لوراشيا
لوراشيا (Laurasia) [1] ٻن وڏن زميني ماڳن جو وڌيڪ اتر هو جيڪو تقريباً 335 کان 175 ملین سال اگ (Mya) پينگيا سپر براعظم جو حصو بڻيو. ٻيو گونڊوانا هو. اهو گونڊوانا کان 215 کان 175 ملین سال اگ (mya) جدا ٿيو (آخری ٽراسڪ دور جي شروعات ۾) پانگیا (Pangaea) جي ٽٽڻ دوران، ورهاڱي کان پوءِ اتر طرف وڌيو ۽ آخر ۾ 56 ملین سال اگ اتر ائٽلانٽڪ سمنڊ جي کولڻ سان جدا ٿي ويو. نالو لارينشيا ۽ ايشيا جو ملاپ آهي.[2]
 |
لورینشیا (Laurentia)، ایوالونیا (Avalonia)، بالٽيڪا (Baltica) ۽ ننڍڙن خطن جو هڪ سلسلو، 400 ملین سال اگ، کیلیڈونیئن اوروگینی (Caledonian orogeny) م تکرایو ء لارشیئا/یورامریکا ٺاهي. لارشيا/يورامريڪا پوءِ گونڊوانا سان ٽڪرائجي پينگيا ٺاهي. قزاقستانیا ۽ سائبيريا وري 290-300 ملین سال اگ، لاریشیا (Laurasia) ٺاهڻ لاء پينگيا ۾ شامل ڪيا ويا. لوراشيا آخرڪار هڪ آزاد براعظم بڻجي ويو جڏهن پينگيا گونڊوانا ۽ لوراشيا ۾ ڀڄي ويو.[3]
اصطلاحات ۽ تصور جي اصليت
سنواريولارينشيا (Laurentia)، پيلیوزوئڪ(Palaeozoic) اتر آمريڪا جو بنيادي ۽ براعظم جا ٽڪرا جيڪي هاڻي يورپ جو حصو بڻجن ٿا، ڪيليڊونين اروجیني ( 430-420 ملین سال اگ) ۾ بالٽيڪا ۽ ايوالونيا سان ٽڪرائجي لوراشيا ٺاهيا. آخر ۾ ڪاربنيفيرس لاروشيا ۽ گونڊوانا ۾ پينگيا ٺاهيا. سائبيريا ۽ قزاقستانیا آخرڪار پرميئن ۾ بالٽيڪا سان ٽڪرائجي ويا ته لوراشيا ٺاهي. براعظمي بلاڪن جو هڪ سلسلو جيڪو هاڻي اوڀر ۽ ڏکڻ اوڀر ايشيا ٺاهي ٿو، بعد ۾ لوراشيا ۾ شامل ڪيو ويو. سال 1904-1909ع ۾ آسٽريا جي جيولوجسٽ ايڊورڊ سوس تجويز ڪيو ته ڏاکڻي اڌ گول ۾ براعظم هڪ ڀيرو هڪ وڏي براعظم ۾ ضم ٿي ويا هئا جنهن کي گونڊوانا سڏيو ويندو آهي. سال 1915ع ۾ جرمن موسميات جي ماهر الفرڊ ويگنر پانگیا Pangaea نالي هڪ سپر براعظم جي وجود جي تجويز ڏني. 1937ع ۾ ڏکڻ آفريقا جي ارضيات جي ماهر اليگزينڊر ڊو ٽوئٽ تجويز ڪيو ته پينگيا ٻن وڏن زميني ماڳن ۾ ورهايل آهي، اتر اڌ گول ۾ لوراشيا ۽ ڏاکڻي اڌ گول ۾ گونڊوانا، ٽيٿيس سمنڊ کان جدا ٿيل آهن. "لوراشيا" جي وضاحت سوئس ارضيات جي ماهر پيٽر زيگلر سال 1988ع ۾ ڪئي هئي جيئن لارينٽيا ۽ بالٽيڪا جي وچ ۾ ضم ٿي اتر ڪيليڊونين سيون سان. "پراڻو ڳاڙهو کنڊ" جيڪو اڪثر ڪري استعمال ڪيو ويندو آھي سلورين-ڪاربونيفيرس ذخيرن لاءِ لاروشيا جي مرڪزي زميني ماس ۾، ھڪڙو غير رسمي نالو آھي. 1990ع جي ڏهاڪي ۾ ۽ بعد ۾ ڪيترن ئي اڳوڻن سپر براعظمن ۾ تجويز ڪيل ۽ بحث مباحثا ڪيا ويا (مثال طور روڊنيا، نونا، نينا) لارينٽيا، بالٽيڪا ۽ سائبيريا جي وچ ۾ اڳئين ڪنيڪشن شامل هئا. اهي اصل لاڳاپا ظاهري طور تي هڪ ۽ ممڪن طور تي ٻه ولسن سائيڪلن جي ذريعي بچيا، جيتوڻيڪ انهن جي وقفي واري مدت ۽ بار بار مناسب بحث ڪيو ويو آهي.
پروٽو۔لوراشيا
سنواريويورامريڪا/لوراشيا
سنواريولوراشيا
سنواريوپڻ ڏسو
سنواريوحوالا
سنواريو- ↑ Oxford English Dictionary
- ↑ Du Toit 1937, p. 40
- ↑ Torsvik & Cocks 2004, Laurussia and Laurasia, pp. 558, 560