وڪيپيڊيا:بهترين مضمون/آرڪائيوز 1
 آذربائيجان قومي قالين ميوزيم (اڳ۾ آذربائيجان قالين ميوزيم سڏيو ويندو هيو)آذربائيجان جي گلم ۽ اُڻڻ ڪاريگري جي مختلف کَٿو (ڪمبل، لوئي) شين ۽ مختلف زمانن کان سامان جي شين جو ڏيکاءُ ڏئي ٿو. اهو دنيا ۾ آذربائيجان جي قالينن جو سڀ کان وڏو ذخيرو آهي. اهو پنهنجي اڳوڻي هنڌ نيفچلر ايونيو کان باڪو سي فرنٽ پارڪ تي نئين عمارت ۾ منتقل ڪيو ويو. آذربائيجان نيشنل ڪارپيٽ ميوزيم 13 مارچ، 1967 ع ۾ آذربائيجان ايس ايس آر وزيرن جي ڪائونسل جو فرمان نمبر 130 جي مطابق قائم ڪيو ويو. 1967 کان 1993 تائين، هن ميوزيم کي آذربائيجان اسٽيٽ ميوزيم آف ڪارپيٽ ۽ فوڪ ايپلائيڊ آرٽس، نالي سان سڏيو ويندو هيو، 1993 کان 2014 تائين اسٽيٽ ميوزيم آف ڪارپيٽ ۽ ايپلائيڊ آرٽس، کي لطيف ڪريموف جي نالي پٺيان منسوب ڪيو ويو، 2014 کان 2019 تائين آذربائيجان ڪارپيٽ ميوزيم ۽ 2019 کان موجوده وقت تائين - آذربائيجان نيشنل ڪارپيٽ ميوزيم نالي سان سڏجي ٿو.
  باڪو اسٽيٽ يونيورسٽي ( بي ايس يو )؛ باڪو، آذربائيجان ۾ هڪ عوامي يونيورسٽي آهي. آذربائيجان ڊيموڪريٽڪ ريپبلڪ جي پارليامينٽ طرفان 1919 ۾ قائم ٿيندڙ هن يونيورسٽي جي شروعات 1094 ۾ تعليم شعبي سان گڏوگڏ تاريخ ۽ فلسفو، فزڪس، رياضي، قانون ۽ ميڊيسن جون فيڪلٽين سان ٿي. بي ايس يو جو پهريون ريڪٽر وي۔آءِ رازومووسڪي هيو، جيڪو ڪازان يونيورسٽي ۾ وڍڪُٽ (ڇيرڦاڙ، سرجري) جو هڪ اڳوڻو پروفيسر هُيو. 1930 ۾، حڪومت طرفان اعليٰ تعليم جي نئين سر تنظيم مطابق يونيورسٽي کي بند ڪرڻ جو حڪم ڏنو ويو، ۽ يونيورسٽي کي سپريم پيڊاگوجيڪل انسٽي ٽيوٽ سان تبديل ڪيو ويو. تنهن کانپوءِ، 1934 ۾ هيءَ يونيورسٽي ٻيهر بحال ٿي، ۽ ٻئي عالمي جنگ جي ڏُکين سالن ۾ فيڪلٽي ميمبرن جي گهٽتائي کي مُنهن ڏنائين. سال 1959 ۾ پنهنجي 40 هين ورسي (سالگرهہ) تائين، يونيورسٽي ۾ اڳ کان ئي 13 فيڪلٽيون موجود هيون. آذربائيجان ميڊيڪل يونيورسٽي ۽ آذربائيجان اسٽيٽ اڪنامڪ يونيورسٽي ٻنهين ئي بي ايس يو ۾ اصل لاڳاپيل فيڪلٽين جي اسپانسرشپ ڪنديون رهيون.باڪو اسٽيٽ يونيورسٽي (بي ايس يو) منجهان پڙهي نڪتل ماڻهن ۾ آذربائيجان جا ٻه اڳوڻا صدر ابوالفاز ايلچيبي ۽ حيدر عليئيف پڻ شامل هيا.اڳيون ذڪر ڪيل صدر عربي ٻولي ۽ ادب جي فيڪلٽي کان پڙهيل هيو، جڏهن تہ پويون ذڪر ڪيل صدر، جنهن 30 سال کان وڌيڪ وقت تائين آذربائيجان جي سياست تي غلبو حاصل ڪيو، سو فيڪلٽي آف هسٽري منجهان پڙهيل هيو. نوبل انعام ماڻيندڙ ماهر طبيعيات ليو لنڊو بي ايس يو ۾ 1922 ۽ 1924 جي وچ۾ تعليم پِرائي هُئي.   ڪوروناوائرس هڪ وائرس گروپ آهي، جيڪو کيرپياريندڙ جانورن (ميملز) سميت انسانن ۽ پکين م بيمارين جو سبب بڻجي ٿو.انسانن ۾، وائرس ساهہَ کڻڻ جي وچڙندڙ رَوڳ (ريسپائريٽري انفيڪشن) جو سبب بڻجي ٿو، جيڪو عام طور ، هلڪو هوندو آهي، پر اَڻ لڀ حالتن ۾، پڻ موتمار ٿي سگهي ٿو.ڳَئوُن ۽ سوئرَ ۾ اهو پيٽ جا گُهمرا (دستن،ڊائيريا) جو سبب بڻجي سگهي ٿو، پَر ڪُڪِڙين (چُوزَنِ) ۾ هي ساهه جي مٿانهين بيماريءَ جو ڪاَرَڻُ بڻجي سگهي ٿو.هن بيماري جي روڪَ، بچاءُ يا علاج جي لاءِ اهڙي ڪابہ ويڪسين يا اينٽيوائرل دوا يا جڙي ٻوٽي منظورٿيل ناهي. ڪوروناوائرس آرٿوڪوروناوائريئني خاندان جي ڪُٽنبَ ڪوروناوائرئڊاءِ، نيڊوائرالس ترتيب ۾ هڪ وائرس آهي. ڪورونا وائرس هڪ مثبت-احساس (پازيٽو-سينس) وارو يگانو-اٽڪي-ڦاٿل آر اين اي جينوم سميت ۽ پيچدار توازن جي نيوڪليوڪيپسيڊ سان گڏ ويڙهيل وائرسَ آهن.ڪورونو وائرس جي جینومڪ مقدارُ اَٽڪل 26 کان 32 ڪلوبيسزتائين هوندو آهي، جيڪو هڪ آر اين اي وائرس جي لاءِ سڀ کان وڏو آهي. "ڪوروناوائرس" جو نالو لاطيني ڪورونا ۽ يوناني (ڪوروين، "مالها، گلن جو هار") تان ورتل آهي، جنهن جي معنيٰ تاج يا تجليءَ جو نشان آهي.ان جو مطلب اليڪٽران مائڪروسڪوپي وسيلي وائرونس جي نمايان خاصيت يا شڪل (وائرس جي وچڙندڙ روڳي شڪل) آهي، جنهن ۾ سطح جا وڏا جهالر، مٿي اڀاريل بلبوئس جو هڪ تناسب آهي جيڪو شاهي تاج يا شمسي ڪورونا سان ڌيان ڇڪائيندڙ عڪس ٺاهين ٿا.هي ڊول وديا واري شڪل (مورفولوجي) وائرل اسپائيڪ پيپلومرز پروٽين پاران تيار ٿئي ٿي، جيڪي وائرس جي سطح کي آباد ڪندا آهن ۽ ميزبان ٽراپزم کي بيهاريندا آهن.پروٽين جيڪي سمورن ڪورونوائرس جي گڏيل ڊول (بناوت، صورت) ٺاهڻ ۾ اهم ڪردار نڀائين ٿا سي چھنبياري سيخ (اسپائڪ)، ويڙهيل ڍڪڻ، جهلي (ميمبرين) ۽ نيوڪليوڪيپسڊ آهن. سارس ڪورونا وائرس (SARS coronavirus) جي مخصوص حالت ۾ (هيٺ ڏسو)، وائرس جي ايس (S) رسيپٽر بائنڊنگ ڊومين تي مقرر ڪيل سيلولر رسيپٽر، انجيوٽينسين-بدلائيندڙ انزائم 2 (ACE2) سان لاڳاپو پيدا ڪن ٿا. ڪجھ ڪوروناوائرس (خاص طور تي بيٽاڪورناوائس جي ذيلي گروپ اي (A) جهلي يا ميمبرين) ۾ هيماگلوٽين ايسٽريس (ايڇ اي HE) نالي هڪ ننڍڙي-اسپائڪ جهڙو پروٽين پڻ آهي.ڪوروناوائرس جي بيماري 2019 (COVID-19) جا اُهڃاڻَ، هي روڳ 2019–20 جي ڪورونا وائرس پکڙجڻ ۾ ڏٺو ويو، ۽ گنڀير پيڙيندڙ ساهہ کڻڻ جي گڏيل اُهڃاڻن (رسپائريٽري سنڊروم) ڪورونا وائرس 2 (سارس ڪو وي-2) جي سببن کان ٿيندو آهي. ڪوروناوائرس جي وبا، 2019ع - 2020ع (هن کي ووهان ڪورونا وائرس يا چيني نمونيا يا ووهان نمونيا (چيني ٻولي ۾:武漢肺炎) پڻ سَڏيو ويندو آهي) ڊسمبر 2019ع ۾ مرڪزي چين جي شهر ووهان ۾ پکڙجي وئي جتي اَڻڄاتل سبب جي ڪري نمونيا کان مُتاثر مريضن جي هڪ گروپ ۾ ڪورونا وائرس (COVID-19) مليو.
انفيڪشن هڪ ماڻهوءَ کان ٻئي ماڻهوءَ ۾ ساهه وسيلي پکڙجي ۽ منتقل ٿئي ٿو، جيڪو عام کنگھ ۽ ڇڪون يا نڇون اچڻ شامل آهن. عام ٻه ۽ چوڏهن ڏينهن جي وچ ۾ اُهڃاڻ (علامتون) ظاهر ٿيڻ شروع ٿي ويندا آهن، اوسطًا پنج ڏينهن۔ سُڃاڻپ ڪرڻ جو معياري طريقو نيزوفيرينجيئل سويب (nasopharyngeal swab) سان رِيورس ٽرانسڪرِپشن پولیيمِيريز چين ري ايڪشن (rRT-PCR) جي ذريعي سان ڪرڻ آهي. انفيڪشن جون سموريون گڏيل نشانيون، رِسڪ فيڪٽرز ۽ سيني جي سي ٽي اسڪين جي ذريعي نمونيا جون خصوصتون ظاهر ٿيڻ سان پڻ سُڃاڻپ ڪري سگهجي ٿي.مرض کان بچاءُ جي لاءِ تجويز ڪيل مشورن ۾ هٿ ڌوئڻ، ٻين ماڻهن کان پري مفاصلو برقرار رکڻ ۽ ڪنهن جو مُنهن کي نہ هٿ نه لائڻ شامل آهي. ماسڪ جو استعمال عوام جي لاءِ نہ پر وائرس جي شڪي (مشتبا) ماڻهن ۽ اُنهن جي سارَسنڀال (نگهداشت) ڪندڙن جي لاءِ تجويز ڪيل آهي. COVID-19 جي لاءِ ڪوبہ ويڪسين يا مخصوص اينٽي وائرل علاج ناهي. ان مرض سان نبرڻ لاءِ ظاهر ٿيندڙ اُهڃاڻ يا علامتن (نشانين) جو علاج ۽ تجرباتي اندازو شامل آهن. ورلڊ هيلٿ آرگنائيزيشن (ڊبليو ايڇ او) 2019–2020 جي ڪورونا پکيڙجڻ کي عالمگير وبا ۽ بين الاقوامي نوعيت جي عوامي صحت جي ايمرجنسي (PHEIC) قرار ڏنو آهي. روڳ (مرض) جي مقامي منتقلي جو ثبوت عالمي ادارو صحت (ورلڊ هيلٿ آرگنائيزيشن) جي تمام 6 علائقن جي ملڪن ۾ مليو آهي.  ڪوروناوائرس جي وبا، 2019ع - 2020ع (هن کي ووهان ڪورونا وائرس يا چيني نمونيا يا ووهان نمونيا (چيني ٻولي ۾:武漢肺炎) پڻ سَڏيو ويندو آهي) ڊسمبر 2019ع ۾ مرڪزي چين جي شهر ووهان ۾ پکڙجي وئي جتي اَڻڄاتل سبب جي ڪري نمونيا کان مُتاثر مريضن جي هڪ گروپ ۾ ڪورونا وائرس (COVID-19) مليو. بُڻيادي طورتي هي وائرس انهن ماڻُهن ۾ لَڀندو آهي، جيڪي ووهان جي سامونڊري غذائي بازار (چيني ٻولي ۾:華南海鮮市場) ۾ ڪم ڪندا آهن. چين جي سائنسدانن ان روڳ کي ڪوروناوائرس جي هڪ الڳ قِسم سَڏيو آهي ۽ اُن جو نالو COVID-19 ٻُڌايو ويو آهي. اهڙي ريت هي وائرس، سارس ڪورونا وائرس جي جينوم سان 70 سيڪڙو ملندڙ جُلندڙ آهي، پَر هينئر تائين اهو ثابت ناهي ٿي سگهيو تہ سختي ۽ موت ۾ هي سارس وائرس سان مُقابلي ۾ آهي. ڪوروناوائرس جي وبا، 2019ع - 2020ع (هن کي ووهان ڪورونا وائرس يا چيني نمونيا يا ووهان نمونيا (چيني ٻولي ۾:武漢肺炎) پڻ سَڏيو ويندو آهي) ڊسمبر 2019ع ۾ مرڪزي چين جي شهر ووهان ۾ پکڙجي وئي جتي اَڻڄاتل سبب جي ڪري نمونيا کان مُتاثر مريضن جي هڪ گروپ ۾ ڪورونا وائرس (COVID-19) مليو. بُڻيادي طورتي هي وائرس انهن ماڻُهن ۾ لَڀندو آهي، جيڪي ووهان جي سامونڊري غذائي بازار (چيني ٻولي ۾:華南海鮮市場) ۾ ڪم ڪندا آهن. چين جي سائنسدانن ان روڳ کي ڪوروناوائرس جي هڪ الڳ قِسم سَڏيو آهي ۽ اُن جو نالو COVID-19 ٻُڌايو ويو آهي. اهڙي ريت هي وائرس، سارس ڪورونا وائرس جي جينوم سان 70 سيڪڙو ملندڙ جُلندڙ آهي، پَر هينئر تائين اهو ثابت ناهي ٿي سگهيو تہ سختي ۽ موت ۾ هي سارس وائرس سان مُقابلي ۾ آهي. .jpg) شرڌا آريا (انگريزي ٻولي: Shraddha Arya) هڪ هندستاني اداڪارا آهي، هيءَ 17 آگسٽ 1987 تي پيدا ٿي هئي. هيءَ ڊريم گرل، تمهاري پاکي، ۾ لڪشمي تيري آنگن جي ڊرامو سيريل ۾ ڪم ڪري چڪي آهي.۔ هن نيشبد ۽ پاٺ شالا نالي فلمن ۾ پڻ ڪم ڪيو آهي، ڪجهہ وڏي برانڊز جي اشتهاري مهم ۾ پڻ حصو ورتو هيائين، جن ۾ ٽي وي ايس سڪوٽي، پيئرز، جانسن اينڊ جانسن شامل آهن. سال 2017 کان وٺي هيءَ زي ٽي وي جي ٽي وي ڊرامو ڪنڊلي ڀاگيا ۾ ڊاڪٽر پريتا اروڙا جو ڪردار نڀائي رهي آهي.
  جهانسي جي راڻي يا ، راڻي لڪشمي ٻائي، (انگريزي ٻولي: Rani_of_Jhansi) (نومبر 19, 1828 -کان 18 جون 1858) جنهن جو نالو لڪشمي ٻائي هيو. سا اُتر انڊيا، پرنسلي رياست جهانسي رياست، هاڻي جهانسي ضلعو، اتر پرديش ۾) جي راڻي هئي. راڻي لڪشمي ٻائي 19 نومبر 1828ع تي پيدا ٿي هئي ۽ 18 جون 1858ع تي وفات ڪري وئي. هن جنگ آزادي هند 1857 ۾ ڀرپور ڪردار نڀائيندڙ اڳواڻن منجهان هِڪَ هئي، جنهن هندستان کي انگريزن کان آزاد ڪرائڻ ۾ زبردست ڪردار نڀايو. جيئن تہ آزادي جي جنگ ۾ ڪيترن ئي رياستن حصو ورتو هيو، جن ۾ هڪ مغل سلطنت طرفان بهادر شاهہ ظفر ۽ ٻئي طرف جهانسي جي راڻي لڪشمي ٻائي. جهانسي جي راڻي شروعاتي کان ئي هڪ همٿ واري ناري هئي ۽ انگريزن سامهون کين مُنجهائي ويندي هئي. ڪنهن هندستاني تي انياءُ (ظلم) نہ سهي سگهندي هئي ۽ جيڪڏهن انگريز هندستاني تي ظلم ڪندو هيو تہ انکي مُنهن ٽوڙ جواب ڏيندي هئي. آزادي جي تحريڪ مئي ۽ جولاءِ 1857 ۾ ميرٺ کان شروع ٿي. اصل ۾ ان تحريڪ کي ان مهل طاقت ملي جڏهن انگريزن جي فوج ۾ گهڻائي هندستاني ماڻهو موجود هيا ۽ انهن ڳئون ۽ سُوئر (خنزير) جي چرٻي وارو ڪاتوس استعمال ڪرڻ کان انڪار ڪيو. جن ۾ ان وقت انگريزن جي فوج ۾ جيئن تہ هندستاني هندو ۽ مسلمان شامل هيا تنهنڪري مسلمان انڪري انڪار ڪيو تہ اُهي سوئر (خنزير) کي ملعون سمجهندا آهن ۽ هندن انڪري انڪار ڪيو تہ ڳئونءَ کي ڀاڳڀري (برڪت واري) سمجهندا آهن، تنهنڪري ٻنهين جي لاءِ جائز نہ هيو تہ هو ڪارتوس استعمال ڪن.  علامہ آءِ. آءِ. قاضي(انگريزي: Alama I. I.Kazi) مرحوم جو پورو نالو، امداد علي ولد امام علي قاضي هو. سندس وڏا انصاري خاندان جا پاٽ ڳوٺ، ضلعي دادوءَ جا هئا. علامه صاحب جو والد قاضي امام علي سرڪاري ملازمت جي ڪري پاٽ مان لڏي حيدرآباد ۾ اچي رهيو، جتي حيدرآباد جي بااثر شخصيت محمد حافظ جي وڏي نياڻيءَ سان شادي ڪيائين، جنهن مان امداد علي (آءِ آءِ قاضي) 18 اپريل 1886ع ۾ ڄائو. سندس والد قاضي امام علي ڪجهه عرصي لاءِ دادوءَ ۽ نوشهري فيروز جو ميونسپل ڪمشنر ۽ آنرري مئجسٽريٽ پڻ ٿي رهيو. علامه آءِ. آءِ قاضيءَ جي ابتدائي تعليم لاءِ آخوند عبدالعزيز کي مقرر ڪيو ويو. آخوند صاحب علامه قاضيءَ کي قرآن پڙهايو ۽ ابتدائي سنڌي، فارسي ۽ علم رياضيءَ ۾ پڻ سکيا ڏني. انهيءَ کان علاوه آخوند صاحب کيس ”مفتاح الصلواة“ به پڙهايو. علامه آءِ. آءِ. قاضيءَ 1932ع ۾ شيخ گوما، الازهر کان ۽ لنڊن اسڪول آف ارويئنٽل اسٽڊيز ۾ عربيءَ جي تعليم ورتي. علامه آءِ. آءِ. قاضيءَ 13 اپريل 1968ع تي وفات ڪئي، سندس مزار سنڌ يونيورسٽي، ڄام شوري ۾ آهي.
 عثمان مروندي المعروف لال شھباز قلندر دينِ حق جي پيغام رسائيندڙن ۾ حضرت قلندر لعل شهباز عرف سيد محمد عثمان ولد سيد محمد ابراهيم ڪبيرالدين مرونديءَ جو نالو سر فهرست آهي. سندس جنم افغانستان ۾ آزر بائيجان جي ڳوٺ ”مروند“ (Marwand) ۾ 583هه مطابق 1178ع ۾ ٿيو.قلندر شهباز آذربائيجان (آرمينيا) پرڳڻي جي هڪ ڳوٺ مرند (مروند) ۾ سنه 538 هجريءَ مطابق 1143ع ۾ ڄائو. مروند شهر جنهن کي مرند يا ميمند به ڪوٺيندا هئا. اهو سنه662 هه ۾ مروند کان ملتان ۾ آيو. قلندر شهباز پهرين پهرين سنڌ جو رخ ڪندي سنه 644 هجري مطابق 1246ع سيوهڻ ۾ پهتو. سيوهڻ کان پوءِ هو هندستان ڏانهن ويو، جتي پاڻي پٽ ۾ شاهه شمس بو علي قلندر سان مليو ۽ ڪجهه وقت اتي رهيو. بو علي قلندر کيس ٻڌايو ته هندستان ۾ جيئن ته اڳ ۾ گهڻا قلندر آهن؛ تنهنڪري چڱو ائين ٿيندو، جو هو وڃي سنڌ ۾ سڪونت اختيار ڪري. اهڙي اشاري ملڻ تي قلندر شهباز وري سنڌ جو رخ ڪيو ۽ سنه 662 هجريءَ ۾ اچي ملتان ۾ پهتو.شهزادي محمد شهيد جيڪو غياث الدين بلبن جو پٽ ھيو ۽ ملتان جو گورنر ھيو، قلندر شهباز کي ملتان ۾ رهڻ لاءِ چيو ۽ سندس لاءِ هڪ خانقاهه ٺهرائڻ جو به وعدو ڪيائين. پر پاڻ اڳتي وڌي اچي سيوهڻ ۾ وارد ٿيو.سنڌ ڏانهن ايندي، ملتان شريف بہ ويو، جتي سلطان محمد سان بہ مليو؛ جنهن کيس اُتي رهڻ لاءِ ڏاڍو زور ڀريو، پر انڪار ڪري، اچي سيوهڻ کان نڪتو، سنڌ ۾ آمد (694هه = 1298ع) وقت سندس عمر 111 ورهيه هئي. جنهن جاءِ تي روضو مبارڪ آهي، اُتي پاڻ اچي منزل انداز ٿيو. اُن زماني ۾ اُتي اگهاڙائپ وارين عورتن جو اڏو هو. سندس آمد تي اهي سڀ توبہ تائب ٿيون ۽ هڪدم راهه راست تي اچي ويون.
 آذربائيجان(انگريزي: Azerbaijan) جنھن جو سرڪاري نالو ريپبلڪ آف آذربائيجان آھي جيڪو يوريشيا جي ڪوھ قاف جبلن جي علائقي وارو ھڪ خودمختيار ملڪ آھي جيڪو اوڀر يورپ ۽ اولھ ايشيا جي سنگم تي واقع آهي ۽ ھڪ وحداني نيم صدارتي ريپبلڪ آهي. ان جي اوڀر ۾ ڪيسپئن سمنڊ، اتر ۾ داغستان جي روسي ريپلڪ، اتر اولھ ۾جارجيا، اولھ ۾ آرمينيا ۽ ترڪي ۽ ڏکڻ ۾ ايران واقع آھن. ھن ملڪ 1918ع ۾ روسي ايمپائر کان آزادي ماڻي مسلم اڪثريت واري ھڪ پھرين سيڪيولر، ڊيموڪريٽڪ ريپبلڪ ٿيو. 1920ع ۾ ھي ملڪ سوويت يونين ۾ آذربائيجان سوويت سوشلسٽ ريپبلڪ طور شامل ڪيو ويو. موجوده آذربائيجان واري ريپبلڪ سويت يونين جي ٽٽڻ سان 30 آگسٽ 1990ع ۾ سوويت يونين کان آزاد ٿي وجود ۾ آئيسيپٽمبر 1991 ۾ ان ملڪ جي آرمينيائي نسل جي ماڻھن جي اڪثريت واري علائقي نگورنو ڪاراباخ علحدہ ٿي ارتسخ ريپبلڪ طور علحده ٿي آذربائيجان ۽ آرمينيا وچ ۾ ھڪ تڪراري علائقو بڻجي ويو. جنھن سان ٻنھي ملڪن وچ ۾ نگورنو ڪاراباخ جنگ جو آغاز ٿيو جيڪا 1994ع ۾ جنگ بندي ذريعي ختم ٿي.ببين الاقوامي برادري طرفان نگورنو ڪاراباخ جو علائقو آذربائيجان جو حصو قرار ڏنل آھي پر ٻنھي ملڪن کي ڳالھين ٻولھيون وسيلي تڪرار جي نبيري لاءِ زور ڏنو ويو آهي. آذربائيجان ھڪ وحداني، نيم صدارتي ريپبلڪ آهي. اھا دنيا جي ڇھن ترڪ رياستن (ترڪي ، آذربائيجان، قزاقستان، ڪرغزستان، ازبڪستان ۽ ترڪمانستان ) مان ھڪ آھي ۽ ترڪ ڪائونسل ۽ترڪسوئي جو فعال رڪن آهي. ھن ملڪ جا دنيا جي 182 ملڪن سان سفارتي لاڳاپا ۽ دنيا جي 38 بين الاقوامي تنظيمن جي رڪنيت حاصل آھي آهن جن ۾ گڏيل قومن جو ادارو (جنھن جو 1992ع ۾ رڪن ٿيو) ۽ ڪائونسل آف يورپ، غيرجانبدار تحريڪ، يورپ جي سلامتي ۽ سھڪار واري تنظيم (او ايس سي اِي)، نيٽو، پارٽنرشپ فار پيس پروگرام پڻ شامل آهن. ھي ملڪ گئام، خودمختيار رياستن جي دولت مشترڪه جو ۽ ڪيميائي ھٿيارن جي روڪ واري تنظيم جق باني رڪن آهي. ھن ملڪ کي ورلڊ ٽريڊ آرگنائيزيشن ۾ مبصر جو درجو پڻ رکي ٿو. ملڪ جي 97 سيڪڙو آبادي مسلمان آهي ان ھوندي بہ ملڪ جي آئين ۾ اسلام کي سرڪاري مذھب جي حيثيت ناھي مليل ۽ ھي ھڪ سيڪيولر ملڪ آھي. دنيا ۾ ھي ترقي پذير ملڪ آھي جنھن جي انساني ترقي جو اشاريو درجي ۾ 87 نمبر تي شمار ٿئي ٿو ھن ملڪ جي معاشي ترقي ۽ تعليمي تناسب جي شرح مٿاھين آھي.   گاج ندي انگريزي (Gaj River) پاڪستان جي صوبي سنڌ جي دادو ضلعي تعلقي جوهيءَ جي وڏي برساتي ندي آهي. گاج لفظ جي لغوي معنى گوڙ، گرج، شور يا گجگوڙ آهي. انهي پسمنظر ۾ ئي ندي تي گاج نالو پيو. ڇاڪاڻ ته هي باراني ندي ساوڻي جي شديد بارشن ۾ جڏهن ميداني علائقي ۾ لهندي آهي تڏهن وڏي آواز، گوڙ ۽ هاسي سان لهندي آهي. ان جو شور ميلن تائين ٻُڌڻ ۾ ايندو آهي. گاج نئي اولهندي جابلو علائقن مان وهندي اچي جوهي تعلقي جي ڪاڇي واري ميداني علائقي ۾ ڇوڙ ڪري ٿي.  هن منصوبي ۾ صفائي جي ضرورت آهي. وڌيڪ ڏسو اوزار جو صفحو ۽ وڪي منصوبن جي فهرست. |
