سلجھائپ صفحن جي لاءِ معاونت نظر ھيٺ مضمون mass density تي آهي. ٻين استعمالن جي لاءِ گهاٽاڻ (سلجھائپ) ڏسو.

ڪثافت (Density) يا حجم جي ڪميتي ڪثافت يا مخصوص ڪثافت، هڪ مادي جي ڪميت في اڪائي حجم جي مقدار آهي. علامت، ρ (هيٺيون صورت ۾ يوناني اکر rho) اڪثر ڪري ڪثافت لاءِ استعمال ٿئي ٿي، جيتوڻيڪ لاطيني اکر، D پڻ استعمال ڪري سگھجي ٿو. رياضياتي طور تي، ڪثافت جي وضاحت، ڪميت جي مقدار کي حجم سان ورهايل؛[1]سان ڪيو ويندو آهي. جتي ρ ڪثافت، m ڪميت ۽ V حجم آهي. ڪجهه حالتن ۾ (مثال طور، آمريڪا جي تيل ۽ گئس جي صنعت ۾)، ڪثافت کي واضح طور تي ان جي وزن في اڪائي حجم جي مقدار جي طور تي بيان ڪيو ويو آهي،[2] جيتوڻيڪ اهو سائنسي طور تي غلط آهي؛ هن مقدار کي صحيح طور تي مخصوص وزن سڏيو ويندو کپي.

ڪثافت
Density

A test tube holding four non-miscible colored liquids with different densities
عام نشانيون
ρ, D
ايس آئي يونٽ kg/m3
Extensive? No
Intensive? Yes
Conserved? No
Derivations from
other quantities
Dimension

هڪ خالص مادي لاءِ ڪثافت ان جي ڪميت جي ارتڪاز (Mass Concentration) جي برابر عددي قدر هوندي آهي. مختلف مواد ۾ عام طور تي مختلف ڪثافت هونديون آهن ۽ ڪثافت شايد اڇال، پاڪائي ۽ پيڪنگ سان لاڳاپيل هجي. اوسميم (Osmium) گرمي پد ۽ دٻاء جي معياري حالتن ۾ سڀ کان وڌيڪ ڪثيف ڄاڻايل عنصر آهي.

اڪائين جي مختلف نظامن ۾ ڪثافت جي مقابلي کي آسان ڪرڻ لاءِ، ڪڏهن ڪڏهن ان کي بغير طول و عرض جي مقدار "نسبتي ڪثافت" يا "مخصوص ڪشش ثقل" سان تبديل ڪيو ويندو آهي، يعني مواد جي ڪثافت جو تناسب هڪ معياري مواد، عام طور تي پاڻي، جي ڪثافت سان نسبت. اهڙيءَ طرح پاڻيءَ جي نسبت هڪ شي جي گهٽ نسبتي ڪثافت جو مطلب آهي ته اها شي پاڻيءَ مٿان تري سگهجي ٿي.

مواد جي کثافت گرمي پد ۽ دٻاء سان مختلف ٿي ويندي آهي. هي تغير عام طور تي جامد (Solids) ۽ مائع لاءِ ننڍو هوندو آهي پر گئسن لاءِ تمام گهڻو هوندو آهي. ڪنهن به شئي تي دٻاءُ وڌڻ سان ان جو حجم گهٽجي ٿو ۽ ان ڪري ان جي ڪثافت وڌي ٿي. ڪنهن به شيءِ جي گرمي پد کي وڌائڻ سان (ڪجهه استثنا سان) ان جو حجم وڌ ٿي ويندو آهي جيڪا ڪثافت کي گھٽائي ٿو. اڪثر مواد ۾، ڪنهن رطوبت جي تري کي گرم ڪرڻ جي نتيجي ۾ گرميءَ جي تري کان مٿي تائين منتقلي ٿيندي آهي، جنهن جي ڪري گرم ٿيل رطوبت جي ڪثافت ۾ گهٽتائي ايندي آهي، جنهن جي ڪري گرمي ٿلهي غير گرم مواد جي نسبت سان اڀرندي آهي.

ڪنهن به مادي جي کثافت جو بالعڪس لاڳاپو ڪڏهن ڪڏهن ان جو مخصوص حجم، هڪ اصطلاح جيڪي ڪڏهن ڪڏهن ٿرموڊائنامڪس ۾ استعمال ٿيندي آهي، سڏيو ويندو آهي. ڪثافت هڪ عمدي خاصيت (Intensive Property) آهي، ڇو ته مادي جي مقدار کي وڌائڻ سان ان جي ڪثافت نه وڌندي آهي، بلڪ ان جي ڪميت وڌندي آهي.

ٻيون تصوراتي لحاظ کان نسبتي مقدارن يا نسبتن ۾ مخصوص ڪثافت، نسبتي ڪثافت (مخصوص ڪشش ثقل) ۽ مخصوص وزن شامل آهن.

خارجي لنڪس

سنواريو
  1. "Gas Density". Glenn Research Center. National Aeronautic and Space Administration. وقت April 14, 2013 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل April 9, 2013.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  2. "Density definition". Oil Gas Glossary. وقت August 5, 2010 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل September 14, 2010.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)