ملائڪ
ملائڪ(انگريزي: Angel)(فارسي: فرشتہ)ابراھيمي ۽ ڪجهه ٻين مذھبن ۾ ھڪ مخلوق جو نالو آھي. جيڪا خدا ۽ انسانن جي وچ ۾ تعلق جو ڪردار ادا ڪندڙ آھي ۽ خدا پاران مختلف سونپيل ڪم پورا ڪندڙ آھي.اھي ڄاڻ ۽ طاقت ۾ انسان کان وڌيڪَ پر خدائن کان گھٽ سمجھيا ويندا آهن. اھي لافاني نہ ھوندي بہ مرندا ڪانہ آھن[1].
نالو ۽ ھم معني لفظ سنواريو
قرآن ۾ واحد لاءِ ملك ۽ جمع لاءِ ملائكة لفظ استعمال ٿيو آهي. تفھيم القرآن قرآن مطابق لفظ ملك جي عربي معني پيامبر آھي ۽ ان لفظ جو ترجمو فرشتو آھي. [2].لفظ اينجل angel انگريزيءَ جو لفظ آهي ۽ اولڊ انگلش جي لفظ اينججيل ( engel ) جي بگڙيل صورت آهي جيڪو وري اولڊ فرينچ لفظ angele مان نڪتل آهي[3] اھي ٻئي لفظ لاطيني لفظ ايجيلس angelus مان نڪتل آھن جنھن جي معني پيامبر يا پيغمبر "messenger"آھي. لاطيني لفظ وري يوناني لفظ ايجيلوس ἄγγελος aggelos مان ورتل آهي[4] عبراني ۾ ان لفظ کي ملاڪ mal’ākh چئبو آهي جنھن جي معني بہ پيغامبر آهي[1] .[5]لفظ اينجل يوناني لفظ اينجلاس(انگريزي: angelos) مان نڪتل آهي جنھن جي معني پيغامبر آھي.
ملائڪن جي تصور جي جي شروعات سنواريو
ملائڪن جو تصور سڀ کان اول 3000 سال قبل مسيح ۾ سميريا ۾ جنم ورتو. سميري ماڻھو گھڻن خدائن تي يقين رکندڙ (انگريزي: polytheists)ھئا ۽ انھن جو عقيدو ھو تہ ملائڪ ديوتائن ۽ انسانن جي وچ ۾ پيغام پھچائڻ جو ڪم ڪندا آهن. انھن جو خيال ھيو تہ ماڻھن جي اندر ھڪ روحاني ساٿي سڄي عمر انھن سان گڏ رھندو آھي، لڳي ٿو تہ اھو گارجين ملائڪ(انگريزي: guardian angel) جو شروعاتي روپ ھيو. قديم آثارن جي کوٽائي مان گھرو عبادتگاهن ۾ ڪجهه مورتون مليون آهن جن ۾ پرن وارا انسان ڏيکاريل آھن جيڪي مورتون ملائڪن سان منصوب ڪيل ھيون. اھو رجحان بابل ۽ اشور جي تھذيبن ۾ بہ جاري رھيو[1][6]
ملائڪن جو زرتشتي مذھب وارو تصور سنواريو
650 ق م ۾ زرتشت دعویٰ ڪئي ھئي تہ وٽس ملائڪ اچي توحيد واري مذھب جا اصول نازل ڪيا ھئا جيڪو بعد م زردشتي مذھب(انگريزي: Zoroastrianism) سڏجڻ لڳو. ان مذھب م. نازل ٿيندڙ ملائڪ جو نالو مٿراس (انگريزي: Mithras) ھيو جنھن کانسواءِ ڇھ وڏا ملائڪ (انگريزي: archangels) ۽ ڪيترائي ننڍا ملائڪ ھيا. زردشتي ملائڪن جي تصور کان يھوديت، عيسائيت ۽ اسلام پڻ متاثر ٿيو.[1]
ملائڪ (اينجل) جو بائيبل وارو تصور سنواريو
بائيبل م ملائڪن کي بغير جنس واري خدا جي خدمتگار مخلوق طور ڏيکاريو ويو آهي ۽ اھي لازوال نہ ھجڻ باوجود مرندا ناهن ۽ انھن جو ڪم خدا جي حمد ڪرڻ آهي، آسماني ڪائونسل ۾ ڪم ڪندي خدا جي ھر حڪم جي تعميل ڪندا آهن. انھن مان کوڙ پيغام پھچائيندڙ ھوندا آھن، ڪجهه ويڙھاڪ ء ڪجهه محافظ ھوندا آھن. بائيبل جي تصور مطابق اھي روحاني مخلوق آھن ۽ نظر نہ ايندڙ آھن پر انساني روپ اختيار ڪري سگھندا آهن اھڙي جو انسان ۽ ان ۾ فرق ناممڪن ھوندو آھي.[1]
بائيبل ڪٿي ڪٿي خدا ء ملائڪ ۾ فرق نہ رکيو آهي. مثال طور بائيبل م لکيل آهي تہ خدا جو ملائڪ موسیٰ جي آڏو ٻرندڙ ٻوڙي ۾ نمودار ٿيو، پر ٻن آيتن بعد بيان ٻڌائي ٿو تہ خدا موسیٰ کي ساڳي ٻوڙي مان سڏ ڪيو. عبراني بائيبل ۾ ملائڪن جا ٻہ ٻيا قسم بہ ڏنل آھن جن ۾ ھڪ: سريفيم ، جيڪي نانگ وانگر ڇھن پرن وارا ھوندا آھن. وچين دؤر جي عيسائيت ۾ کين اعلیٰ رتبي واري حيثيت ڏني وئي جن جي پھچ خدا جي تخت تائين ھئي، ۽ ٻيو قسم: چيروبيم :پرن وارا جيڪي انساني خصوصيتن وارا آھن جيڪي آدم ۽ ايو(انگريزي: Eve) جي نيڪالي کان پوءِ عدن جي باغ جا نگھبان ھيا[1].
ملائڪن جو پراڻي عبراني بائيبل يا پراڻي عھدنامي ۾ مختصر ذڪر ٿيل آھي جنھن مطابق اھي پيغام کڻي ايندڙن وارو ڪم سرانجام ڏيندڙ آھن ان کان سواءِ آھي نگھبان، رھنمائي ڪندڙ ۽ خدا جي نمائندي وارو ڪم ڪندڙ ۽ خدا جي دشمنن تي حملو ڪندڙ آھن. پراڻي عھدنامي جي بعد وارين لکڻين ۾ ملائڪ ڪردار ، نوعيت ۾ وڌيڪ اھم ڏيکاريا ويا آھن شايد اھو بابل ۽ زرتشتي مذھب جي اثر ڪري ڪيو ويو[1]. ھاڻي ملائڪ رومي بادشاھ ڪنسٽنٽائين اعظم(280–337)، کي راز به ٻڌائيندا ھيا ۽ اسپين جي شھر سيويل(انگريزي: Seville) ۾ لڳل مجسمي وانگر پرن سان آھي نظر بہ اچڻ لڳا. ڊينيئل واري ڪتاب ۾ پھريون دفعو جبرائيل ۽ ميڪائيل جو ذڪر ٿيو ۽ ملائڪن جو پورو سلسلا متعارف ڪيا ويا جن مان ميڪائيل کي ھڪ عظيم شھزادو ڪري ڏيکاريو ويو. عھدنامن جي درميان وارو عرصو (چوٿين کان پھرين صدي قبل مسيح ۾ ) ملائڪيت جو تصور تمام وسيع ٿي چڪو ھو جيڪو شايد زرتشتي تصورات جو اثر هو. ان خيال مطابق ملائڪن جو تعداد تمام گھڻو ھيو ۽ انھن کي ھڪ سلسلي واري ترتيب ۾ رکڻو پيو جنھن ۾ وڏن ملائڪن جي تصور جنم ورتو.ان کان علاوه ڌڪاريل ملائڪن(انگريزي: fallen angels) جو تصور متعارف ٿيو اھڙي طرح نيڪي ۽ بدي جي ٻٽي خيال جنم ورتو.[1] ھن خيال ۾ ملائڪن کي مرضي سان فيصلو ڪرڻ ۽ خدا جي نافرماني ڪرڻ جي طاقت ھجڻ جي خيال. جنم ورتو. ڪجهه ملائڪ ملائڪاڻي فوج جو حصو بڻيا ۽ ڪجهه محافظ ۽ نگھبان جو ڪردار ادا ڪرڻ لڳا. مثال طور رافيل ملائڪ (انگريزي: Raphael) ٽوبٽ(انگريزي: Tobit) کي بچائيندو آهي جڏھن ٽوبيٽ ميڊيا طرف سفر ڪري رھيو ھو. عيسائين جي بائيبل يا (پھرين صدي عيسويءَ واري) نئين عھدنامي ۾ ملائڪ عیسیٰ مسيح جي پيدا ٿيڻ جو اعلان ڪن ٿا ۽ خدا جا ڪم ڪندا رھن ٿا. انھن عیسیٰ مسیح جون ضرورتون پوريون ڪيون جڏهن ھو تنھا ڪيو ويو ھو. ان ھوندي بہ آھي ھن کان درجي ۾ ھيٺ ھيا.[1] جيوڊ واري ڪتاب ۾ انھن ملائڪن جو بہ تذڪرو آھي جن فيصلي جي ڏينھن تائين گرفت ۾ رھڻ خلاف بغاوت ڪئي[1]. وحي واري ڪتاب ۾ نيڪي ۽ بدي جي طاقتن وچ ۾ فيصلا ڪن جنگ ۾ ملائڪن اھم ڪردار ادا ڪن ٿا. ان ۾ وڏو ملائڪ ميڪائيل ملائڪن جي فوج جي قيادت ڪندي شيطان سان وڙھي ٿو جنھن ۾ شيطان کي شڪست ملي ٿي ۽ شيطان پنھنجي ساٿي ملائڪن سان گڏ زمين تي ڪري ٿو[1].
ملائڪ جو قرآن وارو تصور سنواريو
مولانا ابوالاعلي مودودي جي خيال مطابق آھي رڳو مجرد قوتون ناھن جيڪي تشخص نہ رکنديون ھجن، بلڪہ اھي شخصيت رکڻ واريون ھستيون يا وجود آھن.جن کان الله ڪائنات جي انتظام ۾ ڪم وٺي ٿو. مولانا وڌيڪ لکي ٿو تہ اھي خدا جي سلطنت جا ڪارندہ آھن، جيڪي الله جي حڪمن کي نافذ ڪن ٿا[7]. اسلام ۾ بہ ملائڪ جو تصور ساڳيو يھودين ۽ عيسائين وارو آھي. آھي خدا جا خدمتگار ۽ انسانن تائين وحي کڻي ايندڙ آھن ، تنھن ھوندي بہ اسلام ۾ اھي پنھنجي مرضيءَ وارا نہ ھوندا آھن ۽ آھي گناھہ يا خدا جي نافرماني نہ ٿا ڪري سگھن، اھڙي طرح اھي بدي جي طاقت نہ ھوندا آھن. اسلام ۾ بہ ملائڪن جا درجا ھوندا آھن ۽ انھن کي مخصوص ڪم سونپيل ھوندا آھن. مثال طور: جبرائيل جو ڪم خدا جي وحي پيغمبرن تائين پھچائڻ آھي جنھن ۾ قرآن محمد تائين پھچائڻ بہ شامل آھي. دنيا جي ھر انسان سان زمين تي الڳ ملائڪ مامور ٿيل آھن جيڪي ان جا ڏوھ ۽ ثواب درج ڪندا آهن[1]. اسلام ۾ انھن جو تصور قرآن ۾ ڏنو ويو جيڪو اسلام کان اڳ زرتشتين ، يھودين ۽ وچ اوڀر جي عيسائين جي عقيدن سان مشترڪ آھي[8]. اسلامي روايتن مطابق اھي آسماني ڪعبي جي زيارت ڪندا آهن جھڙي طرح ڌرتي تي مسلمان ڪن ٿا. اھي جنت ۾ ماڻھن کي خوش آمديد چوندا[8]. قرآن مطابق ڪجهه ملائڪن کي مخصوص ڪم سونپيا ويا آهن جن مان جبرائيل وحي پهچائيندڙ ملائڪ آھي، عزرائيل موت جو ملائڪ آھي[8]. مالڪ دوزخ جو نگھبان آھي، اسرافيل توتارو وڄائيندو تہ قيامت ٿيندي، منڪر ۽ نڪير قبر ۾ پڇا ڳاڇا ڪندا ۽ ملائڪ نور جي پيدائش آھن[8]. رواہتن مطابق اھي انساني روپ پڻ اختيار ڪري سگھن ٿا[8]. قرآن مطابق پيغمبر جي معراج تي وڃڻ وقت جبرائيل ساڻس گڏ سفر ڪيو[8].
حوالا سنواريو
- ↑ 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 1.11 Encyclopedia of Time (Science, Philosophy, Theology, & Culture) By: H. James Birx Editor Canisius College State University of New York at Geneseo Buffalo Museum of Science-- SAGE Publications Ltd. 1 Oliver’s Yard 55 City Road London EC1Y 1SP United Kingdom--page no:16
- ↑ { تفھيم القرآن، جلد 1 ، صه 62 ، مولانا ابوالاعلي مودودي، ادارہ ترجمان القرآن لاھور}
- ↑ "angel - Definition of angel in English by Oxford Dictionaries". Oxford Dictionaries - English.
- ↑ Strong, James. "Strong's Greek". Biblehub.com. حاصل ڪيل 4 October 2017.
Transliteration: aggelos Phonetic Spelling: (ang'-el-os)
- ↑ Kosior, Wojciech. "The Angel in the Hebrew Bible from the Statistic and Hermeneutic Perspectives. Some Remarks on the Interpolation Theory". "The Polish Journal of Biblical Research", Vol. 12, No. 1 (23), pp. 55-70. حاصل ڪيل 22 November 2013.
- ↑ Guiley, R. (2004). Encyclopedia of angels. New York: Checkmark
- ↑ { تفھيم القرآن، جلد 1 ، صه 62 ، مولانا ابوالاعلي مودودي، ادارہ ترجمان القرآن لاھور}
- ↑ 8.0 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 - Encyclopedia of Islam- Juan E. Campo J. Gordon Melton, Series Editor-: Facts On File, Inc. An imprint of Infobase Publishing 132 West 31st Street New York NY 10001 - pages # 43,