شمارياتي ميڪانڪس

فزڪس ۾، شمارياتي ميڪانڪس (Statistical Mechanics) هڪ رياضياتي فريم ورڪ آهي جيڪو شمارياتي طريقن ۽ امڪاني نظريي کي خوردبيني ادارن جي وڏي گڏجاڻين تي لاڳو ڪري ٿو. ڪڏهن ڪڏهن شمارياتي فزڪس يا شمارياتي ٿرموڊائنامڪس سڏيو ويندو آهي، ان جي ايپليڪيشنن ۾ فزڪس، حياتيات، ڪيمسٽري، نيوروسائنس، ڪمپيوٽر سائنس، انفارميشن ٿيوري ۽ سماجيات جي شعبن ۾ ڪيترائي مسئلا شامل آهن. ان جو بنيادي مقصد، مادي جي خاصيتن کي، طبيعي قانونن جي حوالي سان جيڪو ايٽمي حرڪت سان متعلق آهن، مجموعي طور تي واضح ڪرڻ آهي.

Cover of Gibbs' text on statistical mechanics

شمارياتي ميڪانڪس ڪلاسيڪل ٿرموڊائنامڪس جي ترقيءَ مان پيدا ٿي، هڪ اهڙو ميدان جنهن لاءِ اهو ميڪرو اسڪوپي جي طبيعي خاصيتن جي وضاحت ڪرڻ ۾ ڪامياب ٿي وئي؛ جيئن ته گرمي پد، دٻاءُ ۽ گرميءَ جي گنجائش؛ خوردبيني پيرا ميٽرن جي لحاظ کان جيڪي سراسري قدرن جي باري ۾ ڦيرڦار ٿين ٿا ۽ امڪاني تقسيم جي لحاظ کان نمايان آهن. جڏهن ته ڪلاسيڪل ٿرموڊائنامڪس بنيادي طور تي ٿرموڊائنامڪ توازن سان تعلق رکي ٿي، شمارياتي ميڪانڪس کي غير متوازن شمارياتي ميڪانڪس ۾ لاڳو ڪيو ويو آهي. خوردبيني طريقي سان ماڊلنگ جي انهن مسئلن جي لاءِ جيڪي ناقابل واپسي عملن جي رفتار کي عدم توازن سان هلائي رهيا آهن. اهڙين عملن جي مثالن ۾ ڪيميائي تعمل ۽ ذرڙن جي وهڪري ۽ گرمي شامل آهن. ڦيرڦار جو نظريو (dissipation theorem) هڪ بنيادي علم آهي جيڪو غير برابري واري شمارياتي ميڪانڪس کي لاڳو ڪرڻ کان حاصل ڪيو ويو آهي ته جيئن ڪيترن ئي ذرڙن جي سسٽم ۾ هڪ مستحڪم حالت موجوده وهڪري جي سادي غير متوازن صورتحال جو مطالعو ڪيو وڃي.

خارجي لنڪس

• Philosophy of Statistical Mechanics article by Lawrence Sklar for the Stanford Encyclopedia of Philosophy.
• Sklogwiki - Thermodynamics, statistical mechanics, and the computer simulation of materials. SklogWiki is particularly orientated towards liquids and soft condensed matter.
• Thermodynamics and Statistical Mechanics by Richard Fitzpatrick
• Videos of lecture series in statistical mechanics _{يوٽيوب تي} taught by Leonard Susskind.
• Vu-Quoc, L., Configuration integral (statistical mechanics), 2008. this wiki site is down; see this article in the web archive on 2012 April 28