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 29 February 2012.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  14. ↑ 14.0 14.1 Ateku, Abdul-Jalilu. "Ghana is 60: An African success story with tough challenges ahead". The Conversation. وقت Jun 29, 2021 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 27 June 2021.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  15. ↑ "2020 Population Projection by Sex, 2010–2020". Ghana Statistical Service. وقت 24 April 2018 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2 May 2018.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  16. ↑ "2020 Population Projection by Sex, 2010–2020". Ghana Statistical Service. وقت 24 April 2018 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2 May 2018.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  17. ↑ "2020 Population Projection by Sex, 2010–2020". Ghana Statistical Service. وقت 24 April 2018 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2 May 2018.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  18. ↑ "Ghana's Economy Expected to Recover Its Potential By 2025, says World Bank Report". World Bank. حاصل ڪيل 2023-12-19. 
  19. ↑ حوالي جي چڪ: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named South America and West Africa
  20. ↑ "Ghana-US relations". United States Department of State. وقت 5 April 2013 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 1 June 2013.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
"https://sd.wikipedia.org/w/index.php?title=گھانا&oldid=267040" تان ورتل