محمد حميدالله
ڊاڪٽر حميدالله (19 فيبروري 1908ع - 17 ڊسمبر 2002ع) هڪ هندستاني اسلامي اسڪالر هو. هن اسلامي سائنس، تاريخ ۽ ثقافت تي درجن ئي ڪتابون ۽ سوين مضمون لکيا.
ڊاڪٽر محمد حميدالله Dr. Muhammad Hamidullah | |
|---|---|
محمد حمیداللہ | |
 | |
| ذاتي معلومات | |
| پيدائش | 19 فيبروري، 1908ع |
| وفات | 17 ڊسمبر 2002 (عمر 94 سال) جيڪسن ول، فلوريڊا، گڏيل آمريڪي رياستون |
| مذھب | اسلام |
| قوميت | حيدرآبادي |
| قوميت | رياست حيدرآباد |
| دور | جديد دور |
| فرقو | سني اسلام |
| اسڪول | شافعي |
| دلچسپي | اسلامي قانون، عالمي قانون، قرآن جي تفسير ۽ علم حديث |
| نمايان خيال | اسلامي ۽ ٻين الاقوامي قانون جو ارتقاء |
| مادر علمي | * جامعه نظاميه، حيدرآباد ڏکڻ |
| نمايان استاد | |
| Teacher | * مناظر احسن گيلاني
|
ابتدائي زندگي ۽ تعليم
سنواريوحميدالله، حيدرآباد رياست جي گاديءَ واري شهر حيدرآباد ۾ پيدا ٿيو، (هاڻي حيدرآباد، تلنگانا، انڊيا) ٽن ڀائرن ۽ پنجن ڀينرن ۾ سڀ کان ننڍو هو. سندس ڏاڏو ۽ پرڏاڏو ٻئي اسلامي عالم هئا، جن قرآن جي تفسيرون لکيا.
حميدالله جو والد مفتي ابو محمد خليل الله اسلامي فقه جو عالم هو ۽ رياست حيدرآباد جي نظام حڪومت ۾ روينيو جو ڊائريڪٽر هو ۽ حيدرآباد ۾ سود کان پاڪ بئنڪنگ سسٽم قائم ڪرڻ جو علمبردار هو.
حميدالله مدرسه نظاميه مان مولوي ڪامل جي ڊگري حاصل ڪئي، ان بعد عثمانيه يونيورسٽي مان بين الاقوامي قانون ۾ بي.اي.، ايل.ايل.بي. ۽ ايم.اي. ڪئي. ان کان پوءِ جرمني ويو ۽ کيس سال 1932ع ۾ بون يونيورسٽيءَ کان ڊي.فل. جي ڊگري حاصل ڪئي. بون يونيورسٽي جي فئڪلٽيءَ ۾ عربي ۽ اردوءَ ۾ ٿوري وقت لاءِ ليڪچرار جي حيثيت سان خدمتون سرانجام ڏيڻ کان پوءِ، هن فرانس جي سوربون يونيورسٽيءَ ۾ ٻي ڊاڪٽريٽ لاءِ رجسٽر ٿيو. يونيورسٽي طرفان 11 مهينن کان پوء، کيس ڊي.لٽ. جي ڊگري ڏني وئي. هن 1936ع کان 1946ع تائين عثمانيه يونيورسٽي ۾ بين الاقوامي قانون جو درس ڏنو.
ڪيريئر
سنواريوسال 1948ع ۾ حميدالله کي گڏيل قومن ۾ رياست حيدرآباد جو نمائندو مقرر ڪيو ويو. سال 1948ع ۾ حيدرآباد جي هندستان سان زبردستي الحاق کان پوءِ حميدالله پاڪستان ۽ هندستان ٻين جي شهريت رد ڪري ڇڏي. فرانسيسي حڪومت پاران حيدرآباد جي پناهگير جي حيثيت ۾، پيرس ۾ جلاوطني ۾ رهندو هو.
حميدالله 1954ع کان فرانس جي نيشنل سينٽر فار سائنٽيفڪ ريسرچ ۾ ريسرچ فيلو رهيو، جيستائين سال 1978ع ۾ ريٽائر ڪيائين. ان دوران هن ترڪي جي يونيورسٽين ۾ باقاعده ليڪچر پڻ ڏنا.
هو حديث جي تحقيق، قرآن مجيد جو ڪيترن ئي ٻولين ۾ ترجمو ڪرڻ ۽ فرانسيسي ۾ پيغمبر محمد صلي الله عليه وسلم جي سوانح عمري لاءِ مشهور آهي.
حميدالله کي 1985ع ۾ حڪومت پاڪستان طرفان هلال امتياز ايوارڊ مليو، هن ايوارڊ جي انعامي رقم اسلام آباد ۾ انٽرنيشنل اسلامڪ يونيورسٽي جي اسلامڪ ريسرچ اڪيڊمي کي عطيو ڪئي.
ادبي ڪم
سنواريوڊاڪٽر حميدالله انگريزي، فرينچ، جرمن، عربي ۽ اردوءَ ۾ 100 کان وڌيڪ ڪتاب تصنيف ڪيا ۽ اسلام جي مختلف پهلوئن ۽ ان سان لاڳاپيل علائقن تي اٽڪل 1000 علمي مقالا ۽ مضمون لکيا، ڊاڪٽر حميدالله جي قابل ذڪر اشاعتن ۾ شامل آهن:
- رياست جو اسلامي ضابطه اخلاق: سيرت جو هڪ جائزو (سيرت) عام تعارف (1941ع، 1953ع)
- دنيا ۾ پهريون لکيل آئين (1941ع، 1975ع ۽ 1986ع)
- قانون جي تضاد جو اسلامي تصور (1945ع)
- اسلام جو تعارف (1957ع کان پوءِ انگريزيءَ کان علاوه ڪيترن ئي ٻولين ۾)
- محمد بن اسحاق، رسول الله صلي الله عليه وسلم جو هڪ سوانح نگار (پاڪستان هسٽاريڪل سوسائٽي) (1967ع)
- محمد رسول الله: اسلام جي باني جي زندگي ۽ ڪم جو هڪ جامع سروي (1979ع)
- اسلام: هڪ عام تصوير (1980ع)
- اسلام، فلسفو ۽ سائنس: چار عوامي ليڪچر يونيسڪو جي پاران جون، 1980ع م آرگنائيزڊ ٿيل. (ايڊيٽر) (1981ع)
- روزو ڇو؟: اسلام ۾ روزي جو روحاني ۽ عارضي مطالعو (سينٽر ڪلچرل اسلامڪ پيرس سيريز) (1982ع)
- پيغمبر اسلام جو رياست جو قيام ۽ ان جي جانشيني (1988ع)
- پيغمبر اسلام: هجرت جو پيغمبر (1989)
- نبي ڪريم صلي الله عليه وسلم جي جنگن جا ميدان (1992ع)
- اسلام جو ظهور (1993ع)
- مختصر ۾ اسلام (1996ع)
- پيغمبر اسلام جي زندگي ۽ ڪم (1998ع)
- پيغمبر هڪ رياست قائم ڪيو (1986ع)
وفات
سنواريوسال 1996ع ۾ حميدالله آمريڪا جي رياست، فلوريڊا جي شهر، جيڪسن ويل ۾ لڏي ويو. هن 17 ڊسمبر 2002ع تي وفات ڪئي.