گهوٽالو
بحران، گھوٽالو يا ڪرائسز (Crisis) اصل ۾ يوناني لفظ ڪرنين (Krinein) مان نڪتل آهي، جنهن جي معنى الڳ ڪرڻ آهي. اها هڪ غير يقيني صورتحال جو نالو آهي، جيڪو سياسي، اقتصادي، سماجي يا اخلاقي وغيره سبب پيدا ٿيندو آهي. [1]
ڪنهن بہ واقعي يا حادثي جي نتيجي ۾ پيدا ٿيل اهڙي تڪڙي يا آزمائش ڀري صورتحال، جنهن جي نتيجي ۾ اڻچٽو ۽ خطري وارو وايومنڊل جُڙي وڃي ۽ ڪنهن فرد، گروھ، تنظيم، قوم يا سماج جا مفاد خطري ۾ اچي وڃن. گهوٽالي، بحران يا ڪِرائسز (Crisis) جي ڪري فوجي، سياسي، معاشي، معاشرتي ۽ ماحولياتي معاملن ۾ ناڪاري اثر پون ٿا، خاص ڪري جڏهن اهو بنا چتاءَ يا اڳواٽ آگاهيءَ جي پيدا ٿئي ٿو. عام طور دنيا ۾ پيدا ٿيندڙ گهوٽالن جا سبب فيصلي- ساز ادارن جي نااهلي، خراب حاڪميت، غُربت، بيروزگاري، ناڪاري معاشي پاليسين، ماحولياتي اثرن جي ڪري ٻوڏن ، طوفانن ۽ ٻرندڙ جبل ڦاٽڻ سميت مختلف ’فطري بُحرانن‘ جي اچڻ ۽ محدود مفادن جي پورائو وغيره سان لاڳياپيل هوندا آهن. بين الاقوامي لاڳاپن جي حوالي سان ’گهوٽالو‘ هڪ اهڙي ڪيفيت آهي، جنهن ۾ ٻن ملڪن جي وچ ۾ ڇڪتاڻ سبب حملي جي خطري ڪارڻ ڏاڍي بيچيني پکڙيل هُجي ۽ امڪاني جهيڙي سبب گهڻ- مُدتي هاڃو پهچڻ جو اُڊڪو هُجي.[2]